Spoorlijn 40 Luik - Maastricht

Spoorlijn 40 is een spoorlijn die de steden Luik en Maastricht met elkaar verbindt.

Spoorlijn 40 (Luik) Y Val Benoît - Maastricht
Totale lengte	28,8 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Liège-Maestricht
Geopend Y Val Benoit - Luik Longdoz: 26 augustus 1851 Luik Longdoz - Maastricht: 24 november 1861 Y Froidmont - Y Cornillon: 1917
Huidige status	in gebruik
Geëlektrificeerd Y Val Benoît - Bressoux: 1977 Bressoux - Wezet: 1982 Wezet - Nederlandse grens: 1985
Aantal sporen	2
Baanvaksnelheid	120 km/u
Beveiliging of treinbeïnvloeding	België: ETCS 1 LS (sinds juni 2022) Nederland: ATB
Treindienst door	NMBS, Arriva (enkel Maastricht - Maastricht Randwyck)
Traject
Legenda lijn 37 van Luik-Guillemins lijn 125B van Kinkempois 0,0 Y Val Benoît lijn 37 naar Hergenrath Y Garde Dieu, lijn 40/1 van Y Aguesses Ourthe 0,6 Luik-Vennes 1,3 Y Froidmont, lijn 40A naar Luik-Longdoz opg. Tunnel van Froidmont 78m 2,9 Y Cornillon, lijn 40A/1 van Luik-Longdoz opg. 3,1 Luik-Cornillon 4,9 Bressoux 5,9 Jupille lijn 214 naar Chertal 8,0 Souverain-Wandre 8,8 Wandre A3E40E42 10,2 Château-de-Cheratte 10,9 Cheratte 12,0 Sarolay 13,0 Argenteau 13,4 Pont d'Argenteau 14,8 Visé-Central 15,1 Souvré 15,9 Visé/Wezet voorheen Pont-de-Visé 16,3 Visé Bas 16,4 Visé Haut, lijn 24 Aachen W. - Tongeren lijn 24/1 naar Y Berneau 17,1 grens Luik - Limburg 18,2 grens België - Nederland A2E25 industrieaansluiting Zinkwit opgebroken 19,8 Eijsden 22,3 Maarland 24,1 Gronsveld 24,7 spanningssluis 3,0 kV/1,5 kV 27,1 Heer 27,2 Maastricht Randwyck 28,3 Société Céramique opgebroken in 1985 28,3 tramlijn van Vaals 28,5 28,8 Maastricht lijn naar Aken lijn naar Venlo lijn 20 naar Y Beverst

Geschiedenis

Loc 2 van de L.M..

Een Nederlands treinstel in Luik in 1982, voor de elektrificatie naar Maastricht.

In 1861 werd de spoorlijn geopend door de "L.M.", die in 1899 werd overgenomen door de Belgische staatsspoorwegen. Oorspronkelijk kende de spoorlijn alleen het eindpunt Longdoz in Luik en moesten de treinen daar keren om verder te rijden. In 1917 is een rechtstreekse verbinding met Luik-Guillemins en de andere Belgische hoofdspoorlijnen aangelegd door de Duitsers. Naast lokale treinen reden er ook internationale treinen op de internationale verbinding Amsterdam, Maastricht, Luik, Luxemburg, Metz, Bazel en verder. Zelfs in de dienstregeling 1988/'89 reden er nog nachtrijtuigen Maastricht - Genua die in Luxemburg werden gekoppeld aan de nachttreinen van Brussel naar Bazel. In de latere jaren werd een IC Amsterdam - Maastricht gedurende de zomer in de weekends doorgetrokken naar Luxemburg, waarmee geel-blauwe ICR rijtuigen Luxemburg bereikten.

In de loop van 1985 werd het Nederlands deel geëlektrificeerd. Hier nog een overstap in Wezet tussen de Nederlandse dieseltrein en de Belgische lokaaltrein, terwijl een internationale trein stopt.

Vanaf 30 september 1956 werd de stoptreindienst tussen Wezet en Luik vervangen door bussen. Voor de totale elektrificatie van de spoorlijn in 1985 zijn Nederlandse Blauwe Engel dieseltreinstellen ingezet tussen (Herstal), Luik-Palais en Maastricht. Dit werd later beperkt tot Luik-Guillemins. Na de elektrificatie is de treindienst overgenomen door de Belgische spoorwegen waarbij er nog een overgangsfase was waarbij in Wezet moest worden overgestapt omdat de elektrificatie van het gedeelte Wezet - Luik al eerder opgeleverd was. Nadat op 28 september 1985 de laatste ritten met NS-diesels werden gemaakt op het grensbaanvak, namen de destijds nog tweedelige Breaks de treindienst op 29 september 1985 over en kon Maastricht rechtstreeks met Knokke worden verbonden. De NMBS zette meestal lokale treinen in tot Luik maar in sommige dienstregelingen vroeger ook door naar Knokke aan de Belgische kust (IC F).

IC naar Brussel en de bediening van Eijsden

Maastricht wenste in het verleden op het HSL-netwerk aangesloten te worden. De bediening van de internationale spoorlijn met uitsluitend lokale treinen paste niet bij de ambities van de Limburgse hoofdstad. Rond 2005 is onderzocht of Maastricht op het Belgische intercitynetwerk viel aan te sluiten. Er bleek een mogelijkheid om de IC Brussel - Luik te verlengen naar Maastricht. Eind 2006 werd voor een proefperiode van 2 jaar, en slechts van maandag tot en met vrijdag van 7 tot 19 uur, een rechtstreekse verbinding opgezet met Brussel.

Buiten de diensttijden van de Intercity reed er een stoptrein tussen Maastricht en Luik. Deze trein stopte sinds de ingebruikname van de intercity niet meer te Maastricht Randwyck en Eijsden. Hierdoor stopte er in station Eijsden tussen 2006 en 2011 geen enkele trein meer.

De nieuwe verbinding bleek een succes en werd na de proefperiode definitief in de dienstregeling opgenomen. In 2011 werd de dienst ingekort tot Wezet. De stoptrein tussen Luik en Maastricht werd op 11 december 2011 hersteld. Deze stoptrein stopt weer in Eijsden en in Maastricht-Randwyck. De intercity blijft rijden tussen Luik en Wezet.

Het grensoverschrijdend traject tussen Moelingen en Maastricht Randwyck is voorzien van het Belgische treinbeïnvloedingssysteem Crocodile/MEMOR. ATB ontbreekt op dit traject. De Belgische treinen, die niet met ATB zijn uitgerust, worden gedoogd op het met ATB beveiligde traject van Maastricht tot Randwyck. De Belgische treinen uitgerust voor 3000 V gelijkspanning, kunnen zonder problemen onder de 1500 V spanning rijden, zij het met minder vermogen. De 3000 V / 1500 V spanningssluis ligt 2,5 kilometer ten zuiden van Randwyck, ter hoogte van De Karosseer. Nederlandse treinen enkel uitgerust voor 1500 V gelijkspanning hebben daarom hun eindpunt in Randwyck. Technisch en exploitabel gezien is deze spoorlijn een grotendeels Belgische spoorlijn op Nederlands grondgebied.

Treindienst

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
S 43 5300	S-trein Luik (NMBS)	Maastricht – Wezet – Luik-Guillemins – Tongeren – Diepenbeek – Hasselt	Rijdt in het weekend niet tussen Luik-Guillemins en Hasselt.
P 8410	Piekuurtrein (NMBS)	Luik-Guillemins – Wezet	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7440/8440	Piekuurtrein (NMBS)	Wezet – Luik-Guillemins – Brussel-Zuid – 's-Gravenbrakel	Rijdt alleen op werkdagen, 1 rit verder naar 's-Gravenbrakel.
18900 RE 18	Sneltrein / Regional-Express (Arriva)	(Maastricht Randwyck – ) Maastricht – Heerlen – Landgraaf – Herzogenrath – Aachen Hbf	Drielandentrein (LIMAX). Rijdt op werkdagen tot 19:00 uur naar Maastricht Randwyck. Rijdt in de avonduren en in het weekend tot Maastricht. Rijdt op werkdagen tussen 07:00 en 20:00 uur, op zaterdag tussen 09:00 en 20:00 uur en op zondag tussen 13:00 en 20:00 uur ook 1×/uur naar Herzogenrath, zodat een halfuursdienst ontstaat. Deze ritten stoppen wegens de korte keertijd niet in Landgraaf en Eygelshoven Markt.
32000 RS 18	Stoptrein (Arriva)	Maastricht Randwyck – Maastricht – Heerlen – Landgraaf – Eygelshoven – Chevremont – Kerkrade Centrum
32400 RS 12	Stoptrein (Arriva)	Maastricht Randwyck – Maastricht – Sittard – Roermond

Stations en gebouwen

Hieronder een overzicht van alle (voormalige) stations langs het Nederlandse deel en alle huidige stations langs het Belgische deel van de lijn (cursief: voormalig station):

Station	Geopend	Huidig gebouw
Nederland
Maastricht	1853	1913, SS, 2e gebouw, uniek ontwerp van Van Heukelom
Maastricht Randwyck	1987	1987, NS, 1e gebouw, type Voorstadshalte
Heer	1861	geen, station gesloten omstreeks 1867
Gronsveld	1861	1861, L.M., 1e gebouw, uniek ontwerp, station gesloten in 1950 en van 1938-1945
Maarland	1861	geen, station gesloten in 1938
Eijsden	1861	1861, L.M., 1e gebouw, uniek ontwerp deels gesloopt in 1965
België
Wezet (Visé)	1861	1980, NMBS, 3e gebouw, uniek ontwerp van Nolet
Bressoux	1861	geen, gebouw gesloopt in 2014

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Y Val Benoît

Spoorlijn 37 tussen Luik-Guillemins en Hergenrath

Y Garde-Dieu

Spoorlijn 125B tussen Y Garde-Dieu en Kinkempois

Y Froidmont

Spoorlijn 40A tussen Y Froidmont en Luik-Longdoz

Y Cornillon

Spoorlijn 40A/1 tussen Luik-Longdoz en Y Cornillon

Jupille

Spoorlijn 214 tussen Jupille en Chertal

Wezet

Spoorlijn 24/1 tussen Wezet en Y Berneau

Maastricht

Spoorlijn 20 tussen Y Beverst en Maastricht

Spoorlijn tussen Aken en Maastricht

Spoorlijn tussen Maastricht en Venlo

Verbindingsspoor

40/1: Y Aguesses (lijn 37) - Y Garde-Dieu (lijn 40)

Trivia

• Als gevolg van personeelsproblemen is de NMBS niet altijd in staat treinen te laten bemannen door Nederlandstalig personeel. Niet alle Waalse machinisten begrijpen de instructies van de Nederlandstalige treinbegeleiders.
• Op 10 november 1918 kwam de trein van de Duitse keizer Wilhelm II over deze spoorlijn Nederland binnen. De keizer zelf reisde per auto van Spa naar station Eijsden.

Zie ook

• Lijst van spoorlijnen in Nederland
• Lijst van spoorlijnen in België
• Lijst van spoorwegstations in België

Een MS62 te Maastricht, met bestemming Luik

Bronnen, noten en/of referenties

• Lijn 40
• L.40: Liège - Maastricht
• http://www.belrail.be
• http://m.fte2.org/doc/car/ctr.pdf
• http://www.sporenplan.nl/html_nl/sporenplan/ns/ns_normaal/mt.html

Lijst van Belgische spoorlijnen