Puurs

deelgemeente in de Antwerpse gemeente Puurs-Sint-Amands, België

Puurs is een dorp in de Belgische provincie Antwerpen en een deelgemeente van Puurs-Sint-Amands. Een inwoner van Puurs wordt een Puursenaar genoemd. Puurs was een zelfstandige gemeente tot aan de fusie met Sint-Amands in 2019.

Puurs
Deelgemeente in België Vlag van België
Puurs (België)
Puurs
Situering
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Gemeente Vlag Puurs-Sint-Amands Puurs-Sint-Amands
Fusie 2019
Coördinaten 51° 5′ NB, 4° 17′ OL
Overig
Postcode 2870
Netnummer 03 - 052
NIS-code 12041(A)
Oude NIS-code 12030A
Detailkaart
Puurs (Antwerpen)
Puurs
Portaal  Portaalicoon   België

Geschiedenis bewerken

De eerste menselijke aanwezigheid situeerde zich in het laat-neolithicum (Michelsbergcultuur). Vanaf de metaaltijden (brons– en ijzertijd) was een aantal plaatsen al dan niet voor een langere tijd bewoond. De verspreide erven bevonden zich op hoger gelegen plaatsen aan de rand van alluviale vlaktes en dicht bij waterlopen. Een mooi voorbeeld van een erf is opgegraven op de terreinen van Continental Foods in Kalfort. Het erf omvat twee hoofdgebouwen, enkele bijgebouwen en spiekers (vier- of meerpalige constructies met een opslagfunctie) en een waterput. Dit erf uit de late bronstijd of het begin van de vroege ijzertijd lag aan de rand van bosgebied. Uit de ijzertijd zijn verschillende sites gekend. Opgravingen op de Amer, Lichter en het Winkelveld in Kalfort, de Winning in Ruisbroek, het landschapspark in Liezele en aan de Zeuthoeve in Puurs legden ettelijke erven bloot. Zo weten we dat we in de midden-ijzertijd en zeker in de late ijzertijd/ vroeg-Romeinse tijd al van een redelijke bevolkingsdichtheid mogen spreken. De Romeinse periode bracht tal van nieuwe ontwikkelingen. Er zijn heel wat erven opgegraven in het landschapspark te Liezele en aan de Lichter in Kalfort. Aardewerk gevonden aan het Steentjen in Liezele en aan de Essendries in Kalfort verraadt dat ook daar bewoning was in deze periode. Op één van de erven van het Landschapspark in Liezele was een kleine smidse gevestigd waar ijzeren voorwerpen gemaakt en hersteld werden. Onderzoek van pollen toont landbouwgronden in de nabijheid van de erven aan. Fragmenten van kleine handmaalstenen wijzen dan weer op het huishoudelijk verwerken van granen. Archeologisch onderzoek wijst op een bloeiperiode in de midden-Romeinse tijd, gevolgd door een afname van de bewoning in de laat-Romeinse tijd (late 3de eeuw tot en met de 4de eeuw) en de vroege middeleeuwen. Toekomstige opgravingen zijn nodig om dit beter te begrijpen en het beeld te bevestigen of te nuanceren. Opmerkelijk is dat er bij de opgravingen nog geen erven uit de laatRomeinse tijd zijn blootgelegd. Uit de vroegmiddeleeuwse periode (5de tot en met 9de eeuw) zijn tot nog toe nog niet veel bewoningssporen bekend. Wel is op het Winkelveld bij Kalfort een waterkuil gevonden uit de 6de of de 7de eeuw. Uit de periode na de vroege middeleeuwen zijn er verschillende sites in Klein-Brabant gekend. Een volmiddeleeuwse waterput is in het dorpscentrum van Liezele opgegraven (970-1040 n. Chr.). Nabij het fort van Liezele in de Molenbeekvallei is de rand aangesneden van een erf uit de volle middeleeuwen met restanten van enkele bijgebouwen, twee graanopslagplaatsen, een hooimijt en een erfafbakeningsgreppel. Ter hoogte van sportpark De Schans in Kalfort is een kleine bewoningscluster uit de volle middeleeuwen opgegraven. De oudste resten in de kerk van Puurs gaan ook minstens terug tot die tijd. Tijdens de Karolingische periode werd Puurs geschonken aan de abdij van Kornelimünster bij Aken. De abdij had Puurs tot 1276. In 1292 kreeg Puurs zijn keure en in 1443 mocht er zich een handelsrechtbank vestigen. Na de Franse revolutie werd het verheven tot hoofdplaats van een kanton dat naast Puurs ook nog Liezele, Lippelo, Hingene, Mariekerke, Sint-Amands, Weert en Bornem omvatte. Toen Puurs in 1873 een dekenij werd, strekte de gemeente zich uit over onder andere Breendonk, Coolhem, Eikevliet, Oppuurs en Sauvegarde. Breendonk werd in 1779 afgescheiden, Oppuurs in 1803.

Tot eind 18e eeuw was Puurs een allodiale heerlijkheid die afhing van de Sint-Bernardusabdij te Hemiksem (in de 13e eeuw werd dit recht afgekocht van de abdij van Kornelimünster).

Op 1 januari 1977 werden de gemeenten Breendonk, Liezele en Ruisbroek bij Puurs gevoegd. Tussen 1977 en 2019 bestond de toenmalige gemeente Puurs uit 4 deelgemeenten waarbij Puurs de hoofdplaats was. Op 1 januari 2019 fusioneerde Puurs met Sint-Amands tot de fusiegemeente Puurs-Sint-Amands, waar zowel Puurs als Sint-Amands hoofdplaatsen van zijn.

Geografie bewerken

Puurs is gelegen in de regio Klein-Brabant.

Bezienswaardigheden bewerken

 
Sint-Pieterskerk
 
Hof Ter Rest, ook bekend als Kasteel Peeters[1]
 
Voormalige losplaatsen aan de kleine Amer
 
Station Puurs
 
Toeristische stoomtrein
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Puurs voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
  • De Sint-Pieterskerk is de parochiekerk van Puurs. Van de romaanse kerk rest enkel een muurstuk in de kruisbeuk. Het gotische koor stamt uit de vroege 16e eeuw; de baroktoren werd eind 17e eeuw gebouwd; het schip in classicistische stijl werd in 1744 voltrokken. De sacristie rechts bevond zich oorspronkelijk op het gelijkvloers van de verdwenen romaanse toren; in de eerste helft van de 17e eeuw werd de huidige sacristie opgetrokken (na het afbreken van de romaanse toren); midden 19e eeuw werd de linkse sacristie gebouwd. Bezienswaardig zijn vooral het gebeeldhouwde orgel en beeldhouwwerk van Kerrickx (onder andere een preekstoel, biechtstoelen en een orgel van begin 18e eeuw).
  • Het Ursulinenklooster aan de Begijnhofstraat
  • Het Hof van Coolhem aan de Coolhemstraat.
  • De Sint-Pietersburcht, een voormalig verdedigingswerk.
  • Het oude seinhuisje, waarin nu de toeristische informatiebureau ondergebracht is. Dit huisje ligt vlak bij de toeristische spoorlijn Dendermonde-Puurs aan het station Puurs.
  • Het domein en Hof van Coolhem te Kalfort.

Natuur en landschap bewerken

De verstedelijke plaats Puurs ligt aan de Vliet. Ten oosten van de kom stroomt de Molenbeek welke samenvloeit met de Vliet en zich vervolgens noordwaarts naar de Rupel begeeft. De hoogte is minder dan 5 meter.

Demografie bewerken

Demografische ontwikkeling voor de fusie bewerken

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december
  • 1846:Afsplitsing van Breendonk als zelfstandige gemeente in 1836

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de gemeente Puurs, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[2]
1992 15.133
1993 15.281
1994 15.295
1995 15.380
1996 15.409
1997 15.476
1998 15.705
1999 15.715
2000 15.736
2001 15.792
2002 15.813
2003 15.859
2004 15.838
2005 15.903
2006 16.029
2007 16.250
2008 16.400
2009 16.526
2010 16.538
2011 16.600
2012 16.704
2013 16.899
2014 16.972
2015 17.035
2016 16.999
2017 17.184
2018 17.452

Politiek bewerken

Structuur bewerken

De gemeente Puurs maakt, als deelgemeente van Puurs-Sint-Amands, deel uit van het kieskanton Puurs-Sint-Amands, gelegen in het provinciedistrict Mechelen, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Puurs Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Antwerpen Mechelen Puurs-Sint-Amands
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Mechelen Puurs-Sint-Amands Puurs-Sint-Amands
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis bewerken

Voormalige burgemeesters bewerken

Tijdspanne Burgemeester
1831 - 1852 Joannes Baptist D'Hollander
1853 - 1858 Jozef Moens
1858 - 1872 Jacobus De Laet
1873 - 1895 Jan Baptist Verbelen
1896 - 1911 Adolf Verbelen
1912 - 1921 Alfons Stas
1922 - 1932 Jozef Peeters
1933 - 1936 Petrus Mertens
1937 - 1941 P.B. Robert Maes
1941 - 1944 Richard Philips
1944 - 1946 P.B. Robert Maes
1947 - 1976 Frans Loncin
1977 - 1992 Jozef Schokkaert (CVP)
1992 - 1997 Marcel Scheers (CVP)
1997 - 2018 Koen Van den Heuvel (CVP / CD&V)

Voor de voormalige burgemeesters van voor 1976 van de andere deelgemeenten, zie de voormalige gemeenten Breendonk, Liezele en Ruisbroek.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2012[3] bewerken

Partij of kartel 10-10-1976[4] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[5] 14-10-2012[6]
Stemmen / Zetels % 23 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2 38,391 10 43,661 13 50,761 16 53,271 16 501 15 56,77A 17 51,842 17
VU-K DEM1 / VU2 / VU&ID3 / CD&V+N-VAA / N-VA4 11,241 2 6,372 1 4,972 0 - 2,883 0 19,874 5
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 15,371 3 24,51 7 19,771 5 23,572 6 17,962 5 18,792 4 8,373 1
Agalev1 / Progressief PuursB / Groen2 - 3,511 0 4,611 0 8,291 1 11,171 2 9,09B 1 6,272 1
SP1 / Progressief PuursB 24,531 6 14,091 3 17,011 4 12,071 2 8,041 1 -
Vlaams Blok1/Vlaams Belang2 - - - - 9,951 2 15,362 3 8,632 1
Positief Puurs - - - - - - 4,58 0
RVP - - - - - - 0,43 0
HOOP - - - 1,53 0 - - -
ONAF - - - 1,27 0 - - -
KD - - 2,33 0 - - - -
SAP - - 0,55 0 - - - -
GBL (vsk) 10,47 2 7,59 1 - - - - -
RAD - 0,28 - - - - -
Totaal stemmen 10597 10978 11381 11429 11772 12228 12367
Opkomst % 96,25 95,08 94,65 95,55 93,99
Blanco en ongeldig % 2,31 3,07 3,15 3,96 2,5 3,61 1,80

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Zie voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en later op de fusiegemeente Puurs-Sint-Amands.

Cultuur bewerken

Evenementen bewerken

Elk jaar tijdens het derde weekend van september wordt de Puurse KermisMarkt, ofwel Pukema, georganiseerd. Tijdens dit weekend zijn er in het Puurse centrum talloze activiteiten. Zo rijdt bijvoorbeeld de stoomtrein op de toeristische stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs. Ook werd er Pukema Rock georganiseerd. Dit muziekfestival duurde drie dagen en is vervangen door Puurs Live.

Sinds 2018 bevindt zich in Puurs het Studio 100 Pop-Up Theater, waar onder meer musical producties '40-'45 en Daens 2.0 plaatsvinden.

Mobiliteit bewerken

Op de oostgrens van de gemeente loopt de (gedeeltelijke) autosnelweg A12 tussen de steden Antwerpen en Brussel.

Door de gemeente lopen twee belangrijke gewestwegen, namelijk de N16 van Mechelen naar Sint-Niklaas en de N17 van de A12 naar Dendermonde. Verder lopen door de gemeente ook de kleinere N149 van Willebroek naar Puurs, de N159 van Liezele naar Bornem en de N183 van Blaasveld naar Puurs.

Het Station Puurs ligt langs spoorlijn 52 naar Antwerpen en spoorlijn 54 tussen Mechelen en Sint-Niklaas. Er zijn dus rechtstreekse treinverbindingen tussen Puurs en Antwerpen, Mechelen (Leuven) en Sint-Niklaas. Een deel van spoorlijn 52 wordt nu gebruikt voor de Stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs, waar vooral 's zomers tijdens het weekend een stoomtrein rijdt. Ook tijdens Pukema rijdt de stoomtrein.

Economie bewerken

Pfizer Manufacturing Belgium in Puurs is een van de twee sites wereldwijd waar het Pfizer-BioNtech-vaccin Tozinameran wordt geproduceerd. Dit vaccin wordt sinds begin 2021, samen met dat van Moderna en Astra-Zeneca, massaal toegediend in de strijd tegen de Corona-pandemie. De impact op de Belgische economie wordt geschat op een stijging van Bruto nationaal inkomen met 0,3 %.[7] Op 22 december 2020 vertrokken de eerste ladingen met vaccins naar de Europese lidstaten.[8]

Een van de belangrijkste ambassadeurs voor de gemeente Puurs is brouwerij Moortgat. Hier brouwt men onder meer Duvel, Vedett en De Koninck

Sport bewerken

Geboren in Puurs bewerken

Bekende inwoners bewerken

Nabijgelegen kernen bewerken

Oppuurs, Liezele, Kalfort, Bornem, Hingene

Externe links bewerken

Zie de categorie Puurs van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.