Brasschaat

Brasschaat is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. Brasschaat telt meer dan 37.000 inwoners.

Brasschaat

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	38,58 km² (2019) 40,37% 31,76% 27,87%
Coördinaten	51° 17' NB, 4° 29' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	38.211 (01/01/2021) 47,97% 52,03% 990,42 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2021) 18,06% 56,89% 25,05%
Buitenlanders	9,65% (01/01/2021)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Jan Jambon (titelvoerend, N-VA) Philip Cools (waarnemend, N-VA)
Bestuur	N-VA en Open VLD
Zetels N-VA CD&V Brasschaat 2012 Vlaams Belang Open VLD PVDA	33 17 6 4 3 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen	23.280 euro/inw. (2018)
Werkloosheidsgraad	6,28% (jan. 2019)
Overige informatie
Zonenummer	03
NIS-code	11008
Politiezone	Brasschaat
Hulpverleningszone	Rand
Website	www.brasschaat.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen in de provincie Antwerpen
Portaal    België

Oud gemeentehuis

Een bunker naast de antitankgracht.

Kasteel de "Mick"

Neoclassicistisch kasteel van Brasschaat (1855-1909).

Bibliotheek van Brasschaat op de Bredabaan

Brasschaat is de hoofdplaats van het gerechtelijk kanton Brasschaat en behoort tot het kieskanton Kapellen. Patroonheilige van Brasschaat is de heilige Antonius Abt.

Geschiedenis

De geschiedenis van Brasschaat begint al heel vroeg. Waarschijnlijk hadden de Kelten er al nederzettingen. Later werd de Kempen samen met Brasschaat ingenomen door de Romeinen. Na archeologisch onderzoek is gebleken dat de Miksebaan waarschijnlijk vroeger een Romeinse heirbaan was. De Laarse Beek, nu nog de grens met Schoten, was de vanuit de Romeinse tijd daterende grens tussen Germania Inferior en Belgica Secunda en later in de middeleeuwen het bisdom Luik en het bisdom Kamerijk.

Na het ancien régime behoorde Brasschaat tot de gemeente Ekeren, het werd een eigen gemeente op 1 januari 1830.

Op 18 november 1913 werd in een oorkonde het wapen van Brasschaat beschreven: In rood, een zilveren zalm, recht gelegd, vergezeld in het hoofd van twee ruiten vn't zelfde, alles omringd van acht zoomsgewijze geplaatste Sintandrieskruisen, insgelijks van zilver: het schild links gehouden door een Sint-Antonius aan de voet van de heremijt liggende, insgelijks links, een geklokt varken, alles van zilver. De zalm op het schild verwijst naar het feit dat deze vis tot het begin van de twintigste eeuw in de Laarse Beek zwom.

Militair verleden

Brasschaat heeft een rijk militair verleden waar nu nog altijd sporen van te zien zijn: de antitankgracht, het Fort van Brasschaat, het Kamp van Brasschaat, het Klein en het Groot Schietveld, de vele bunkers ...

Rond 1912 werden in het noorden van de gemeente het Fort van Brasschaat en de Schans van Driehoek gebouwd, als onderdeel van de Stelling van Antwerpen. Het fort werd later, tussen 1937 en 1939, verbonden met de buurforten in Kapellen en 's-Gravenwezel door de Antitankgracht, om Antwerpen te verdedigen tegen vijandelijke tanks.

Veel van deze militaire infrastructuur heeft tegenwoordig een andere functie gekregen. Het Fort van Brasschaat is een overwinteringsplaats voor vele soorten vleermuizen. Sommige bunkers dienen tegenwoordig ook als overwinteringsplaats voor vleermuizen, terwijl andere dichtgemetseld zijn en vergeten worden.

Op 1 mei 1911 werd in Brasschaat het eerste militaire vliegveld van België aangelegd, ook wel bekend als Brasschaat-Polygoon. Daarvoor, sinds 1887 werd het terrein door de Genie al gebruikt voor ballonobservaties. In 1914 moest het vliegveld ontruimd worden voor de oprukkende Duitse troepen. Tussen de twee wereldoorlogen werd het terrein voornamelijk gebruikt voor oefeningen.

Tweede Wereldoorlog

De gemeente werd rond 18 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 8 september 1944. Op 7 oktober 1944 om 22 uur sloeg een V2-bom in te Brasschaat. Dit was de eerste raketaanval op Belgisch grondgebied.

Minstens vier weerstanders werden naar het Auffanglager van Breendonk gedeporteerd.

Recente geschiedenis

Na de Tweede Wereldoorlog werd het de thuisbasis van de vliegschool en een observatiesquadron. Na vele reorganisaties werd Brasschaat in mei 2006 als militair vliegveld opgeheven.

Belangrijke data

• 1251 - eerste keer dat "De Mick" voorkomt in een oorkonde.
• 1269 - eerste keer dat Breesgata voorkomt in een oorkonde.
• 1619 - na de pestepidemie zijn er slechts 29 families over in Brasschaat.
• 1667 - opkomst van de Sint-Antoniusgilde.
• 1830 - Brasschaat is een afzonderlijke gemeente en hoort niet meer bij Ekeren.

Geografie

De juiste oppervlakte van Brasschaat is 3849 ha, 48 a en 22 ca waarvan ongeveer 2680 ha groen is waaronder 1300 ha bedekt met bossen. 1620 ha is geürbaniseerd. Het hoogteverschil in de gemeente bedraagt 23 meter, het laagste punt ligt op 4 meter, het hoogste op 27 meter (grens Wuustwezel-Brecht).

Wijken

Brasschaat heeft verschillende wijken, die vaak samen lopen met de parochies. Deze zijn:

• Bethanië
• Centrum
• Vriesdonk (aansluitend bij Donk in Ekeren)
• Driehoek
• Kaart
• Sint-Mariaburg (in de volksmond ook Mariaburg, ligt gedeeltelijk in Ekeren)
• Maria-ter-Heide (in de volksmond ook Polygoon)

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
		Wuustwezel
Kapellen				Brecht
Antwerpen		Schoten

Bezienswaardigheden

Parochiekerk H. Antonius Abt

Beukendreef in de Inslag, Brasschaat

Fort van Brasschaat met de verwoeste linkervleugel

Kasteel Mishaegen in 2016 na de restauratie

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Brasschaat voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Oorlogsmonument Brasschaat
• Kasteel Torenhof
• Kasteel Mishaegen
• De Sint-Antonius Abtkerk
• De Sint-Jozefskerk in de wijk Driehoek.
• De Heilige-Familiekerk in de wijk Kaart-Rusthuis.

Natuur en landschap

Brasschaat ligt in de Noorderkempen in een bosrijke omgeving. Tal van villa's, landgoederen en kasteeltjes zijn er te vinden. Ook kent Brasschaat een aantal parken. Enkele grote en noemenswaardige bossen, natuurgebieden en parken zijn: het Park van Brasschaat, het Klein Schietveld, het Groot Schietveld, De Inslag, De Uitlegger, het Peerdsbos en Domein de Mik.

Demografie

Demografische ontwikkeling

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen, 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Politiek

Structuur

De gemeente Brasschaat maakt deel uit van het kieskanton Kapellen, gelegen in het provinciedistrict Kapellen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Brasschaat		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Antwerpen			Brasschaat
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Antwerpen	Kapellen	Kapellen	Brasschaat
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Gemeentebestuur

Burgemeester sinds 2013 is Jan Jambon (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en Open VLD. Samen vormen ze de meerderheid met 19 op 33 zetels. Op 2 oktober 2019 werd Jan Jambon aangesteld als minister-president van de Vlaamse Regering. Philip Cools volgde Jan Jambon op als burgemeester van Brasschaat.

College van burgemeester en schepenen
Waarnemend Burgemeester	Philip Cools (N-VA)
Titelvoerend Burgemeester	Jan Jambon (N-VA)
Schepenen	Adinda Van Gerven (N-VA) Myriam Van Honste (Open VLD) Bruno Heirman (N-VA) Goele Fonteyn (N-VA) Carla Pantens (N-VA) Inez Ven (N-VA) Karina Hans (N-VA)
Voorzitter van de gemeenteraad	Tom Versompel (N-VA)

Geschiedenis

Lijst van burgemeesters

Periode		Burgemeester
	1824 - 1829	Jan Baptist Aerden
	1829 - 1848	Eugène-Charles-Henri van Havre (liberaal-katholiek)
	1848 - 1850	Jan Baptist Aerden
	1850 - 1860	Adriaan Matthysen
	1860 - 1865	Guillaume De Visser
	1865 - 1872	Henri François Joseph De Ligne (Lib. Partij)
	1872 - 1901	Armand Reussens (Kath.Partij)
	1902 - 1908	Ferdinand de Baillet-Latour (Kath.Partij)
	1908 - 1924	Ferdinand du Bois de Nevele (Kath.Partij)
	1924 - 1942	Corneel Jozef Roosens (Kath. Verb.)
	1942 - 1944	Hippoliet Paelinckx (VNV, oorlogsburgemeester)
	1945 - 1951	Frans Schijnen
	1951 - 1958	Jules Velge
	1959 - 1976	Leon Hendrickx (GBL, CVP)
	1977 - 2004	Lode Bertels (CVP / CD&V)
	2004 - 2012	Dirk de Kort (CD&V)
	2013 - heden	Jan Jambon (N-VA) titelvoerend burgemeester
	2019-heden	Philip Cools (N-VA) waarnemend burgemeester

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	29	%	31	%	31	%	33	%	33	%	33	%	33	%	33
	CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2	30,691	11	44,591	16	47,291	17	34,621	14	29,881	11	36,88A	13	26,172	9	18,22	6
	VU1 / IDEE2 / VU&ID3 / CD&V+N-VAA / N-VA4	17,171	5	11,761	3	7,821	2	7,472	2	9,323	3			39,334	14	44,24	17
	PVV1 / VGB-PVV2 / VLD3 / Open Vld4	9,251	2	23,212	8	18,051	6	17,223	6	22,823	8	16,313	5	8,224	2	9,44	2
	SP1 / sp.a-spirit2 / Brasschaat 2012B	12,791	4	9,961	2	8,191	2	5,441	1	5,791	1	12,362	4	14,82B	5	11,8B	4
	Agalev1 / Groen!2 / Brasschaat 2012B	-		9,091	2	11,931	3	12,511	4	10,141	3	7,572	2
	Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2	-		-		6,731	1	15,551	6	20,151	7	26,102	9	10,052	3	11,32	3
	PVDA1 / PVDA+2	-		1,381	0	-		-		-		0,792	0	-		5,01	1
	A.B.C.	14,86	4	-		-		-		-		-		-		-
	Centr. B	11,28	3	-		-		-		-		-		-		-
Anderen(*)		3,95	0	-		-		7,2	0	1,9	0	-		1,41	0	-
Totaal stemmen		18912		21520		22613		23543		24912		26116		25272		26054
Opkomst %						92,56		90,47		91,63		93,55		89,50		91,3
Blanco en ongeldig %		4,36		4,3		3,62		4,35		2,96		3,04		2,20		2,7

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt
(*) 1976: P.B.B. (3,95%) / 1994: Burger (3,73%), W.O.W. (3,13%), AOV (0,34%) / 2000: R.B. (1,9%) / 2012: Brasschatenaren (1,41%)

Cultuur

Theater Hemelhoeve en het cultureel centrum bevinden zich nabij het Gemeentepark. De Sint Jozefskapel aan de Augustijnslei wordt regelmatig gebruikt als expositieruimte.

Wapenschild, vlag en logo

Het wapen is een verwijzing naar de Heren van Breda, de familie de Lailang en de Prins van Salm-Salm, heren van de heerlijkheid.

Aanvankelijk waren de Brasschaatse kleuren blauw en geel. Maar ze waren nooit officieel erkend. Het waren de kleuren van de belangrijkste familie: de Baillet. Het Koninklijk Besluit van 12 oktober 1979 stelde de kleuren vast op rood en wit. Drie banen van rood en wit en van rood, hoogte der verhouding 1, 3, 1, met op de witte baan het gemeentewapen.

Sinds medio 2005 heeft Brasschaat een nieuw officieel logo dat wordt gebruikt op alle officiële documenten.

Sport

Premium European Cup Brasschaat 2010: Morel, Densham, Stanford.

In de gemeente speelt voetbalclub KFC Brasschaat, die aangesloten is bij de KBVB. De club speelde als ACV Brasschaat ruim anderhalf decennium in de nationale reeksen. Andere clubs uit de gemeente die bij de KBVB zijn aangesloten zijn KSOC Maria-ter-Heide, FC Excelsior Kaart en Mariaburg VK.

Hockeyclub en elfvoudig landskampioen KHC Dragons speelt zijn thuiswedstrijden sinds 1961 in Brasschaat.

In de gemeente bevindt zich de Brasschaat Open Golf & Country Club, tevens vindt er jaarlijks de Premium European Cup triathlon plaats.

Tot en met 2014 vond de jaarlijkse wielerwedstrijd 'De acht van Brasschaat' plaats in de gemeente. Sinds 2018 start deze klassieker door onder een nieuw concept: 'De Sportoase N8 van Brasschaat'

Bekende inwoners

Geboren in Brasschaat

• Carlo Heyman (1920 - 1994), hoogleraar
• Raymond Bossaerts (1938 - 2020), (stem)acteur Kapitein Zeppos
• Jozef De Beenhouwer (1948), pianist, muziekpedagoog en musicoloog
• Reinhilde Decleir (1948-2022), actrice en regisseuse
• Christine Bols (1950), schrijfster
• Detty Verreydt (1950), schrijfster
• Herman Lauwers (1953), politicus
• Frank Raes (1954), sportjournalist
• Luc Sevenhans (1954), politicus
• Ria Van Den Heuvel (1956), politica
• Koen Geens (1958), politicus, advocaat en hoogleraar
• Annetje Ottow (1965), Nederlandse hoogleraar economisch publiekrecht
• Wim Geysen (1970), acteur en auteur
• Admiral Freebee (1975), zanger
• Peter Genyn (1976), paralympisch sporter
• Veerle Baetens (1978), actrice
• Stijn Van Haecke (1979), acteur
• Gill Swerts (1982), voetballer
• Robbie Haemhouts (1983), voetballer
• Pieter Jacobs (1986), wielrenner
• Tom Meeusen (1988), veldrijder
• Oscar Willems (1990), acteur
• Stef Vanhaeren (1992), atleet
• Renée Eykens (1996), atlete
• Mathias Bossaerts (1996), voetballer
• Marie Verhulst (1995), actrice
• Wietse Bosmans (1991), veldrijder
• Janice Cayman (1988), voetbalster
• Helena Heijens (2006), gymnast

Wonende

• Ferdinand de Baillet Latour (1850 - 1925), politicus
• Vaast Leysen (1921 - 2016), ondernemer, bankier en hoogleraar
• Gust Gils (1924 - 2002), dichter
• Lode Bertels (1933), politicus en dierenarts
• Aimée De Smet (1939), omroepster en politica
• Gerolf Annemans (1958), politicus
• Jan Jambon (1960), politicus
• Dirk de Kort (1964), politicus
• Max Smeets (1954), dirigent, pianist
• Ruben Block (1971), zanger, gitarist
• Carl Huybrechts (1951), sportjournalist, presentator, politicus
• Jean-Marie Pfaff (1953), voormalig doelman
• Kelly Pfaff (1977), Model, presentatrice
• Sam Gooris (1973), Vlaamse zanger
• Véronique De Kock (1977), Miss België 1994, model, onderneemster

Partnersteden

• Bad Neuenahr-Ahrweiler (Duitsland), verbroederd sinds 1982
• Tarija (Bolivia), stedenband sinds 2003, steunend op drie pijlers: veiligheid en preventie, jeugd en sport, capaciteitsopbouw

Trivia

In november 2006 won Brasschaat de LivCom-Award 2006 voor de meest leefbare gemeente in de wereld.

Nabijgelegen kernen

Sint-Mariaburg, Donk, Schoten, Maria-ter-Heide, Kapellen

Externe links

• Website van de gemeente
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Bronnen, noten en/of referenties

• Wijk Maria-ter-Heide
• Stedenband tussen Brasschaat en Tarija (gearchiveerd)
• (en) Brasschaat Story, over de luchtmachtbasis

Mediabestanden

Zie de categorie Brasschaat van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.