Achtkarspelen
Achtkarspelen ( Nederlandse uitspraak (info / uitleg), Friese uitspraak: [axt’kaspələn]?) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt 28.110 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 103,98 km², waarvan 102,23 km² land en 1,75 km² water (31 januari 2023, Bron: CBS[1]).
Gemeente in Nederland ![]() | |||
---|---|---|---|
![]() | |||
Situering | |||
Provincie | ![]() | ||
Coördinaten | 53° 25′ NB, 6° 15′ OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 103,98 km² | ||
- land | 102,23 km² | ||
- water | 1,75 km² | ||
Inwoners (31 januari 2023) |
28.110? (275 inw./km²) | ||
Bestuurscentrum | Buitenpost | ||
Belangrijke verkeersaders | N355 N358 N369 | ||
Station(s) | Buitenpost | ||
Politiek | |||
Burgemeester (lijst) | Oebele Brouwer | ||
Zetels Gemeenteraad CDA FNP ChristenUnie GBA PvdA PVV FVD GL |
21 6 4 3 3 2 1 1 1 | ||
Economie | |||
Gemiddeld inkomen (2012) | € 21.100 per huishouden | ||
Gem. WOZ-waarde (2014) | € 181.000 | ||
WW-uitkeringen (2014) | 58 per 1000 inw. | ||
Overig | |||
Postcode(s) | 9230-9233, 9280-9289, 9870-9873 | ||
Netnummer(s) | 0511, 0512 | ||
CBS-code | 0059 | ||
CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
Website | www.achtkarspelen.nl | ||
|
GeschiedenisBewerken
De naam Achtkarspelen verwijst naar de acht oorspronkelijke karspelen van het decanaat Oldehove die over de Lauwers lagen, te weten: Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel. De grietenij Achtkarspelen nam lang een aparte plaats in Friesland in. In de middeleeuwen behoorde Achtkarspelen tot het bisdom Münster, terwijl de rest van Friesland onderdeel was van het bisdom Utrecht.
De grietenij Achtkarspelen werd in 1851 een gemeente na de invoering van de gemeentewet in Nederland van Thorbecke.
MonumentenBewerken
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:
KernenBewerken
De gemeente Achtkarspelen telt twaalf officiële kernen, waarvan Surhuisterveen en Buitenpost de grootste zijn.
DorpenBewerken
Aantal inwoners per kerngebied* op 1 januari 2021:[2]
Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners |
---|---|---|
Surhuisterveen | Surhústerfean | 6.050 |
Buitenpost | Bûtenpost | 5.770 |
Harkema | De Harkema | 4.295 |
Kootstertille | Koatstertille | 2.425 |
Twijzelerheide | Twizelerheide | 1.775 |
Drogeham | Droegeham | 1.725 |
Surhuizum | Surhuzum | 1.275 |
Augustinusga | Stynsgea | 1.200 |
Boelenslaan | Boelensloane | 1.195 |
Twijzel | Twizel | 1.080 |
Gerkesklooster** | Gerkeskleaster | 760 |
Stroobos** | Strobos | 315 |
* Kerngebied: de woonkern en het bijbehorende omliggende gebied buiten de bebouwde kom. Gegevens per bebouwde kom zijn niet beschikbaar.
** Gerkesklooster en Stroobos vormen samen een tweelingdorp, onder de naam Gerkesklooster-Stroobos tezamen 1115 inwoners in 2019
BuurtschappenBewerken
Naast deze dorpen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen, die sinds 2021 uitsluitend eentalig Friese plaatsnaamborden hebben:
|
|
|
PolitiekBewerken
College van burgemeester en wethoudersBewerken
Functie | Naam | Partij | info |
---|---|---|---|
Burgemeester | Oebele Brouwer | partijloos | per 7 februari 2019 |
Wethouders | Harjan Bruining | CDA | |
Jouke Spoelstra | CDA | ||
Margreet Jonker | CU | ||
Max de Haan | GBA | ||
Gemeentesecretaris | Jaap Wijma (interim) |
BurgemeestersBewerken
GemeenteraadBewerken
De gemeenteraad van Achtkarspelen bestaat sinds 1978 uit 21 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds:[3]
Partij | 1935 | 1939 | 1946 | 1949 | 1953 | 1958 | 1962 | 1966 | 1970 | 1974 | 1978 | 1982 | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
CDA | 11* | 11* | 12 | 9 | 8 | 9 | 6 | 8 | 7 | 6 | 6 | 5 | 6 | 6 | ||||||||
FNP | 0 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 3 | 5 | 4 | 5 | 6 | 4 | 4 | |||||||||
CU | 3* | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | ||||||||||||||||
GBA | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | ||||||||||||||
PvdA | 5 | 4 | 5 | 6 | 5 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 8 | 6 | 5 | 4 | 3 | 6 | 3 | 3 | 2 | 2 | ||
PVV | 1 | 1 | ||||||||||||||||||||
FVD | 1 | |||||||||||||||||||||
GL | 1 | 1 | ||||||||||||||||||||
VVD | 0* | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | ||
RPF-SGP | 0* | 0 * | 0 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | ||||||||||||||
GPV | 1* | 1* | 0* | 1* | 1* | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||
PPR-EVP-PSP | 0* | 0* | 0 | |||||||||||||||||||
CPN | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||||||||||||||
ARP | 7 | 7 | 8 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | ||||||||||||||
CHU | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | ||||||||||||||
BP | 1 | |||||||||||||||||||||
SDAP | 3 | 2 | ||||||||||||||||||||
CDU | 2 | 2 | ||||||||||||||||||||
VD | 2 | 2 | ||||||||||||||||||||
TBN | 1 | |||||||||||||||||||||
Totaal | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 19 | 19 | 19 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 |
Opkomst (%) | 92,1 | 92,5 | 89,5 | 89,5 | 94,1 | 93,3 | 92,6 | 92,3 | 72,3 | 74,0 | 82,3 | 77,7 | 84,8 | 73,8 | 70,2 | 65,8 | 67,2 | 63,1 | 54,1 | 55,9 | 56,7 | 52,8 |
- N.B. 0 = nul zetels, maar wel aan de verkiezingen deelgenomen.
- * 1946PvdV (1946-1948) : VVD: lijst
- * 1949-1970: GPV: 1949-1966: Lijst Holwerda; 1970: Lijst Broersma
- * 1970-1974: CDA: lijst AR-CHU
- * 1970-1974: RPF-SGP: lijst SGP
- * 1974-1978: PPR-EVP-PSP: lijst PPR
- * 2002 : CU: lijst CU-SGP
Openbaar vervoerBewerken
TreinBewerken
De gemeente heeft één treinstation: station Buitenpost. Hier stoppen de snel- en stoptreinen van Arriva in de richting van Leeuwarden en Groningen.
BusBewerken
In de gemeente rijden verschillende buslijnen van vervoerders Arriva en Qbuzz:
- streekbus 12: Buitenpost - Augustinusga - Surhuizum - Surhuisterveen - Boelenslaan - Houtigehage - Drachten
- streekbus 13: Drachten - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Leeuwarden
- streekbussen 39, 133 en 139: Surhuisterveen - Grootegast - Groningen
- streekbus 62: Buitenpost - Kollum - Zwaagwesteinde - Veenwouden (- Leeuwarden)
- streekbus 63: Buitenpost - Kollum - Dokkum
- buurtbus 101: Kootstertille - Twijzel - Buitenpost - Grootegast
- lijntaxi 513: Drachten - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Veenwouden
- lijntaxi 561: Damwoude - Wouterswoude - Driesum - Veenklooster - Buitenpost
Aangrenzende gemeentenBewerken
Aangrenzende gemeenten | ||||
---|---|---|---|---|
Dantumadeel | Noardeast-Fryslân | |||
Tietjerksteradeel | Westerkwartier (GR) | |||
Smallingerland |
Bronnen, noten en/of referenties
|