Smallingerland
Smallingerland (
uitspraak (info / uitleg)) (Fries: Smellingerlân ( uitspraak (info / uitleg))) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland met als hoofdplaats Drachten. De gemeente telde 56.173 inwoners op 31 januari 2023 en heeft een oppervlakte van 126,18 km². Er zijn 23.542 woningen in de gemeente Smallingerland.
Gemeente in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
.png)
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Coördinaten | 53° 10′ NB, 6° 10′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 126,17 km² | ||
| - land | 117,31 km² | ||
| - water | 8,86 km² | ||
| Inwoners (31 januari 2023) |
56.173? (479 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Drachten | ||
| Belangrijke verkeersaders | A7 N31 N381 | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | Jan Rijpstra (VVD)[1] | ||
| Zetels Gemeenteraad CDA ChristenUnie PvdA SP ELP Smallingerlands Belang VVD GroenLinks D66 FNP Fractie-Mulder |
31 5 5 3 3 3 3 3 2 2 1 1 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen (2012) | € 23.600 per huishouden | ||
| Gem. WOZ-waarde (2014) | € 180.000 | ||
| WW-uitkeringen (2014) | 48 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 8497, 9201 - 9223 | ||
| Netnummer(s) | 0512, 0566 | ||
| CBS-code | 0090 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Amsterdamse code | 10405 | ||
| Website | www.smallingerland.nl | ||
 Bevolkingspiramide (2022) | |||
| |||
Naam en geschiedenisBewerken
De gemeente Smallingerland ontleent haar naam aan Smalle Ee, een meer in het midden van de gemeente. De gemeente wordt als het ware in tweeën gedeeld door meren die de uitloper zijn van de rivier De Drait. Eerst krijgen we de Smalle Ee (ook Smalle Eesterzanding genoemd), dan vervolgens de Monnike Ee, Wijde Ee en iets verder op de Kromme Ee. Ook naar het water Smalle Ee is een klein dorp ten zuidwesten van Drachten vernoemd, waar vroeger tot 1586 een klooster heeft gestaan. Het dorp Smalle-Ee was tot omstreeks 1625 de hoofdplaats van de grietenij (gemeente), waarna Oudega het werd. Maar tot circa 1667 werd nog beurtelings rechtgesproken in Smalle Ee en Oudega. Oudega bleef de hoofdplaats tot 1816, daarna heeft Opeinde die functie even overgenomen tot 1826 toen Drachten de hoofdplaats werd. De plaats Drachten is een samenvloeiing van twee kleine boerendorpen, Noorder- en Zuider Drachten.
KernenBewerken
De gemeente Smallingerland telt veertien officiële kernen. De hoofdplaats is Drachten en is verreweg de grootste plaats binnen de gemeente Smallingerland. De Nederlandse namen zijn de officiële, met uitzondering van De Tike. De plaatsnaamborden van de dorpen zijn tweetalig, in het Nederlands en in het Fries.
DorpenBewerken
Aantal inwoners per woonkern per 2021.
| Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners |
|---|---|---|
| Drachten | Drachten | 44.870 |
| Oudega | Aldegea | 1.675 |
| Opeinde | De Pein | 1.745 |
| Boornbergum | Boarnburgum | 1.775 |
| Drachtstercompagnie | Drachtsterkompenije | 1.660 |
| Rottevalle | De Rottefalle | 1.405 |
| Houtigehage | De Houtigehage | 900 |
| De Wilgen | De Wylgen | 670 |
| Nijega | Nyegea | 470 |
| De Tike (of Tieke) | De Tike | 335 |
| De Veenhoop | De Feanhoop | 260 |
| Kortehemmen | Koartehimmen | 170 |
| Goëngahuizen | Goaiïngahuzen | 55 |
| Smalle Ee | Smelle Ie | 45 |
Bron: Gemeente Smallingerland/CBS
BuurtschappenBewerken
Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:
|
|
BevolkingsgroeiBewerken
De gemeente Smallingerland is tot 2012 voortdurend gegroeid. In 2013 is er voor het eerst sprake van een kleine teruggang.
- 1960 - 25.730
- 1970 - 38.627
- 1980 - 48.472
- 1990 - 50.229
- 2000 - 52.437
- 2010 - 55.271
- 2011 - 55.436
- 2012 - 55.456
- 2013 - 55.454
- 2019 - 55.939
- 2022 - 55.863
Bron: CBS Statline
Millennium GemeenteBewerken
Smallingerland is de eerste Friese Millennium Gemeente.
PolitiekBewerken
De gemeenteraad van Smallingerland bestaat uit 31 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Partij | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CDA | 10 | 7 | 8 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 5 |
| ChristenUnie | - | - | - | 3 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 |
| PvdA | 11 | 7 | 8 | 7 | 11 | 7 | 6 | 4 | 3* |
| SP | - | - | 2 | 2 | 3 | 2 | 4 | 2 | 3 |
| ELP | - | - | - | - | - | - | 3 | 7 | 3 |
| Smallingerlands Belang | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 3 | 3 |
| VVD | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 4 | 2 | 2 | 3 |
| GroenLinks | 2 | 3 | 3 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 2 |
| D66 | 2 | 3 | 1 | 1 | - | 1 | 2 | 2 | 2 |
| FNP | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| Fractie-Mulder | - | - | - | - | - | - | - | - | 1* |
| Gemeentebelangen Smallingerland | - | 4 | 2 | 4 | 1 | 1 | - | - | - |
| RPF | 1 | 2 | 2 | - | - | - | - | - | - |
| GPV | 1 | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - |
| Totaal | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 | 31 |
- * 2022: Fractie-Mulder afsplitsing van PvdA[2]
Geboren in SmallingerlandBewerken
- Johanna Eekman (1897), verzetsstrijder
- Anthonie Wurth (26 mei 1967), Nederlands judoka
- Matthijn Buwalda (6 september 1983), Nederlandse zanger en songwriter
Aangrenzende gemeentenBewerken
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Leeuwarden | Tietjerksteradeel Achtkarspelen |
|||
|
||||
| Heerenveen | Westerkwartier (GR) | |||
| Opsterland | ||||
CultuurBewerken
MonumentenBewerken
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, oorlogsmonumenten en kunstwerken, zie:
- Lijst van rijksmonumenten in Smallingerland
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Smallingerland
- Lijst van oorlogsmonumenten in Smallingerland
Kunst in de openbare ruimteBewerken
In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:
Bronnen, noten en/of referenties
|
