Galmaarden

**Galmaarden**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Halle-Vilvoorde
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	35,29 km² (2021); 83,34%; 10,76%; 5,9%
Coördinaten	50° 45' NB, 3° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	8.912 (01/01/2023) ; 49,6% ; 50,4% ; 252,54 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 19,97%; 59,62%; 20,41%
Buitenlanders	3,36% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Ludo Persoons (CD&V)
Bestuur	CD&V
Zetels; CD&V; N-VA; GB.G; VB;	19; 11; 6; 1; 1;
Economie
Gemiddeld inkomen	22.875 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	3,4% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 1570; 1570; 1570	Deelgemeente; Galmaarden; Tollembeek; Vollezele
Zonenummer	054
NIS-code	23023
Politiezone	Pajottenland
Hulpverleningszone	Vlaams-Brabant West
Website	www.galmaarden.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde; in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal	België

Galmaarden (Frans: Gammerages) is een plaats en taalgrensgemeente in het Pajottenland, provincie Vlaams-Brabant in België. De gemeente bestaat naast Galmaarden nog uit de deelgemeenten Tollembeek en Vollezele en telt ruim 8800 inwoners.

Geschiedenis bewerken

Middeleeuwen en Nieuwe tijd bewerken

De oudste vermelding van Galmaarden komt voor in de stichtingsoorkonde van Geraardsbergen van 1068. Het grondgebied van Galmaarden bevond zich van de karolingische tijden tot de elfde eeuw in de Brabantgouw. Toen veroverde de gouwgraaf van de Henegouw, die ten zuiden van de Hene lag, een deel van de gouw Brabant. Binnen het graafschap Henegouwen behoorde Galmaarden tot de kasselrij Aat.

De Keure van Galmaarden dateert van 1330 en het Marktrecht van 1381. Jean de Montignies-saint-Christophe verleende de Galmaardenaren een vrijheidsoorkonde waardoor allerlei feodale verplichtingen werden afgeschaft. In de late middeleeuwen had de stad van Gaumerage een zeker belang als centrum van lakennijverheid.

In de 13de eeuw behoorde Galmaarden tot het rechtstreekse bezit van de Henegouwse heren de Braine (graafschap Henegouwen), in de 14de eeuw tot de Montignies-Saint-Christophe. Sinds 1439 was familie de Hennin-Liétard eigenaar van de heerlijkheid. In 1606 werd Galmaarden gekocht door Jean de Richardot, wiens zoon Guillaume in 1623 verheven werd tot graaf van Galmaarden door de Spaanse koning Filips IV. Na uitsterven van het geslacht de Richardot ging Galmaarden in 1752 na openbare verkoop over naar Paul Antoine Walckiers. Zijn zoon Jean Joseph Walckiers zou de laatste heer van Galmaarden zijn, daar de feodale structuren afgeschaft werden nadat onze gewesten ingelijfd werden bij de Franse republiek in 1795.^[1]

Op geestelijk vlak behoorde de St-Pietersparochie van Galmaarden tot het aartsbisdom Kamerijk. Ook de benedictinessen van de abdij van Vorst bezaten belangrijk rechten op het dorp. Na het concordaat van 1802 kwam de parochie onder het aartsbisdom Mechelen te vallen.

Nieuwste tijd bewerken

Vanaf 1795 maakte Galmaarden deel uit van het kanton Herne in het Dijledepartement,^[2] later de Nederlandse provincie Zuid-Brabant (1814) en kortweg Brabant (1831). In 1977 fusioneerde Galmaarden met de aangrenzende gemeenten Tollembeek en Vollezele. Sinds 1 januari 1995 behoort Galmaarden tot de provincie Vlaams-Brabant.

In de 20e eeuw werd Galmaarden meer en meer verstedelijkt. Er zijn veel pendelaars die in Brussel werken.

Geografie bewerken

Kernen bewerken

Naast Galmaarden zelf bestaat de gemeente uit de dorpen Tollembeek en Vollezele. Daarnaast zijn er ook nog de gehuchten Sint-Paulus, Gemelingen, Rode, Wilderen en Bruinsbroek.

Tabel bewerken

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Galmaarden	11,69	3.707	317	23023A
2	Tollembeek	13,94	1.967	204	23023C
3	Vollezele	9,66	3.162	227	23023B

De gemeente wilt na de lokale verkiezingen van 13 oktober 2024 fuseren met Gooik en Herne.

Waterlopen bewerken

De rivier de Mark stroomt vanuit Herne de deelgemeente Tollembeek binnen en vloeit dan via de dorpskern van Galmaarden en het gehucht Sint-Paulus naar Viane.

Mobiliteit bewerken

Galmaarden wordt ontsloten door spoorlijn 123 die in de gemeente station Galmaarden en station Tollembeek verbindt met Geraardsbergen en Denderleeuw enerzijds en Edingen, Halle en Brussel anderzijds.

Reliëf bewerken

Het hoogste punt van Galmaarden is de top van de Bosberg. Deze heuvel was meermaals de scherprechter in het voormalige circuit van de Ronde van Vlaanderen.

Bezienswaardigheden bewerken

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Galmaarden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Pieterskerk na de brand (2008)

De herbouwde Pieterskerk in 2015

De Sint-Pieterskerk

Sint-Pauluskapel (2006)

De Sint-Pauluskapel in Sint-Paulus dateert uit de 16de eeuw. De communiebank in renaissancestijl en de kansel (gotisch-renaissance) dateren uit het einde van de 16de eeuw. Het polychroom beeld van Sint-Paulus is 15de-eeuws.
De Driscartmolen
De Heetveldemolen
Diverse veldkapelletjes, zoals:

Standbeelden en monumenten bewerken

Het monument voor de gesneuvelden. Centraal op de plaats van Galmaarden bevindt zich het monument voor de gesneuvelden van beide wereldoorlogen.
Het standbeeld voor de mijnwerkers. Om hulde te brengen aan de vele mijnwerkers die gingen werken in de steenkoolmijnen, werd in 1991 voor het Station van Galmaarden een standbeeld opgericht. Het beeld is van kunstenaar Luc Van Ruysevelt. Het bronzen beeld stelt een mijnwerker voor, in half zittende, half liggende houding, steenkolen kappend in een smalle schacht en staat op een sokkel in ruwe blauwe hardsteen.^[3]

Natuur en landschap bewerken

Galmaarden ligt in het Pajottenland op een leemplateau en de hoogte bedraagt 25-108 meter. De Mark stroomt door Galmaarden.

Tegen de flanken van de Bosberg ligt het natuurgebied het Kluysbos dat overloopt in het Raspaillebos.
De Markvallei, de ruime omgeving van de weiden en meersen rond de Mark, zijn eveneens beschermd als natuurgebied.^[4]
Het Stiltegebied Dender-Mark ligt deels op het grondgebied van Galmaarden.^[5]

Demografische ontwikkeling bewerken

Demografische evolutie voor de fusie bewerken

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden
	Aantal^[6]
1992	7.324
1993	7.406
1994	7.444
1995	7.494
1996	7.531
1997	7.640
1998	7.631
1999	7.658
2000	7.741
2001	7.796
2002	7.852
2003	7.882
2004	7.906
2005	8.018
2006	8.058
2007	8.158
2008	8.287
2009	8.310
2010	8.398
2011	8.515
2012	8.535
2013	8.588
2014	8.557
2015	8.632
2016	8.670
2017	8.702
2018	8.725
2019	8.746
2020	8.836
2021	8.814
2022	8.806
2023	8.912

Politiek bewerken

Burgemeesters bewerken

Zie Lijst van burgemeesters van Galmaarden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

1818-1852: Pierre Joseph Toubeau
1852-1872: Pierre Somers
1872-1878: Dominicus Lemmens
1879-1881: Corneille Vanden Bossche
1882-1888: François Vandenneucker
1888-1906: Pieter-Emiel Exterdael
1907-1924: Joseph Dauwe
1925-1932: Adolf Demaeseneer
1933-1941: Pieter-Emiel Exterdael
1941-1944: Hendrik D'Hoker
1944-1959: Pieter-Emiel Exterdael
1959-1964: Edgard Devalkeneer
1965-2000: Georges Cardoen
2000-2018: Pierre Deneyer
2019-2023 :Patrick Decat
2023-... : Ludo Persoons

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij		10-10-1976^[7]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[8]		14-10-2012^[9]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	17	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19
	CVP¹ / CD&V²	53,78¹	10	63,22¹	14	70,61¹	14	72,66¹	15	72,14¹	15	78,54²	16	56,78²	14	53,4²	11
	PVV¹ / PVV-SP^A / VLD² / Kartel^B / Open Vld³	15,93¹	2	20,05¹	3	29,39^A	5	17,38²	3	17,64²	3	21,46^B	3	6,65³	0	-
	SP¹ / PPV-SP^A / Anders² / Kartel^B / sp.a³	-		16,73¹	2	29,39^A	5	9,96¹	1	10,22²	1	21,46^B	3	7,16³	0	-
	N-VA	-		-		-		-		-		-		25,5	5	28,8	6
	Vlaams Belang	-		-		-		-		-		-		3,9	0	8,2	1
	Gemeentebelangen Galmaarden	-		-		-		-		-		-		-		9,6	1
	DFL	30,29	5	-		-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		5067		5226		5451		5681		5898		6192		6383		6424
Opkomst %						96,94		96,34		95,84		96,58		94,94		94,7
Blanco en ongeldig %		1,36		2,54		3,25		3,68		2,93		4,26		2,88		4,1

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur.
De gemeente zal na de lokale verkiezingen van 13 oktober 2024 onder de naam Pajottegem fuseren met Gooik en Herne.

Cultuur bewerken

Evenementen bewerken

Op de eerste zondag na het feest van Paulus' bekering wordt de pauwelviering gehouden: een folkloristisch feest in het gehucht Sint-Paulus waarbij onder andere gewijde pauwelbroodjes worden geworpen.
In het weekend van Pinksteren en tijdens het eerste weekend van oktober wordt kermis gehouden op het Marktplein.

Bekende inwoners bewerken

De komiek Urbanus woont in deelgemeente Tollembeek.
Actrice en zangeres Nele Bauwens werd geboren in Galmaarden.
Georges Cardoen, burgemeester, volksvertegenwoordiger en senator.

Nabijgelegen kernen bewerken

Sint-Paulus, Tollembeek, Herhout

Externe links bewerken

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Matthijs, Michel (2003), Galmaarden 1900-2000 Herinneringen, pp. 3-4.
↑ Oudiette, Ch. (an VII). Gamerages. In Le département de la Dyle ou première partie du dictionnaire géographique et topographique des neuf départemens de la Belgique. (p. 57). Bruxelles: Armand Gaborria.
↑ De mijnwerker en het station. Gearchiveerd op 17 mei 2021. Geraadpleegd op 03/02/2022.
↑ Markvallei. Natuurpunt. Gearchiveerd op 10 mei 2023.
↑ Simons, Kirsten, Het stilste plekje van Vlaams-Brabant: "Stilte is levensnoodzakelijk". vrtnws (24/02/2020). Gearchiveerd op 3 februari 2022.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

Zie de categorie Galmaarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Matthijs, Michel (2003), Galmaarden 1900-2000 Herinneringen, pp. 3-4.

[2] Oudiette, Ch. (an VII). Gamerages. In Le département de la Dyle ou première partie du dictionnaire géographique et topographique des neuf départemens de la Belgique. (p. 57). Bruxelles: Armand Gaborria.

[3] De mijnwerker en het station. Gearchiveerd op 17 mei 2021. Geraadpleegd op 03/02/2022.

[4] Markvallei. Natuurpunt. Gearchiveerd op 10 mei 2023.

[5] Simons, Kirsten, Het stilste plekje van Vlaams-Brabant: "Stilte is levensnoodzakelijk". vrtnws (24/02/2020). Gearchiveerd op 3 februari 2022.

[6] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[7] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[8] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006

[9] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]