Ooststellingwerf

gemeente en voormalige grietenij in Friesland, Nederland

Ooststellingwerf (uitspraak) (Stellingwerfs: Ooststellingwarf, Fries: Eaststellingwerf) is een gemeente in de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt per 1 januari 2024 25.825 inwoners (bron: CBS). Ooststellingwerf heeft een oppervlakte van 226,64 km². Hoofdplaats is Oosterwolde.

Ooststellingwerf
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Ooststellingwerf (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Friesland Friesland
Coördinaten 52°59'13"NB, 6°17'28"OL
Algemeen
Oppervlakte 226,11 km²
- land 223,42 km²
- water 2,69 km²
Inwoners
(1 januari 2024)
25.825?
(116 inw./km²)
Bestuurs­centrum Oosterwolde
Belangrijke verkeersaders      
Politiek
Burgemeester (lijst) Jack Werkman (VVD[1]
Zetels
Gemeenteraad
OB
PvdA
CDA
VVD
GroenLinks
ChristenUnie
D66
LSO
Lijst O'werf
VPO

21
5
3
2
2
3
1
1
1
1
2
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 23.500 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 199.000
WW-uitkeringen (2014) 49 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 8421 - 8435
Netnummer(s) 0516
CBS-code 0085
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Amsterdamse code 10836
Website www.ooststellingwerf.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Ooststellingwerf
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Kaart
De gemeente en omliggende plaatsen
Topografische gemeentekaart van Ooststellingwerf, september 2023
Het Taalgrensmonument (Taalgrinsmonumint) bij de Tjonger even ten noordwesten van Nijeberkoop
Gemeentehuis van Ooststellingwerf (2008)
Het oude gemeentehuis (2009)

Ooststellingwerf maakt samen met Weststellingwerf deel uit van de Stellingwerven. In Ooststellingwerf werd vanouds Stellingwerfs gesproken, maar nu ook Fries en Nederlands. Het riviertje de Tjonger, in het noorden van de gemeente, is de taalgrens tussen Fries en Nedersaksisch gebied. Uitzondering hierop zijn de verveningsdorpen Ravenswoud en Appelscha waar, net als in de noordelijke dorpen Donkerbroek, Haule, Haulerwijk en Waskemeer, ook Fries gesproken wordt. Het Nederlands is de dominante taal in de gemeente, het Fries en Stellingwerfs volgen op plek 2 en 3.[2] De gemeente ligt aan de grens met Drenthe; op deze grens, ten zuidoosten van Appelscha ligt het Nationaal Park Drents-Friese Wold, waar uitgestrekte bossen liggen en een zandverstuiving, die het Aekingerzand of de Kale Duinen wordt genoemd. Het hoogste punt in de gemeente is de op 26,6 m gelegen top van de Bosberg, ook vlak bij Appelscha. Aan de oostkant van de gemeente, tussen Appelscha en Veenhuizen ligt het Fochteloërveen. De rivieren de Linde en de Tjonger ontspringen in deze gemeente.

De gemeente Ooststellingwerf telt dertien officiële kernen (dorpen). De Nederlandse namen zijn de officiële. De hoofdplaats is Oosterwolde. De oudere dorpen hebben een brink en essen zoals dat ook in Drenthe gewoon is en hun eerdere Saksische karakter aangeeft. Ditzelfde geldt voor het kleinschalige agrarische karakter met weinig industriële ontwikkeling maar met nabuurschap.

Sinds de vervening in de 19e eeuw is de gemeente langzamerhand ontsloten. De oudere dorpen hebben zich in de veertiende eeuw vanuit Drenthe aangesloten bij het welvarender Friesland. Het oude Stellingwerver boerderijtype lag in de lijn van de Saksische boerderijen. Alleen bij Donkerbroek staat nog een boerderij uit de 17e eeuw van dit type.

De zandgronden met beekdalen van o.a. de Kuinder en het Grootdiep liggen in het verlengde van de Drentse beekdalen. De beken doorklieven het Drents-Friese keileemplateau.

Lochtenrek en Jardinga: archeologische vindplaatsen

bewerken

Op uit de voorlaatste ijstijd ontstane dekzandruggen langs de Tjonger zijn sites van laat-paleolitische jagers-verzamelaars van de Hamburgcultuur en Tjongercultuur/Federmessercultuur aangetroffen. Met name bij Jardinga en Lochtenrek tussen Makkinga en Oosterwolde zijn doorgangskampjes uit het einde van de laatste ijstijd bekend.

Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2023:[3]

Nederlandse naam Stellingwerfse naam Friese naam Inwoners
Oosterwolde Oosterwoolde Easterwâlde 9.825
Appelscha Appelsche Appelskea 4.875
Haulerwijk Haulerwiek Haulerwyk 3.195
Donkerbroek Donkerbroek Donkerbroek 1.930
Oldeberkoop Berkoop Aldeberkeap 1.535
Makkinga Makkinge Makkingea 1.030
Waskemeer Waskemeer Waskemar 830
Elsloo Else Elslo 675
Haule De Haule De Haule 580
Ravenswoud Raevenswoold Ravenswâld 405
Fochteloo De Fochtel De Fochtel 360
Langedijke Langedieke Langedike 325
Nijeberkoop Ni'jberkoop Nijeberkeap 275

Buurtschappen

bewerken

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen met hun Stellingwerfse streeknaam:

Aangrenzende gemeenten

bewerken
   Aangrenzende gemeenten   
   Opsterland                Noordenveld (Dr) 
             
   Heerenveen    
           
   Weststellingwerf         Westerveld (Dr)         Midden-Drenthe (Dr) 

Gemeenteraad

bewerken

De gemeenteraad van Ooststellingwerf bestaat uit 21 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1998:

Gemeenteraadszetels
Partij 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022
Ooststellingwerfs Belang - - 4 7 6 5[4] 5
PvdA 8 7 8 5 4 2[5] 3
GroenLinks 2 2 1 1 2 2 3
CDA 5 6 4 4 4 3 2
VVD 4 4 3 2 2 3 2
Vrije Partij Ooststellingwerf - - - - - - 2
Lokaal Sociaal Ooststellingwerf - - - - - - 2
ChristenUnie 1 1 1 1 1 1 1
D66 1 1 - 1 1 1 1
Stellingwerf Plus - - - - 1 1 -
Wij Lokaal - - - - - 2[6] -
Lijst Ter Heide - - - - - 1[7] -
Totaal 21 21 21 21 21 21 21

Wateren

bewerken
 
De Lycklamavaart nabij het Fochteloërveen

In de provincie Friesland zijn doorgaans in alle gemeenten op het vasteland sinds 15 maart 2007 de Friese namen van de wateren de officiële namen. De gemeente Ooststellingwerf heeft gekozen voor zo veel mogelijk Stellingwerfse namen. De Nederlandse waternamen zijn afkomstig van de Topografische Dienst van Kadaster Geo-Informatie.

Kanalen en sloten

bewerken

In de gemeente Ooststellingwerf bevinden zich de volgende kanalen, sloten en diverse watergangen:

Nederlandse naam Officiële naam
Appelschastervaart Appelschester Vaort
Boksloot Boksloot
Boven Tjonger Kuunder
Bruggewijk Broggewiek
Derde Kruiswijk Dadde Kruuswiek
Derde Wijk Dadde Wiek
Eerste Kruiswijk Eerste Kruuswiek
Eerste Opwijk Eerste Opwiek
Eerste Wijk Eerste Wiek
Elfde Wijk Elfde Wiek
Fochtelervaart Fochteler Vaort
Gaere Zwette De Zwette
Grootdiep Grootdiep
Haulerdiep Hauler Diep
Haulervaart De Wiek
Haulerwijkstervaart Haulerwiekster Vaort
Kleindiep Kleindiep
Nederlandse naam Officiële naam
Knipslootwijk Knipsloot
Kromme Elleboogvaart Kromme Elleboogvaart
Kuinder of Tjonger De Tsjonger of De Kuunder
Linde De Lende
Lycklamavaart Lycklemevaort
Makkingaastervaart De Wiek
Negende Wijk Negende Wiek
Nieuwe Vaart Ni’je Vaort
Opsterlandse Compagnonsvaart Opsterlânske Kompanjonsfeart
Oude Wijk Oolde Wiek
Prinsenwijk Preenzewiek
Secretariswijk Siktaoriswiek
Tilgrup De Tillegröppe
Tjobbekampsterwaterlossing Sjammekaampster Waeterlossing
Vijfde Wijk Viefde Opwiek
Vierde Opwijk Vierde Opwiek
Zevende Wijk Zeuvende Wiek

Meren en poelen

bewerken
 
Diakonieveen. Natuurgebied van It Fryske Gea.
 
Catspoele. Natuurgebied van It Fryske Gea.

In de gemeente Ooststellingwerf bevinden zich de volgende meren en poelen:

Nederlandse naam Officiële naam
Apenpoel Aepemeer
Blauwe Stientjes (Blauwe) Stientiespoele
Canadameer Kannedemeer
Catspoele Catspoele
Diakonieveen Diakonievene
Grenspoel Greenspoele
Haulerpoel Hauler Poele
Schapepoel Schaopedobbe
Stobbepoel Stobbepoele

Natuurgebieden

bewerken

Media in Ooststellingwerf

bewerken

Kranten

Radio

Bevolkingsontwikkeling

bewerken
2003 2004 2005 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2019 2022
26.760 26.683 26.491 26.125 26.399 26.235 25.858 25.672 25.571 25.498 25.687

Monumenten

bewerken

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Ooststellingwerf van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.