Spoorlijn 61

spoorlijn in België

Spoorlijn 61 was de spoorlijn die de voormalige spoorwegdriehoek aan spoorlijn 25 tussen Mortsel-Oude-God en Kontich-Kazerne verbond met Aalst. De lijn was 49,3 km lang. In het verlengde van de lijn in Aalst was er de spoorlijn 82 naar Ronse.

Spoorlijn 61
Mortsel/Kontich - Aalst
Spoorlijn 61 op de kaart
Totale lengte49,3 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorBelgische Staat
Geopend
Kontich - Boom: 28 december 1875
Boom - Londerzeel: 8 augustus 1881
Londerzeel - Aalst: 12 oktober 1879
Gesloten
Kontich - Boom: 1954
Willebroek - Londerzeel: 1952
Londerzeel - Peisegem: 1956
Peisegem - Opwijk: 1952
Opwijk - Moorsel: 1976
Moorsel - Aalst: 1957
Huidige status
Kontich - Boom: opgebroken
Boom - Willebroek: buiten gebruik
Willebroek - Aalst: opgebroken
GeëlektrificeerdBoom - Willebroek: 1998
Aantal sporenBoom - Willebroek: 1
Traject
STRdd lijn 25 van Brussel-Noord
vÜSTrd lijn 27 van Brussel-Noord
vSTRexENDEad Kazerne
vBHFexKBHFaexSTRd 0,0 Kontich
vSTRr-STRexKRWlexKRWg+rd lijn 27 naar Antwerpen-Centraal
eABZg+lexSTR+rexvSTR-
tSTRaexSTRexvSTR- Tunnel van Mortsel 252 m
tSKRZ-AexSTRexvSTR- N10 tram
BHFexSTRexvSTR- Mortsel-Oude-God
STRrexSTRexvSTR- lijn 25 naar Antwerpen-Luchtbal
exBHFexvSTR- 2,0 Edegem
exABZg+lexvSTRr-
exBHF 3,8 Kontich-Dorp
exkABZq2exKRZu+xk3 lijn 27B, Antwerpen-Zuid - Y Weerde opg.
exkABZg+4 Y Kontich West, 27B/3 van Kontich-Molenstraat
uexdSTR+lexmdKRZud tramlijn 54 van Rumst opgebroken
uexdHSTexdBHFd 8,8 Reet
uexdSTRrexdSTRd tramlijn 54 naar Aartselaar opgebroken
exkABZg2
exKRZ+xk1exkABZq+4 strategische spoorlijn Boom - Stabroek
exHST 12,1 Krekelenberg (oost)
xABZg+r lijn 52 van Antwerpen-Zuid
BHF 14,0 Boom
hKRZWae Rupel
hKRZWae Zeekanaal Brussel-Schelde
xABZgr Y Sauvegarde lijn 52 naar Dendermonde
xABZg+r lijn 54 van Terneuzen
SKRZ-Au A12
BHF 18,5 Willebroek
xABZgl lijn 54 naar Y Heike
exSKRZ-Au N16
exBHF 21,7 Tisselt-West
exSTR+GRZq grens Antwerpen - Vlaams-Brabant
xvSTR+lo-STRd lijn 53 van Leuven
veBHF-exBHFd 26,1 Londerzeel-Oost
xvSKRZ-Aud A12
STR~L +
exKRWgl + STR~R
exKRW+r +
tracé tot 1898
dvBHF-exBHFexv-STR 27,5 Londerzeel
dxvSTRr-STRexv-STR lijn 53 naar Schellebelle
exKRWg+lexKRWr
exBHF 30,7 Steenhuffel
exBHF 34,2 Peizegem
xABZg+l lijn 60 van Y Jette
BHF 37,4 Opwijk
xABZgr lijn 60 Dendermonde
exHST 40,3 Nijverseel
exSTR+GRZq grens Vlaams-Brabant - Oost-Vlaanderen
exBHF 41,8 Baardegem
exBHF 44,2 Moorsel
exHST 46,2 Mijlbeek
dxdABZg+ldABZq+l lijn 50 van Brussel-Noord
dvWBRÜCKE1 Dender
dvBHF 29,7 Aalst
dvÜST lijn 82 naar Ronse
eABZgr lijn 57 naar Lokeren opgebroken
STR lijn 50 naar Gent-Sint-Pieters

Geschiedenis bewerken

 
dienstregeling van spoorlijn 61 in 1933
 
dienstregeling van spoorlijn 52 in 1933 en de vermelding van de pendeltreinen Kontich - Reet/Boom

Deze lijn, bijgenaamd Leireken, maakte oorspronkelijk deel uit van een geplande internationale verbinding Antwerpen - Dowaai, via Zottegem - Ronse - Doornik. Maar de verbinding met Frankrijk werd nooit gerealiseerd en er hebben nooit doorgaande treinen verder dan Aalst gereden.

Omstreeks 1898 werd het tracé van lijn 61 in Londerzeel verlegd. Oorspronkelijk liep de lijn van Londerzeel-Oost (kruising met lijn 53) rechtstreeks naar Steenhuffel. In 1898 werd lijn 53 (in verband met werken aan het zeekanaal Brussel-Rupel) opgehoogd; lijn 61 liep sindsdien via een brug onder lijn 53 door, volgde lijn 53 van Londerzeel-Oost tot Londerzeel-West en boog vandaar zuidwaarts af naar Steenhuffel.

Over de herkomst van de naam Leireken bestaan verschillende versies. Hoogstwaarschijnlijk gaat hij terug op de voornaam van machinist Valère (Leire in de volkstaal) die samen met Kamiel actief was op lijn 61. Deze naam zou al heel vroeg ontstaan zijn, waarschijnlijk voor 1898.[1]

In 1933 waren er geen doorgaande reizigerstreindiensten van Antwerpen naar Aalst. In de tabel 61 stonden de lokaaldiensten Antwerpen-Zuid via Niel, Boom en Londerzeel vermeld (de huidige lijn 52) en de lokaaldiensten Londerzeel - Aalst. De route via Reet stond weer vermeld in tabel 52 Antwerpen - Gent en verder via Dendermonde. De routes van de spoorlijnen 52 en 61 zijn dus later tussen Boom en Antwerpen omgewisseld.

Huidige toestand bewerken

In Mortsel liep de lijn 61 parallel met de spoorlijn 25, via de Christus Koninglaan. Vervolgens kruiste deze lijn de Molenstraat, en op de grens van Mortsel met Edegem, stak ze de Mechelsesteenweg over, en nadien de Hovestraat in de richting Kontich. Na het opbreken van de lijn, werd te Mortsel op de spoorbedding naast de Christus Koninglaan een fietspad aangelegd dat de Statielei met de Molenstraat verbindt. Verder, in Edegem, werd de Boniverlei op de spoorwegbedding aangelegd, en in Kontich de N171.

Tussen Reet en Boom zijn er nog sporen van de bedding terug te vinden in het landschap; er zijn echter plannen om de N171 door te trekken tot aan de A12. Het gedeelte Boom - Willebroek is hernoemd in lijn 52/2 en geëlektrificeerd in mei 1998, samen met het baanvak Boom - Puurs van lijn 52. Het baanvak Boom - Willebroek werd echter niet terug in gebruik genomen; op 5 augustus 2002 werd het baanvak officieel buiten dienst gesteld. Tussen Willebroek en Londerzeel is de bedding in het landschap nog redelijk goed te volgen. Tussen Aalst en Londerzeel is de vroegere spoorlijn nu een fiets- en wandelpad, genaamd Fietssnelweg 27 (F27), in de volksmond Leirekensroute.

De huidige Leirekensroute maakt al jaren deel uit van de officiële fietsroute van Nederland naar Santiago de Compostela.

De overheidsplannen zijn reëel om de fietsroute tevens op te waarderen als “fietsostrade” tussen Aalst en Mechelen.

Aansluitingen bewerken

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Kontich
Spoorlijn 25 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Luchtbal
Spoorlijn 27 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Centraal
Y Kontich Dorp
Spoorlijn 27B/3 tussen Y Kontich-Dorp en Kontich-Molenstraat
Boom
Spoorlijn 52 tussen Dendermonde en Antwerpen-Zuid
Willebroek
Spoorlijn 54 tussen Y Heike en Terneuzen
Londerzeel-Oost
Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Leuven
Londerzeel
Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Leuven
Opwijk
Spoorlijn 60 tussen Y Jette en Dendermonde
Aalst
Spoorlijn 50 tussen Brussel-Noord en Gent-Sint-Pieters
Spoorlijn 57 tussen Aalst en Lokeren
Spoorlijn 82 tussen Aalst en Ronse

Galerij bewerken