Spoorlijn 36

spoorlijn in België

Spoorlijn 36 is een Belgische spoorlijn die Brussel met Luik verbindt. De lijn is bijna 100 km lang.

Spoorlijn 36
Brussel-Noord - Luik-Guillemins
Spoorlijn 36 op de kaart
Totale lengte99,9 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorBelgische Staat
Geopend
Brussel Noord - Leuven: 17 december 1866
Leuven - Tienen: 22 september 1837
Tienen - Ans: 2 april 1838
Ans - Luik-Guillemins: 1 mei 1842
Huidige statusin gebruik
Geëlektrificeerd
Brussel Noord - Leuven: 1954
Leuven - Luik-Guillemins: 1955
Aantal sporen2
Baanvaksnelheid
Brussel - Leuven: 160
Leuven - Luik: 140
Treindienst doorNMBS
Traject
ddSHI2gldSHI2g+lrdSHI2gr lijn 0 van Brussel-Zuid
vSHI2+ldSHI2glrdSHI2g+r
vSHI2+ldSHI2grdSHI2glvSHI2+r
vBHF-LvBHF-MvBHF-R 0,0 Brussel-Noord
vÜSTvSTRvSTR
udSTRqdBRÜCKE1rvSTRvSTRdBRÜCKE1ludSTRq 1 1 1 1 1
dveABZgl+l-STRevKRZevKRZexdABZq+l lijn 25 van Brussel-Groendreef opg.
v-STRvÜSTldSTRvÜSTrexdSTR
v-STRvSTR-SHI2gldSHI2g+lrvSHI2gr-STRexdSTR
v-STRvSTR-SHI2g+ldSHI2glrvSHI2g+r-STRexdSTR
v-STRvÜSTrdSTRvÜSTlexdSTR
dvSTRvSTRvSTR-STRlxdKRZ lijn 50 naar Gent-St-Pieters
dABZq+rvKRZodSTRrvSTRexv-STR Y Josaphat
lijn 161 van Namen
vSTRvSTR-SHI2+lvSHI2grexv-STR lijn 27D naar Schaarbeek-Vorming
vSTR-eABZg+levKRZevKRZexdSTRqexdSTRr
dABZgldBRÜCKE1rvSTRdSTRdBRÜCKE1lSTRq lijn 161/1 naar Y Zennebrug vanaf 1952
edABZgledKRZluedKRZmuedKRZmuedKRZmuedKRZruexSTRq lijn 161/1 naar Y Zennebrug tot 1952
dSTRvSTRvSTRdABZg+ldABZq+ld lijn 28 van Brussel-Zuid
mdKRZlumdKRZmumdKRZmumdKRZmumdKRZmumdKRZmumdKRZrud 1
dSKRZ-AludSKRZ-AmudSKRZ-AmudSKRZ-AmudSKRZ-AmudSKRZ-AmudSKRZ-Arud R21
dSTRvÜSTldSTRvÜSTvSTR-
vBHF-LdBHF-MvBHF-RvSTRd 2,4 Schaarbeek
v-SHI2g+rvSTRvSTRvSTR-
vÜSTlvÜSTrvSTR
dSTRvÜSTdSTRvSTR
vÜSTrvÜSTlvSTR
vSTRvSTR-DSTvSTR Schaarbeek-Vorming
vSTRvSTRvSHI2gl lijn 26A naar Y Haren-Noord
vSTRvSTRvÜSTor
vSTRvSTRvSTR-STRl lijn 25N naar Y Abeelstraat
vSTRvSHI2gldKRZodSTRq lijn 27D naar Schaarbeek-Vorming
vSTRdSTRvÜWBrd
dSTRvSHI2glhdKRZahdKRZadSTRq lijn 27 (Spoor A) naar Antwerpen-Centraal
vSTR-STRlhdKRZahdKRZhdKRZdSTRq lijn 27 (Spoor B) naar Antwerpen-Centraal
vSTRl-hdKRZehdKRZehdKRZedSTRq lijn 25 naar Antwerpen-Luchtbal
dSHI2g+ldSHI2gr+lvSHI2r-
vBHF 5,5 Haren-Zuid
dABZq+rvKRZudSTRq lijn 26, Halle - Schaarbeek
dABZglvKRZudSTR+r lijn 36/3 van Y Harenheide
v-SHI2g+rvSHI2g+l- Y Diegem-West
dSTR+GRZqdSTR+GRZq grens Brussel - Vlaams-Brabant
vSTR-ABZg+l Y Diegem-Oost, lijn 36/1 van Y Keelbeek-Zuid
vBHF 7,0 Diegem
vÜST
dSKRZ-AludSKRZ-Aru A201
dSKRZ-AodSKRZ-Ao R0
vBHF 9,4 Zaventem
v-SHI2grvSHI2gl- 10,4 Y Zaventem
dSTRlvKRZodABZql lijn 36C naar Y Machelen-Noord
dSTR+lvKRZodABZq+l lijn 36C/1 van Y Luchthaven
v-SHI2g+rvSHI2g+l- 11,5 Y Nossegem
vBHF 12,0 Nossegem
vBHF 14,7 Kortenberg
evHST 16,1 Zavelstraat
vBHF 17,8 Erps-Kwerps
evHST 19,2 Beisem
vBHF 21,1 Veltem
vÜST Y Herent
vBHF 24,0 Herent
vÜSTur
vSKRZ-Au A2E314
vSTR-ABZgl Y Wilsele, lijn 35/2 naar Y Holsbeek
dWBRÜCKEdWBRÜCKE Kanaal Leuven-Dijle
dWBRÜCKEdWBRÜCKE Dijle
dvSTRdSTR+l lijn 53 van Schellebelle
ddSTRc2d-KRZ3+1odSHI2glrdSHI2g+rdSTR+l lijn 35 van Hasselt
ddSTR+1dKRZc4odSTRvÜSTl
vÜSTlvSTRvSHI2gl-
dv-STRvÜSTldSTRvSTR-DST werkplaats Leuven
vSTRvÜSTvSHI2g+l-
v-SHI2grvSTRvÜST
vBHF-LvBHF-MvBHF-R 28,8 Leuven
vSTR-SHI2gldSHI2gl+rdSHI2g+rvÜSTr
vÜSTrdSTRvÜSTrdDST
vSTRr-STRvSTRvSHI2g+l- lijn 139 naar Ottignies
dKRZovKRZodABZgr Y Tivoli, lijn 139/1 naar Y Parkbrug
dSTRldKRZodSHI2g+lrdSHI2r Y Molenbeek, lijn 36/2 van Leuven
vSKRZ-Au N25
vSTRr-STR HSL 2 naar Ans
deBHF 34,1 Korbeek-Lo
deBHF 36,1 Lovenjoel
dBHF 40,0 Vertrijk
deBHF 42,0 Roosbeek
dCSTRae ingestorte Tunnel van Kumtich
deBHF 44,3 Kumtich
ddSHI2+ldSHI2glrdSHI2+r
ddBHF-LvBHF-R 47,4 Tienen
devÜSTldSTR
dexdSTRrxvÜSTr lijn 142 naar Namen opgebroken
dv-STRexdSTRl lijn 22 naar Diest opgebroken
dSKRZ-Au R27
dBHF 53,8 Ezemaal
dBHF 57,0 Neerwinden
evSTR+r-STR lijn 147 van Tamines opgebroken
evÜSTr
v-STRevSHI2gl-
dvBHF-LexdBHF-R 60,7 Landen
dvÜSTexdSTRl lijn 21 naar Hasselt opgebroken
veABZgr-STR lijn 127 naar Statte opgebroken
vSTR-ABZgl Y Brugstraat, lijn 21/1 naar Y Gingelomstr.
dSTRldKRZo lijn 21 naar Hasselt
dSTR+GRZq grens Vlaams-Brabant - Limburg
deBHF 64,0 Gingelom
deBHF 69,0 Jeuk-Rosoux
dSTR+GRZq grens Limburg - Luik
deBHF 71,5 Corswarem
dSKRZ-Au A3E40
dKRZu HSL 2 van Leuven naar Ans
dBHF 74,5 Borgworm
dHST 77,2 Bleret
dBHF 79,8 Remicourt
dBHF 83,2 Momalle
dBHF 85,4 Fexhe-le-Haut-Clocher
ev-SHI2gr
dexdSTRvSHI2gl-
exv-STRvBHF-eBHF 87,8 Voroux-Goreux
exv-STRvSTR-ENDExe
dvexSTR-ABZgrexdSTR 89,2 Y Voroux, lijn 36A naar Kinkempois
dexdSTRevSHI2g+l-
ev-SHI2g+r
vSTR-STR+l HSL 2 van Leuven
vBHF-STR 89,9 Bierset-Awans
vSKRZ-Au A15E42
vÜSTr
vSKRZ-Au A602E25
vBHF 93,4 Ans
vSHI2g+l-
deABZgl lijn 31 naar Liers opgebroken
dekABZg3 lijn 32 naar Flémalle-Haute opgebroken
exkABZq1eKRZu+xk4d lijn 32, Flémalle-Haute - Ans-Est opgebroken
deHST 94,7 Montegnée
deBHF 97,0 Liège-Haut-Pré
dCSTRae Hellende Vlakken van Luik
dSTR+ldKRZo lijn 34 van Hasselt
vÜST
v-SHI2grdSTRd
dBHF-LvBHF-Rd 99,9 Luik-Guillemins
vSTRdSTRd lijn 125 naar Namen
vSTR lijn 37A naar Angleur
v-STR lijn 37 naar Hergenrath grens

Geschiedenis bewerken

Op 22 september 1837 werd een enkelsporige spoorlijn tussen Leuven en Tienen geopend. In de daaropvolgende maanden werd de spoorlijn vanuit Tienen verlengd tot Ans. De spoorlijn werd op dubbelspoor gebracht, samen met de verlenging van de spoorlijn vanuit Ans tot Luik in 1842. Dit laatste stuk tot Luik werd officieel ingehuldigd op 1 mei 1842.

Tussen Leuven en Tienen bevond zich ook de eerste spoortunnel van het land, de Tunnel van Kumtich, die in 1844 instortte en vervangen werd door een sleuf.

De spoorlijn is vooral bekend omwille van de helling van Ans, die een stijgingspercentage heeft van 3% (stijgend in de richting Luik-Brussel). Vanaf 1842 werden treinen vanuit Luik via kabels omhooggetrokken. Deze kabels werden aangedreven door vaste stoommachines in Haut-Pré.[1] Tussen 1866 en 1872 werd het systeem geleidelijk aan afgebouwd. In 1866 werd de laatste reizigerstrein met kabels omhooggetrokken; in 1872 de laatste goederentrein. Nadien ging men vanuit Luik een duwende locomotief achter de trein plaatsen. Deze duwende locomotief heeft verlengde buffers om niet met de geduwde trein te koppelen. Eenmaal bovengekomen, rijdt de trein op eigen kracht verder en kan de duwende locomotief vaart minderen, zonder te moeten loskoppelen.

Op 17 december 1866 werd de spoorlijn vanuit Leuven dubbelsporig verlengd naar Brussel. In 1982[2] werd een derde spoor aangelegd tussen Schaarbeek en Zaventem en een aansluiting aangelegd met de spoorlijn 26. In het kader van het GEN en de HSL werd tussen 2000 en 2006 het traject tussen Schaarbeek en Leuven viersporig gemaakt. Zo ontstond spoorlijn 36N die nu op de vroegere bedding van spoorlijn 36 ligt. De sporen van spoorlijn 36 zijn naar buiten toe verplaatst. De middelste sporen worden gebruikt door de Thalys, de ICE en IC-treinen. De buitenste sporen worden gebruikt door de lokale treinen.

De spoorlijn werd in twee fasen geëlektrificeerd met 3 kV: het baanvak Brussel-Leuven op 17 oktober 1954 en het baanvak Leuven-Luik op 1 oktober 1955.

Tussen Brussel en Leuven is de snelheid verhoogd tot 160 km/u. In de bocht van de bruggen over de vaart en de Dijle in Leuven is de snelheid beperkt tot 90 km/u op lijn 36. Lijn 36N maakt gebruik van nieuwe en langere bruggen waardoor de bocht minder scherp is. Van Leuven tot Ans bedraagt de maximumsnelheid 140 km/u. Tijdens de afdaling van de helling van Ans is de snelheid beperkt: 70 km/u voor reizigerstreinen en 25 km/u voor zware goederentreinen. Bij het stijgen is de snelheid beperkt tot 100 km/u of 140 km/u voor motorstellen.

Treindiensten bewerken

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, en Piekuurtreinen. Daarnaast wordt de route gebruikt door internationale diensten van Thalys en ICE.

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
IC 01 Intercity (NMBS) EupenLuik-GuilleminsBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeOostende
IC 03 Intercity (NMBS) GenkLeuvenBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeBlankenberge
IC 06 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-ZuidDoornik
IC 08 Intercity (NMBS) Antwerpen-CentraalMechelenBrussels Airport-ZaventemHasselt
IC 11 Intercity (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidSchaarbeek [ – MechelenTurnhout ] Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 12 Intercity (NMBS) [ OostendeBrugge – ] KortrijkGent-Sint-PietersBrussel-ZuidLuik-GuilleminsWelkenraedt Rijdt alleen op werkdagen. Eerste en laatste ritten van/naar Oostende.
IC 14 Intercity (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidLeuvenLuik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
IC 20 Intercity (NMBS) Gent-Sint-PietersAalstBrussel-Zuid – [ HasseltTongeren ] / [ DendermondeLokeren ] Rijdt in het weekend Gent-Sint-Pieters - Lokeren.
IC 29 Intercity (NMBS) [ De Panne – ] Gent-Sint-PietersAalstBrussel-ZuidBrussels Airport-ZaventemLeuvenLanden Rijdt in het weekend De Panne - Landen.
Eurostar 9400 Eurostar (SNCF/NMBS) Paris NordBrussel-ZuidLuik-GuilleminsAachen HbfKöln HbfDüsseldorf HbfDuisburg HbfEssen HbfBochum HbfDortmund Hbf Vijf treinen per dag. Enkele treinen verder naar Dortmund.
ICE 79 InterCityExpress (DB Fernverkehr) Brussel-ZuidBrussel-NoordLuik-GuilleminsAachen HbfKöln HbfFrankfurt (Main) Flughafen FernbahnhofFrankfurt (Main) Hbf Rijdt elke twee uur.
P 7300/8300 Piekuurtrein (NMBS) GenkHasseltLeuvenBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7310/8310 Piekuurtrein (NMBS) LeuvenHasseltGenk Rijdt alleen op werkdagen.
P 7375 Piekuurtrein (NMBS) LandenLuik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
P 7400/8400 Piekuurtrein (NMBS) Luik-GuilleminsLeuvenBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7440/8440 Piekuurtrein (NMBS) WezetLuik-GuilleminsBrussel-Zuid's-Gravenbrakel Rijdt alleen op werkdagen, 1 rit verder naar 's-Gravenbrakel.
P 7490/8490 Piekuurtrein (NMBS) BorgwormLuik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
P 7510/8510 Piekuurtrein (NMBS) MoeskroenDoornikBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7740/8740 Piekuurtrein (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800 Piekuurtrein (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.

Gewestelijk Expresnet bewerken

Op het traject rijdt het Gewestelijk Expresnet de volgende routes:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
S 2 GEN (NMBS) 's-GravenbrakelBrussel-ZuidLeuven Rijdt 1×/u. op zondag.
S 6 GEN (NMBS) DenderleeuwGeraardsbergenBrussel-ZuidSchaarbeek Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.
S 9 GEN (NMBS) LandenLeuvenBrussel-SchumanNijvel Rijdt alleen op werkdagen.
S 44 S-trein Luik (NMBS) LandenBorgwormMomalleLuik-GuilleminsFlémalle-Haute Rijdt in het weekend Landen - Luik-Guillemins.

Aansluitingen bewerken

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Brussel-Noord
Spoorlijn 25 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Luchtbal
Spoorlijn 27 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Centraal
Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven
Spoorlijn 50 tussen Brussel-Noord en Gent-Sint-Pieters
Spoorlijn 161/2 tussen Brussel-Noord en Y Josaphat
Schaarbeek
Spoorlijn 25 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Luchtbal
Spoorlijn 26 tussen Schaarbeek en Halle
Spoorlijn 26A tussen Schaarbeek en Y Haren noord
Spoorlijn 26B tussen Schaarbeek en Y Haren noord
Spoorlijn 27 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Centraal
Spoorlijn 27D tussen Brussel-Noord en Schaarbeek-Vorming
Spoorlijn 27E in de bundel van Schaarbeek-Vorming
Spoorlijn 27F in de bundel van Schaarbeek-Vorming
Spoorlijn 25N tussen Y Albertbrug en Mechelen-Nekkerspoel
Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven
Spoorlijn 161 tussen Schaarbeek en Namen
Y Zaventem
Spoorlijn 36C tussen Y Zaventem en Y Machelen-Noord
Y Nossegem
Spoorlijn 36C/1 tussen Y Nossegem en Y Luchthaven
Y Herent
Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven
Leuven
HSL 2 tussen Leuven en Ans
Spoorlijn 35 tussen Leuven en Hasselt
Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven
Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Leuven
Spoorlijn 139 tussen Leuven en Ottignies
Tienen
Spoorlijn 22 tussen Tienen en Diest
Spoorlijn 142 tussen Namen en Tienen
Landen
Spoorlijn 21 tussen Landen en Hasselt
Spoorlijn 127 tussen Landen en Statte
Spoorlijn 147 tussen Landen en Tamines
Fexhe-le-Haut-Clocher
Spoorlijn 36B tussen Fexhe-le-Haut-Clocher en Ans
Voroux-Goreux
Spoorlijn 36A tussen Voroux-Goreux en Kinkempois
Ans
HSL 2 tussen Leuven en Ans
Spoorlijn 31 tussen Liers en Ans
Spoorlijn 32 tussen Ans en Flémalle-Haute
Spoorlijn 36B tussen Fexhe-le-Haut-Clocher en Ans
Luik-Guillems
Spoorlijn 34 tussen Hasselt en Luik-Guillemins
Spoorlijn 37 tussen Luik-Guillemins en Hergenrath
Spoorlijn 37A tussen Luik-Guillemins en Angleur
Spoorlijn 125 tussen Luik-Guillemins en Namen

Verbindingssporen bewerken

36/1: Y Keelbeek-Zuid (lijn 26) - Y Diegem-Oost (lijn 36)
36/2: Leuven - Y Molenbeek (lijn 36)
36/3: Y Harenheide (lijn 26) - Y Diegem-West (lijn 36)

Varianten bewerken

Tussen Herent en Leuven volgt lijn 36N een nieuw traject, met een viaduct over het kanaal Leuven-Dijle en de Dijle heen. De lijn loopt over de sporen 2 en 3 door het station van Leuven, om voorbij het station over te gaan in HSL 2. Dit nieuwe traject werd in gebruik genomen op 16 juni 2003. Ook in Schaarbeek werd een nieuw viaduct gebouwd, over de sporen van de lijnen 25 en 27 heen). Lijn 36N werd in haar geheel in gebruik genomen in december 2006.

Lijn 36B was de parallellijn naast lijn 36, vermoedelijk aangelegd tussen de twee wereldoorlogen, in verband met lijn 36A en het vormingsstation van Voroux. Deze lijn is buiten dienst gesteld en opgebroken in 1999, waarna de vernieuwde lijn 36 op de bedding van 36B werd gelegd. Op de oude bedding van lijn 36 werd HSL 2 aangelegd.

Zie ook bewerken