Leeuwarden (gemeente)
Leeuwarden (
uitspraak (info / uitleg)) (Stadsfries: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert ( uitspraak (info / uitleg))) is een gemeente in het noorden van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente heeft in totaal 123.107 inwoners per 1 januari 2019 en hoort hiermee qua inwonertal tot de 25 grootste gemeenten van Nederland. Leeuwarden is na Groningen in inwonertal de grootste gemeente van Noord-Nederland. Leeuwarden heeft een oppervlakte van 167,10 km², waarvan 15,25 km² water.
Gemeente in Nederland 
| |||||
| |||||
.png)
| |||||
Situering
| |||||
| Provincie |  Friesland
| ||||
| Coördinaten | 53° 12′ NB, 5° 47′ OL | ||||
Algemeen
| |||||
| Oppervlakte | 255,62 km² | ||||
| - land | 238,38 km² | ||||
| - water | 17,24 km² | ||||
| Inwoners (1 januari 2019) | 123.107? (516 inw./km²) | ||||
| Bestuurscentrum | Leeuwarden | ||||
| Belangrijke verkeersaders | A31 N31 A32 N32 N355 N357 N359 N383 | ||||
| Station(s) | Leeuwarden Leeuwarden Camminghaburen Grou-Jirnsum Mantgum | ||||
Politiek
| |||||
| Burgemeester (lijst) | Sybrand van Haersma Buma (CDA) | ||||
| Zetels Gemeenteraad PvdA CDA PAL/GroenLinks D66 VVD GBL FNP ChristenUnie Lijst058 50Plus Partij voor de Dieren |
39 11 5 5 4 4 2 2 2 2 1 1 | ||||
| Economie | |||||
| Gemiddeld inkomen (2012) | € 28.700 per huishouden | ||||
| Gem. WOZ-waarde (01-01-2019[1]) | € 156.000 | ||||
| WW-uitkeringen (2014) | 47 per 1000 inw. | ||||
Overig
| |||||
| Postcode(s) | 8900 - 9089 | ||||
| Netnummer(s) | 058 en 0566 | ||||
| CBS-code | 0080 | ||||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||||
| Website | www.leeuwarden.nl | ||||
Bevolkingspiramide (2008)
 | |||||
| |||||
De hoofdplaats van de gemeente is de gelijknamige stad Leeuwarden. De stad telde ongeveer 92.760 inwoners in 2019.
KernenBewerken
De gemeente Leeuwarden telt met ingang van 1 januari 2018 36 officiële kernen, waarvan de stad Leeuwarden verreweg de grootste is.
Per die datum werd de gemeente Leeuwarden opgeheven, per dezelfde datum werd een nieuwe gemeente Leeuwarden ingesteld, bestaande uit het grondgebied van de opgeheven gemeente Leeuwarden, uitgebreid met het grondgebied van de gemeente Leeuwarderadeel en een deel van het grondgebied van de gemeente Littenseradeel.
Voor de dorpen die eerder tot Littenseradeel behoorden is de Friese naam de officiële. Eerder werd door de gemeente Leeuwarden ook Wijtgaard al verfriest tot Wytgaard.
Stad en dorpenBewerken
Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2019 behorende tot de gemeente Leeuwarden.
| Nederlandse naam | Stadsfriese naam | Friese naam | Inwoners |
| Leeuwarden | Liwwadden | Ljouwert | 92.760 |
| Stiens | - | Stiens | 7.580 |
| Grouw | - | Grou | 5.740 |
| Goutum | - | Goutum | 3.165 |
| Warga | - | Wergea | 1.710 |
| Irnsum | - | Jirnsum | 1.365 |
| Mantgum | - | Mantgum | 1.155 |
| Wirdum | - | Wurdum | 1.130 |
| Roordahuizum | Roadahuzum | Reduzum | 1.100 |
| Britsum | - | Britsum | 950 |
| Wartena | - | Warten | 900 |
| Wijtgaard | Wytgaard | Wytgaard | 575 |
| Weidum | - | Weidum | 560 |
| Cornjum | - | Koarnjum | 425 |
| Oosterlittens | - | Easterlittens | 410 |
| Hijum | - | Hijum | 395 |
| Lekkum | - | Lekkum | 375 |
| Jorwerd | - | Jorwert | 325 |
| Jelsum | - | Jelsum | 315 |
| Hijlaard | - | Hilaard | 305 |
| Oude Leije | - | Alde Leie | 245 |
| Hempens | Hempus | Himpens | (*)245 |
| Snakkerburen | - | Snakkerbuorren | 200 |
| Baard | - | Baard | 195 |
| Finkum | - | Feinsum | 165 |
| Jellum | - | Jellum | 145 |
| Beers | - | Bears | 135 |
| Huins | - | Húns | 110 |
| Friens | - | Friens | 90 |
| Idaard | - | Idaerd | 80 |
| Miedum | - | Miedum | (**)50 |
| Swichum | - | Swichum | 50 |
| Aegum | Agum | Eagum | 40 |
| Warstiens | - | Warstiens | 30 |
| Lions | - | Leons | 25 |
| Teerns | Tirns | Tearns | (*)onbekend |
- (*) De plaatsen Teerns en Hempens worden bij elkaar berekend door het CBS.
- (**) Miedum en het buitengebied van Lekkum worden bij elkaar gerekend door het CBS, los van Lekkum zelf.
BuurtschappenBewerken
Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:
|
BevolkingBewerken
De gemeente Leeuwarden is door autonome groei en dankzij een aantal herindelingen in het laatste decennium flink gegroeid naar ruim 123.000 inwoners. De samenstelling van de bevolking was per 1 januari 2018 10.545 personen met een migratieachtergrond, dit is 8,6% van de totale bevolking..
BevolkingsgroeiBewerken
Vanaf de jaren '80 van de 20ste eeuw heeft de gemeente Leeuwarden een groeiende bevolking na een dip in de jaren '70.
- 1960 - 82.649
- 1970 - 88.688
- 1980 - 84.518
- 1990 - 85.570
- 2000 - 88.887
- 2010 - 94.073
- 2013 - 95.949
- 2014 - 107.412 (na gemeentelijke herindeling)
- 2017 - 108.667
- 2018 - 122.415 (na gemeentelijke herindeling)
- 2019 - 123.107
Bron: CBS Statline
Annexaties en herindelingenBewerken
In 1944 werden de dorpen Lekkum, Miedum, Swichum, Wirdum, Huizum en Wijtgaard geannexeerd van Leeuwarderadeel. In 2014 werd een deel van de toenmalige gemeente Boornsterhem (onder andere het dorp Grouw) toegevoegd aan Leeuwarden. In 2018 volgde de laatste gebiedsuitbreiding met delen van Littenseradeel (onder andere het dorp Mantgum) en de volledige gemeente Leeuwarderadeel.
Aangrenzende gemeentenBewerken
| Aangrenzende gemeenten | ||
|---|---|---|
| Waadhoeke | Noardeast-Fryslân | Tietjerksteradeel |
 |
Smallingerland | |
| Súdwest-Fryslân | De Friese Meren | Heerenveen |
Bestuur en politiekBewerken
De gemeenteraad van Leeuwarden bestaat uit 39 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1986.
| Partij | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PvdA | 18 | 15 | 11 | 13 | 10 | 15 | 11 | 12 | 11 |
| CDA | 9 | 9 | 7 | 7 | 7 | 5 | 5 | 6 | 5 |
| D66 | 1 | 5 | 6 | 2 | 2 | 0 | 2 | 4 | 4 |
| VVD | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 4 |
| Gemeentebelangen Leeuwarden | - | - | 2 | 3 | 2 | 2 | 4 | 4 | 2 |
| PAL/GroenLinks | - | 3 | 5 | 3 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 |
| FNP | - | - | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 |
| ChristenUnie | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Lijst058 | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 |
| 50PLUS | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 |
| Partij voor de Dieren | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 |
| Verenigd Links - Feriene Lofts | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - |
| SP | - | - | - | 3 | 3 | 4 | 2 | - | - |
| Leefbaar | - | - | - | - | 2 | - | - | - | - |
| GPV/RPF/SGP | 1 | 1 | 1 | 1 | - | - | - | - | - |
| Totaal | 37 | 37 | 37 | 37 | 37 | 37 | 37 | 39 | 39 |
College van burgemeester en wethoudersBewerken
Het college van B&W werd 17 januari 2018 officieel benoemd en bestaat uit een coalitie van PvdA, CDA, Pal/GroenLinks en D66[2].
- Burgemeester: Sybrand van Haersma Buma (CDA)
- Wethouders:
- Hein de Haan (PvdA)
- Sjoerd Feitsma (PvdA)
- Friso Douwstra (CDA)
- Bert Wassink (PAL/GroenLinks) (sinds 1 april 2020, als opvolger van de in januari 2020 vertrokken Herwil van Gelder)
- Hilde Tjeerdema (D66)
- Gemeentesecretaris: Eelke de Jong
MonumentenBewerken
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:
- Lijst van rijksmonumenten in Leeuwarden (gemeente)
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Leeuwarden (gemeente)
- Lijst van oorlogsmonumenten in Leeuwarden
Bronnen, noten en/of referenties
|
|
Zie de categorie Leeuwarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
| | Gemeenten in de provincie Friesland | |
|---|---|---|
|
Achtkarspelen · Ameland · Dantumadeel · De Friese Meren · Harlingen · Heerenveen · Leeuwarden · Noardeast-Fryslân · Ooststellingwerf · Opsterland · Schiermonnikoog · Smallingerland · Súdwest-Fryslân · Terschelling · Tietjerksteradeel · Vlieland · Waadhoeke · Weststellingwerf | ||