Leeuwarden (gemeente)

Leeuwarden ( uitspraak (info / uitleg)) (Stadsfries: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert ( uitspraak (info / uitleg))) is een gemeente in het noorden van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente heeft in totaal 123.114 inwoners per 1 januari 2019 en hoort hiermee qua inwonertal tot de 25 grootste gemeenten van Nederland en is na Groningen de tweede grootste gemeente van Noord-Nederland. Leeuwarden heeft een oppervlakte van 167,10 km², waarvan 15,25 km² water.

Leeuwarden
Ljouwert

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland
Coördinaten	53° 12′ NB, 5° 47′ OL
Algemeen
Oppervlakte	166,99 km²
- land	151,70 km²
- water	15,29 km²
Inwoners (1 januari 2019)	123.114? (812 inw./km²)
Bestuurscentrum	Leeuwarden
Belangrijke verkeersaders	A31 N31 A32 N32 N355 N357 N359 N383
Station(s)	Leeuwarden Leeuwarden Camminghaburen Grou-Jirnsum Mantgum
Politiek
Burgemeester (lijst)	Sybrand van Haersma Buma (CDA)
Zetels Gemeenteraad PvdA CDA PAL/GroenLinks D66 VVD GBL FNP ChristenUnie Lijst058 50Plus Partij voor de Dieren	39 11 5 5 4 4 2 2 2 2 1 1
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)	€ 28.700 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)	€ 135.000
WW-uitkeringen (2014)	47 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	8900 - 9089
Netnummer(s)	058 en 0566
CBS-code	0080
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.leeuwarden.nl
Bevolkingspiramide (2008)
Portaal    Nederland

De hoofdplaats van de gemeente is de gelijknamige stad Leeuwarden. De stad telde iets meer dan 92.000 inwoners in 2018.

Satellietfoto Leeuwarden, linksboven Vliegbasis Leeuwarden

De gemeente Leeuwarden in 1866

Kernen

De gemeente Leeuwarden telt met ingang van 1 januari 2018 36 officiële kernen, waarvan de stad Leeuwarden verreweg de grootste is.

Per die datum werd de gemeente Leeuwarden opgeheven, per dezelfde datum werd een nieuwe gemeente Leeuwarden ingesteld, bestaande uit het grondgebied van de opgeheven gemeente Leeuwarden, uitgebreid met het grondgebied van de gemeente Leeuwarderadeel en een deel van het grondgebied van de gemeente Littenseradeel.

Voor de dorpen die eerder tot Littenseradeel behoorden is de Friese naam de officiële. Eerder werd door de gemeente Leeuwarden ook Wijtgaard al officieel verfriest tot Wytgaard.

Stad en dorpen

Aantal inwoners per woonkern op 26 oktober 2018 behorende tot de gemeente Leeuwarden, de gemeente kende per die datum 122.415 inwoners.

Nederlandse naam	Stadsfriese naam	Friese naam	Inwoners
Leeuwarden	Liwwadden	Ljouwert	(*)92.235
Stiens	-	Stiens	7.595
Grouw	-	Grou	5.715
Goutum	-	Goutum	3.105
Warga	-	Wergea	1.700
Irnsum	-	Jirnsum	1.365
Wirdum	-	Wurdum	1.180
Mantgum	-	Mantgum	1.145
Roordahuizum	Roadahuzum	Reduzum	1.100
Britsum	-	Britsum	945
Wartena	-	Warten	905
Weidum	-	Weidum	565
Wijtgaard	Wytgaard	Wytgaard	565
Oosterlittens	-	Easterlittens	430
Cornjum	-	Koarnjum	420
Hijum	-	Hijum	380
Lekkum	-	Lekkum	380
Jorwerd	-	Jorwert	335
Jelsum	-	Jelsum	320
Hijlaard	-	Hilaard	295
Oude Leije	-	Aldeleie	240
Snakkerburen	-	Snakkerbuorren	215
Baard	-	Baard	195
Finkum	-	Feinsum	170
Beers	-	Bears	145
Hempens	Hempus	Himpens	(**)145
Jellum	-	Jellum	140
Huins	-	Húns	115
Friens	-	Friens	85
Idaard	-	Ideard	80
Miedum	-	Miedum	(***)55
Swichum	-	Swichum	50
Aegum	Agum	Eagum	40
Warstiens	-	Warstiens	35
Lions	-	Leons	25
Teerns	Tirns	Tearns	(**)circa 20/25

(*) Uitgerekend door niet de wijken (die ook dorpen omvat) te tellen maar de cijfers van de dorpen eraf te rekenen.

(**) De plaatsen Teerns en Hempens worden bij elkaar berekend door het CBS.

(***) Miedum en het buitengebied van Lekkum worden bij elkaar gerekend door het CBS, los van Lekkum zelf.

Buurtschappen

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:

Abbengawier Angwier Baardburen Bartlehiem (deels) De Drie Romers De Hem Domwier Fons Groote Bontekoe Gotum

Hezens Horne Hoek Hofland Hoptille Marwird Midsburen Naarderburen Noordend Oude Schouw (deels)

Poelhuizen Rewerd (deels) Schillaard Schrins Tichelwerk Tjaard Tjeintgum Truurd Tsienzerburen

Vensterburen Vierhuis Vrouwbuurtstermolen (deels) Wammerd Wiel Wieuwens Zuiderburen Zuiderend

Topografische gemeentekaart van Leeuwarden, grenzen per 1-1-2018

Bevolking

De gemeente Leeuwarden is door autonome groei en dankzij een aantal herindelingen in het laatste decennium flink gegroeid naar ruim 123.000 inwoners. De samenstelling van de bevolking was per 1 januari 2018 10.545 personen met een migratieachtergrond, dit is 8,6% van de totale bevolking..

Bevolkingsgroei

Vanaf de jaren ´80 van de 20ste eeuw heeft de gemeente Leeuwarden een groeiende bevolking na een dip in de jaren ´70.

• 1960 - 82.649
• 1970 - 88.688
• 1980 - 84.518
• 1990 - 85.570
• 2000 - 88.887
• 2010 - 94.073
• 2011 - 94.838
• 2012 - 95.321
• 2013 - 95.949
• 2014 - 107.412 (na gemeentelijke herindeling)
• 2015 - 107.691
• 2016 - 107.897
• 2017 - 108.667
• 2018 - 122.415 (na gemeentelijke herindeling)
• 2019 - 123.054

Bron: CBS Statline

Annexaties en herindelingen

In 1944 werden de dorpen Lekkum, Miedum, Swichum, Wirdum, Huizum en Wijtgaard geannexeerd van Leeuwarderadeel. In 2014 werd een deel van de toenmalige gemeente Boornsterhem (onder andere het dorp Grouw) toegevoegd aan Leeuwarden. In 2018 volgde de laatste gebiedsuitbreiding met delen van Littenseradeel (onder andere het dorp Mantgum) en de volledige gemeente Leeuwarderadeel.

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Waadhoeke	Noardeast-Fryslân	Tietjerksteradeel
		Smallingerland
Súdwest-Fryslân	De Friese Meren	Heerenveen

Bestuur en politiek

De gemeenteraad van Leeuwarden bestaat uit 39 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1986:

Gemeenteraadszetels
Partij	1986	1990	1994	1998	2002	2006	2010	2014	2018
PvdA	18	15	11	13	10	15	11	12	11
CDA	9	9	7	7	7	5	5	6	5
D66	1	5	6	2	2	0	2	4	4
VVD	5	4	5	5	5	4	5	4	4
Gemeentebelangen Leeuwarden	-	-	2	3	2	2	4	4	2
PAL/GroenLinks	-	3	5	3	4	4	5	4	5
FNP	-	-	0	0	1	1	1	2	2
ChristenUnie	-	-	-	-	1	2	2	2	2
Verenigd Links - Feriene Lofts	-	-	-	-	-	-	-	1	-
SP	-	-	-	3	3	4	2	-	-
Lijst058	-	-	-	-	-	-	-	-	2
50PLUS	-	-	-	-	-	-	-	-	1
Partij voor de Dieren	-	-	-	-	-	-	-	-	1
Leefbaar	-	-	-	-	2	-	-	-	-
GPV/RPF/SGP	1	1	1	1	-	-	-	-	-
Totaal	37	37	37	37	37	37	37	39	39

College van burgemeester en wethouders

Het college van B&W wordt 17 januari 2018 officieel benoemd en bestaat uit een coalitie van PvdA, CDA, Pal/GroenLinks en D66.

• Burgemeester: Sybrand van Haersma Buma (CDA)

Zie ook: Lijst van burgemeesters van Leeuwarden

• Wethouders:
  • Hein de Haan (PvdA)
  • Sjoerd Feitsma (PvdA)
  • Friso Douwstra (CDA)
  • Herwil van Gelder (PAL/GroenLinks)
  • Hilde Tjeerdema (D66)
• Gemeentesecretaris: Reindert Hoek

Monumenten

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

• Lijst van rijksmonumenten in Leeuwarden (gemeente)
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Leeuwarden (gemeente)
• Lijst van oorlogsmonumenten in Leeuwarden

Bronnen, noten en/of referenties

Zie de categorie Leeuwarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.