Schelle (België)

Schelle is een landelijke gemeente in de provincie Antwerpen. De gemeente Schelle had op 1 januari 2019 8.522 inwoners op een oppervlakte van 780 ha. Het dorp ligt aan de Schelde, nabij de monding van de Rupel en wordt voorts begrensd door de Vliet en de Wullebeek. Schelle behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Boom.

Schelle

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	7,77 km² (2019) 55,75% 19,43% 24,82%
Coördinaten	51° 8' NB, 4° 20' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	8.559 (01/01/2021) 48,39% 51,61% 1100,92 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2021) 20,25% 58,75% 21,01%
Buitenlanders	3,54% (01/01/2021)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Rob Mennes (CD&V)
Bestuur	CD&V
Zetels CD&V N-VA Vlaams Belang Groen sp.a Open Vld	19 10 5 2 2 0 0
Economie
Gemiddeld inkomen	21.508 euro/inw. (2018)
Werkloosheidsgraad	4,49% (jan. 2019)
Overige informatie
Zonenummer	03
NIS-code	11038
Politiezone	Rupel
Hulpverleningszone	Rivierenland
Website	www.schelle.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen in de provincie Antwerpen
Portaal    België

Sint-Petrus en Pauluskerk

Geschiedenis

Schelle ontstond omstreeks 837 als nieuwe plaats in het land van Kontich en behoorde zodoende tot de eigendommen van de abdij van Lobbes. In 1136 of 1147 werd de parochie afgestaan aan het kapittel van Sint-Rombouts te Mechelen, op burgerlijk gebied bleef het echter tot de 15de eeuw deel uitmaken van Kontich.

Vervolgens ging het dorp over in de handen van de Berthouts en gaat het deel uitmaken van het land van Mechelen. Tussen 1462 en 1505 komt Schelle in handen van de hertogen van Brabant. Onder dit bestuur werd het dorp in 1487 geteisterd door een zware brand. Na de Brabantse periode zal Schelle deel uitmaken van de eigendommen van de familie Sanders (13de tot 15de eeuw), familie van Berchem (16de eeuw), Garnier (einde 16de eeuw), Clarisse (begin 17de eeuw), Suys (17de eeuw). Gansacker (17de eeuw tot midden 18de eeuw), Libotton (18de eeuw) en P. van Brouckhoven, graaf van Bergeyck (eveneens 18de eeuw).

Toponymie

De oorsprong van de naam 'Schelle' is onlosmakelijk verbonden met de Schelde. Vanuit een geschrift uit de 8ste eeuw kunnen we lezen: “bij hetzelve maken zij aan hunnen vierden zoon Rodulphus hetgeen zij bezaten in Scelleburt’. Scelleburt of Scheldeboord zou de vroegste benaming zijn van het latere ‘Schelle’. Het geschrift gaat ook verder door op de locatie, waarbij deze verwijst naar een plek binnen Toxandrië. De benaming Toxandrië komt van de eerdere melding waarbij Plinius de Oudere in de 1^ste eeuw een Germaans volk de ‘Texuandri’ bedoelde, wat “achter de Schelde” betekent. Vele suggereren dat Schelle haar naam te danken heeft aan de Schelde of haar oudste benaming ‘Scaldis’. Het Oudfries voor het woord ‘grens’ was dan ook ‘Scalda’, wat meteen ook refereert naar de Schelde die effectief een historische grens was. Het Zweeds werkwoord voor ‘scheiden’ is dan weer ‘Skilja’, in het Noors spreekt men van ‘Skille’. Ook kan het gelinkt worden aan het Friese ‘Skelle’, wat ‘bel’ betekent.

Geografie

Hydrografie

De gemeente heeft met de Schelde, de Rupel, de Vliet en de Wullebeek een zeer uitgebreide hydrografie. Al deze waterlopen behoren tot het Benedenscheldebekken.

Kernen

Schelle heeft geen deelgemeenten. Het dorp is door lintbebouwing en verkavelingen aaneengegroeid met Hemiksem in het noorden en Niel in het zuiden. De andere buurgemeenten zijn Aartselaar in het oosten, Bornem in het zuiden (aan de overkant van de Rupel) en Kruibeke in het westen (aan de overkant van de Schelde).

Gehuchten

Schelle kent enkele historische gehuchten waaronder de Mikman, Laarhoek, Boerenhoek, Willehoek en Wittegevel. Mikman komt verder van de Y-vormige spaak (een mik) waar mensen gedurende de middeleeuwen werden opgehangen met een doodstrijd tot gevolg. De man die deze verhanging deed werd ook wel de 'mikman' genoemd. De Laarhoek is vernoemd naar het Kasteel Laarhof, vernoemd naar een Antwerpse schepen: Jan van Laere. De 'boerenhoek' verwijst naar de omgeving rond de tuinlei en de steenwinkelstraat waar oorspronkelijk zeer veel boerderijen waren. Het gehucht 'wittegevel' komt voort van de wittegevelstraat waar de huizen vroeger allemaal een witte gevel hadden. Ook was er een klein gehucht, gevormd aan de huidige Biesaerdeweg, het gehucht: Willehoek. Hier zouden gedurende de middeleeuwen enkele huizen, boerderijen en zelfs een kleine kerk of kapel gestaan hebben en was op die manier afgesloten van het dorpscentrum. Het gehucht Willehoek heeft haar naam ongetwijfeld te danken aan de 'Wullebeek', die pal naast het gehucht liep.

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Kruibeke		Hemiksem
				Aartselaar
Bornem		Niel		Rumst

Bezienswaardigheden

Zicht op de Schelde en de elektriciteitscentrale van Schelle

De Brigand, monument ter herdenking van de Boerenkrijg uit 1798 door Roger Pintens (1998)

Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Smarten of Laarkapel

Jezuietenhof, hoeve

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Schelle

• De Sint-Petrus en Pauluskerk is de oudste van de Rupelstreek en wordt gekenmerkt door een gotisch achthoekig belfort met een slanke spits welke duidelijk overhelt, ook na de recente restauratie (gestart in 2000). Het gerestaureerde Van Peteghem-orgel is, net als het gotische koor en toren, wettelijk beschermd. Ook interessant is het schilderij "De marteling van Sint-Sebastiaan" dat wordt toegeschreven aan Antoon van Dyck (1599-1641). Nog zeer opmerkelijk is dat de spits meer dan 1 meter overhelt. Dit wordt door de Schellenaren sinds de restauratie elke drie jaar gevierd tijdens de "Schevetorenfeesten". Ook de Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Smarten is een typisch Schelse bezienswaardigheid. Het interieur van de kapel werd in 2017 volledig gerestaureerd waarbij de oorspronkelijke muurschilderingen werden blootgelegd.
• De Onze-Lieve-Vrouw van Smartenkapel
• De toegangspoort van het voormalig kasteel Laarhof
• Het Museum Bystervelt, aan Peperstraat 48, is een klein heemkundig museum dat op afspraak te bezoeken is.
• De site van Interescaut, een kolencentrale die van 1930-2000 heeft gefunctioneerd en een vermogen van 500 MW leverde. Als zodanig was het eens de grootste van Europa. In 2016 werden de gebouwen en het terrein van de centrale door Electrabel verkocht aan NV Waterfront Schelle. Een gebied van 70 ha werd hierop herontwikkeld, waarbij industrieel erfgoed, natuurontwikkeling en wonen werd gecombineerd.

Natuur en landschap

Schelle ligt aan de Schelde, direct ten oosten van de monding van de Rupel. De hoogte varieert van 4-21 meter.

Demografie

Demografische ontwikkeling

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Politiek

Structuur

De gemeente Schelle ligt in het kieskanton Boom, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Schelle		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Antwerpen			Schelle
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Antwerpen	Boom	Boom	Schelle
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Geschiedenis

(Voormalige) Burgemeesters

Tijdspanne		Burgemeester
	1815-1818	Guilielmus-Michaël Quarteer
	1818-1831	P.-J. Schuerewegen
	1831-1834	J.-B.-J. Van Montenaeken
	1834-1837	Jan Mannekens-Van Lidth De Jeude
	1837-1843	Aug. Gosselin
	1843-1846	August Vanderaey
	1847-1866	Frans-Jozef Huybrechts-Van Nuffel
	1867-1887	Casimirus Steenackers
	1887-1919	Armand Steenackers
	1919-1921	J. Van P(r?)uyssen
	1921-1924	Sylvain Schoesetters
	1924-1941	C. Steenackers
	1941-	A. Fleurackers
		De Ridder
	1953 - 1976	Edward Wilssens
	1976 - 1989	Marcel Mees (CVP)
	1989 - 1998	Oscar Rillaerts (SP)
	1998 - heden	Robert Mennes (CVP / CD&V)

Legislatuur 2018 - 2024

Burgemeester is Robert Mennes van de CD&V. Deze partij heeft de meerderheid met 10 op 19 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	17	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19
	CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2	50,251	10	42,191	9	38,721	9	37,51	9	47,751	11	47,54A	11	41,622	10	40,82	10
	VU&ID1 / CD&V+N-VAA / N-VA2	-		-		-		-		1,631	0			25,762	6	22,52	5
	PVV1 / VLD2 / Open Vld3	6,551	0	9,111	1	8,841	1	6,92	1	8,142	1	8,022	1	5,343	0	6,53	0
	SP1 / sp.a2	26,531	5	20,861	4	17,811	3	20,351	4	14,961	3	13,872	2	6,432	0	5,62	0
	Agalev1 / Groen!2 / Groen3	-		-		-		8,421	1	8,931	1	7,532	0	9,593	1	10,33	2
	Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2	-		-		-		14,261	3	18,591	3	23,042	5	11,252	2	11,22	2
	Schelse BurgerPartij	-		-		-		-		-		-		-		3,1	0
	GB	16,67	2	27,85	5	27,38	6	9,36	1	-		-		-		-
	VS	-		-		-		3,21	0	-		-		-		-
	VLS	-		-		7,25	0	-		-		-		-		-
Totaal stemmen		4738		5068		5082		5248		5449		5745		5730		6149
Opkomst %						95,2		93,38		92,32		94,27		90,39		93,2
Blanco en ongeldig %		3,27		3,14		3,64		4,97		4,22		3,60		2,30		2,5

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
Het aantal zetels van de gevormde meerderheid wordt in het witte gedeelte vet weergegeven. De grootste partij is in kleur.

Cultuur

Prijzen en titels

• 2006: Erewimpel - voor haar maatregelen voor de zwakke weggebruikers van de Voetgangersbeweging.
• 2006: Fair-Trade Gemeente
• 2008: "Zonnedorp van 2008"

Religie en levensbeschouwing

De gemeente Schelle maakt deel uit van de federatie Niel-Schelle-Hemiksem die op haar beurt dan weer deel uitmaakt van het dekenaat Rupel-Nete in het Bisdom Antwerpen. De gemeente wordt onderverdeeld in twee parochies, met name de Sint-Petrus en Paulusparochie en de parochie van de Heilige Familie. Tot 1837 behoorden de Schellese parochies tot de dekenij Kontich en daaraan voorafgaand tot de dekenij Lier. In 2011 opende er ook een Islamitisch gebedshuis onder beheer van vzw Tawfieq.

Mobiliteit

In de gemeente bevindt zich het spoorwegstation Schelle aan spoorlijn 52 tussen Antwerpen en Puurs. Het station was gesloten tussen 1984 en 2004. In dat jaar, op 12 december, werd het weer opengesteld voor publiek.

Economie

• De hoofdzetel en opnamestudio's van Studio 100 zijn in Schelle gevestigd.
• De elektriciteitscentrale Interescaut, opgericht in 1930.
• Aan de A12 ligt het retail park A12 Shopping.

Onderwijs

Kleuter- en Lager Onderwijs

• Gemeentelijke Basisschool 'De Klim'
• Sint-Lutgardisschool

Sport

• Schelle is een belangrijke plaats in het driebanden: Frédéric Caudron komt uit voor de plaatselijke club die speelt in het café van Eddy Merckx.

Bekende (oud-)inwoners

Geboren

• Raymond Steenackers (1851 - 1904), politicus en ondernemer
• Nestor Gerard (1897 - 1996), fotograaf
• Hugo Coveliers (1947), politicus

Woonachtig

• Marijke Dillen, politica

Fictieve figuren

• Magda van Damme, een personage uit het Vlaamse radioprogramma Het Leugenpaleis

Trivia

• In de Nederlandse gemeente Zwolle ligt een buurtschap met een identieke naam: Schelle.

Nabijgelegen kernen

Hemiksem, Niel, Aartselaar

Externe links

• Officiële website
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Mediabestanden

Zie de categorie Schelle van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.