Harlingen (gemeente)

gemeente in Friesland, Nederland

Harlingen (uitspraak) (Fries: Harns (uitspraak)) is een gemeente in de Nederlandse provincie Friesland. Aangrenzende gemeentes zijn Waadhoeke in het noordoosten en Súdwest-Fryslân in het zuiden. De gemeente telt 16.212 inwoners (per 1 januari 2024, bron: CBS), waarvan ongeveer 14.810 in de hoofdplaats Harlingen.

Harlingen
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Harlingen (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Friesland Friesland
Coördinaten 53° 18′ NB, 5° 41′ OL
Algemeen
Oppervlakte 387,67 km²
- land 24,96 km²
- water 362,71 km²
Inwoners
(1 januari 2024)
16.212?
(650 inw./km²)
Bestuurscentrum Harlingen
Belangrijke verkeersaders A31 N31 N393
Station(s) Harlingen (-Haven)
Politiek
Burgemeester (lijst) C.M. Sjerps (PvdA)
Zetels
Gemeenteraad
PvdA
CDA
HarlBel
VVD
WP
SP
GroenLinks
HOOP
D66
ChristenUnie

17
5
3
2
2
1
1
1
1
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen (2012) € 22.900 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014) € 164.000
WW-uitkeringen (2014) 53 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 8856 - 8872
Netnummer(s) 0517
CBS-code 0072
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.harlingen.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Harlingen
Bevolkingspiramide (2023)
Foto's
Noorderhaven, Zuiderhaven, Station Harlingen Haven, stadhuis, De Blauwe Hand, veerterminal, Stenen Man, Havenmantsje
Noorderhaven, Zuiderhaven, Station Harlingen Haven, stadhuis, De Blauwe Hand, veerterminal, Stenen Man, Havenmantsje
Bevolkingsontwikkeling vanaf 1800
Bevolkingsontwikkeling vanaf 1800
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Topografische gemeentekaart van Harlingen, september 2023

Kernen bewerken

De gemeente Harlingen telt slechts drie officiële kernen, waarvan de stad Harlingen verreweg de grootste is. Wijnaldum maakte tot 1 januari 1984 deel uit van de toen opgeheven gemeente Barradeel. De Nederlandse plaatsnamen zijn de officiële.

Stad en dorpen bewerken

Aantal inwoners per woonkern in 2021:

Nederlandse naam Friese naam Inwoners
Harlingen Harns 14.810
Midlum Mullum 520
Wijnaldum Winaem 470

Bron: CBS

Buurtschappen bewerken

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de twee huidige en zes voormalige buurtschappen:

Wateren bewerken

In de gemeente bevinden zich de volgende kanalen, vaarten en sloten:

Nederlandse naam Officiële naam
Achlumervaart Achlumer Feart
Bolswardervaart Bolswardervaart
Dijkvaart Dyksfeart
Franekertrekvaart Franekertrekvaart
Harlingervaart Harnzer Feart
Nederlandse naam Officiële naam
Kleisloot Kleisloot
Roptavaart Roptafeart
Sexbierumervaart Seisbierrumer Opfeart
Van Harinxmakanaal Van Harinxmakanaal

Politiek bestuur bewerken

Het gemeentebestuur bestaat uit drie onderdelen:

  • de gemeenteraad
  • het college van burgemeester en wethouders
  • de burgemeester.
  kijk voor de burgemeesters bij Lijst van burgemeesters van Harlingen

Elk van deze drie organen heeft eigen taken en bevoegdheden. Het hoogste gezagsorgaan is de gemeenteraad , die in deze gemeente uit zeventien personen bestaat. Hier volgt de zetelverdeling sinds 2006.

Gemeenteraadszetels
Partij 2006 2010 2014 2018 2022
PvdA 6 3 3 5 4
Harlinger Belang en Harlinger Alternatief '97 3 2 3 2 3
CDA 4 2 3 3 3
VVD 2 2 2 2 2
WAD'N PARTIJ Harlingen - - 1 1 2
HOOP - - - 1 1
GroenLinks 2 1 1 1 1
D66 0 1 2 1 1
ChristenUnie - 1 1 1 -
Ouderen Politiek Actief - - 1 - -
Frisse Wind - 3 - - -
SP - 2 - - -
Totaal 17 17 17 17 17

Taal en dialect bewerken

Harlingen heeft, zoals vele steden in Friesland, een eigen Stadsfries dialect: Het Harlingers. In de gemeentelijke dorpjes Midlum en Wijnaldum en de buurtschap Foarryp, die na de opheffing van de oude (Friestalige) gemeente Barradeel bij de gemeente Harlingen zijn gevoegd, wordt het Fries wel gesproken.

Het Bildt, met zijn rijke boeren en grote landerijen, gold in de 16e en 17e eeuw als de graanschuur van Nederland. Harlingen was een belangrijke doorvoerhaven voor dit achterland voor handel naar en van Amsterdam en bier-hoofdstad Haarlem. Het is ook sterk overeenkomstig. Dit geldt voor de vele gelijkende stadfriese dialecten in deze omgeving van Friesland. Neem daarin mee het Midslands en het Amelands door de walvisvaart en eeuwenlange beurtschipperij en andere handelsbetrekkingen.

Het Fries wordt op de Harlinger scholen onderwezen, maar relatief weinig gesproken. De Harlinger Regionale Scholengemeenschap Simon Vestdijk heeft een ontheffing aangevraagd voor het verplicht stellen van het Fries op de middelbare scholen in het Friese taalgebied. Het heeft aan de leerlingen en ouders een enquête voorgelegd waarin gevraagd werd naar de taalsituatie thuis en of men bezwaar had tegen het verplicht onderwijzen van de Friese taal. Zover is het in Harlingen (nog) niet door het ontbreken van eenduidigheid. Wel is er een werkgroep in het leven geroepen om het Harlingers op papier te krijgen.

Monumenten bewerken

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

Aangrenzende gemeenten bewerken

   Aangrenzende gemeenten   
 Vlieland (over zee)       Terschelling (over zee)        
             
 Texel (over zee en NH)   Waadhoeke 
           
 Hollands Kroon (over zee en NH)       Súdwest-Fryslân        

Externe link bewerken

Zie de categorie Harlingen (municipality) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.