Wikipedia:Taalcafé

U bevindt zich hier: De kroeg · Auteursrechtencafé · Bibliografie- en broncafé · Biografische bistro · Biologiecafé · Botcafé · Categoriecafé · Doorverwijscafé · Economiecafé · Exactewetenschapscafé · Geografiecafé · Geologiecafé · Geschiedeniscafé · ICT-café · Juridisch café · Kunstcafé · Medisch café · Muziekcafé · Politiek en nieuwscafé · Redactielokaal · Religie- en filosofiecafé · Ruslandcafé · Schaakcafé · Sportcafé · ►Taalcafé · Typografiecafé · De Wandschildering · Wikidata-café · Zuidoost-Europacafé · Café for non-Dutch speakers · (wikiprojecten) · (mededelingen) · (helpdesk)

Overzicht
beheerpagina's

  → Naar inhoud | → Naar onder | → Een nieuw onderwerp toevoegen

Welkom in het Taalcafé van Wikipedia

Het Taalcafé is een overlegruimte voor wie op deze Wikipedia tijd aan taal, taalkunde en verwante onderwerpen wil besteden. Dit is tevens een centrale plek ter bespreking en afstemming van artikelen, categorieën, portalen, lijsten en andere zaken met betrekking tot taal.

Specialiteit van dit café is een ruime voorraad kletskoppen die onze stamgasten bij voorkeur nuttigen met spraakwater. Schroom niet een vraag te stellen, gezellig mee te praten of alleen maar te luisteren naar wat anderen te vertellen hebben. Je leert er in elk geval wat van op het gebied van je moedertaal. Soms komen ook andere levende of dode talen aan bod.

Voor oud overleg, zie het Archief. Voor een knipoog, zie Aforismen en de Taalbanaan.

---

Handige hulpmiddelen 

Intern

Categorie Nederlandse grammatica
Categorie Nederlandse spelling
Hoofdcategorie Taal
Lijst van talen
Por•τααl
Taal (hoofdartikel)

Wikipedia-naamruimte

Spellinggids
Talenkennis van collega's
Transliteratie- en transcriptiegids
Verzoeken aan (spelling)bots
Wikiproject/SpellingCheck
Wikiproject/Stop de Engelse ziekte

Extern

Aardrijkskundige namen
ANS (elektronisch)
Etymologiebank
Instituut Nederlandse Lexicologie
Interinstitutionele schrijfwijzer
Nederlandse woorden in/uit andere talen
Synoniemen
Technische Handleiding Nederlandse spelling
Van Dale online (beknopt)
Woordenboek der Nederlandse Taal
Woordenlijst Nederlandse Taal

Overige taallinks

Beter Spellen
Dicteewoorden (archief)
Lexilogos
Meldpunt taal
Taalunieversum

Taaladvies

Onze Taal
Taaltelefoon
Taalunie
VRT Taalnet

Woordenboeken dialecten

Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
e-Woordenbank van de Nederlandse dialecten
Antwerps Woordenboek
Woordenboek van de Drentse dialecten
Groninger Woordenboek
links naar Limburgse woordenboeken
Limburgs Woordenboek
Vlaams Woordenboek
Zeeuws Woordenboek

Woordenboeken vreemde talen

Deens
Gammeldansk Ordbog (Ouddeens)
Duits
Duden
Engels
Cambridge
Longman Contemporary English
Merriam-Webster
Middle English Dictionary
Oxford
Frans
Académie Française, 4e, 8e en 9e druk
Le Dictionnaire
Larousse
Grieks
Dictionary of Standard Modern Greek
Italiaans
Dizionario italiano
Maori
Maori Dictionary
Portugees
Dicio, Dicionário Online de Português
Léxico, Dicionário de Português Online
Pools
Słownik języka polskiego
Wielki słownik języka polskiego
Russisch
Gramota
Spaans
Diccionario de la RAE
Zweeds
Svenska Akademien

Sterke drank

In lijn met Rodekool, Wittekool, Zelfgemaakte sterkedrank en Sterkedrank in Portugal, lijkt het me logisch als we ook Sterkedrank als eerste spelling gebruiken. Het is nu nog Sterke drank, en dat komt hierdoor. Ik werp het maar even op. ErikvanB (overleg) 26 jun 2024 21:19 (CEST)

Ik zou voorstellen om alle andere de andere kant op te hernoemen, alleen zelfgemaakt mag blijven. Is er vanuit de Taalunie bezwaar tegen los schrijven? In elk geval schrijft 99,9 procent van alle taalgebruikers ze los. Is er een reden om ze aan elkaar te schrijven? Ze hebben geen andere beklemtoning dan de losse woorden  →bertux 26 jun 2024 21:46 (CEST)

Morgen (hopelijk) kom ik weer langs om eventuele verdere reacties te zien. ErikvanB (overleg) 26 jun 2024 21:52 (CEST)

Zowel rodekool als wittekool en sterkedrank staan gewoon in de officiële woordenlijst, die daarnaast dan ook weer steeds de schrijfwijze als twee woorden (zelfstandignaamwoordgroep) blijkt te geven. Het is hier dus geen kwestie van goed of fout; beide schrijfwijzen zijn naast elkaar toegestaan, en de ene vervangen door de andere is daarmee BTNI. De door Bertux voorgestelde titelwijzigingen zijn dus onnodig, en deze eerdere hernoeming had in het licht daarvan eigenlijk ook niet gemoeten (tenzij de schrijfwijze sterkedrank op dat moment misschien nog niet in de officiële woordenlijst – die regelmatig wordt bijgewerkt – stond, maar daar heb ik hier verder geen zicht op).

Anderzijds is het dus evenmin wenselijk om overal rode/witte kool enz. te gaan vervangen door de schrijfwijze als één woord. De Wikischim (overleg) 26 jun 2024 22:06 (CEST) (Na bwc nog wat aangepast) De Wikischim (overleg) 26 jun 2024 22:11 (CEST)

Zie standpunt Taalunie. Gouwenaar (overleg) 26 jun 2024 22:09 (CEST)

Tsja. Ik zelf vind samenvoegingen met bijvoeglijke naamwoorden erg lelijk en verwarrend, en foutief ogend. Maar dat is allemaal niet doorslaggevend vermoed ik. (Qua verwarring speelt mee dat ik de klemtoon bij de samenstelling "sterkedrank" alleen op sterk denk te moeten leggen). De Taalunie (en Woordenlijst) hebben niets tegen de woordgroep. De woordgroep was er eerder dan de samenstelling, en wordt volgens mij ook duidelijk meer gebruikt. Het zou w.m.b. vreemd zijn om die samenstelling dan te gebruiken als eerste spelling. Consistentie is natuurlijk wel te prefereren, maar dan zou ook ik eerder kiezen om de andere titels te hernoemen (met spatie). PeHa · overleg 26 jun 2024 22:28 (CEST)

De woordgroep (bv. rode kool) was er inderdaad eerder dan de samenstelling (bv. rodekool), maar tot 2015 is die laatste schrijfwijze juist weer wel decennialang de enig juiste geweest. Ik zou me dus ook kunnen voorstellen dat er hele generaties zijn opgegroeid die een voorkeur voor de samenstelling hebben. Mij lijkt het voordeel van het feit dat beide schrijfwijzen tegenwoordig juist zijn vooral dat we alles lekker kunnen laten zoals het is, want alles of de ene of de andere kant op veranderen lijkt me eerlijk gezegd een ietwat saaie en geestdodende bezigheid. — Matroos Vos (overleg) 26 jun 2024 23:00 (CEST)

Ja, dit komt feitelijk op hetzelfde neer als wat ik hierboven net al opmerkte. (Laat ik het nog ietsje toepasselijker formuleren: het sop is hier de kool niet waard.) De Wikischim (overleg) 26 jun 2024 23:06 (CEST)

Misschien komt het feitelijk op hetzelfde neer, maar BTNI vind ik vrijwel nooit een interessant argument. Ik bezie het liever vanuit het standpunt van die arme collega die, als ware hij een botje, alle samenstellingen in woordgroepen gaat veranderen, of omgekeerd. Dat lijkt me een ramp voor eenieders geestelijke volksgezondheid. — Matroos Vos (overleg) 26 jun 2024 23:15 (CEST)

Wanneer kunnen we groeneboekje verwachten? Zie hier hoe chaotisch Nederlands is. Ongeorganiseerde prutserij. Hier kan toch geen enkele taalleerling uit het buitenland een touw aan vast knopen. Eh vastknopen. Labrang (overleg) 27 jun 2024 14:20 (CEST)

@Matroos Vos Gewoon uit interesse: mag ik vragen waarom jij en Onze Taal tot de conclusie komen dat "rode kool" voor 2015 fout was? In mijn groene boekje uit 1995, dat ik om de een of andere reden nog in de kast heb staan, komen zowel "rood" (met verbuiging "rode") als "kool" voor, en dus zou ik zeggen dat ook in 1995 "rode kool" gewoon goed gespeld was. Het groene boekje gaat namelijk over spelling, en niet over betekenis. In de (online) woordenlijst staat nu, naast "rodekool", ook "rode kool" (als "zelfstandignaamwoordgroep"). Maar "rode hond" staat er nog steeds niet in, terwijl "rodehond" er wel in voorkomt. Daaruit kan ik dan toch niet concluderen, dat een hond met een rode kleur een "rodehond" is? Tussen "rodehond" en "rode hond" is er natuurlijk een belangrijk betekenisverschil. Wat is er in 2015 veranderd, dat het betekenisverschil tussen "rode kool" en "rodekool" plotseling wegviel? Hoopje (overleg) 27 jun 2024 08:01 (CEST)

(na bwc) Hi Hoopje, mijn conclusie was louter gebaseerd op dat artikel van Onze Taal, ervan uitgaand dat de schrijver xijn werk goed had gedaan. Maar nu ik er zelf ook wat woordenboeken en woordenlijsten bij heb gepakt, ontgaat me inderdaad waar de schrijver die omslag in 2015 op baseert. Het is in elk geval wel zo dat de spelling rodekool, zonder spatie dus, al zeker honderd jaar in de woordenboeken te vinden is.

Onze huidige rodekool is trouwens eerder paars dan rood, terwijl de rodekool vroeger nog echt een rode kool was. Wat dat betreft is het eigenlijk gek dat er volgens Onze Taal geen duidelijk betekenisverschil tussen rode kool en rodekool zou zijn. — Matroos Vos (overleg) 27 jun 2024 15:52 (CEST)

Jonge( )lui, arme( )lui, rijke( )luis( )zonen en een( )ieder die in zijn vrije( )tijd aan Wikipedia bijdraagt, dank( )je( )wel. Ik blijf van mening dat paginatitels idealiter met elkaar in overeenstemming zijn, dus 'sterkedrank', zoals het ook eerder was. ErikvanB (overleg) 27 jun 2024 15:43 (CEST)

Ik heb er geen bezwaar tegen als je de oude titel herstelt. Sterkedrank is misschien ook net wat duidelijker dan sterke drank. Die laatste term kan subjectief worden opgevat ("sterke koffie"), terwijl de Dikke Van Dale sterkedrank eenduidig definieert als: "drank die meer dan 20% alcohol bevat, verkregen door distillering (jenever, rum, arak enz.)". — Matroos Vos (overleg) 28 jun 2024 17:24 (CEST)

Ik heb dan nu maar terughernoemd.  Uitgevoerd ErikvanB (overleg) 30 jun 2024 12:28 (CEST) - zie ook plattekaas

Waanzin  →bertux 30 jun 2024 12:36 (CEST)

Ik geloof dat de klemtoon toch wat meer op 'drank' ligt (sterkedránk); zie wat Taaladvies zegt over klemtoon. Nu wil ik deze discussie niet opnieuw aanzwengelen, maar er schoot me nog wel te binnen dat het volgens mij wel mogelijk is te zeggen "Dit is wel heel erg sterke drank", maar niet "Dit is wel heel erg platte kaas" of "Dit is wel heel erg rode kool". Dan moet "sterke drank" dus wel los, maar dat mag. ErikvanB (overleg) 30 jun 2024 12:55 (CEST)

Er hoeft niet altijd sprake te zijn van een klemtoonverschuiving. Hier, en dan met name onder 3.b., licht de Taalunie toe waarom volgens haar zowel sterkedrank als sterke drank juist is. — Matroos Vos (overleg) 30 jun 2024 13:31 (CEST)

Dank voor het linkje. ErikvanB (overleg) 30 jun 2024 13:50 (CEST)

Kool en sop

Nu heb ik er genoeg van, vandaag al voor de tweede keer.

Het is toch: De kool is het sop niet waard? (De kool is niet waard dat je er jus of saus over doet)  →bertux 26 jun 2024 23:16 (CEST)

Vroeger was jouw versie inderdaad gebruikelijker, maar tegenwoordig is het sop toch vooral de kool niet waard (zie hier). — Matroos Vos (overleg) 26 jun 2024 23:31 (CEST)

Ik heb geleerd Het sop heeft de kool gegaard en De waard sopt de kool bedaard, beide met de betekenis Rustig aan, dan breekt het lijntje niet. Marrakech (overleg) 26 jun 2024 23:36 (CEST)

Oh, dat geeft er een totaal andere wending aan. Die kende ik niet. Het zou leuk zijn om de variantengeschiedenis te kennen!  →bertux 26 jun 2024 23:43 (CEST)

Ik vrees dat Marrakech ons hier flink in ons ootje neemt ... — Matroos Vos (overleg) 27 jun 2024 00:30 (CEST)

🙂 Marrakech (overleg) 27 jun 2024 11:45 (CEST)

Dank, Matroos! Ik voelde me wel een beetje slecht dat ik het zelf niet uitzocht, maar ja, je moet je ook gewoon kunnen ergeren. Het was uiteraarrrrd niet de bedoeling om welke matroos dan ook voor mijn trekschuit te spannen en ik overwoog om dat erbij te zetten, maar uiteindelijk was de kool het ruime sop niet waard  →bertux 26 jun 2024 23:40 (CEST)

(Na meerdere bwc's) Idd., wil je zoveel mogelijk de kool en de geit sparen, dan moet je deze beide varianten dus gewoon naast elkaar gedogen, waarbij de door mij aangehaalde versie tegenwoordig dan wel de meest gangbare is (en dus eigenlijk toch juist weer de voorkeur zou moeten krijgen...?). Misschien is de kool tegenwoordig van wat betere kwaliteit dan in de tijd dat de uitdrukking in de oorspronkelijke vorm gangbaar werd. De Wikischim (overleg) 26 jun 2024 23:41 (CEST)

Bahamas Leaks of Bahama's Leaks

Hallo, Bahama's Leaks lijkt de evidentie zelve, maar aangezien vertaling laat ik het aan jullie over. Lotje (overleg) 27 jun 2024 17:58 (CEST)

12 inch

Een collega is de afgelopen dagen buitengewoon druk in de weer geweest om het artikel 12-inch (lp) te hernoemen naar 12 inch en om daarbij alle resultaten voor "12-inch" te vervangen met de variant zonder streepje. Dit gebeurt ook voor 7-inch (singleformaat) en 10-inch (mini-lp).
Mijn vraag: klopt dit? Het gaat hier om een zelfstandig naamwoord, in het artikel 12 inch lezen we nu bijvoorbeeld "12 inches werden tijdens de opkomst van de disco populair onder diskjockeys in discotheken." Het is dus niet zo dat we het over twaalf lengte-eenheden hebben. (Dat zou natuurlijk wel kunnen, bijvoorbeeld met een zin als "Een lp is doorgaans 12 inch in diameter." Maar dat is hier niet het geval, en bovendien zouden wij dan eerder "30 centimeter" schrijven.)
Mijn gevoel schreeuwt zegt dat het niet klopt, maar ik kan helemaal nergens iets over deze specifieke woordsamenstellingen vinden. AnarchistiCookie Overleg 3 jul 2024 01:00 (CEST)

Dag AnarchistiCookie, de zelfstandige naamwoorden 12-inch, 7-inch en 10-inch schrijf je inderdaad met een koppelteken, net als bijvoorbeeld 50-plusser en 12-uurtje. De algemene regel vind je hier, onder het kopje 'Regel 6.G'. — Matroos Vos (overleg) 3 jul 2024 03:18 (CEST)

50-plusser is evenals vijftigplusser, 65-plusser en vijfenzestigplusser natuurlijk van een andere categorie.

12 inch lijkt mij eigenlijk een verkorting van 12 inchsingle, 12 inchplaat, daarnaast bestaan 45 toerensingle, 45 toerenplaat, 78 toerenplaat (te vinden in Dikke Van Dale) etc., verder heb je nog: 1 aprilgrap, 50 meterbad, 9 mm-pistool etc., daarnaast 7"-single, 7 inchsingle, 12"-single etc. Colossus (overleg) 3 jul 2024 11:29 (CEST)

Maar hoezo geldt volgens jou voor deze groep zelfstandige naamwoorden dan een uitzondering? Ik volg dat namelijk niet. Ik zou "50 meterbad" ook gewoon als "50-meterbad" schrijven. Wat betreft het pistoolvoorbeeld: dat zou 9mm-pistool moeten zijn volgens Taaladvies.net (voorbeeld 28 en 29). En met de "1" in "1 aprilgrap" wordt geen aantal geduid, dus dat lijkt me van een andere categorie (ik zou bijvoorbeeld eerder "1 april-grap" schrijven dan "1-aprilgrap"). AnarchistiCookie Overleg 3 jul 2024 21:21 (CEST)

Ik kan hier geen duit in het zakje doen. Maar ik zou wel willen vragen om in afwachting van een gedragen standpunt, om even te wachten met aanpassingen (zie bvb aanpassing op Emma Liébel eerder vandaag). Johanraymond (overleg) 3 jul 2024 21:42 (CEST)

@Colossus, de voorbeelden die je geeft (78 toerenplaat, 1 aprilgrap etc.) zijn driedelige samenstellingen met een cijfer, en daarvoor geldt regel 6.M, met als voorbeelden 11 juliviering en 50 eurobiljet. 12-inch is echter een tweedelige samenstelling met een cijfer, en regel 6.G, waarnaar ik hierboven al verwees, gaat nu juist over dat soort samenstellingen. Onze Taal pleit er overigens voor om ook woorden als 78-toerenplaat en 1-aprilgrap met een koppelteken te schrijven, en daar ben ik het van harte mee eens. — Matroos Vos (overleg) 3 jul 2024 22:33 (CEST)

Ik niet, dan mist de nieuwe generatie kibbelarij over 2½-delige samenstellingen. Dat kunnen we ze niet aandoen  →bertux 3 jul 2024 23:06 (CEST)

Ja, da's ook weer waar. Bovendien verdient de grijzemuizenbrigade (één woord, zonder spaties) van de Taalunie een leuk zakcentje met dit soort muggenzifterij, dus wie zijn wij om hun dat te misgunnen? — Matroos Vos (overleg) 3 jul 2024 23:22 (CEST)

Er zijn verschillende regels van toepassing op deze problematiek.

Zoals @Matroos Vos reeds aangaf, vind je de algemene regel in 6G: We gebruiken een koppelteken in een tweedelige samenstelling voor of achter een cijfer, een aparte letter of een symbool. Daarom is het dus: 60-jarige.

Maar: Als een woord wordt gevolgd door een letter of cijfer om een categorie aan te geven, beschouwen we het geheel als een woordgroep. We schrijven de delen niet aan elkaar vast, maar gebruiken een spatie. Dus: de top 10.

Echter in samenstellingen: ABBA heeft 23 top 10-noteringen gehaald in Nederland.

Voor langere samenstellingen geldt 6M. Als het eerste deel van de woordgroep een telwoord is, dan schrijven we het vast in de driedelige samenstelling (bv. éénaprilgrap, toptienhit). Maar als we het telwoord met een cijfer schrijven, gebruiken we een spatie. Dus:

elfjuliviering of 11 juliviering

vijftigeurobiljet of 50 eurobiljet

In samenstellingen (opnieuw): Hoeveel nummer 1-hits had Procol Harum? Hoeveel Top 40-noteringen had Lily Allen?

Dus inderdaad: 78 toerenplaat, 45 toerensingle, 7 inchformaat

De samenstelling ‘12 inchplaat’ dient beschouwd te worden als een combinatie van ’12 inch’ en ‘plaat’ en daarom valt de verkorte vorm niet onder regel 6G. Ik zou dus schrijven: De 12 inch van Shout is nergens meer verkrijgbaar. Je schrijft bijvoorbeeld ook: Hij liep de 100 meter in een tijd van 9,99. Echter als je na het cijfer nog iets toevoegt, dan komt er een streepje:

250cc-klasse, 27MC-bak, 3D-bril

Dus dan ook: 12”-plaat

Het is ingewikkelde materie. Colossus (overleg) 4 jul 2024 13:42 (CEST)

modeontwerper

Hallo, er staat wel érg veel mode-ontwerper. Is dit vatbaar voor correctie? Thanks. Lotje (overleg) 3 jul 2024 14:19 (CEST)

Ik vind het met streepje duidelijker, lijkt mij niet nodig. Sjoerd de Bruin (overleg)‍ 3 jul 2024 14:55 (CEST)

Het gaat uiteindelijk om het herkennen van het woordbeeld, hoe herkennen je hersenen het woord?

Ik typte in Google: modeontwerper of mode-ontwerper. Het eerste zoekresultaat was "Wat doet een modeontwerper?", een heel herkenbaar woordbeeld: "Een modeontwerper is een creatieve professional die kleding ontwerpt."

Bij 'Meer om te vragen' verscheen: "Hoe schrijf je mode ontwerper?", antwoord: 'de modeontwerper'. In de Nationale Beroepengids: "modeontwerper". De juiste term is dan ook 'modeontwerper', zie ook de Dikke Van Dale. Colossus (overleg) 3 jul 2024 15:59 (CEST)

@A3:, inderdaad Lotje (overleg) 3 jul 2024 16:05 (CEST)

Mode-ontwerper is niet fout en vergemakkelijkt het lezen voor mensen met dyslexie en oogproblemen. Correctie is niet mogelijk, want er is niets fout. Gewoon afblijven dus, behalve in artikelen waar de varianten door elkaar gebruikt worden  →bertux 3 jul 2024 22:40 (CEST)

Ja, je bent me net voor. Hier is te lezen dat beide varianten juist zijn en dat je als schrijver dus zelf kunt beslissen of je zo'n streepje al dan niet nodig vindt. — Matroos Vos (overleg) 3 jul 2024 22:50 (CEST)