Wijnegem

gemeente in Antwerpen, België

Wijnegem is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente ligt in het Schijnbekken en telt sinds 2020 meer dan 10.000 inwoners. Binnen de gemeentegrenzen liggen geen andere kernen. Wijnegem behoort tot het kieskanton Zandhoven en het gerechtelijk kanton Schilde.

Wijnegem
Gemeente in België Vlag van België
Wijnegem (België)
Wijnegem
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
7,88 km² (2021)
40,96%
23,38%
35,67%
Coördinaten 51° 14' NB, 4° 32' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
10.432 (01/01/2023)
48,15%
51,85%
1323,26 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
18,92%
57,51%
23,57%
Buitenlanders 8,45% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Leen Wouters (N-VA)
Bestuur N-VA, durf!
Zetels
NV-a
durf!
CD&V
Vlaams Belang
Vooruit
Open Vld
21
7
5
4
2
2
1
Economie
Gemiddeld inkomen 22.065 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 6,18% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2110
Deelgemeente
Wijnegem
Zonenummer 03
NIS-code 11050
Politiezone Minos
Hulpverleningszone Antwerpen
Website www.wijnegem.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
De voormalige site van Stokerij Meeus

Toponymie bewerken

Het toponiem Wijnegem is tweeledig en bestaat uit de woorddelen Wijne- en gem. Beide vinden hun oorsprong in het Frankisch.[1]

  • Wijne verwijst naar de Wini. Een Frankische familie die zich tijdens de Frankische landname zich in deze streek vestigden. Mogelijks verwijst Wini naar het voormalige stamhoofd van deze familie.
  • -Gem is een veel voorkomende afkorting die kan terug gevoerd worden naar ingahaim. Dit betekent zoveel als het heem van of het huis van. In vroegere tijden werden nederzettingen vaak genoemd naar een belangrijke bewoner of oprichter van de nederzetting.

De naam Wijnegem kan dan ook verklaard worden als woning van de familie van Wini.

Geschiedenis bewerken

Archeologische opgravingen hebben uitgewezen dat er al in de Gallo-Romeinse periode een kleine nederzetting op het grondgebied van de huidige gemeente bestond. De oudste vermelding van het dorp dateert uit 1161, in een oorkonde van de Abdij van Tongerlo. Tot 1559 behoorde Wijnegem toe aan de hertog van Brabant. De oude kerk van Wijnegem stond aan de huidige Oude Sluisstraat. Deze brandde af in 1562, de nieuwe kerk werd gebouwd op de locatie van de huidige kerk. In 1542 werd het dorp geplunderd en gedeeltelijk verwoest tijdens de doortocht van Maarten van Rossum. Gedurende de Spaanse Successieoorlog was het Franse hoofdkwartier gevestigd in het dorp.

Geografie bewerken

Aangrenzende gemeenten bewerken

   Aangrenzende gemeenten   
        Schoten        
             
 Antwerpen   Schilde 
           
        Wommelgem        

Bezienswaardigheden bewerken

 
Gemeentehuis
 
Kasteel Kijckuit
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Wijnegem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap bewerken

Wijnegem ligt op een hoogte van 8 meter, tussen de valleien van het Groot Schijn en het Klein Schijn. Ook wordt het gebied doorsneden door het Albertkanaal. Natuurgebieden zijn de domeinen van enkele kastelen, en het natuurgebied Wijtschot dat zich voornamelijk in de aangrenzende gemeente Schoten bevindt.

Demografie bewerken

Demografische ontwikkeling bewerken

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[2]
1992 8.421
1993 8.483
1994 8.526
1995 8.554
1996 8.543
1997 8.572
1998 8.580
1999 8.561
2000 8.660
2001 8.665
2002 8.717
2003 8.790
2004 8.767
2005 8.836
2006 8.816
2007 8.890
2008 8.884
2009 8.972
2010 8.984
2011 9.039
2012 9.041
2013 9.137
2014 9.131
2015 9.314
2016 9.365
2017 9.659
2018 9.711
2019 9.816
2020 9.983
2021 10.084
2022 10.244
2023 10.432

Politiek bewerken

Structuur bewerken

De gemeente Wijnegem maakt deel uit van het kieskanton Zandhoven, gelegen in het provinciedistrict Kapellen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Wijnegem Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Antwerpen Antwerpen Wijnegem
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Kapellen Zandhoven Wijnegem
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-
Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
9
4
2
2
4
De 21 zetels zijn als volgt verdeeld:

Geschiedenis bewerken

Lijst van burgemeesters bewerken

Tijdspanne Burgemeester
1795 - 1844 Henri Aerts
1848 - 1892 Gustave Van Havre (LP)
1892 - 1914 Hippoliet Meeus
1914 - 1919 Constant Ceulemans
1919 - 1934 Georges van Havre
1934 - 1941 Henri Saveniers
1941 - 1944 Frans Wuyts (VNV)
1944 - 1946 Henri Saveniers
1947 - 1976 Theo Michielsens (CVP)
1977 - 1999 Leo Nuyts (CVP)
1999 - 2012 Leo Carpentier ( CVP / CD&V)
2013 - 2021 Ivo Wynants (N-VA)
2021 - heden Leen Wouters (N-VA)

Legislatuur 2013 - 2018 bewerken

Burgemeester is Ivo Wynants (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en DURF!. Samen vormen ze de meerderheid met 12 op 21 zetels.

Legislatuur 2019 - 2024 bewerken

DURF! heeft zich opgesplitst in een Dorpspartij DURF! en Groen. N-VA en Dorpspartij DURF! vormen de meerderheid met 13 op 21 zetels. Burgemeester was Ivo Wynants (N-VA), tot hij in september 2021 werd opgevolgd door de partijgenote Leen Wouters (N-VA).

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij of kartel 10-10-1976[3] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[4] 14-10-2012[5] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 19 % 19 % 19 % 19 % 19 % 19 % 21 % 21 % 21
VU1 / VU&ID2/N-VA3 25,721 5 20,071 4 17,611 3 5,191 0 5,222 0 - 29,863 7 32,83 9 3
SP1/SP-VLDA/sp.a2 20,081 3 18,221 3 23,561 4 19,011 4 24,47A 5 12,162 2 10,532 2 4,82 0
PVV1/VLD2/SP-VLDA/Open Vld3/Wij voor WijnegemB - 4,441 0 - 10,42 2 11,732 2 9,543 1 5,83 0 B
CVP1/CD&V2/Wij voor WijnegemB 54,201 11 46,031 11 45,141 10 31,581 8 31,211 7 31,002 6 18,042 4 11,52 2
Agalev1/DURF!2/Dorpspartij DURF!3 - 11,241 1 13,691 2 161 3 15,31 3 20,592 4 21,172 5 18,93 4 3
Groen - - - - - - - 10,4 2
Vlaams Blok1/Vlaams Belang2 - - - 10,971 2 19,341 4 24,512 5 10,882 2 15,82 4 2
GEMBEL - - - 6,84 0 4,46 0 - - - -
Totaal stemmen 6054 5940 6021 5905 6037 6441 6432 6775
Opkomst % 93,38 90,39 90,35 91,82 88,86 90,2
Blanco en ongeldig % 4,64 4,73 5,03 4,44 4,16 3,35 7 2,67 3,0

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Economie bewerken

Verleden bewerken

Heden bewerken

Wijnegem maakt deel uit van het Economisch Netwerk Albertkanaal. Tevens is Wijnegem Shopping Center, een groot winkelcentrum, er gevestigd.

Sport bewerken

Transport bewerken

Openbaar vervoer bewerken

Wijnegem wordt ontsloten door de Antwerpse tramlijnen 5 en 10, die sinds 2012 Wijnegem verbinden met het stadscentrum van Antwerpen. Terwijl tramlijn 10 de Turnhoutsebaan volgt door Deurne tot de grens van Borgerhout, de oude route van buurtspoorweg 41 volgend, tot ze daar de Antwerpse premetro in duikt richting Schoonselhof, maakt tramlijn 5 een omweg langs Deurne-Noord om aan het Sportpaleis de Antwerpse premetro in te duiken, onder de Schelde door tot de terminus op Linkeroever.

Tram 10 volgt zo grotendeels de route van de eerste buurtspoorlijn in de provincie Antwerpen, van Antwerpen (Turnhoutse Poort) naar Wijnegem (vaart), die op 15 augustus 1885 werd geopend. Op 20 september van datzelfde jaar volgde de rest van de lijn naar Oostmalle en Hoogstraten en een jaar later bereikte de lijn Turnhout.[6] Op 7 juni 1926 werd de buurtspoorweglijn geëlektrificeerd tot Schilde, in 1941 volgde de rest tot Turnhout. Op 26 mei 1962 reed de buurtspoorwegtram voor laatst in Wijnegem, maar vijftig jaar rijdt er dus weer een tram op dat traject van Wijnegem naar Antwerpen. Oorspronkelijk was het de bedoeling om de tram door Wijnegem te verlengen tot Schilde, maar dat is via de vernieuwde brug over het Albertkanaal die geen tramverkeer toelaat uitgesloten.

Naast de beide tramlijnen kent Wijnegem ook een uitgebreid busnetwerk, met als stamlijnen de lijnenbundel 410/411/412/414, de opvolgers van de vroegere buurtspoorweglijn 41, die Antwerpen via Wijnegem verbinden met Turnhout, Zandhoven en Sint-Job-in-'t-Goor. Buslijn 413 is een variant die het noorden van de gemeente aandoet en daarna lijn 410 vervoegt tot Oostmalle. Naast die oost-westverbinding zijn er ook bussen naar het zuiden (lijnen 140/141 van Wijnegem naar Hoboken) en het noorden (lijn 780 naar Zandvliet).

Wegennetwerk bewerken

Wijnegem wordt doorsneden door de oude Turnhoutsebaan, die binnen de gemeentegrenzen als N112 genummerd is sinds de aanleg van de omleidingsweg Houtlaan. Die laatste neemt nu de grootste stroom doorgaand verkeer van Antwerpen naar Schilde op zich, en kreeg daarom ook het wegnummer N12 over van de oude weg. De andere gewestwegen die door de gemeente lopen zijn de R11 (een klein stuk in het westen) en de N120, die het Schijnpoort via de industriegebieden in het uiterste noorden van Deurne en het uiterste zuiden van Schoten verbindt met Wijnegem-centrum. De Krijgsbaan (R11) heeft alle dagen wel met file te maken, richting Wommelgem rond punt en aan de andere kant richting Shopping Center en zo naar Schilde naar de Houtlaan .

Waterwegennetwerk bewerken

Wijnegem ligt ook aan het Albertkanaal, met een sluizencomplex aan de brug van de Turnhoutsebaan over dit kanaal. Enkele meters van de gemeentegrens met Schoten komt het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten uit in het Albertkanaal.

Bekende inwoners bewerken

Nabijgelegen kernen bewerken

Deurne, Schoten, Wommelgem, Schilde

Externe links bewerken

Zie de categorie Wijnegem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.