Boortmeerbeek
Boortmeerbeek is een gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De gemeente ontstond in 1977 uit een fusie van Boortmeerbeek met Hever. De gemeente ligt in de landstreek Dijleland en in de Brabantse Kempen, centraal tussen de steden Mechelen en Leuven. Boortmeerbeek telt ruim 13.000 inwoners
Gemeente in België .svg){kind=small}
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||
| Provincie |  Vlaams-Brabant
| ||
| Arrondissement | Leuven | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
18,77 km² (2021) 59,8% 23,58% 16,62% | ||
| Coördinaten | 50° 59' NB, 4° 34' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
13.263 (01/01/2023) 49,63% 50,37% 706,53 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2023) 20,6% 58,52% 20,89% | ||
| Buitenlanders | 5% (01/01/2022) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Karin Derua (Open Vld) | ||
| Bestuur | Open Vld, N-VA | ||
| Zetels Open Vld CD&V-Groen N-VA Vooruit VB Onafhankelijk |
23 8 6 3 1 1 4 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 25.816 euro/inw. (2020) | ||
| Werkloosheidsgraad | 4,02% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 3190 3191 |
Deelgemeente Boortmeerbeek Hever | ||
| Zonenummer | 015 - 016 | ||
| NIS-code | 24014 | ||
| Politiezone | Boortmeerbeek-Haacht-Keerbergen | ||
| Hulpverleningszone | Oost Vlaams-Brabant | ||
| Website | www.boortmeerbeek.be | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Leuven in de provincie Vlaams-Brabant | |||
| |||
Toponymie bewerken
De naam Boortmeerbeek houdt een dubbele grensbetekenis in. "Meer" is een mark of een grens, en door "Boort" wordt die grens nogmaals benadrukt. "Beek" komt vanzelfsprekend van de ligging aan de Molenbeek. Eigenaardig is wel dat de Molenbeek in de huidige gemeente Meerbeek ontspringt en nabij de grens met Hever in de Dijle uitmondt. Dat roept de gedachte op dat "Boort" ook de boord of het einde van de Meerbeek (Molenbeek) zou kunnen betekenen doch de geschiedkundigen weerhouden die mogelijkheid niet.
Geschiedenis bewerken
Ontstaan bewerken
De historische bronnen van Boortmeerbeek en Hever gaan terug tot in de 13e eeuw, maar de dorpen zouden mogelijk als kleine nederzettingen al omstreeks het jaar 900 hebben bestaan.
Omdat de dorpskernen ontstonden op de meest geschikte plaatsen waar het cultuurlandschap en het wegennet samenvallen is het begrijpelijk dat de kern van Boortmeerbeek op de samenvloeiing van twee oude heirbanen en dicht bij de Molenbeek gevormd werd. Deze banen zijn respectievelijk de oude heirbanen Leuven-Mechelen en Elewijt-Rijmenam; deze laatste vormde de verbindingsweg tussen twee dorpen die al in de Romeinse periode als kleine villa of nederzetting bestonden.
Middeleeuwen bewerken
Eeuwen lang waren Boortmeerbeek en Hever bestuurlijk van elkaar gescheiden. Boortmeerbeek behoorde immers tot het land van Brabant, en viel logischerwijs onder het bestuur van diens hertogen, terwijl Hever onder de Heerlijkheid Mechelen viel en bijgevolg gelieerd was aan het Prinsbisdom Luik en later het graafschap Vlaanderen.
Gezien de strategische ligging van Boortmeerbeek aan de Dijle, die de oude gouwgrens vormde tussen het land van Brabant, Taxandrië (Antwerpen), het land van Rijen en het Luikse met Mechelen, was het een belangrijke grenspost van waaruit de Hertogen ieder water- en wegverkeer konden blokkeren tijdens een (militair) conflict.
Ook het in Hever gelegen Kasteel Ravestein, vele jaren afhangend van het Hof van Swijveghem te Muizen, speelde bij die conflicten een belangrijke militaire rol: het was als het ware de Mechelse tegenhanger van Boortmeerbeek. De eerste versterkingen op de plaats waar ook vandaag nog het (modernere) kasteel staat werden aangebracht in de dertiende eeuw en verder uitgebreid in de vroege veertiende eeuw; niet toevallig de periode waarin het Hertogdom Brabant -vruchteloos- probeerde het Mechelse grondgebied in te lijven.
In diezelfde periode werd een tweede kunstmatige versterking gebouwd in Schiplaken, een vrijwel onbewoonde uithoek en gehucht van Hever. Opnieuw bevindt zich vandaag de dag nog steeds een kasteel op dezelfde plek. Het kasteel van Schiplaken, even oud en even belangrijk als "Motte" of kunstmatige verdedigingspost als Ravesteyn, was evenwel omvangrijker aan gronden en bossen.
Boortmeerbeek was van oudsher volledig afgestemd op de kanunniken van Zellaer en het klooster van Muizen.
Te Boortmeerbeek was het hof Audenhoven de belangrijkste heerlijkheid met bestuursmacht. De waterburcht "Hof te Ghoye", in de Dreef, overblijfsel van het oude hof van Meerbeek waarin voor 1300 de oude ridders "de Helrode" en later de "Meerbeeks" verbleven die dicht bij de hertogen van Brabant stonden, was eveneens een belangrijk domein. Het laatste kasteel in het domein Audenhoven werd pas omstreeks 1950 gesloopt doch het hof te Ghoye verdween al in 1855 toen het afgebroken werd op last van gravin d'Oultremont.
18e en 19e eeuw bewerken
In de vroege 18e eeuw was een zekere J.F. de Santa Cruz de heer van Boortmeerbeek, de achter de kerk wonende Hendrik Schots was van 1688 tot en met 1707 zijn officier.
De latere Leuvensesteenweg en het kanaal Leuven-Dijle (Leuvense vaart) vormden de afscheiding tussen Boortmeerbeek, Hever en Schiplaken. Al de bossen ten zuiden van de steenweg/het kanaal vormden één groot geheel rond het oude kasteel van Schiplaken, en werden door graaf de Ferraris herleid tot Plantsoenbos op zijn topografische kaarten van de Oostenrijkse Nederlanden.
In de vroege 19e eeuw bestond Boortmeerbeek voor een helft uit primitief akkerland rond het domein Audenhoven en de andere helft uit gemeenschappelijke beemden rond de dorpskern en het Hof te Ghoye.
Vanaf de helft van de 19e eeuw werden aan spoorlijn 53 station Boortmeerbeek, station Biststraat en station Hever geopend. In 1984 werd station Biststraat weer gesloten.
Tweede Wereldoorlog bewerken
Zie Twintigste treinkonvooi voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Boortmeerbeek werd in de Tweede Wereldoorlog op de kaart gezet door enkele jonge verzetsstrijders uit het Brusselse die op de spoorlijn een Jodentransport (het XX-ste Konvooi) tegenhielden en zo enkele Joden van de gaskamers in Auschwitz wisten te redden. Dit was het enige Jodentransport dat in Europa kon worden tegengehouden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De gemeente Boortmeerbeek heeft in 1993, onder impuls van Robert Korten, een gedenkteken opgericht nabij het treinstation. Ze wil daarmee de jaarlijkse herinnering aan het XX-ste konvooi in het teken stellen van vrede, solidariteit, verdraagzaamheid en respect voor iedere medemens.
Buurtbewoners meldden dat er tijdens de eindfase van de Tweede Wereldoorlog een V1 was ingeslagen nabij de Wespelaarsebaan en de treinroute Mechelen-Leuven. V-1's werden door de Duitsers afgevuurd richting Mechelen. Tijdens de zomermaanden van 1944 (juni of juli) dropte een bommenwerper van de geallieerden zijn bommen over de velden nabij de Hollestraat. Er is geen weet of dit vliegtuig is neergestort of veilig is kunnen landen.
Fusies bewerken
Op 1 januari 1977 ontstond de fusiegemeente Boortmeerbeek door een samenvoeging van de gemeentes Boortmeerbeek en Hever. Hierdoor werd ook het tot de gemeente Hever behorende dorp Schiplaken aan Boortmeerbeek toegevoegd.
In april 2022 kwamen Karin Derua, burgemeester van Boortmeerbeek, samen met Bart Somers en Alexander Vandersmissen, respectievelijk titelvoerend en waarnemend burgemeester van Mechelen, tot een akkoord om te fuseren zodat Boortmeerbeek vanaf 2025 deel zou uitmaken van Mechelen.[1] Hierbij zou Boortmeerbeek samen met Muizen een van de Mechelse stedelijke districten vormen. Boortmeerbeek zou hierbij ook de provincie Vlaams-Brabant verlaten en zoals de rest van Mechelen deel uitmaken van de provincie Antwerpen. De plannen zorgden voor opschudding in de gemeente en voor veel weerstand bij de bevolking. Zo protesteerden onder meer honderden inwoners aan het gemeentehuis.[1] Op 1 mei 2022 werd bekendgemaakt dat de fusie met Mechelen niet doorging.[2]
Geografie bewerken
De gemeente Boortmeerbeek bestaat uit de dorpen Boortmeerbeek, Hever en Schiplaken. Boortmeerbeek ligt in het oosten, Schiplaken in het westen en Hever in het noorden.
Boortmeerbeek grenst aan de gemeenten Bonheiden, Haacht, Kampenhout, Mechelen en Zemst.
Tabel bewerken
| # | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Boortmeerbeek | 9,67 | 6.161 | 637 | 24014A |
| 2 | Hever - Schiplaken | 8,99 | 6.647 | 720 | 24014B |
Bezienswaardigheden bewerken
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Boortmeerbeek voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- De Sint-Antonius Abtkerk
- Het Kasteel van Meerbeek
- Het Domein Oudenhoven
- De Dorpsmolen, een watermolen op de Molenbeek
Natuur en landschap bewerken
Boortmeerbeek ligt op een hoogte van 6-13 meter. De bodem is zandig. Ten zuiden van Boortmeerbeek loopt het Kanaal Leuven-Dijle en ten noorden loopt de Dijle. De Dijlevallei, met het natuurgebied Pikhakendonk, is landschappelijk van belang.
Demografie bewerken
Demografische evolutie voor de fusie bewerken
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (voormalige Nationaal Instituut voor de Statistiek)
- Opmerking: Periode 1831 tot en met 1981 = volkstellingen; 1990 en later = inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| Aantal[3] | ||
| 1992 | 10.789 | |
| 1993 | 10.873 | |
| 1994 | 11.011 | |
| 1995 | 11.196 | |
| 1996 | 11.350 | |
| 1997 | 11.450 | |
| 1998 | 11.363 | |
| 1999 | 11.315 | |
| 2000 | 11.397 | |
| 2001 | 11.420 | |
| 2002 | 11.407 | |
| 2003 | 11.463 | |
| 2004 | 11.497 | |
| 2005 | 11.442 | |
| 2006 | 11.546 | |
| 2007 | 11.561 | |
| 2008 | 11.673 | |
| 2009 | 11.714 | |
| 2010 | 11.773 | |
| 2011 | 11.878 | |
| 2012 | 11.967 | |
| 2013 | 11.929 | |
| 2014 | 11.971 | |
| 2015 | 12.057 | |
| 2016 | 12.102 | |
| 2017 | 12.192 | |
| 2018 | 12.379 | |
| 2019 | 12.516 | |
| 2020 | 12.629 | |
| 2021 | 12.711 | |
| 2022 | 12.968 | |
| 2023 | 13.263 | |
Politiek bewerken
Structuur bewerken
Legislatuur 2019-2024 bewerken
Schepencollege tot oktober 2021 ("Derua I") bewerken
De Burgemeester was Karin Derua (Open Vld). Zij leidde een coalitie bestaande uit Open Vld en Vooruit. Deze partijen hadden sinds de gemeenteraad van 11 mei 2020 nog slechts 11 van de 23 zetels, nadat voormalig burgemeester Michel Baert van Open VLD besloot om als onafhankelijke te zetelen. Deze coalitie had aldus geen meerderheid in de gemeenteraad .
| DERUA I | |||
|---|---|---|---|
| Naam | Partij | Functie en bevoegdheden | |
| Karin Derua | Open Vld | Burgemeester Milieu, Onderwijs, Burgerlijke stand, Kerken & Begraafplaatsen, Personeel, Veiligheid en Brandweer | |
| Michel Baert | Onafhankelijk | Eerste schepen Dierenwelzijn, Afvalbeleid, Landbouw, Vaderlandslievende verenigingen, | |
| Hans De Locht | Open Vld | Tweede schepen Financiën, Ruimtelijke ordening en Huisvesting, Mobiliteit en Participatie | |
| Annick DeKeyser | Open Vld | Derde schepen Openbare werken, Bibliotheek, Toerisme, Informatie, Openbaarheid van bestuur | |
| Denis Bosny | Open Vld | Vierde schepen Senioren, Jeugd, Sport, Cultuur en Lokale economie | |
| Remi Serranne | Vooruit | Voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst en Vijfde schepen Sociale zaken, Evenementen, Gezondheid, Ontwikkelingssamenwerking en Gelijke kansen | |
Schepencollege na oktober 2021 ("Derua II") bewerken
Als gevolg van de beslissing van Michel Baert (Open Vld) om als onafhankelijke in de gemeenteraad te zetelen werd door middel van een constructieve motie van wantrouwen het toenmalige schepencollege qua samenstelling aangepast. Open VLD ging in zee met N-VA, waardoor eerste schepen Baert (Open Vld, later onafhankelijk) en vijfde schepen Serranne (Vooruit) plaats moesten ruimen voor Audrey Bogaert (Open Vld) en Hans Crol (N-VA). Dit betekent dat N-VA voor de eerste maal ooit in het Boortmeerbeekse gemeentebestuur zetelt. Na de gemeenteraad van september 2023 nam derde schepen Dennis Bosny (Open VLD, later onafhankelijk) de beslissing zijn schepenambt alsook zijn zetel in de gemeenteraad op te geven. Zijn ontslag uit de gemeenteraad van Boortmeerbeek betekende dat de partij Open VLD een nieuw raadslid naar voor mag schuiven alsook een nieuwe schepen. De vraag die daarbij rijst is of de gemeenteraad het vertrouwen zou geven aan een voordrachtsakte ten voordelen van Open VLD (wat betreft de benoeming van een nieuwe schepen). Tot op heden bedroeg het zetelaantal van Open VLD 7 gemeenteraadszetels ten gevolge van het mislukte fusiedossier. Dat aantal stijgt nu weer naar 8 gemeenteraadszetels ten gevolge van Bosny's vertrek. Op de gemeenteraadszitting van oktober werd uiteindelijk de naam van Ann Sleyp vermeld op de voordrachtsakte ter vervanging van Bosny als derde schepen. Sleyp ontving het vertrouwen van de raadsleden, met 12 handtekeningen onder haar voordrachtsakte.
| DERUA II | |||
|---|---|---|---|
| Naam | Partij | Functie en bevoegdheden | |
| Karin Derua | Open Vld | Burgemeester
Onderwijs, Kerken en begraafplaatsen, Personeel & Organisatie, Brandweer, Burgerlijke Stand, Regiovorming, Wonen, Handhaving, Veiligheid & Noodplanning | |
| Hans De Locht | Open Vld | Eerste schepen
Financiën, Ruimtelijke ordening, Patrimonium, Mobiliteit & Verkeersleefbaarheid, Participatie | |
| Annick DeKeyser | Onafhankelijk | Tweede schepen
Openbare werken, Waterbeheersing en Hemelwaterplannen, Bibliotheek, Toerisme, Informatie & Communicatie, Openbaarheid van bestuur en IT | |
| Ann Sleyp | Open Vld | Derde schepen
Jeugd, Ravot, Kinderopvang, Sport, Cultuur en Vaderlandslievende Verenigingen | |
| Audrey Bogaert | Open Vld | Vierde schepen
Lokale economie, Senioren, Landbouw, Milieu, Afvalbeleid, Klimaat en Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen | |
| Hans Crol | N-VA | Voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst en Vijfde schepen
Sociale zaken, Welzijn, Gezondheid, Ontwikkelingssamenwerking, Dierenwelzijn, Materieel en Immaterieel Erfgoed | |
Gemeenteraad bewerken
De verkiezingen van 14 oktober 2018, de navolgend de fusieperikelen en het vrijwillig ontslag van toenmalig derde schepen Bosny leverden de volgende zetelverdeling op in de gemeenteraad van Boortmeerbeek:
- Open Vld: 8 zetels (Karin Derua, Hans De Locht, Steven Michiels, Audrey Bogaerts, Ann Sleyp, Emile De Vleeschouwer, Gert Verschueren en Firmin Vacaet)
- N-VA: 3 zetels (Rodrigue Bijlsma, Hans Crol en Vincent Geerts)
- CD&V: 3 zetels (Steven D'hont, Bert Meulemans en Steven Van Loock)
- Groen: 3 zetels (Marie-Luise Altmutter, Wouter Decat en Ann Morissens)
- Vlaams Belang: 1 zetel (Eddy Mortier)
- Vooruit: 1 zetel (Remi Serranne)
- Onafhankelijk: 4 zetels (Sigrid Van Obbergen, Michel Baert, Annick DeKeyser en Willy Stroobants)
Lijst van burgemeesters bewerken
| Termijn | Naam | Partij | |
|---|---|---|---|
| 1959 - 1975 | Gustaaf Servaes (overleden in functie) | BSP | |
| 1975 - 1976 | Jan Van den Berghe (interim) | BSP | |
| 1977 - 1987 | August Bogaerts | BSP / SP | |
| 1987 - 1995 | Felix Liekens | SP | |
| 1995 - 2001 | Julien Dekeyser | PVV | |
| 2001 - 2018 | Michel Baert | VLD / Open Vld | |
| 2019 - heden | Karin Derua | Open Vld | |
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken
| Partij | 10-10-1976[4] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[5] | 14-10-2012[6] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 19 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 23 | % | 23 | |
| Centrum1/ PVV2/ VLD3/ Open Vld4 | 31,021 | 6 | 24,421 | 5 | 25,882 | 6 | 35,943 | 8 | 48,763 | 12 | 38,023 | 9 | 38,124 | 9 | 40,04 | 11 | 4 | ||
| SAMENC | - | - | - | - | - | - | - | - | C | ||||||||||
| SP1/ sp.a-DOENA/ sp.a2 | 29,31 | 6 | 35,781 | 8 | 28,441 | 7 | 24,891 | 5 | 14,411 | 3 | 19,32A | 3 | 15,062 | 3 | 8,82 | 1(°) | |||
| VU1/ DOEN2/ sp.a-DOENA/ N-VA3 | 12,431 | 2 | 14,281 | 2 | 10,41 | 1 | 14,712 | 3 | 9,322 | 1 | 1 | 22,173 | 5 | 19,63 | 4(°°) | 3 | |||
| CVP1/ CD&V2/ CD&V-GroenB | 23,961 | 5 | 25,531 | 6 | 29,811 | 7 | 24,461 | 5 | 20,941 | 5 | 27,782 | 6 | 19,102 | 4 | 24,9B | 6 | 2 | ||
| Agalev1/ CD&V-GroenB/ Groen2 | - | - | 5,471 | 0 | - | 6,571 | 0 | - | - | 2 | |||||||||
| Vlaams Belang1 | - | - | - | - | - | 14,881 | 2 | 5,541 | 0 | 6,71 | 1 | 1 | |||||||
| BMB Alternatief1 | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | ||||||||||
| OP D Beeck | 3,29 | 0 | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| Totaal stemmen | 6290 | 7101 | 7453 | 7948 | 8218 | 8460 | 8570 | 8939 | |||||||||||
| Opkomst % | 95,23 | 93,77 | 92,8 | 94,00 | 92,56 | 93,3 | |||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 2,78 | 4,9 | 3,66 | 5,26 | 4,98 | 4,25 | 3,37 | 3,1 | |||||||||||
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Bekende (ex-)inwoners bewerken
- Aad de Mos (1947), Nederlandse voetbaltrainer en voormalig voetballer.
- Van 1986 tot 1989 inwoner van Schiplaken toen hij trainer was van KV Mechelen waarmee hij Belgisch kampioen werd en Europacup II won.
- Ben Crabbé (1962), presentator van het quizprogramma Blokken op Eén.
- Arthur (Tuur) De Weert (1943), Acteur
- Mark Van den Wijngaert (1940), Emeritus Hoogleraar
- Gaspar de Wargny (1815-1896), burgemeester van Boortmeerbeek.
- Enkele voorouders van Ludwig van Beethoven (1770-1827)
- Mark (of Marcus) van Beethoven, grootouder in de vijfde graad, werd geboren te Boortmeerbeek in 1601 en trouwde er met zijn vrouw Sarah Haesaerts in 1631. Zijn ouders, Hendrik van Beethoven (Kampenhout, 1572 - Boortmeerbeek, 4 juni 1652) en Catharina van Boevendeke (gestorven op 11 september 1638 te Boortmeerbeek) trouwden in Boortmeerbeek op 17 juli 1594.
- Michel Verschueren (1931-2022), voormalig voetbaltrainer en zakenman.
- Hij voetbalde en gaf twee jaar training bij de lokale voetbalclub Racing Boortmeerbeek.
- Mil Lenssens (1926-2005), bedenker van het beste verkopende programma van de openbare omroep: Tik Tak.
- Victorin de Wargny d'Oudenhove (1782-1849), burgemeester van Boortmeerbeek.
- Lomme Driessens (1912-2006), wielrenner en ploegleider, op het pleintje voor de gemeentelijke sporthal van Boortmeerbeek staat zijn borstbeeld.
Trivia bewerken
- De binnenopnamen van de televisieserie Familie werden tot de zomer van 2018 in Boortmeerbeek gemaakt. Dat gebeurde in de studio's van TV Bastard aan de gelijknamige Familielaan.
- De buitenopnamen van de televisieserie Nonkel Jef werden ook grotendeels in Boortmeerbeek opgenomen. Ook in de kerk van Boortmeerbeek werden meerdere scènes opgenomen.
Nabijgelegen kernen bewerken
Externe links bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
