Weststellingwerf
Weststellingwerf (Stellingwerfs: Weststellingwarf, Fries: Weststellingwerf) is een gemeente met 26.500 inwoners (31 januari 2023, bron: CBS) in de Nederlandse provincie Friesland. De groei van het inwonertal door de jaren heen is vooral te danken aan nieuwbouwwijk Lindewijk in de hoofdplaats Wolvega, waar tevens het gemeentebestuur zetelt. De gemeente heeft een oppervlakte van 228,36 km², waarvan 6,21 km² water. De gemeente ligt in de Stellingwerven, tegen de grenzen met de provincies Drenthe en Overijssel.
Gemeente in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
.png)
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Coördinaten | 52° 53′ NB, 6° 0′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 228,45 km² | ||
| - land | 220,30 km² | ||
| - water | 8,15 km² | ||
| Inwoners (31 januari 2023) |
26.500? (120 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Wolvega | ||
| Belangrijke verkeersaders | A32 N351 | ||
| Station(s) | Wolvega | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | André van de Nadort (PvdA) | ||
| Zetels Gemeenteraad VVD Weststellingwerfs Belang Sociaal Duurzaam Weststellingwerf CDA Blijf Stellingwarfs GroenLinks D66 |
21 4 4 3 3 3 2 2 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen (2012) | € 23.500 per huishouden | ||
| Gem. WOZ-waarde (2014) | € 197.000 | ||
| WW-uitkeringen (2014) | 55 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 8388 t/m 8398 8470 t/m 8472 8474 t/m 8479 8481 t/m 8489 | ||
| Netnummer(s) | 0527 = Slijkenburg 0561 | ||
| CBS-code | 0098 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Amsterdamse code | 11322 | ||
| Website | www.weststellingwerf.nl | ||
 Bevolkingspiramide (2023) | |||
| |||
De landbouw omvat akkerbouw en veehouderij. De industrie, voornamelijk gevestigd in Wolvega en Noordwolde, produceert onder andere meubelen, zuivelproducten, bouwmaterialen en elektrotechnische artikelen. Het natuurreservaat Lindevallei is een complex bestaande uit: Helomapolder, Driessenpolder, Gorterspolder, Botkereservaat, Onland en Oude Stroomdal (petgaten ten zuiden van de Linde). Andere natuurgebieden binnen de gemeente zijn de staatsnatuurreservaten Brandemeer (niet toegankelijk) en Rottige Meente.
Geschiedenis bewerken
De oudste dorpen in Weststellingwerf ontstonden in de 8ste-14de eeuw, gebouwd op flauw hellende, lange zandruggen, die oorspronkelijk werden begrensd door hoogveen.
In 1204 kregen de inwoners van Oldeholtpade toestemming van de Bisschop van Utrecht, waar ze destijds onder stonden, om een eigen kapel te hebben. Deze verwijzing bewijst dat men al in die tijd tussen de rivieren Linde en Kuinder woonde. In deze jaren behoorden West- en Ooststellingwerf tot Drenthe. Het bestuur en de rechtspraak waren in handen van stellingen (dorpsrechters), die elk jaar wisselden. In 1504 werd het gebied de tiende grietenij van de Zevenwouden, dat voor die tijd uitzonderlijk democratisch was. Later worden er meerdere dorpen genoemd, en zo ontstaat langzaam een vrije natie van de Stellingwerven.
De eigenlijke naam Stellingwerf komt voor zover bekend als eerst voor in een document uit 1309. In 1517 worden de Stellingwerven gescheiden in het Westeinde (nu Weststellingwerf) en het Oosteinde (nu Ooststellingwerf). De Stellingwerven maken met uitzondering van het deel ten noorden van de Kuinder vanouds deel van het Saksisch taalgebied.
20ste eeuw bewerken
Doordat het veen opraakte, vervielen veel mensen tot armoede en werden werkloos. Rond deze tijd ontstond de rietvlechtindustrie in Noordwolde. De sociale en culturele geschiedenis is nu terug te vinden in het Nationaal Vlechtmuseum te Noordwolde. Het socialisme kwam op, wat onder meer leidde tot beter onderwijs. Ook ontstonden grote ondernemingen, met name in de zuivelindustrie.
Cultuur bewerken
De naam Stellingwerf wordt voor het eerst vermeld in 1309, daarom werd in 2009 het 700-jarig bestaan van de "Stellingwerven" gevierd. Er bevinden zich twee opera's in de gemeente. Belangrijke kenmerken van de Stellingwerfse cultuur is het kleinschalig denken en de nabuurschap.
In Weststellingwerf werd van oudsher geen Fries, maar Stellingwerfs gesproken, een dialect van het Nedersaksisch. Uit een quickscan van de provincie Friesland uit 2011 bleek dat bij 22% van de ondervraagden de thuistaal Stellingwerfs was. Voor het Nederlands en Fries waren deze percentages 56% en 22%. In 2007 sprak 29% thuis nog Stellingwerfs en 18% Fries. Deze percentages liggen lager dan het daadwerkelijk kunnen spreken van het Stellingwerfs. In 2005[1] zei 64,6% Stellingwerfs te kunnen praten. 53,2% zei thuis Stellingwerfs of Stellingwerfs én Nederlands te praten. Deze cijfers verschillen met de quickscans van de provincie Friesland. Het betreft voornamelijk oudere sprekers, de jeugd spreekt het Stellingwerfs in mindere mate.
| Taaltelling 2005[2] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Praten/lezen | Weststellingwerf | ||||||||||||||
| Het Stellingwerfs redelijk tot goed praten kunnen | 64,6% | ||||||||||||||
| Het Stellingwerfs thuis inderdaad frequent praten | 53,2% | ||||||||||||||
| Het Stellingwerfs lezen kunnen | 77,2% | ||||||||||||||
| Het Stellingwerfs redelijk vaak lezen | 52,3% | ||||||||||||||
| Quick-Scan 2007[3] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Thuistaal | Weststellingwerf | ||||||||||||||
| Stellingwerfs | 29% | ||||||||||||||
| Fries | 18% | ||||||||||||||
| Nederlands | 53% | ||||||||||||||
| Quick-Scan 2011[4] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Thuistaal | Weststellingwerf | ||||||||||||||
| Stellingwerfs | 22% | ||||||||||||||
| Fries | 22% | ||||||||||||||
| Nederlands | 56% | ||||||||||||||
| Quick-Scan 2015[5] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Thuistaal | Weststellingwerf | ||||||||||||||
| Stellingwerfs | 20% | ||||||||||||||
| Fries | 24% | ||||||||||||||
| Nederlands | 53% | ||||||||||||||
| Overig | 3% | ||||||||||||||
Monumenten bewerken
In de gemeente is er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:
- Lijst van rijksmonumenten in Weststellingwerf
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Weststellingwerf
- Lijst van oorlogsmonumenten in Weststellingwerf
Kunstwerken bewerken
In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:
Plaatsen bewerken
De gemeente Weststellingwerf telt 27 dorpen, waarvan er 26 als officiële woonkern zijn aangeduid. De hoofdplaats is Wolvega. De Nederlandse namen zijn de officiële, de Friese namen worden weinig gebruikt. In Weststellingwerf staan er Nederlandse en Friese plaatsnaambordjes, maar niet in het Stellingwerfs.
Dorpen bewerken
Aantal inwoners per dorpsgebied op 1 januari 2021:
| Nederlandse naam | Stellingwerfse naam | Friese naam | Inwoners |
|---|---|---|---|
| Blesdijke | Blesdieke | Blesdike | 485 |
| Boijl | Buil | Boyl | 890 |
| De Blesse | De Blesse | De Blesse | 815 |
| De Hoeve | De Hoeve | De Hoeve | 385 |
| Langelille | De Langelille | De Langelille | 245 |
| Munnekeburen | Munnikeburen | Munnikebuorren | 455 |
| Nijeholtpade | Ni'jhooltpae | Nijeholtpea | 495 |
| Nijeholtwolde | Ni'jhooltwoolde | Nijeholtwâlde | 190 |
| Nijelamer | Ni'jlaemer | Nijelemmer | 140 |
| Nijetrijne | Ni'jtriene | Nijetrine | 140 |
| Noordwolde | Noordwoolde | Noardwâlde | 3.645 |
| Oldeholtpade | Hooltpae | Aldeholtpea | 1.045 |
| Oldeholtwolde | Hooltwoolde | Aldeholtwâlde | 155 |
| Oldelamer | Ooldelaemer | Aldlemmer | 235 |
| Oldetrijne | Ooldetriene | Aldetrine | 215 |
| Oosterstreek | De Oosterstreek | Easterstreek | 545 |
| Peperga | Peperge | Pepergea | 90 |
| Scherpenzeel | Scharpenzeel | Skerpenseel | 450 |
| Slijkenburg | Sliekenborg | Slikenboarch | 37 |
| Sonnega | Sunnege | Sonnegea | 245 |
| Spanga | Spange | Spangea | 235 |
| Steggerda | Steggerde | Steggerda | 1.055 |
| Ter Idzard | Der Izzerd | Teridzert | 320 |
| Vinkega | Vinkege | Finkegea | 200 |
| Wolvega | Wolvege | Wolvegea | 13.090 |
| Zandhuizen | Zaandhuzen | Sânhuzen | 335 |
Bron: gemeente Weststellingwerf/CBS
Andere kernen bewerken
Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende andere kernen, voornamelijk buurtschappen:
| Nederlandse naam | Stellingwerfse naam | Dorpsgebied |
|---|---|---|
| Boekelte | Boekelte | Boijl |
| Gracht | De Gracht | Munnekeburen/Scherpenzeel/Spanga |
| Munnekezeel | Munnikezeel | Munnekeburen/Scherpenzeel |
| Noordwolde-Zuid | Noordwoolde-Zuud | Noordwolde |
| Overburen | Euverburen | Steggerda/Peperga |
| Rijsberkampen | Riseperkampen | Boijl |
| Rode Dorp | Et Rooie Dörp | Zandhuizen |
| Schoterzijl (deels) | Schoterziel | Langelille |
Wateren bewerken
In de provincie Friesland zijn doorgaans in alle gemeenten op het vasteland sinds 15 maart 2007 de Friese namen van de wateren de officiële namen. De gemeente Weststellingwerf heeft gekozen voor zo veel mogelijk Stellingwerfse namen. De Nederlandse waternamen zijn afkomstig van de Topografische Dienst van Kadaster Geo-Informatie.
Kanalen en sloten bewerken
In de gemeente Weststellingwerf bevinden zich de volgende kanalen, sloten en diverse watergangen:
| Nederlandse naam | Officiële naam |
|---|---|
| Bij of Tusschenlinde | Bi’j- of Tussenlende |
| Gracht | De Gracht |
| Jonkers- of Helomavaart | Jonkers- of Helomavaort |
| Kuinder of Tjonger | De Tsjonger of De Kuunder |
| Linde | De Lende |
| Kolonievaart | Wiek van de Vierdepatten |
| Noordwoldervaart | Noordwoolder Vaort |
| Oude Lemstersloot | Oolde Lemster Sloot |
| Oude Veenvaart | Schipsloot |
| De Scheene | De Scheene |
| Schipsloot | Schipsloot |
| Steggerdavaart | Steggerdesloot |
| De Wetering | De Wetering |
| Wijde Sloot | Wiede Sloot |
| Zandhuizerwetering | De Wetering |
Meren en poelen bewerken
In de gemeente Weststellingwerf bevinden zich de volgende meren en poelen:
| Nederlandse naam | Officiële naam |
|---|---|
| Brandemeer | Braandemeer |
| Spokeplas | Spoekeplas |
| Het Wijd | Et Wiede |
| Het Wijde | Et Wiede |
Aangrenzende gemeenten bewerken
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Heerenveen | Ooststellingwerf | |||
|
||||
| De Friese Meren | ||||
| Steenwijkerland (OV) | Westerveld (DR) | |||
Politiek bewerken
College van burgemeester en wethouders bewerken
- André van de Nadort, PvdA, burgemeester
- Jack Jongebloed, VVD, wethouder en 1e locoburgemeester
- Hanneke Zonderland, CDA, wethouder en 2e locoburgemeester
- Mariska Rikkers, Weststellingwerfs Belang, wethouder en 3e locoburgemeester
- Roelof Theun Hoen, VVD, wethouder en 4e locoburgemeester
- Remco van Maurik, gemeentesecretaris
Gemeenteraad bewerken
De gemeenteraad van Weststellingwerf bestaat uit 21 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij gemeenteraadsverkiezingen sinds 1998:
| Gemeenteraadszetels | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 |
| VVD | 3 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 4 |
| Weststellingwerfs Belang | 1 | 4 | 3 | 3 | 3 | 2 | 4 |
| Sociaal Duurzaam Weststellingwerf * | - | - | - | - | - | 5 | 3 |
| CDA | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 |
| Blijf Stellingwarfs | - | - | - | - | - | 2 | 3 |
| GroenLinks | 2 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 |
| D66 | - | - | - | - | - | 1 | 2 |
| PvdA* | 5 | 5 | 8 | 6 | 5 | - | - |
| Weststellingwerf Natuurlijk!* | - | - | - | - | 1 | - | - |
| VVA* | - | - | - | - | 1 | - | - |
| Krachtig Sociaal Groen | - | - | - | - | - | - | - |
| SDP | 4 | 1 | - | - | - | - | - |
| Totaal | 19 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 |
- Janneke Kampinga, raadsgriffier
*Sociaal Duurzaam Weststellingwerf werd opgericht door leden van de PvdA, Weststellingwerf Natuurlijk en VVA, die partijen deden in 2018 zelf niet mee aan de raadsverkiezingen
Partnergemeente bewerken
De gemeente was van 1992 tot mei 2015 betrokken bij de Poolse gemeente Choszczno. Dit officiële partnerschap hield in dat beide gemeenten elkaar van tijd tot tijd bezoeken. Deze uitwisselingen waren bedoeld om elkaar te helpen en om van elkaar te leren.
Zie ook bewerken
Externe links bewerken
Referenties bewerken
- ↑ Taaltelling Nedersaksisch 2005 van Henk Bloemhoff
- ↑ Taaltelling Nedersaksisch (2005) van Henk Bloemhoff. Groningen 2005 Sasland. https://www.stellingia.nl/wp-content/uploads/2014/12/Taaltelling-Nedersaksisch-1.pdf
- ↑ Friese taalatlas 2007
- ↑ Friese taalatlas 2011
- ↑ De Friese taalatlas 2015. https://friesland.databank.nl/report/Taalatlas%202015%20Nederlands.pdf
