Jellum
Jellum is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Leeuwarden
| ||
| Coördinaten | 53° 10′ NB, 5° 45′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2021-01-01) |
150[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9026 | ||
| Netnummer | 058 | ||
| Woonplaatscode | 2022 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N31 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Jellum | |||
| |||
| |||
Het ligt ten zuidwesten van de stad Leeuwarden, tussen Boksum en Beers. Jellum is een lintdorp langs de Hegedyk, de dijk van de vroegere Middelzee. Aan de oostkant van het dorpsgebied stroomt de Zwette en loopt de N31. In 2021 telde het dorp 150 inwoners.
Het vormt met Beers een tweelingdorp, in de twintigste eeuw zijn de twee ook wat met elkaar vergroeid aan de Hegedijk waar de hoofdkern van Jellum samenkomt met een buurtje van Beers. De twee dorpen hebben ook samen een dorpsbelangenvereniging.
GeschiedenisBewerken
Oorspronkelijk is het dorp op een terp ontstaan, maar later ontwikkelde het zich langs de Hegedijk. Het bestond lang uit twee aparte kernen, de hoofdkern Jellum en de buurtschap Noordburen. Deze groeiden in de 20ste eeuw samen, maar door de openheid van het verbindende lint zijn de twee kernen nog zichtbaar.
Bij het treinspoor is nog een stinswier te vinden. De stins die hier gestaan heeft, een stenen toren, was vooral bedoeld om boeren te beschermen bij vijandelijkheden en wanneer er sprake zou zijn van hoogwater. Er heeft verder ook een state gestaan in Jellum, de state Mamminga.
In de 13e eeuw werd het dorp vermeld als Helmum, circa 1482 zowel Jhelum als Hellum, in 1495 als Hiellum, in 1505 als Hyellum en in 1526 als Jellum. De plaatsnaam duidt er waarschijnlijk op dat het ooit de woonplaats (heem/um) was van de persoon Helm.
Jellum maakte deel uit van de gemeente Baarderadeel tot deze per 1 januari 1984 opging in de nieuwe gemeente Littenseradeel. Per 1 januari 2018 maakt Jellum deel uit van de gemeente Leeuwarden.[2]
KerkBewerken
De kerk van Jellum uit 1700 werd in 1832 en 1893 getroffen door bliksem. In 1983 brandde de kerk echter volledig af waarna een nieuwe kerk werd gebouwd. Dit nieuwere kerkgebouw is een vijfzijdig gesloten zaalkerk met een ingezwenkte spits. In 2022 kreeg dit kerkgebouw een nieuwe bestemming als theater en multifunctioneel gebouw, met als naam Theaterkerk Mammemahuis.
TreinstationBewerken
Van 1883 tot 1938 had Jellum, samen met het dorp Boksum, een station aan de spoorlijn van Leeuwarden naar Stavoren, Jellum-Boxum genaamd.
SportBewerken
Samen met Beers kent Jellum de kaatsvereniging De Twa Doarpen.
CultuurBewerken
Beers en Jellum hebben tezamen ook de toneelvereniging Nij Libben. Beers heeft het dorpshuis van het tweelingdorp, genaamd d’Ald Skoalle. Dit verwijst naar het feit dat het dorpshuis in een voormalige school gevestigd is, die dateert uit 1865.
GeborenBewerken
- Rely Jorritsma (1905-1952), dichter, schrijver
- Piet de Boer (1946), schaatser
OverledenBewerken
- Tiny Mulder (1921-2010), verzetsvrouw, journaliste, schrijfster en dichteres
Openbaar vervoerBewerken
- Lijntaxi 593: Sneek - Scharnegoutum - Deersum - Bozum - Oosterwierum - Mantgum - Jorwerd - Weidum - Beers - Jellum - Boksum - Leeuwarden v.v.
Zie ookBewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
