Leeuwarden (gemeente)

Leeuwarden ( uitspraak (info / uitleg)) (Stadsfries: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert ( uitspraak (info / uitleg))) is een gemeente in het noorden van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente heeft in totaal 125.542 inwoners per 31 januari 2022 en hoort hiermee qua inwonertal tot de 25 grootste gemeenten van Nederland. Leeuwarden is na Groningen in inwonertal de grootste gemeente van Noord-Nederland. Leeuwarden heeft een oppervlakte van 167,10 km², waarvan 15,25 km² water.

Leeuwarden
‘Ljouwert’

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Coördinaten	53° 12′ 0″ NB, 5° 47′ 0″ OL
Algemeen
Oppervlakte	255,62 km²
- land	238,38 km²
- water	17,24 km²
Inwoners (31 januari 2022)	125.542? (527 inw./km²)
Bestuurscentrum	Leeuwarden
Belangrijke verkeersaders	A31 N31 A32 N32 N355 N357 N359 N383
Station(s)	Leeuwarden Leeuwarden Camminghaburen Grou-Jirnsum Mantgum
Politiek
Burgemeester (lijst)	Sybrand van Haersma Buma (CDA)
Zetels Gemeenteraad PvdA GL FNP GBL CDA VVD Lijst058 D66 CU FVD	39 8 7 4 4 4 3 3 3 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)	€ 28.700 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)	€ 156.000
WW-uitkeringen (2014)	47 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	8900 - 9089
Netnummer(s)	058 en 0566
CBS-code	0080
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.leeuwarden.nl
Bevolkingspiramide (2021)
Portaal    Nederland

De hoofdplaats van de gemeente is de gelijknamige stad Leeuwarden. De stad telde in 2021 ongeveer 93.765 inwoners.

Satellietfoto Leeuwarden, linksboven Vliegbasis Leeuwarden

De gemeente Leeuwarden in 1866

Kernen

De gemeente Leeuwarden telt met ingang van 1 januari 2018 36 officiële kernen, waarvan de stad Leeuwarden verreweg de grootste is.

Per die datum werd de gemeente Leeuwarden opgeheven en per dezelfde datum werd een nieuwe gemeente Leeuwarden ingesteld, bestaande uit het grondgebied van de opgeheven gemeente Leeuwarden, uitgebreid met het grondgebied van de gemeente Leeuwarderadeel en een deel van het grondgebied van de gemeente Littenseradeel.

Voor de dorpen die eerder tot Littenseradeel en Boornsterhem behoorden, is de Friese naam de officiële. Eerder werd door de gemeente Leeuwarden ook Wijtgaard al verfriest tot Wytgaard.

Stad en dorpen

Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2021 behorende tot de gemeente Leeuwarden.

Nederlandse naam	Stadsfriese naam	Friese naam	Inwoners
Leeuwarden	Liwwadden	Ljouwert	93.765
Stiens	-	Stiens	7.695
Grouw	-	Grou	5.750
Goutum	-	Goutum	3.310
Warga	-	Wergea	1.830
Irnsum	-	Jirnsum	1.360
Mantgum	-	Mantgum	1.145
Wirdum	-	Wurdum	1.140
Roordahuizum	Roadahuzum	Reduzum	1.085
Britsum	-	Britsum	950
Wartena	-	Warten	925
Wijtgaard	Wytgaard	Wytgaard	575
Weidum	-	Weidum	550
Cornjum	Koarnjum	Koarnjum	420
Oosterlittens	-	Easterlittens	415
Hijum	-	Hijum	395
Lekkum	-	Lekkum	385
Jorwerd	-	Jorwert	310
Jelsum	-	Jelsum	310
Hijlaard	-	Hilaard	295
Oude Leije	-	Alde Leie	235
Hempens	Hempus	Himpens	(*)285
Snakkerburen	-	Snakkerbuorren	195
Baard	-	Baard	195
Finkum	-	Feinsum	160
Jellum	-	Jellum	150
Beers	-	Bears	135
Huins	-	Húns	105
Friens	-	Friens	90
Idaard	-	Idaerd	80
Miedum	-	Miedum	(**)50
Swichum	-	Swichum	50
Aegum	Agum	Eagum	35
Warstiens	-	Warstiens	30
Lions	-	Leons	25
Teerns	Tirns	Tearns	(*)0 onbekend

(*) De plaatsen Teerns en Hempens worden bij elkaar berekend door het CBS.

(**) Miedum en het buitengebied van Lekkum worden bij elkaar gerekend door het CBS, los van Lekkum zelf.

Buurtschappen

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:

Abbengawier Angwier Baardburen Bartlehiem (deels) De Drie Romers De Hem Domwier Fons Groote Bontekoe Gotum

Hezens Horne Hoek Hofland Hoptille Marwird Midsburen Naarderburen Noordend

Oude Schouw (deels) Poelhuizen Rewerd (deels) Schillaard Schrins Tichelwerk Tjaard Tjeintgum Truurd

Tsienzerburen Vensterburen Vierhuis Vrouwbuurtstermolen (deels) Wammerd Wiel Wieuwens Zuiderburen Zuiderend

Topografische gemeentekaart van Leeuwarden, grenzen per 1-1-2018

Bevolking

De gemeente Leeuwarden is door autonome groei en dankzij een aantal herindelingen in het laatste decennium flink gegroeid naar ruim 123.000 inwoners. De samenstelling van de bevolking was per 1 januari 2018 10.545 personen met een migratieachtergrond, dit is 8,6% van de totale bevolking.

Bevolkingsgroei

Vanaf de jaren '80 van de 20ste eeuw heeft de gemeente Leeuwarden een groeiende bevolking na een dip in de jaren '70.

• 1960 - 82.649
• 1970 - 88.688
• 1980 - 84.518
• 1990 - 85.570
• 2000 - 88.887
• 2010 - 94.073
• 2013 - 95.949
• 2014 - 107.412 (na gemeentelijke herindeling)
• 2017 - 108.667
• 2018 - 122.415 (na gemeentelijke herindeling)
• 2019 - 123.107
• 2022 - 125.542

Bron: CBS Statline

Annexaties en herindelingen

In 1944 werden de dorpen Lekkum, Miedum, Swichum, Wirdum, Huizum en Wytgaard geannexeerd van Leeuwarderadeel. In 2014 werd een deel van de toenmalige gemeente Boornsterhem (onder andere het dorp Grouw) toegevoegd aan Leeuwarden. In 2018 volgde de laatste gebiedsuitbreiding met delen van Littenseradeel (onder andere het dorp Mantgum) en de volledige gemeente Leeuwarderadeel.

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Waadhoeke		Noardeast-Fryslân		Tietjerksteradeel
				Smallingerland
Súdwest-Fryslân		De Friese Meren		Heerenveen

Bestuur en politiek

De gemeenteraad van Leeuwarden bestaat uit 39 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1986.

Gemeenteraadszetels
Partij	1986	1990	1994	1998	2002	2006	2010	2014	2018	2022
PvdA	18	15	11	13	10	15	11	12	11	8
GroenLinks	-	-	-	-	-	-	-	-	-	7
FNP	-	-	0	0	1	1	1	2	2	4
Gemeentebelangen Leeuwarden	-	-	2	3	2	2	4	4	2	4
CDA	9	9	7	7	7	5	5	6	5	4
VVD	5	4	5	5	5	4	5	4	4	3
Lijst058	-	-	-	-	-	-	-	-	2	3
D66	1	5	6	2	2	0	2	4	4	3
ChristenUnie	-	-	-	-	1	2	2	2	2	2
Forum voor Democratie	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1
PAL/GroenLinks	3	3	5	3	4	4	5	4	5	-
50PLUS	-	-	-	-	-	-	-	-	1	-
Partij voor de Dieren	-	-	-	-	-	-	-	-	1	-
Verenigd Links - Feriene Lofts	-	-	-	-	-	-	-	1	-	-
SP	-	-	-	3	3	4	2	-	-	-
Leefbaar	-	-	-	-	2	-	-	-	-	-
GPV/RPF/SGP	1	1	1	1	-	-	-	-	-	-
Totaal	37	37	37	37	37	37	37	39	39	39

College van burgemeester en wethouders

Het college van burgemeester en wethouders van 2020-2022 bestaat uit:

Burgemeester:

• Sybrand van Haersma Buma (CDA): openbare orde en veiligheid, algemene communicatie, handhaving en public affairs

Wethouders:

• Hein Kuiken (PvdA): financiën, bedrijfsvoering, Wmo-lokaal, armoedebestrijding en cultuur
• Hein de Haan (PvdA): 1e loco-burgemeester, ruimtelijke ordening, gebiedsontwikkeling, volkshuisvesting, wonen, grondbedrijf en vastgoed
• Abel Reitsma (CDA): economische zaken, onderwijs, sociale Zaken, verkeer en vervoer
• Hilde Tjeerdema (D66): jeugd, primair en voortgezet onderwijs, sport, publieke dienstverlening en digitalisering
• Bert Wassink (PAL/GroenLinks): 2e loco-burgemeester: duurzaamheid, omgevingsvisie, publieke gezondheid, wijken en dorpenbeleid, recreatie en toerisme

Gemeentesecretaris:

• Eelke de Jong: verantwoordelijk voor de gemeentelijke organisatie, bijwonen vergaderingen van het college van burgemeester en wethouders

Monumenten

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

• Lijst van rijksmonumenten in Leeuwarden (gemeente)
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Leeuwarden (gemeente)
• Lijst van oorlogsmonumenten in Leeuwarden

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Leeuwarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.