Spoorlijn 50A

Spoorlijn 50A is een Belgische spoorlijn die Brussel met Oostende verbindt. Tussen Oostende en Brugge zijn alle stations gesloten tussen 1984 en 1994. De spoorlijn is 114,3 km lang. Het deel van de spoorlijn tussen Brussel en Gent werd officieus ook wel HSL-0 genoemd, aangezien deze geen enkele overweg, kruisingsvrije aansluitingen met oude lijnen en een bijna rechtlijnig tracé heeft. Dit maakt het eigenlijk tot de eerste "hogesnelheidslijn" ter wereld en de enige die is aangelegd voor de Tweede Wereldoorlog.

Spoorlijn 50A Brussel-Zuid - Oostende
Totale lengte	114,3 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Belgische Staat
Geopend Brussel Zuid - Y Welle: 1 mei 1933 Y Welle - Gent: 1 juni 1923 Gent - Brugge: 12 augustus 1838 Brugge - Oostende: 28 augustus 1838
Huidige status	in gebruik
Geëlektrificeerd	1954
Aantal sporen	Brussel-Noord - Denderleeuw: 4 Denderleeuw - Gent: 2 Gent - Brugge: 4 (deels) Brugge - Oostende: 2
Baanvaksnelheid	160 km/u
Treindienst door	NMBS
Traject
lijn 0 van Brussel-Noord 3,8 Brussel-Zuid lijn 124 naar Charleroi-Centraal lijn 96 naar Quévy lijn 96N naar Halle lijn 96D naar Vorst-Rijtuigen Y Kuregem, lijn 28 naar Schaarbeek lijn 28/3 naar Y Vorst-Oost Bundel Gent Brussel-Klein-Eiland lijn 96B naar Vorst-Rijtuigen lijn 96A naar Halle 3,3 Y Klein-Eiland, lijn 50A/1 van Brussel-Klein-Eiland Zenne Kanaal Charleroi-Brussel Anderlecht R0 grens Brussel - Vlaams-Brabant Viaduct Sint-Anna-Pede 540m N8 17,8 Y Sint-Katarina-Lombeek lijn 50A/2 naar Denderleeuw lijn 50 van Brussel-Noord verbindingsspoor opgebroken Dender grens Vlaams-Brabant - Oost-Vlaanderen lijn 50 naar Gent-Sint-Pieters lijn 50A/3 van Denderleeuw 23,9 Y Welle A10E40 lijn 82, Aalst - Ronse 42,7 Y Meulewijk lijn 50A/4 naar Y Melle Y Melle, lijn 122 van Geraardsbergen Y Melle lijn 50 van Brussel-Noord lijn 50 naar Gent-Sint-Pieters Ringvaart R4 buurtspoorlijn M opgebroken Schelde A14E17 B401 lijn 50 van Brussel-Noord lijn 75 van Gent-Zuid tot 1913 lijn 75 naar Moeskroen tot 1913 lijn 50E van Y Melle West tram 52,1 Gent-Sint-Pieters tram lijn 75 naar Moeskroen vanaf 1913 Y Snepbrug, lijn 50A/6 van Gent-Sint-Pieters lijn 55 naar Terneuzen opgebroken Asselsbrug over de Leie Y Assels R4 Ringvaart R4 Leie 56,1 Drongen 58,8 Halewijn 61,9 Landegem Schipdonkkanaal 64,9 Hansbeke 68,5 Bellem 71,5 Aalter N44 76,1 Maria-Aalter grens Oost-Vlaanderen - West-Vlaanderen 80,7 Beernem Y Stuyvenberg 86,5 Oostkamp lijn 66 van Kortrijk Sint-Michiels lijn 58 van Y Oost Ledeberg opgebroken Bombardier Transportation Brugge-Vorming 92,2 Brugge vanaf 1939 lijn 66 van Kortrijk opgebroken Brugge tot 1939 lijn 51 naar Blankenberge tot 1920 lijn 51 naar Blankenberge vanaf 1920 N31E403 98,9 Varsenare spookbrug Varsenare gesloopt 101,8 Jabbeke 108,0 Oudenburg Kanaal Plassendale-Nieuwpoort 109,9 Zandvoorde lijn 50F naar Oostende lijn 202A naar Plassendale industrie Oostende-Zeehaven lijn 62 van Torhout na 1946, opgebroken lijn 50A/7 naar Oostende-Stad opgebroken lijn 62 van Torhout tot 1946, opgebroken Oostende-Stad Kusttram Knokke - De Panne 114,3 Oostende voorheen Oostende-Kaai

Tussen Aalter en Gent wordt aangrenzend fietssnelweg F6 aangelegd, en tussen Denderleeuw en Neerpede fietssnelweg F209.

Geschiedenis

Spoorlijn 50A is in meerdere fases gebouwd. In 1838 is het traject tussen Gent en Oostende aangelegd ter verlenging van spoorlijn 50 uit Brussel. Op 12 augustus 1838 werd het baanvak Gent - Brugge geopend, het baanvak Brugge - Oostende op 28 augustus 1838. Treinreizigers konden dan naar Engeland via de Oostende-Doverlijn die sinds 1834 vier vaarten per week naar Dover organiseerden.

Na de Eerste Wereldoorlog werd het snelle traject tussen Brussel en Gent aangelegd, dat vooral dient om spoorlijn 50 te ontlasten. Op 1 juni 1923 werd het baanvak Denderleeuw - Gent geopend en op 1 mei 1933 het baanvak Brussel-Zuid - Denderleeuw.

Op 27 februari 1954 was het baanvak Brussel - Gent geëlektrificeerd en het baanvak Gent - Oostende op 26 juni 1954. De hele spoorlijn is geëlektrificeerd met 3 kV gelijkstroom.

De spoorlijn is dubbelsporig uitgevoerd en de maximumsnelheid bedraagt 160 km/u. Op bepaalde plaatsen is er een beperking tot 140 km/u.

Bij Oostende was het een periode mogelijk om op lijn 62 te komen. Deze lijn had voor station Oostende-Stad een aftakking die via de Vindictivelaan tot op de Visserkaai liep. Bovendien is er na station Stad een spoor geweest tot in de haven, boven het huidige station.

De Spookbrug van Varsenare in spoorlijn 50A (inmiddels gesloopt)

Opgebroken rechtstreekse aansluiting lijnen 50 en 50A bij Essene-Lombeek

Toekomst

Brussel - Gent

In het kader van het Gewestelijk ExpresNet (GEN) wordt het hele traject van de aansluiting bij Y Klein-Eiland tot de aansluiting naar Denderleeuw (vertakking Lombeek) viersporig. De buitensporen zullen voor het lokaal verkeer gebruikt worden. Er komt een halte met op wandelafstand een metroaansluiting langs het traject: Station Anderlecht. Het Vlaams Gewest heeft een halte bij Schepdaal aangevraagd. Dit werd bestudeerd door de NMBS, maar werd voorlopig niet aanvaard omdat het niet rendabel is.

De twee nieuwe sporen (buitenste "langzame" sporen, lijn 50C) werden in januari 2016 in gebruik genomen: het spoor richting Brussel op maandag 18 januari en het spoor richting Gent op maandag 25 januari 2016. Tegelijk werden de twee oude sporen buiten dienst gesteld; deze worden gesaneerd en gemoderniseerd. Op 28 november 2018 werden de vier sporen in dienst genomen.

Op 15 juni 2020 werd de aansluiting richting Station Brussel-Zuid in dienst genomen, hierdoor is het volledige stuk tussen Brussel-Zuid en Y Sint-Katherina-Lombeek op 4 sporen gebracht. Infrabel investeerde hiervoor 15 miljoen euro. Dit was tevens ook het laatste project van het Gewestelijk ExpresNet aan Vlaamse kant.

Op 13 december opende het Station Anderlecht zijn deuren. Hiermee zijn alle werken op dit traject voltooid.

Volgens de laatste uitgave van Infrabels technische netbrochure (bijlage E-1 "Afstanden tussen stations en knooppunten") krijgt spoorlijn 50A/2 Y Sint-Katherina-Lombeek – Denderleeuw een nieuwe naam: namelijk gaat nu lijn 50C tot aan Denderleeuw volgens wat was tot nog toe als spoorweg 50A/2 bekend stond.

De aansluitingen aan de uiteinden van het viersporig traject zijn al ongelijkvloers.

Gent - Brugge

De nieuwe brug in opbouw, tussen Beernem en Oostkamp

Tussen Gent en Brugge is men sinds 1994 bezig met de verdubbeling van het aantal sporen (van 2 naar 4). De eerste fase was de aanbouw van nieuwe bruggen ter hoogte van Landegem. Tegelijk worden alle overwegen afgeschaft en vervangen door bruggen of tunnels. De inritten tot het station Gent-Sint-Pieters zijn door Infrabel aangepast. In 2006 werd een nieuwe spoorbrug over de Ringvaart gebouwd en werden op die manier 4 sporen aangelegd. Door het bouwen van een viaduct over de buitenste sporen (lijn 50A/6, aansluitend aan de noorderkant van Gent-Sint-Pieters aan lijn 50E, verdubbeling van lijn 50 vanaf Y Melle-West) die bedoeld zijn voor de trage lokale treinen en goederentreinen, hoeven de binnenste twee sporen, waarop enkel snelle IC-treinen rijden, niet op gelijke hoogte te kruisen bij het binnenrijden van het station.

Sinds 1994 zijn er twee extra sporen aangelegd in Landegem en in Aalter. Vanaf 2010 zal Infrabel het aantal sporen tussen Beernem en Oostkamp verdubbelen. De voorbereidende infrastructuurwerken zijn nu al gestart. In 2014 zijn de grondwerken voor de extra sporen tussen Gent en de viersporigheid bij Landegem gereed en volgens de Technische Netkaart versie 01/01/2023 zijn ze in gebruik; de lijn is ook verdubbeld (lijn 50D) van Y Stuyvenberg (tussen Beernem en Oostkamp) tot Brugge.

Als laatste fase wordt het traject Beernem - Landegem op vier sporen gebracht.

Stations

Samen met de werken aan de spoorlijn krijgen ook de stations van Brugge en Gent-Sint-Pieters een grondige facelift. De werken aan het station van Brugge werden uitgevoerd tussen 2005 en 2009. De renovatie van Gent-Sint-Pieters is begonnen in 2007.

Ook is er een treinstation gebouwd in Anderlecht op de spoorwegbrug van de Bergensesteenweg. Dit station Anderlecht kadert in het Brusselse Gewestelijk ExpresNet. Het station wordt sinds december 2020 dagelijks aangedaan door de S3-verbinding Zottegem-Dendermonde en in het weekend de S3-verbinding Zottegem-Schaarbeek.

Noodzaak

Hoewel dit project miljarden euro's kost, zijn deze grote infrastructuurwerken nodig wegens het toenemende reizigers- en goederenverkeer op de lijn. De lijn (zeker het traject Brugge - Gent) is een aanvoerlijn voor de haven van Brugge-Zeebrugge, waardoor veel goederentreinen op de lijn rijden. Als belangrijkste lijn tussen de kust, West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen en het binnenland maken ook veel reizigers van de lijn gebruik. De verwachting is dat het aantal reizigers en de hoeveelheid goederen in de volgende jaren nog zal stijgen.

Hierdoor moeten zowel de snelle IC-treinen, trage lokale treinen als trage goederentreinen gebruikmaken van deze spoorlijn. Hierdoor is de rittijd lang en komen veel vertragingen voor. Door de lijn op vier sporen te brengen kan het verkeer gesplitst worden. De trage lokale treinen en goederentreinen rijden op de buitenste sporen, de snelle IC's rijden op middelste. Op de middelste sporen kan dan 200 km/h gereden worden.

Treindiensten

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, L-, Piekuur- en ICT-treinen.

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
IC 01	Intercity (NMBS)	Eupen – Luik-Guillemins – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Oostende
IC 03	Intercity (NMBS)	Genk – Leuven – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Blankenberge
IC 12	Intercity (NMBS)	[ Oostende – Brugge – ] Kortrijk – Gent-Sint-Pieters – Brussel-Zuid – Luik-Guillemins – Welkenraedt	Rijdt alleen op werkdagen. Eerste en laatste ritten van/naar Oostende.
IC 23A	Intercity (NMBS)	Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Knokke
IC 32	Intercity (NMBS)	[ Oostende – ] Brugge – Lichtervelde – Kortrijk	Tijdens de spits van/naar Oostende.
L 550	L-trein (NMBS)	Mechelen – Dendermonde – Gent-Sint-Pieters – Brugge – [ Zeebrugge-Strand ] / [ Zeebrugge-Dorp ]	Rijdt in het weekend tussen Zeebrugge-Strand - Gent-Sint-Pieters. Rijdt enkel in juli en augustus in de week tussen Zeebrugge-Strand - Mechelen.
ICT 6705	Toeristentrein (NMBS)	Antwerpen-Centraal – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Blankenberge	Rijdt in juli en augustus.
ICT 6710	Toeristentrein (NMBS)	[ Neerpelt – ] / [ Turnhout – ] Herentals – Mechelen – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Blankenberge	Rijdt in juli en augustus.
ICT 6800	Toeristentrein (NMBS)	Tongeren – Hasselt – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Oostende	Rijdt in juli en augustus.
ICT 6900	Toeristentrein (NMBS)	Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – De Panne	Rijdt in juli en augustus.
P 7000/8000	Piekuurtrein (NMBS)	[ Oostende – Brugge – ] / [ De Panne – ] / [ Poperinge – Ieper – Kortrijk – ] Gent-Sint-Pieters – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Twee treinen per dag per richting. Een trein op zondagavond vanaf De Panne.
P 7010/8010	Piekuurtrein (NMBS)	[ Gent-Sint-Pieters – ] / [ Sint-Niklaas – Gent-Dampoort – ] Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen. Een trein vanaf Sint-Niklaas.
P 7050/8050	Piekuurtrein (NMBS)	Brugge – Gent-Sint-Pieters	Rijdt alleen op werkdagen.

Spoorlijn 50C

Spoorlijn 50C zijn de sporen aan weerszijden van lijn 50A tussen Brussel-Zuid en Denderleeuw. De lijn is geopend in januari 2016. Op 13 december 2020 opende in het kader van het Gewestelijk ExpressNet een nieuw station Anderlecht, de spoorlijn wordt gebruikt door alle treinverbindingen tussen Denderleeuw en Brussel-Zuid, de spoorlijn begint aan het station van Denderleeuw en gaat via het station van Liedekerke en Anderlecht naar Brussel-Zuid

Sinds 13 december 2021

Serie	Verbinding	Bijzonderheden
S 3	Zottegem - Brussel - Dendermonde	Rijdt enkel op werkdagen
S 3	Zottegem - Brussel - Schaarbeek	Rijdt enkel tijdens het weekend
S 8	Zottegem - Brussel - Ottignies - Louvain-La-Neuve	Rijdt enkel op werkdagen
IC 13	Kortrijk - Zottegem - Brussel-Zuid - Schaarbeek	Rijdt enkel op werkdagen
IC 20	Gent-Sint-Pieters - Aalst - Brussel-Zuid - Leuven - Hasselt - Tongeren	Rijdt enkel op werkdagen
IC 20	Gent-Sint-Pieters - Aalst - Brussel-Zuid - Jette - Dendermonde - Lokeren	Rijdt enkel in het weekend
IC 23	Oostende - Brugge - Lichtervelde - Kortrijk - Zottegem - Brussel - Brussels Airport-Zaventem	Stopt in het weekend bijkomend in Munkzwalm
IC 29	Gent-Sint-Pieters - Aalst - Brussel - Brussels Airport-Zaventem - Leuven - Landen	Rijdt enkel op werkdagen
IC 29	De Panne - Deinze - Gent-Sint-Pieters - Aalst - Brussel - Brussels Airport-Zaventem - Leuven - Landen	Rijdt enkel in het weekend
P	Gent-Sint-Pieters - Aalst - Denderleeuw - Brussel-Zuid - Schaarbeek	Tijdens de (school)spits

Spoorlijn 50D

Spoorlijn 50D zijn de sporen aan weerszijden van lijn 50A tussen Gent en Brugge. De geplande opening was in 2018. In 2020 zijn die sporen in gebruik vanaf Gent tot en met Landegem onder lijnnummer 50A/6, en in Aalter, en in aanbouw tussen Aalter en Brugge. Volgens de Technische Netkaart 01/01/2023 is spoorlijn 50D in gebruik van Y Stuyvenberg (tussen Beernem en Oostkamp) tot Brugge. Na volledige afwerking zal ze worden gebruikt door de L-trein (Mechelen - Dendermonde -) Gent-Sint-Pieters - Brugge - Zeebrugge-Dorp/Zeebrugge-Strand, de trage P-treinen Brugge - Aalter - Gent-Sint-Pieters en het goederenvervoer van/naar de haven van Zeebrugge. De geplande afwerking is in 2024.

Spoorlijn 50F

Lijn 50F is de parallelle verbindingslijn tussen het goederenstation Oostende-Zeehaven en Oostende. Deze dubbelsporige en geëlektrificeerde lijn wordt enkel gebruikt voor goederenvervoer naar de haven van Oostende en voor treinen die uitwijken naar het rangeerterrein van Oostende.

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Brussel-Zuid

Spoorlijn 0 tussen Brussel- Noord en Brussel-Zuid

Spoorlijn 28 tussen Brussel-Zuid en Schaarbeek

Spoorlijn 96 tussen Brussel-Zuid en Quévy-Grens / Feignies (F) grens

Spoorlijn 96A tussen Brussel-Zuid en Halle

Spoorlijn 96B tussen Brussel-Zuid en Vorst-Rijtuigen

Spoorlijn 96C tussen Brussel-Zuid en Bundel Gent

Spoorlijn 96D tussen Brussel-Zuid en Vorst-Rijtuigen

Spoorlijn 96N tussen Brussel-Zuid en Halle

Spoorlijn 124 Brussel-Zuid en Charleroi-Centraal

Y Klein-Eiland

Spoorlijn 50C tussen Y Klein Eiland en Denderleeuw

Y Sint-Katarina-Lombeek

Spoorlijn 50C tussen Y Klein Eiland en Denderleeuw

Gent-Sint-Pieters

Spoorlijn 50 tussen Brussel-Noord en Gent-Sint-Pieters

Spoorlijn 50E tussen Y Melle-West en Gent-Sint-Pieters

Spoorlijn 55 tussen Gent-Sint-Pieters en Terneuzen

Spoorlijn 75 tussen Gent-Sint-Pieters en Moeskroen

Y Stuyvenberg

Spoorlijn 50D tussen Y Stuyvenberg en Brugge

Brugge

Spoorlijn 50D tussen Y Stuyvenberg en Brugge

Spoorlijn 51 tussen Brugge en Blankenberge

Spoorlijn 58 tussen Y Δ Oost Ledeberg en Brugge

Spoorlijn 66 tussen Brugge en Kortrijk

Oostende Zeehaven

Spoorlijn 50F tussen Oostende Zeehaven en Oostende

Spoorlijn 202A tussen Oostende Voorhaven en Plassendale industrie

Oostende

Spoorlijn 62 tussen Oostende en Torhout

Verbindingssporen

50A/1: Brussel-Klein-Eiland - Y Brussel-Klein-Eiland (lijn 50A)

50A/2: Y Sint-Katarina-Lombeek (lijn 50A) - Liedekerke - Denderleeuw (is ondertussen een deel geworden van spoorlijn 50C)

50A/3: Denderleeuw - Y Welle (lijn 50A)

50A/4: Y Meulewijk (lijn 50A) - Y Melle (lijn 50, 122)

50A/5: Y Oostkamp (lijn 50A) - Brugge

50A/6: Gent-Sint-Pieters - Y Snepbrug (lijn 50A)

50A/7: Oostende-Zeehaven (lijn 50) - Oostende-Stad

Zie ook

• Lijst van spoorlijnen in België
• Lijst van spoorwegstations in België
• Lijst van voormalige spoorwegstations in België

Bronnen, noten en/of referenties

• L. 50A : Brussel-Zuid - Oostende
• http://www.belrail.be
• http://m.fte2.org/doc/car/ctr.pdf
• http://trains.tassignon.be/PDF/Michael/Weverce_1946-11-26%20Avis%2024V%20Streckenliste.pdf
• Institut cartographique militaire (1922): Feuille II, Bruges

---

Lijst van Belgische spoorlijnen