Spoorlijn 96

spoorlijn Brussel - Quévy - Franse grens, België
(Doorverwezen vanaf Spoorlijn 96C)

Spoorlijn 96 is een Belgische spoorlijn die Brussel via Quévy met Frankrijk verbindt.

Spoorlijn 96
Brussel-Zuid - Quévy
Spoorlijn 96 op de kaart
Totale lengte84,7 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorBelgische Staat
Geopend
Brussel Zuid - Tubeke: 18 mei 1840
Tubeke - Zinnik: 31 oktober 1841
Zinnik - Bergen: 19 december 1841
Bergen - Hautmont: 12 december 1857
Huidige statusin gebruik
Geëlektrificeerd1963
Aantal sporen2
Baanvaksnelheid160 km/u
Treindienst doorNMBS
Traject
ddSHI2g+ldSHI2glrdSHI2g+r lijn 0 van Brussel-Noord
exKBHFaqvSTR-eABZg+rvSTR- Bogaarden
dSHI2+ldSHI2gr+ldSHI2grdSTR
v-SHI2grdSTRdSHI2gldSHI2l+rdSHI2+r
udSTRqdBRÜCKE1rvSTRvSTRdBRÜCKE1ludSTRq 1
dSHI2+ldSHI2r+ldSHI2gr+ldSHI2grdSTRdSHI2gldSHI2l+rdSHI2+r
dBRÜCKE1rvSTRvSTRvSTRdBRÜCKE1l 1 1 1 1 1
utSTRq + vBHF-L
vBHF-M +
vBHF-M +
utSTRq + vBHF-R
3,8 Brussel-Zuid
1 1 1 1 1 1
dSTRvÜSTlvÜSTdSTRvÜST
vÜSTvÜSTdSHI2gldSHI2g+lrdSHI2grdSTR
dSTRvÜSTrdSTRdSHI2g+ldSHI2glrdSHI2g+rdSTR
vÜSTrdSTRvÜSTrdSTRdABZgldABZql lijn 124 naar Charleroi-Centraal
dSTRv-SHI2g+rvSTRvSTRd
dSTRv-SHI2grvSTRdSTRvSTR-
dSTR2dKRZc3uvSTRvSTRvSTR-
dSTRc1dKRZ2+4u-d-KRZ2+4udKRZc3uvSTRvSTR-
v-STRdKRZc1udKRZ2+4u-d-KRZ2+4udKRZc3uvSTR-
v-STRvSTRdKRZc1udKRZ2+4u-vSHI2+r
v-STRvSTRvSTRvÜSTo+r lijn 96N van Brussel-Zuid
ddABZqr+rdKRZludKRZmudKRZmudKRZmudKRZmudKRZru Y Kuregem, lijn 28 naar Schaarbeek
dvSTRvDST-STRvSTRdSTR Bundel Gent
dvDST-STRvSTRvSTRdSTR Brussel-Klein-Eiland
dvÜSTvSTRvSTRdSTR
vSHI2+lvKRZuvSTRr-STRvSTR
vÜSTo+lvSTRvSHI2+lvSHI2r
vSTRrvSTRvSTRvSTR- lijn 50A naar Oostende
lijn 50C naar Y Lombeek
v-STRvDSTvSTR Vorst-Rijtuigen
ddSHI2lvSHI2g+rvSTR lijn 96B van Brussel-Zuid
ddSHI2gld-KRZ2+4udKRZc3uvSTR-
v-STRdKRZc1udKRZ2+4u-d-KRZ2+4udSTRc3
v-STRvSTRdKRZc1udSTR+4
dvSHI2g+ldSHI2r+lvSHI2r lijn 96D van Brussel-Zuid
vBHF-LdBHF-RdSTR 3,9 Vorst-Zuid
evÜSTlvÜSTr 4.4 Y Ruisbroek, lijn 96A van Brussel-Zuid
exdSTRvÜSTdDST
evSTRvSHI2g+l-
dexdSKRZ-AludSKRZ-AmudSKRZ-Aru R0
devSTR+GRZqdSTR+GRZq grens Brussel - Vlaams-Brabant
dexdBHF-LvBHF-R 6,0 Ruisbroek
exv-STRvÜSTol
devÜSTrdSTR lijn 96E naar Halle
dvBHFdSTR 9,1 Lot
dvBHFdSTR 11,1 Buizingen
ddABZg+lvKRZu 11,8 Y Halle Noord, lijn 26 van Schaarbeek
v-STRveABZg+l-STR lijn 26/6 van Y Buizingen opgebroken
v-STRvÜSTr 12,3 Y Noord-Halle
dvÜSTdSTR
dtdSTRatdSTRatdSTRa Tunnel van Halle
dtvBHFtdSTR 13,6 Halle
dtdSTRetdSTRetdSTRe
dvÜSTdSTR
ddSTRrvSTR lijn 94 naar Blandain
vWBRÜCKE1 Kanaal Charleroi-Brussel
vBHF-STR 16,0 Lembeek
vSTR-STRro HSL 1 naar Esplechin
dSTR+GRZq grens Vlaams-Brabant - Waals-Brabant
dABZgl lijn 106 naar Écaussinnes
deHST 18,1 Tubeke-Noord
vSTR-STR+l lijn 115 van Eigenbrakel
vBHF 18,7 Tubeke
vSHI2g+l-
dABZgr lijn 115 naar Roosbeek
deHST 20,9 Stéhoux
dSTR+GRZq grens W-Brabant - Henegouwen
dBHF 23,7 Hennuyères
deHST 25,5 Hennuyères-Village
deKRWglexKRW+r
dSTRexTUNNEL1 tunnel van Hennuyères 544m
deKRWg+lexKRWr
deABZg+r lijn 123 van Geraardsbergen
vSHI2gl-
vBHF 29,6 's-Gravenbrakel
vÜST
vSTR-STRl lijn 117 naar Luttre
dABZg+l 31,8 Y Zinnik, lijn 96/1 van Y Ecaussinnes
xvSTR-STR+l lijn 114 van Houdeng-Goegnies opgebroken
xvÜSTlxr
vSTR-eABZglexENDEeq steengroeve Gauthier
duexdKHSTavBHF 35,8 Zinnik
duexdSTRrvSHI2g+l- buurtspoorlijn 405 naar Edingen opg.
exdENDEaqeABZgr steengroeve Rombaux
exdENDEaqeABZgr steengroeve Hainaut
uexdSTR+rdSTR buurtspoorlijn 392 van Horrues opg.
uexdHSTdBHF 41,1 Neufvilles
uexdSTRlemdKRZu buurtspoorlijn 392 naar Casteau opg.
dBHF 44,8 Masnuy-Saint-Pierre
dABZgr 47,4 Y Jurbeke
lijn 96/2 naar Y Lens
vSTR+r-STR lijn 90 van Denderleeuw
vÜSTr
vBHF 48,6 Jurbeke
v-SHI2g+r
deABZgr 51,0 Y Erbisoeul, lijn 90 naar Saint-Ghislain opg.
dBHF 51,6 Erbisoeul
deABZg+r lijn 247 van Baudour opgebroken
dBHF 54,6 Ghlin
dSKRZ-Au A7E19E42
deHST 57,5 Nimy-Maisières
dhKRZWae Centrumkanaal
vSTR-STR+l lijn 118 van La Louvière-Centrum
dvÜSTuexdSTR+l tramlijn 13, 14, 15 opgebroken
demvKRZuuexdABZg+r tramlijn 10, 11, 12 opgebroken
v-SHI2grxmvSTR
dBHF-LvBHF-RuexdHST 60,3 Bergen
dSTRvSHI2g+l-uexdSTR
emvKRZuuexdSTRquexdABZgr tramlijn 6, 7, 8, 9 opgebroken
vÜSTuexv-LSTR
dvSHI4+l-dSHI4rdABZgldKDSTequexvLSTR- tracé tot 1963
dxdABZgrvSTR-uexvLSTR- lijn 97 naar Quiévrain
exdBHFuexvSTR+l-emdKRZuuexv-STRr Cuesmes-Nord
exdSTRuexvLSTR-edBHF 62,2 Cuesmes
exdSTRuexvLSTR-dABZgledABZq+ld lijn 109 naar Chimay
exvSTR- + uexv-LSTR
ev-SHI2gr + exSTRc2
exvSTR3- +
verbindingsboog opgebroken
exvSTR- + uexv-LSTR
exvSTR+1- + evSTR
exSTRc4 +
exdSTRuexdLSTRvexABZg+lo-STRexKBSTeq Fosse de Ciply opgebroken
exdKRZuuexmdKRZuevSTRr-STR lijn 98 naar Quiévrain opgebroken
exmdKRZouexdSTRrv-STR tramlijn 1, 2, 11, 12 opgebroken
exSTRdSKRZ-Au R5
exvSHI4l- +
exvSHI4+r- + v-STR
+
exvSTR+r-STRvSTR- lijn 102 van Saint-Ghislain opgebroken
exvABZg+r-STRvSTR- lijn 153 van Pâturages opgebroken
uexdSTR+rexvÜSTxvSTR-d buurtspoorlijn 395 van Frameries opg.
uexdHSTexvBHFvSTR-d Frameries tot 1963
uexdSTRexdSHI2lexdSHI2gl+redKRZo lijn 235 naar Racc. Craibel opgebroken
uexvSTR-vexSTR-BHF 67,1 Frameries vanaf 1973
uexvSTRl-exmdKRZuemdKRZu buurtspoorlijn 395 naar Harveng opg.
ev-SHI2g+r tracé tot 1963
dBHF 69,4 Genly
deHST 71,2 Blaregnies
uexdSTR+rdSTR buurtspoorlijn 494 van Eugies opg.
uexdHSTdBHF 74,9 Quévy
uexdSTRlemdKRZu buurtspoorlijn 20A naar Bergen opg.
dGRENZE 75,5 grens België - Frankrijk
dSTR lijn 247 000 naar Hautmont

Geschiedenis

bewerken

Deze spoorlijn is in meerdere fases gebouwd. 18 mei 1840 is het traject tussen Brussel-Bogaarden en Tubeke geopend. Op 31 oktober 1841 werd het baanvak Tubeke - Zinnik geopend, gevolgd door het baanvak Zinnik - Bergen op 19 december 1841. Zestien jaar later, op 12 december 1857 was de lijn tot de Franse grens voltooid door de Nord – Belge. Oorspronkelijk vertrok de lijn vanaf het Bogaardenstation, vanaf 1869 vanaf het Zuidstation.

Tussen Hennuyères en 's-Gravenbrakel was er een tunnel van 544 m lang, na de tunnel van Kumtich in lijn 36 de tweede spoorwegtunnel in België. Van de twee tunnelkokers is er één tijdens de bouw ingestort en er werd er dus maar één gebruikt. Deze enkelsporige 'flessenhals' voor de exploitatie werd in 1931 weggewerkt door de aanleg van een omleidingsspoor van 3 km lengte in openlucht. In 1957, naar aanleiding van de elektrificatiewerken, werd dat omleidingsspoor dubbelsporig gemaakt en de tunnel buiten gebruik gesteld.

Ten zuiden van Bergen gebeurde er ook een wijziging in het tracé naar aanleiding van de elektrificatie. Het Nord-Belge-tracé tussen Bergen en Frameries was steil, bochtig en instabiel wegens de koolmijnen in de ondergrond. Het nieuwe tracé volgt grotendeels het traject van de inmiddels opgebroken lijn 98 tot voorbij Cuesmes-État; verder werd een nieuwe lijn aangelegd tot Frameries. Dit nieuwe tracé werd einde april 1963 in gebruik genomen. Tegelijkertijd werd het gedeelte tussen Bergen en de grens administratief gewijzigd van lijn 97 in lijn 96. Het oorspronkelijke gedeelte van lijn 96 richting Quiévrain werd spoorlijn 97.[1]

Nadat er enige jaren geen reizigerstreinen meer reden op het grenstraject Quévy - Hautmont, rijden er sinds december 2018 weer twee IC's Bergen - Aulnoye-Aymeries v.v. per dag, zonder tussenstops.

Vanaf 12 december 2022 wordt deze treinverbinding definitief afgeschaft wegens te weinig reizigers en zal de spoorlijn tussen Quévy en de Franse grens terug gesloten worden voor het reizigersverkeer.

Sinds 13 december 2021 rijden er in het weekend terug L-treinen tussen Mons en Quévy, waardoor alle stations van lijn 96 terug in het weekend bediend worden.

Infrastructuur

bewerken

Tussen Quévy en de grens met Frankrijk is het spoor geëlektrificeerd met 25 kV wisselstroom. In station Quévy zijn er sporen waar de stroom omgeschakeld kan worden.

Spoorwegongeval

bewerken
  Zie Treinongeval bij Buizingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 15 februari 2010 vond er bij Buizingen een ernstig spoorwegongeval plaats waarbij 19 mensen omkwamen.

Treindiensten

bewerken

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, L-, Piekuur- en ICT-treinen.

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
IC 06 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-ZuidDoornik
IC 11 Intercity (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidSchaarbeek [ – MechelenTurnhout ] Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 14 Intercity (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidLeuvenLuik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
IC 22 Intercity (NMBS) Brussel-ZuidMechelenAntwerpen-Centraal
IC 26 Intercity (NMBS) KortrijkDoornikBrussel-ZuidSint-Niklaas Rijdt alleen op werkdagen, laatste rit stopt bijkomend in elk station tussen Jette en Dendermonde.
K 81 IC 42 Intercity (NMBS/SNCF) BergenAulnoye-Aymeries
L 4050 L-trein (NMBS) 's-GravenbrakelJurbeke Rijdt niet in het weekend.
L 4450 L-trein (NMBS) La Louvière-ZuidBergen Rijdt in het weekend 1x/2 uur en stopt dan niet in Obourg.
L 4650 L-trein (NMBS) QuévyBergen – [ DoornikMoeskroen ] / [ Quiévrain ] Rijdt in het weekend tussen Bergen en Quiévrain.
L 4850 L-trein (NMBS) GeraardsbergenAatBergenQuévy Rijdt op werkdagen alleen tussen Geraardsbergen en Bergen.
ICT 6935 Toeristentrein (NMBS) BergenAat Rijdt van april tot november.
P 7510/8510 Piekuurtrein (NMBS) MoeskroenDoornikBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7580/8580 Piekuurtrein (NMBS) AatBergenDoornik Rijdt alleen op werkdagen. Een trein verder naar Doornik.
P 7740/8740 Piekuurtrein (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7770/8770 Piekuurtrein (NMBS) [ Manage – [ Luttre ] / [ BergenQuévy ] / [ 's-Gravenbrakel ] ] / [ La Louvière-Zuid – [ Bergen ] / [ Luttre ] / [ Charleroi-Centraal ] ] Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800 Piekuurtrein (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7880/8880 Piekuurtrein (NMBS) QuévyBergen Rijdt alleen op werkdagen.

Gewestelijk Expresnet

bewerken

Op het traject rijdt het Gewestelijk Expresnet de volgende routes:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
S 2 GEN (NMBS) 's-GravenbrakelBrussel-ZuidLeuven Rijdt 1×/u. op zondag.
S 6 GEN (NMBS) DenderleeuwGeraardsbergenBrussel-ZuidSchaarbeek Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.

Aansluitingen

bewerken

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Brussel-Zuid
Spoorlijn 0 tussen Brussel-Noord en Brussel-Zuid
Spoorlijn 28 tussen Brussel-Zuid en Schaarbeek
Spoorlijn 50A tussen Brussel-Zuid en Oostende
Spoorlijn 50C tussen Brussel-Zuid en Y Sint-Katarina-Lombeek
Spoorlijn 96A tussen Brussel-Zuid en Halle
Spoorlijn 96B tussen Brussel-Zuid en Vorst-Rijtuigen
Spoorlijn 96C tussen Brussel-Zuid en Bundel Gent
Spoorlijn 96D tussen Brussel-Zuid en Vorst-Rijtuigen
Spoorlijn 96N tussen Brussel-Zuid en Halle
Spoorlijn 124 tussen Brussel-Zuid en Charleroi-Centraal
Vorst-Zuid
Spoorlijn 96A tussen Brussel-Zuid en Halle
Lot
Spoorlijn 96E tussen Lot en Halle
Halle
Spoorlijn 26 tussen Schaarbeek en Halle
Spoorlijn 26/6 tussen Y Buizingen en Halle
Spoorlijn 96E tussen Lot en Halle
Spoorlijn 96N tussen Brussel-Zuid en Halle
Lembeek
Spoorlijn 106 tussen Lembeek en Écaussinnes
Tubeke
Spoorlijn 115 tussen Eigenbrakel en Roosbeek
's-Gravenbrakel
Spoorlijn 117 tussen 's-Gravenbrakel en Luttre
Spoorlijn 123 tussen Geraardsbergen en 's-Gravenbrakel
Zinnik
Spoorlijn 114 tussen Zinnik en Houdeng-Goegnies
Jurbeke
Spoorlijn 90 tussen Denderleeuw en Saint-Ghislain
Y Erbisoeul
Spoorlijn 90 tussen Denderleeuw en Saint-Ghislain
Ghlin
Spoorlijn 247 tussen Ghlin en Baudour
Bergen
Spoorlijn 97 tussen Bergen en Quévrain
Spoorlijn 98 tussen Bergen en Quévrain
Spoorlijn 118 tussen La Louvière-Centrum en Bergen
Cuesmes
Spoorlijn 109 tussen Cuesmes en Chimay
Frameries
Spoorlijn 102 tussen Saint-Ghislain en Frameries
Spoorlijn 153 tussen Frameries en Pâturages
Spoorlijn 235 tussen Frameries en Raccordement Craibel
Quévy
RFN 247 000, spoorlijn tussen Hautmont en Feignies

Verbindingssporen

bewerken
96/1: Y Écaussinnes (lijn 117) - Y Zinnik (lijn 96)
96/2: Y Jurbise (lijn 96) - Y Lens (lijn 90)

Lijn 96A & 96E

bewerken

Lijn 96A was oorspronkelijk het derde en geëlektrificeerde spoor ten westen van lijn 96 tussen Brussel Zuid en Halle. Inmiddels is het van Brussel Zuid tot Ruisbroek tweesporig uitgebouwd. Met de aanleg van lijn 96N is lijn 96A tussen Ruisbroek en Lot opgebroken, lijn 96A mondt nu in Ruisbroek uit in lijn 96. Het zuidelijke gedeelte tussen Lot en Halle is thans lijn 96E, dit is nog steeds enkelspoor ten westen van lijn 96.

Lijn 96B, 96C & 96D

bewerken

Lijn 96B, 96C en 96D zijn verbindingssporen in de bundel van Brussel Zuid.

Lijn 96N

bewerken

Lijn 96N is de verbinding tussen Brussel-Zuid en HSL 1. Het baanvak Y Ruisbroek - Halle werd einde 1997 geopend. De verbinding tussen Brussel-Zuid en Y Ruisbroek, met een "fly-over" in Brussel-Zuid, werd later aangelegd en eind 2006 in dienst genomen. Vanaf deze fly-over tot aan Ruisbroek lopen de sporen van lijn 96N midden tussen de twee sporen van lijn 96, daarna lopen de twee sporen van lijn 96N ten oosten van lijn 96. Lijn 96N heeft geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 160 km/u (wordt 220 km/u).

Zie ook

bewerken