Kapellen

gemeente in Antwerpen, België
(Doorverwezen vanaf Kapellen (hoofdbetekenis))
Zie Kapellen (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Kapellen.

Kapellen is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente ligt in de Kempen, in het noorden van de provincie.

Kapellen
Gemeente in België Vlag van België
Kapellen (België)
Kapellen
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
37,22 km² (2021)
41,83%
29,28%
28,89%
Coördinaten 51° 19' NB, 4° 26' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
27.743 (01/01/2023)
48,95%
51,05%
745,33 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
18,58%
57,03%
24,39%
Buitenlanders 9,32% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Dirk Van Mechelen (Open Vld)
Bestuur Open Vld, N-VA
Zetels
Open Vld
N-VA
sp.a
CD&V
Vlaams Belang
29
14
8
4
2
1
Economie
Gemiddeld inkomen 25.528 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 5,37% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2950
Deelgemeente
Kapellen
Zonenummer 03
NIS-code 11023
Politiezone Noord
Hulpverleningszone Rand
Website www.kapellen.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Foto's
Portaal  Portaalicoon   België
Standbeeld voor gesneuvelden 1914-1918
Dorpsstraat - Brouwerij Veraart en Café De Leeuw

Kapellen telt 27.743 inwoners (1 jan 2023) en bestaat uit verschillende wijken, onder andere Kapellen centrum, Putte-Kapellen of het oostelijk deel van het grensdorp Putte, Kapellenbos, Hoogboom en Zilverenhoek. De gemeente heeft een groen en residentieel karakter en wordt onder meer gekenmerkt door villaparken, exclusieve landhuizen en verschillende kastelen. Het is een van de rijkste gemeenten in Antwerpen.[1]

Kapellen is de hoofdplaats van het kieskanton en gerechtelijk kanton Kapellen.

Geschiedenis bewerken

De leefgemeenschappen die thans deel zijn van de gemeente Kapellen dateren van de 13de eeuw. Hoogboom vinden we terug als Hobonia op documenten uit 1267. Hoghescote, het huidige centrum volgt tien jaar later samen met Ertbrand, ofwel het huidige Putte. De wijk Zilverenhoek, pas sinds 1983 bij Kapellen, verschijnt pas in 1844 voor het eerst op een kadasterplan.

Vanaf de oorsprong maakte Kapellen deel uit van de heerlijkheid Ekeren. Sinds de 13de eeuw wisselden delen van het grondgebied geregeld van eigenaar. Uiteindelijk kwam in 1714 de volledige heerlijkheid Ekeren onder het bewind van 1 familie, die van de heren van Salm-Salm. Tijdens de Franse bezetting werd Kapellen in 1795 in de municipaliteit van Stabroek ondergebracht om uiteindelijk in 1800 een zelfstandige gemeente te worden. Kapellen ontving een deel van het grondgebied van Hoevenen toen die gemeente werd opgeheven in 1828 en een deel van de gemeente Ekeren bij een grenscorrectie in 1846.[2] De huidige gemeentegrenzen liggen sinds 1983 vast wanneer de Ekerse wijken Hoogboom en Zilverenhoek naar Kapellen worden overgeheveld.[3]

In tegenstelling tot de wereldlijke macht heeft de geestelijke macht een minder complex traject afgelegd. De parochie van Hoghescote werd in 1277 overgedragen aan de Sint-Bernardusabdij van Hemiksem. Tot dan was de parochie afhangend van de Sint-Lambertuskerk te Ekeren.

De kerk van Kapellen is het oudste gebouw van de gemeente. Tot de 14de eeuw volstond een kapel om de inwoners voort te helpen. De kerk is door de tijden heen steeds verder opgebouwd en verbouwd. Het koor dateert bijvoorbeeld uit de 14de eeuw terwijl de kruisbeuk in de 16de eeuw gebouwd is. In de 19de eeuw werden de toren en het inwendige van de kerk neogotisch herbouwd.

De verdere geschiedenis van Kapellen is gekenmerkt door periodes van bloei en van armoede. Ten tijde van het Beleg van Antwerpen door de Spanjaarden heeft Kapellen zwaar te lijden gehad. Alle belangrijke gebouwen en 90% van de huizen waren vernietigd. Tijdens het Twaalfjarig Bestand was er een korte heropleving van de gemeente tot in 1623 de pest zwaar huis hield. De echte heropbouw moest op zich laten wachten tot 1674 wanneer de kerk werd heropgebouwd.

Aan dit alles kwam een abrupt einde bij het begin van de Eerste Wereldoorlog. De opeisingen door het Duitse leger en de Spaanse griep zorgden voor sterfte onder de bevolking. Na de oorlog was er een korte herstelperiode tot 1930 wanneer de crisis neerdaalde over de gemeente. Pas na de Tweede Wereldoorlog kon de gemeente terug beginnen aan het herstel. De gemeente Kapellen werd op 4 oktober 1944 door het Canadese bataljon Les Fusiliers Mont-Royal[4] bevrijd.[5]

Geografie bewerken

Aangrenzende gemeenten bewerken

   Aangrenzende gemeenten   
 Woensdrecht (NL)       Kalmthout       Wuustwezel 
             
 Stabroek   Brasschaat 
           
        Antwerpen        

Bezienswaardigheden bewerken

  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Kapellen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap bewerken

Kapellen ligt in de Noorderkempen. De plaats kenmerkt zich door uitgestrekte villabossen. De plaats ligt aan de rand van de Antwerpse agglomeratie. Natuurgebieden zijn De Uitlegger, het Wolvenbos en het Domein Oude Gracht.

Demografie bewerken

Evolutie van het inwonertal bewerken

19e eeuw bewerken

Jaar 1806 1816 1830 1846 1856 1866 1876 1880 1890
Inwonertal 913 903 1445 2504 2453 2760 3031 3061 3489
Groei -1.10% +60.02% +73.29% -2.04% +12.52% +9.82% +0.99% +13.98%
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12

20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten bewerken

Jaar 1900 1910 1920 1930 1947 1961 1970 1980 1982
Inwonertal 4072 5282 6291 7926 9680 11.474 13.352 14.304 14.648
Groei +16.71% +29.72% +19.10% +25.99% +22.13% +18.53% +16.37% +7.13% +2.40%
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 01/01/1980 + 31/12/1982

Na de gemeentelijke herinrichting bewerken

Jaar 1983 1985 1990 1995 2000 2005 2006 2007
Inwonertal 22.471 22.549 23.977 25.290 25.671 25.975 25.948 26.104
Groei +53.41% +0.35% +6.33% +5.48% +1.51% +1.18% -0.10% +0.60%
Opmerking: inwonersaantal op 01/01 - Bron: NIS
Jaar 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Inwonertal 26.410 26.423 26.434 26.532 26.483 26.529 26.642 26.745 26.750 26.771 26.850 26.980 27.136 27.427
Groei +1.17% +0.05% +0.04% +0.37% -0.18% +0.17% +0.43% +0.39% +0.02% +0.08% +0.30% +0.60% +0.58% +1.07%
Opmerking: inwonersaantal op 01/01 - Bron: NIS + gemeente Kapellen (2010-2015)

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Politiek bewerken

Structuur bewerken

De gemeente Kapellen maakt deel uit van het kieskanton Kapellen, gelegen in het provinciedistrict Kapellen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Kapellen Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Antwerpen Antwerpen Kapellen
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Kapellen Kapellen Kapellen
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-
Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
15
8
3
2
1
15 
De 29 zetels zijn als volgt verdeeld:

Gemeentebestuur bewerken

College van burgemeester en schepenen
2007-2012 2013-2018
Meerderheid Open Vld (16 zetels) Open Vld + N-VA (14+8 zetels)
Burgemeester Dirk Van Mechelen (Open Vld) Dirk Van Mechelen (Open Vld)
Schepenen
  1. Luc Janssens (Open Vld)
  2. Sabine Van Dooren (Open Vld)
  3. Marc De Smet (Open Vld)
  4. Frederic van Haaren (Open Vld)
  5. Ria Janssens - Van Oncen (Open Vld)
  6. Lieve De Block (Open Vld)
  1. Luc Devriese (N-VA)
  2. Luc Janssens (Open Vld)
  3. Koen Helsen (Open Vld)
  4. An Stokmans (Open Vld)
  5. Ria Janssens - Van Oncen (Open Vld)
  6. Frederic van Haaren (Open Vld)
OCMW-voorzitter An Stokmans (Open Vld) Valerie Van Peel (N-VA)

Geschiedenis bewerken

(Voormalige) Burgemeesters bewerken

Tijdspanne Burgemeester
1884 - 1903 Edouard Biart (Meetingpartij)
...
1930 - 1933 Jan Jacobs[6]
1933 - 1947 Jean Speth (LP)
1942 - 1944 Jan Jacobs (oorlogsburgemeester)
1947 - 1953 Petrus Stokmans (KP / CVP)
1953 - 1959 Ivo Van den Bergh (LP / PVV)
1959 - 1965 Karel Van Son (CVP)
1965 - 1969 Ivo Van den Bergh (LP / PVV)
1969 - 1983 Louis De Rooy (BSP / LDR)
1983 - 2001 Jacky Buchmann (PVV / VLD)
1985 - 1987 Jan Kerremans (waarnemend burgemeester, PVV)
2001 - heden Dirk Van Mechelen (VLD / Open Vld)
2001 - 2006 Koen Helsen (waarnemend burgemeester, VLD)
2006 - 2009 Luc Janssens (waarnemend burgemeester, Open Vld)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij of kartel 10-10-1976[7] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[8] 14-10-2012[9] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 23 % 27 % 27 % 27 % 29 % 29 % 29 % 29
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V3 18,951 4 20,291 5 23,541 7 21,31 7 20,621 7 14,60A 4 8,612 2 5,52 1
VU1 / VU&ID2 / CD&V+N-VAA / N-VA3 13,951 3 8,741 2 5,841 1 3,991 0 5,472 1 27,143 8 26,43 8
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 20,831 4 23,371 7 39,561 13 31,732 11 38,492 13 49,132 16 43,103 14 42,53 15
SP1 / sp.a-spirit2 / sp.a-GroenB 46,271 12 37,191 11 7,651 1 8,221 2 6,531 1 11,282 3 13,76B 4 12,2B 3
Agalev1 / Groen!2 / sp.a-GroenB - 10,411 2 8,221 2 11,031 3 8,651 2 5,292 0
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - - 3,831 0 11,151 3 17,241 5 19,702 6 7,392 1 10,22 2
PVDA - - - - - - - 3,1 0
L.D.R. - - 11,37 3 7,78 1 2,99 0 - - -
W.O.W. - - - 3,66 0 - - - -
BUBEKA - - - 1,14 0 - - - -
Totaal stemmen 9254 15178 16286 16620 16882 17808 17801 18448
Opkomst % 93,04 90,62 88,94 92,18 88,94 91,4
Blanco en ongeldig % 4,03 3,68 3,36 4,43 3,16 2,96 2,04 2,6

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Mobiliteit bewerken

Verleden bewerken

 
Station Kapellen in de sneeuw
 
Natuur/wandelgebied Mastenhof
 
Mastbeekhof (het huidige gemeentehuis)
 
Dorpszicht
 
Pastorij (1905)

In 1759 werd er een kasseiweg aangelegd tussen Merksem en Kapellen. Tegenwoordig kennen we deze baan als de Kapelsesteenweg (op het grondgebied van Ekeren en Brasschaat) of Antwerpsesteenweg (op het grondgebied van Kapellen). In 1853 werd de spoorlijn Antwerpen-Rotterdam aangelegd. Daarmee kon de eerste stoomtrein in 1854 door Station Kapellen rijden. Door de goede spoorverbinding gingen veel rijke Antwerpenaren villa's in de gemeente bouwen. Verder werden spoorweghaltes zoals station Heikestraat en station Kapellenbos gebouwd. De buurtspoorwegen bereikten Kapellen Station op 31 juli 1927 en de tram wordt op 1 december 1928 doorgetrokken naar de grens bij Putte.[10] De gelijkvloerse oversteek van de tram op de spoorweg is maar van korte duur. Op 1 maart 1934 wordt de lijn Hoevenen Kapellen geopend en vanaf 1 februari 1938 rijden de trams Antwerpen Putte via Hoevenen. (lijn 72, tussen 1/9/1936 en 1/2/1938 reden geen trams tussen Kapellen en Putte). Vanaf 31 augustus 1936 is de tram vanaf Merksem beperkt tot vlak voor de overweg (lijn 65). Op 26 mei 1967 reed de laatste tram in Kapellen, als lijn 65.

Bekende Kapellenaars bewerken

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Kapellen of een andere significante band met de gemeente hebben:

Geboren bewerken

Inwoners bewerken

Nabijgelegen kernen bewerken

Hoevenen, Putte, Ekeren, Sint-Mariaburg, Heide

Externe link bewerken

Zie de categorie Kapellen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.