Smallingerland
Smallingerland (ⓘ) (Fries: Smellingerlân (ⓘ)) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland met als hoofdplaats Drachten. De gemeente telde 56.661 inwoners op 22 november 2024 en heeft een oppervlakte van 126,18 km². Er zijn 26.241 woningen (2023, Bron: CBS) in de gemeente Smallingerland.
Gemeente in Nederland ![]() | |||
---|---|---|---|
![]() | |||
Situering | |||
Provincie | ![]() | ||
Coördinaten | 53° 10′ NB, 6° 10′ OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 126,17 km² | ||
- land | 117,31 km² | ||
- water | 8,86 km² | ||
Inwoners (22 nov 2024) |
56.661? (483 inw./km²) | ||
Bestuurscentrum | ![]() | ||
Belangrijke verkeersaders | ![]() ![]() ![]() | ||
Politiek | |||
Burgemeester (lijst) | Fred Veenstra (CDA)[1] | ||
Zetels Gemeenteraad CDA ChristenUnie PvdA SP ELP Smallingerlands Belang VVD GroenLinks D66 FNP Sociaal Lokaal Smallingerland |
31 4 5 3 3 4 2 3 2 2 1 2 | ||
Economie | |||
Gemiddeld inkomen (2023) | € 34.600 per inwoner | ||
Gem. WOZ-waarde (2024) | € 287.000 | ||
WW-uitkeringen (2023) | 15 per 1000 inw. | ||
Overig | |||
Postcode(s) | 8497, 9201 - 9223 | ||
Netnummer(s) | 0512, 0566 | ||
CBS-code | 0090 | ||
CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
Amsterdamse code | 10405 | ||
Website | smallingerland.nl | ||
|

Naam en geschiedenis
bewerkenDe gemeente Smallingerland ontleent haar naam aan Smalle Ee, een meer in het midden van de gemeente. De gemeente wordt als het ware in tweeën gedeeld door meren die de uitloper zijn van de rivier De Drait. Eerst krijgen we de Smalle Ee (ook Smalle Eesterzanding genoemd), dan vervolgens de Monnike Ee, Wijde Ee en iets verder op de Kromme Ee. Ook naar het water Smalle Ee is een klein dorp ten zuidwesten van Drachten vernoemd, waar vroeger tot 1586 een klooster heeft gestaan. Het dorp Smalle-Ee was tot omstreeks 1625 de hoofdplaats van de grietenij (gemeente), waarna Oudega het werd. Maar tot circa 1667 werd nog beurtelings rechtgesproken in Smalle Ee en Oudega. Oudega bleef de hoofdplaats tot 1816, daarna heeft Opeinde die functie even overgenomen tot 1823 toen Drachten de hoofdplaats werd. De plaats Drachten is een samenvloeiing van twee kleine boerendorpen, Noorder- en Zuider Drachten.
Kernen
bewerkenDe gemeente Smallingerland telt veertien officiële kernen. De hoofdplaats is Drachten en is verreweg de grootste plaats binnen de gemeente Smallingerland. De Nederlandse namen zijn de officiële, met uitzondering van De Tike. De plaatsnaamborden van de dorpen zijn tweetalig, in het Nederlands en in het Fries.
Dorpen
bewerkenAantal inwoners per woonkern per 2023.
Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners |
---|---|---|
Drachten | Drachten | 44.990 |
Boornbergum | Boarnburgum | 1.835 |
Opeinde | De Pein | 1.730 |
Oudega | Aldegea | 1.670 |
Drachtstercompagnie | Drachtsterkompenije | 1.525 |
Rottevalle | De Rottefalle | 1.410 |
Houtigehage | De Houtigehage | 925 |
De Wilgen | De Wylgen | 670 |
Nijega | Nyegea | 490 |
De Tike (of Tieke) | De Tike | 350 |
De Veenhoop | De Feanhoop | 260 |
Kortehemmen | Koartehimmen | 145 |
Goëngahuizen | Goaiïngahuzen | 55 |
Smalle Ee | Smelle Ie | 45 |
Bron: Gemeente Smallingerland/CBS
Buurtschappen
bewerkenNaast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:
|
|
Bevolkingsgroei
bewerkenDe gemeente Smallingerland is tot 2012 voortdurend gegroeid. In 2013 is er voor het eerst sprake van een kleine teruggang. Later trok de bevolkingsgroei weer aan en is Smallingerland na Leeuwarden de snelst groeiende gemeente van Friesland.
- 1960 - 25.730
- 1970 - 38.627
- 1980 - 48.472
- 1990 - 50.229
- 2000 - 52.437
- 2010 - 55.271
- 2011 - 55.436
- 2012 - 55.456
- 2013 - 55.454
- 2019 - 55.939
- 2022 - 55.863
- 2024 - 56.654
- 2025 - 57.215
Bron: CBS Statline
Millennium Gemeente
bewerkenSmallingerland is de eerste Friese Millennium Gemeente.
Politiek
bewerkenDe gemeenteraad van Smallingerland bestaat uit 31 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1994:
Partij | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
CDA | 10 | 7 | 8 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 5[a] |
ChristenUnie[b] | - | - | - | 3 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 |
PvdA | 11 | 7 | 8 | 7 | 11 | 7 | 6 | 4 | 4[c] |
SP | - | - | 2 | 2 | 3 | 2 | 4 | 2 | 3 |
ELP | - | - | - | - | - | - | 3 | 7[d] | 3[e] |
Smallingerlands Belang | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 3[d] | 3[e] |
VVD | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 4 | 2 | 2 | 3 |
GroenLinks | 2 | 3 | 3 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 2 |
D66 | 2 | 3 | 1 | 1 | - | 1 | 2 | 2 | 2 |
FNP | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 |
Gemeentebelangen Smallingerland | - | 4 | 2 | 4 | 1 | 1 | - | - | - |
RPF | 1 | 2 | 2 | [b] | - | - | - | - | - |
GPV | 1 | 1 | 1 | [b] | - | - | - | - | - |
Totaal | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 |
- *2022-2026: Raadslid van Smallingerlands Belang heeft zich aangesloten bij de ELP.
Geboren in Smallingerland
bewerken- Johanna Eekman (1897-1960), verzetsstrijder
- Leo Elfers (1946-2023), politicus
- Anthonie Wurth (26 mei 1967), judoka
- Henco de Berg (10 december 1967), organist en componist
- Matthijn Buwalda (6 september 1983), Nederlandse zanger en songwriter
Aangrenzende gemeenten
bewerkenAangrenzende gemeenten | ||||
---|---|---|---|---|
Leeuwarden | Tietjerksteradeel Achtkarspelen |
|||
Heerenveen | Westerkwartier (Gr) | |||
Opsterland |
Cultuur
bewerkenMonumenten
bewerkenIn de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, oorlogsmonumenten en kunstwerken, zie:
- Lijst van rijksmonumenten in Smallingerland
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Smallingerland
- Lijst van oorlogsmonumenten in Smallingerland
Kunst in de openbare ruimte
bewerkenIn de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:
- Bronnen
- Noten
- ↑ In september 2023 stapte CDA-raadslid De Voor over naar de fractie Sociaal Lokaal Smallingerland van PvdA-afsplitser Mulder.[2]
- ↑ a b c De RPF en het GPV zijn in 2002 gefuseerd tot de ChristenUnie.
- ↑ Nog voor de installatie van de nieuwe raad in maart 2022, splitste PvdA-verkozene Mulder zich af, en ging zij de raad in onder de naam Sociaal Lokaal Smallingerland.[3]
- ↑ a b Smallingerlands Belang-fractievoorzitter De Boer stapte in april 2018 over naar de ELP.[4]
- ↑ a b Smallingerlands Belang-fractievoorzitter Hofman stapte in maart 2024 over naar de ELP.[5]
- Referenties
- ↑ Nieuwe burgemeester in Smallingerland, Rijksoverheid, 21 oktober 2024. Gearchiveerd op 16 november 2024.
- ↑ CDA-raadslid Minke de Voor van Smallingerland stapt over; college is meerderheid kwijt, Omroep Fryslân, 15 september 2023. Geraadpleegd op 15 maart 2025.
- ↑ Raadslid Mulder verlaat PvdA Smallingerland nog voor installatie nieuwe raad, Omrop Fryslân, 29 maart 2022.
- ↑ Lijsttrekker Smallingerlands Belang stapt over naar ELP, Omrop Fryslân, 23 april 2018. Geraadpleegd op 15 maart 2025.
- ↑ Meine Hofman van Smallingerlands Belang stapt over naar ELP, WâldNet, 21 maart 2024. Geraadpleegd op 15 maart 2025.