Bonheiden

gemeente in Antwerpen, België

Bonheiden is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente behoort tot het kieskanton Duffel en het gerechtelijk kanton Mechelen en telde 15.458 inwoners op 1 januari 2023. Bonheiden ligt in de Mechelse Tuinbouwstreek en grenst aan de Brabantse Kempen. De spotnaam van de Bonheidenaren is Grote mannen.

Bonheiden
Gemeente in België Vlag van België
Bonheiden (België)
Bonheiden
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Mechelen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
29,19 km² (2021)
66,95%
21,74%
11,31%
Coördinaten 51° 1' NB, 4° 33' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
15.458 (01/01/2023)
48,87%
51,13%
529,52 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
18,66%
56,48%
24,85%
Buitenlanders 4,22% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Lode Van Looy (BR)
Bestuur BR, CD&V, Open VLD
Zetels
BR
N-VA
CD&V
Groen
Open Vld
23
6
6
4
4
3
Economie
Gemiddeld inkomen 27.157 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,51% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2820
2820
Deelgemeente
Bonheiden
Rijmenam
Zonenummer 015
NIS-code 12005
Politiezone BODUKAP
Hulpverleningszone Rivierenland
Website www.bonheiden.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Mechelen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Kasteel van Zellaer
Onze-Lieve-Vrouwkerk
Oud-Gemeentehuis

Toponymie bewerken

Het is niet geheel duidelijk waar de naam 'Bonheiden' vandaan komt. Volgens een overlevering stamt de naam van het dorp van Bodo's heide. Bodo zou een 15e-eeuwse heer geweest zijn die in Bonheiden een stuk heidegrond bezat. Volgens sommigen is dit het Dorstveld, volgens anderen Mispeldonk.

In het dialect wordt naar Bonheiden verwezen als Bonnei of Bennaa.

Geschiedenis bewerken

Verschillende sporen wijzen er op dat Bonheiden en Rijmenam al bewoond werden in de prehistorie. Vondsten duiden ook op aanwezigheid van Romeinen, Nerviërs en Franken.

In 1578 versloegen de Staatsen in het gehucht Mispeldonk, tussen Bonheiden en Rijmenam, de Spanjaarden in de Slag van Rijmenam. In 1939-1940 bouwde men in Bonheiden een bunker ter hoogte van de Muizenhoekstraat, de TPM 21. De bunker was een onderdeel van de KW-stelling.

Vroeger bestonden Bonheiden en Rijmenam uit allerlei gehuchten zoals Ottershoek, Mispeldonk, Peulis, Diedonken, Harent en Hondshoek.

De huidige gemeente Bonheiden is ontstaan op 1 januari 1977 door de fusie van de kerngemeente Bonheiden met de toen opgeheven gemeente Rijmenam. Tevens werd het grootste deel van de woonkern Peulis van Rijmenam afgestaan aan de gemeente Putte.

Geografie bewerken

Deelgemeenten bewerken

Naast Bonheiden zelf heeft de gemeente nog een deelgemeente, namelijk Rijmenam.

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Bonheiden 13,84 9.298 672 12005A
2 Rijmenam 15,36 5.775 376 12005B

Naast beide dorpskernen ligt in het noorden het gehucht Bonheiden-Putsesteenweg. Het ligt op de grens met Sint-Katelijne-Waver, aan de Putsesteenweg (N15). Daarnaast zijn er nog de gehuchten Mart, Harent en Weynes.

Geografische aspecten bewerken

In Bonheiden vinden we een opmerkelijk rivierduin, ook donk genoemd, terug. Door windverstuiving van o.a. materiaal uit de drooggevallen rivierbeddingen vormden zich langgerekte stuifzandruggen, met rivieren geassocieerde stuifwalcomplexen en zandige landduinen. De hoogte bereikt er op de stuifzandrug ten noorden van de Dijle en Demer (die van Bonheiden over Rijmenam naar Keerbergen en Tremelo loopt) 15 m. Deze maakt deel uit van een grote duinengordel die tot ver stroomopwaarts in de Demervallei wordt aangetroffen, en zijn opgewaaid uit de bedding van de Pleistocene en laatglaciale Demer.

Bezienswaardigheden bewerken

 
Jachtslot van Berentrode
 
Centrum van Bonheiden tijdens de Memorial Philippe Van Coningsloo in 2014
 
Memorial Philippe Van Coningsloo
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Bonheiden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap bewerken

Bonheiden ligt op een hoogte van 5-8 meter. Ten zuiden van de kom loopt de Dijle. Parallel aan de Dijle liggen rivierduinen met stuifzanden en bossen.

Demografie bewerken

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie bewerken

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[1]
1992 12.993
1993 13.130
1994 13.151
1995 13.287
1996 13.404
1997 13.568
1998 13.858
1999 13.955
2000 14.089
2001 14.237
2002 14.229
2003 14.241
2004 14.314
2005 14.387
2006 14.510
2007 14.499
2008 14.557
2009 14.611
2010 14.669
2011 14.656
2012 14.722
2013 14.828
2014 14.778
2015 14.769
2016 14.704
2017 14.826
2018 14.951
2019 15.010
2020 15.078
2021 15.177
2022 15.319
2023 15.458

Politiek bewerken

Structuur bewerken

De gemeente Bonheiden maakt deel uit van het kieskanton Duffel, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Bonheiden Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Antwerpen Mechelen Bonheiden
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Lier Duffel Bonheiden
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Gemeentebestuur bewerken

Sinds 2019 bestaat er een nieuwe coalitie tussen BR30 ,CD&V en Open VLD, waarbij Lode Van Looy (BR30) burgemeester is. Mieke Van Den Brande (CD&V) is eerste schepen, Bart Vanmarcke (Open Vld) tweede schepen. Samen vormen deze partijen de meerderheid met 13 op 23 zetels.

Geschiedenis bewerken

(Voormalige) burgemeesters bewerken

Periode Burgemeester
Nicolaes Vervloet
ca. 1801 - 1807 Henri Van Rompaij
1808 - 1830 Michael De Brouwer
1831 - 1843 Joannes Josephus Puttemans[2]
1844 - 1848 Petrus Augustijnen
1848 - 1874 Joannes Franciscus Scheers
1874 - 1879 Emmanuel Neeffs
1879 - 1899 Joannes Baptista Hendrickx
1899 - ? Franciscus Josephus Smets
? - 1919 F.A. Gillemot[3]
1920 - 1925 Jan Frans Vets
1925 - 1938 L. De Meyer
1938 - 1944 K. Hofman
1944 - 1946 B. Claes
1946 - 1952 Ed. Opdebeeck
1952 - ? V. Goris
1965 - 1989 Alfons Saenen (CVP)
1989 - 1997 Jacques Morrens (BR)
1997 - 2012 Eric Duchesne (BR)
2013 - 2018 Guido Vaganée (N-VA)
2019 - heden Lode Van Looy (BR30)

Legislatuur 1989 - 1994 bewerken

De kiezers hadden deze verkiezingen een ruime keuze met maar liefst zeven kieslijsten. De Christendemocraten namen in verdeelde slagorde deel, zo was er enerzijds de CVP-lijst en anderzijds de scheurlijst Bonheiden-Rijmenam 88 (BR88). Toch konden de andere partijen hier niet van profiteren. De CVP verloor 1,92% ten opzichte van de verkiezingen van 1982 en strandde op 40,91%, BR 88 van zijn kant behaalde 22,04 % en werd de tweede partij van de gemeente. Tot de winnaars van deze verkiezingen behoorde tevens de Volksunie die hun stemmen zagen stijgen met 4,11% tot 14,74%. De SP en PVV ten slotte moesten ieders een klein verlies slikken, voor eerstgenoemde was dit 0,9% (10,9%) en voor de PVV 0,06% (10,59%). GemeenteBelangen en GROEN (samen goed voor 23,73% bij de vorige verkiezingen) kwamen niet op. Ten slotte waren namen ook de trotskisten van de SAP deel (0,52%) en de FVP Bonheiden-Rijmenam (0,3%), maar behaalden geen zetels. De CVP had 11 vertegenwoordigers, de BR88 had er 5, de SP en PVV ieders 2 en de Volksunie ten slotte 3. Burgemeester werd Jacques Morrens van de BR88.[4] Hij leidde een coalitie van BR88, Volksunie, PVV en SP.[5]

Legislatuur 1995 - 2000 bewerken

BR slaagde erin zijn stemmenaantal nagenoeg te verdubbelen van 22,04 % tot 42,27%. Burgemeester werd Jacques Morrens, hij leidde een coalitie van BR en CVP. In maart 1997 diende hij zijn ontslag in, hij werd opgevolgd door Eric Duchesne (BR).[5]

Legislatuur 2007 - 2012 bewerken

Het bestuur van de gemeente voor de periode 2007-2012 bestond uit een coalitie van de plaatselijke politieke partij BR (Bonheiden-Rijmenam) met de CD&V. Burgemeester was Eric Duchesne (BR).

Legislatuur 2013 - 2018 bewerken

Burgemeester was Guido Vaganée (N-VA), hij leidt een coalitie van N-VA, CD&V en Groen.[6] In april 2013 werd bekend dat voormalig burgemeester Eric Duchesne (BR) overstapte naar N-VA.[7]

Legislatuur 2019 - 2024 bewerken

Burgemeester is Lode Van Looy (BR30), hij leidt een coalitie van BR30, CD&V en Open-Vld. Tijdens zijn ambtsperiode kwam het probleem van het gebrek aan riolering in de gemeente op de agenda.[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij of kartel 10-10-1976[9] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[10] 14-10-2012[11] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 21 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23
CVP1 / CD&V-N-VAA / CD&V2 47,961 12 42,831 12 40,911 11 38,381 9 22,131 6 28,23A 7 20,552 5 17,52 4
VU1 / CD&V-N-VAA / N-VA2 12,98 2 10,63 2 14,74 3 - - 25,052 6 26,32 6
SP1 / sp.a2 10,251 1 11,81 2 10,91 2 10,591 2 7,621 1 7,102 1 4,902 0 -
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 - 10,651 2 10,591 2 8,772 1 11,092 2 9,782 2 8,683 1 13,53 3
BR 881 / B.R.2 / BR303 - - 22,041 5 42,272 11 37,382 10 31,922 9 28,202 8 25,53 6
Agalev1 / Groen!2 / Groen3 - - - - 11,351 2 8,702 1 12,613 3 17,23 4
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - - - - 10,441 2 14,262 3 - -
FVP1 / FVPBR2 0,191 0 0,371 0 0,32 0 - - - - -
SAP - - 0,52 0 - - - - -
GROEN - 4,59 0 - - - - - -
GEM BEL 761 / Gem.Bel2 28,621 6 19,142 5 - - - - - -
Totaal stemmen 8505 9034 9536 9658 10194 10640 10709 10581
Opkomst % 95 92,87 94,34 93,33 91,17 91,9
Blanco en ongeldig % 2,52 3,72 3,53 5,15 3,36 3,35 2,72 3,5

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur bewerken

Literatuur bewerken

De Bonheidenaar Eric Raes heeft heel wat geschreven over zijn dorp, zoals de boeken De Geschiedenis van Bonheiden, Getuigen van het Agrarisch Verleden van Bonheiden en De Kerkenbouw te Bonheiden.

Onderwijs bewerken

Kleuter- en lager onderwijs bewerken

  • Gemeentelijk Onderwijs (OVSG)
    • Gemeentelijke Autonome Kleuterschool GEKKO (GEmeentelijk Kindericht KleuterOnderwijs)
    • Gemeentelijke Lagere School Bonheiden (GEBO)
  • Gemeenschapsonderwijs (GO!)
    • Basisschool Klimop
  • Katholiek Onderwijs (VVKBaO)
    • Vrije Basisschool 'de knipoog' Rijmenam (2 campussen)
    • Vrije Basisschool Sinte Maria Bonheiden (Zwarte Leeuwstraat)

Secundair onderwijs bewerken

Bonheiden huisvest geen secundair onderwijs. Leerlingen die hun basisonderwijs hebben afgemaakt, moeten dus uitwijken naar de buurgemeenten Mechelen, Keerbergen, Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Sint-Katelijne-Waver of Haacht die wel secundair onderwijs aanbieden.

Gezondheidszorg bewerken

In Bonheiden bevindt zich het Imeldaziekenhuis. Het werd in 1933 opgericht als sanatorium van de zusters Norbertienen van Duffel voor tuberculose-patiënten. In de jaren 1950 vond er, wegens de veranderde medische behoeften, een omvorming tot een algemeen ziekenhuis plaats. Het ziekenhuis opende officieel in 1961, en in 1963 werd het sanatorium van de zusters gesloten. Sinds de opening van het ziekenhuis is de betekenis van Bonheiden voor de regio toegenomen, en het zorgde onder meer voor tewerkstelling en voor een ontsluiting van de gemeente door openbaar vervoer. Patiënten komen vooral uit de regio Keerbergen-Haacht.

Geboren bewerken

Partnersteden bewerken

Nabijgelegen kernen bewerken

Muizen, Rijmenam, Peulis

Zie de categorie Bonheiden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.