Bertem

**Bertem**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Leuven
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	29,99 km² (2021); 81,07%; 10,7%; 8,23%
Coördinaten	50° 52' NB, 4° 38' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	10.258 (01/01/2022) ; 49,07% ; 50,93% ; 342,04 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2022); 20,89%; 58,81%; 20,3%
Buitenlanders	8,63% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Joël Vander Elst (Open Vld)
Bestuur	Open Vld, CD&V
Zetels; Open Vld; CD&V; Groen; N-VA; Vooruit; Onafhankelijk;	21; 8; 6; 3; 2; 1; 1;
Economie
Gemiddeld inkomen	24.905 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	3,38% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 3060; 3060; 3061	Deelgemeente; Bertem; Korbeek-Dijle; Leefdaal
Zonenummer	016 - 02
NIS-code	24009
Politiezone	Voer En Dijle
Hulpverleningszone	Oost Vlaams-Brabant
Website	www.bertem.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Leuven; in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal	België

Bertem is een plaats en gemeente in de provincie Vlaams-Brabant in België. De gemeente heeft in 2019 de kaap van 10.000 inwoners overschreden. De gemeente ligt in de landstreek Dijleland.

ToponymieBewerken

Het toponiem Bertem is mogelijk afkomstig van het Germaanse berta, dat "schitterend" betekent, en van "heem". Bertem kan dus verklaard worden als schitterende woning. De naam Bertem kan ook verwijzen naar de moerassen van de Voer of naar de eigennaam Beert.

GeschiedenisBewerken

Bertem ontstond als landgoed van de abdij van Corbie (Frankrijk). Het dorp telt nog vele "teussers" of veehandelaars. Om die reden is de huisstijl van de gemeente Bertem ook gebaseerd op het aloude "teussersgebaar"; twee handen die het gebaar uitvoeren waarmee de veeboeren een overeenkomst afsloten.

Op 23 november 1870 landde in Bertem een gasballon uit het belegerde Parijs.^[1] Behalve de piloot Wilfrid de Fonvielle (fr) had L'Égalité vier passagiers, twaalf postduiven en wat post voor verwanten aan boord.

Tweede WereldoorlogBewerken

De gemeente werd op 16 mei 1940bezet door het Duitse leger.^[2] Op 5 juli 1944 werd Bertem getroffen door een geallieerd luchtbombardement. De bevrijding volgde op 4 september 1944.

Minstens 24 weerstanders werden naar het Auffanglager van Breendonk gedeporteerd.^[3]^[4]

GeografieBewerken

KernenBewerken

De fusiegemeente telt naast Bertem zelf nog de deelgemeenten Korbeek-Dijle en Leefdaal.

TabelBewerken

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Bertem	10,76	4.779	444	24009A
2	Korbeek-Dijle	4,15	808	194	24009B
3	Leefdaal	15,08	4.553	302	24009C

Demografische ontwikkelingBewerken

Demografische evolutie voor de fusieBewerken

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeenteBewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

BezienswaardighedenBewerken

De Sint-Pieters-Bandenkerk, een oude romaanse kerk met een bijzonder Mariabeeldje en een Van Peteghemorgel uit 1829
In de deelgemeenten: Sint-Bartholomeuskerk in Korbeek-Dijle, Sint-Lambertuskerk in Leefdaal en Sint-Veronakapel in Leefdaal, die volgens de legende gebouwd werd op het graf van de H. Verona, een mythische dochter van Lodewijk de Duitser.
De pastorie, opgetrokken in Lodewijk XVI-stijl
Het Sint-Medardushof, een gesloten hoeve uit de 17de-18de eeuw
Het Tempierenhof (ook gekend als Hof van Vroeienberg of van Sint-Verone), een hoeve met 17de-, 18de- en 19de-eeuwse elementen
Speelbos 't Vossenhol

Zie ook de lijst van onroerend erfgoed in Bertem

Het gemeentehuis aan de Tervuursesteenweg
Sint-Pieters-Bandenkerk

NatuurBewerken

Bertembos en Eikenbos zijn de grootste bossen in Bertem. De Koeheide is een natuurreservaat beheerd door Natuurpunt. Op het leemplateau van Leefdaal komt een populatie hamsters voor en in Korbeek-Dijle de vroedmeesterpad.

MobiliteitBewerken

Een van de radartorens van Skeyes

Tegenwoordig is Bertem vooral bekend als doorvoergebied van de E40. Op het hoogste punt van de gemeente bevinden zich twee indrukwekkende radarinstallaties van Skeyes, voorheen Belgocontrol, die het vliegverkeer in de gaten houden.

PolitiekBewerken

Zie Lijst van burgemeesters van Bertem voor een overzicht

Bertem kende jarenlang een vrij opmerkelijk politiek systeem. Geen echte partijen, maar de twee fanfares vormden de basis hiervoor. Zo is er de 'IV Eemskinderen', opgericht in 1867, en liberaal van inborst, en de 'Vrijheidszonen', de fanfare van de sissen, de plaatselijke katholieken, ontstaan in 1891. Haar oorsprong lag waarschijnlijk in geschillen in de gemeenteraad over het onderwijs. Daar bleken de verschillen tussen de verschillende leden zo groot, dat een splitsing zich opdrong. De fanfares steunden een bepaalde lijst tijdens gemeenteraadsverkiezingen. Ook Leefdaal, waar Bertem in 1977 mee fuseerde, kende een gelijkaardig systeem.

2013-2018Bewerken

Bertem wordt bestuurd door een coalitie van Gemeentebelangen-Open Vld en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 14 op 21 zetels. Tot eind 2015 was Albert Mees (Gemeentebelangen-Open Vld) burgemeester. Halverwege de legislatuur werd hij opgevolgd door zijn partijgenoot Joël Vander Elst.

2019-2024Bewerken

Na de verkiezingen van 2018 werd de coalitie tussen Gemeentebelangen-Open Vld en CD&V verdergezet met opnieuw 14 op 21 zetels. Joël Vander Elst werd herverkozen als burgemeester met 1361 voorkeurstemmen. Dit was de eerste keer dat een politicus in Bertem zoveel stemmen kreeg. De partijen sp.a en Groen trekken deze verkiezingen als een kartel naar de kiezer. In de gemeenteraad vormden ze nadien echter 2 verschillende fracties. Dit had tot gevolg dat er wel 3 van de 4 rechtstreeks verkozenen socialistisch waren maar door verschuivingen er vanaf september 2022 nog maar 1 socialistisch gemeenteraadslid overbleef. Het aantal gemeenteraadsleden van Groen steeg daarentegen van 1 naar 3.

De Bertemse gemeenteraad ziet er na de verkiezingen van 14 oktober 2018 als volgt uit^[5]:

Gemeentebelangen-Open VLD: 8 zetels: Joël Vander Elst, Tom Philips, Yvette Laes, Jimmy Geyns, Roland Gustin, Diane Vander Elst, Hans Neckebrouck (volgt Albert Mees op) en Sonia Stiasteny (volgt Greet Goossens op)
CD&V: 6 zetels: Marc Morris, Joery Verhoeven, Eddy Vranckx (vanaf 2021 voorzitter van gemeenteraad), Jan De Keyzer, Iris De Smet en Roos De Backer (volgt Jenne Van Cortenberg op)
N-VA: 2 zetels: Joris Fonteyn en Jürgen Gyns (volgt Peter Persyn op)
Groen: 3 zetels: Wouter Fock, Maria Andries (volgt Leonard Vranckx op) en Bart Vander Elst (volgt Griet Verhenneman op)
Vooruit: 1 zetels: Pieter Sempels
Onafhankelijk: 1 zetel: Karin Baudemprez (tot februari 2019 in N-VA-fractie)

SchepencollegeBewerken

Functie en bevoegdheden	Naam
Burgemeester Politie en veiligheid, burgerzaken, feestelijkheden, begraafplaatsen, personeel en organisatieontwikkeling, preventie, bescherming en welzijn op het werk, informatie en communicatie.	Joël Vander Elst	Gemeentebelangen-Open VLD
Eerste schepen Openbare werken, mobiliteit, patrimonium, wonen, ontwikkelingssamenwerking, gezondheidsbeleid, erfgoed en juridische zaken.	Marc Morris	CD&V
Tweede schepen Onderwijs, cultuur, bibliotheek, seniorenwerking, sport en dierenwelzijn	Yvette Laes	Gemeentebelangen-Open VLD
Derde schepen Milieu, evenementen, landbouw, bosbeleid, toerisme en kerkfabrieken	Joery Verhoeven	CD&V
Vierde schepen Financiën, lokale Economie, ruimtelijke ordening, sociale zaken, jeugd, kinderopvang, ICT en GIS	Tom Philips	Gemeentebelangen-Open VLD

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976Bewerken

Partij		10-10-1976^[6]		10-10-1982^[6]		9-10-1988^[6]		9-10-1994^[6]		8-10-2000^[6]		8-10-2006^[7]		14-10-2012^[8]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	17	%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21
	GB¹ / PVV² / GB-VLD³ / GB-Open VLD⁴	41,93¹	8	35,61¹	8	30,79²	7	37,1³	9	40,78³	9	38,85³	9	29,92⁴	8	36,8⁴	8
	CVP¹ / CD&V+N-VA^A / CD&V²	38,0¹	8	26,4¹	5	23,43¹	5	23,85¹	6	30,9¹	6	38,41^A	9	26,1²	6	26,2²	6
	VU¹ / CD&V+N-VA^A / N-VA²	7,92¹	0	8,0¹	1	7,69¹	1	6,49¹	0	-		38,41^A	9	17,88²	4	17,9²	3
	SP¹ / sp.a² / sp.a-Groen^B	10,5¹	1	14,3¹	2	11,34¹	2	11,14¹	2	13,7¹	2	13,87²	2	13,22²	2	19,1^B	4
	Agalev¹ / Groen² / sp.a-Groen^B	-		-		6,85¹	0	8,58¹	1	14,63¹	2	8,87²	1	8,81²	1	19,1^B	4
	Landelijke Christen-Democraten (LCD)	1,64	0	15,68	3	19,42	4	9,58	1	-		-		-		-
Anderen^(*)		-		-		0,48	0	3,25	0	-		-		4,06	0	-
Totaal stemmen		4947		5427		5826		5936		6091		6425		6637		6779
Opkomst %						84,42		94,09		92,48		93,68		93,36		92,6
Blanco en ongeldig %		2,77		3,76		4,02		4,73		6,27		5,74		3,25		3,9

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1988: PVDA / 1994: Vlaams Blok / 2012: Bertem Beter Besturen (BBB)

PartnergemeentesBewerken

Roemenië - Tăut

OverledenBewerken

Clem de Ridder (1920-2013), activist, componist en schrijver
Ernest Persoons (1937-2022), historicus en algemeen rijksarchivaris

LiteratuurBewerken

H. Vannoppen, De geschiedenis van Bertem, de parel van de Voervallei, Bertem, 1978.
H. Vannoppen, De geschiedenis van Bertem, het Teussersdorp bij de romaanse kerk, Bertem, 1980.
E. Derveaux (red.), Versteende geloften. Kapellen in Tervuren en Bertem (Vura Ducum, 7), Tervuren, 2009.

Externe linksBewerken

http://www.bertem.be

Bronnen, noten en/of referenties

↑ 150 jaar geleden landde "de duivel" in Bertem: het verhaal van de allereerste luchtpost in Vlaanderen, VRTNWS, 23 november 2020
↑ Willy Brumagne, Sint-Bernardus. De tumultueuze meidagen 1940 (31 mei 2014). Gearchiveerd op 6 augustus 2020. Geraadpleegd op 25 maart 2020.
↑ https://www.dewereldmorgen.be/community/breendonkgevangenen-per-gemeente/ Jan Hertogen, 2014. Breendonkgevangenen per gemeente
↑ Gemeente BERTEM Overlijdensbericht van drie gefusilleerden https://bel-memorial.org/cities/vlaams-brabant/bertem/bertem_overlijdensbericht_3_gefusilleerden.htm
↑ Samenstelling gemeenteraad. Gearchiveerd op 8 december 2021. Geraadpleegd op 1 januari 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006^{[dode link]}
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

Zie de categorie Bertem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] 150 jaar geleden landde "de duivel" in Bertem: het verhaal van de allereerste luchtpost in Vlaanderen, VRTNWS, 23 november 2020

[2] Willy Brumagne, Sint-Bernardus. De tumultueuze meidagen 1940 (31 mei 2014). Gearchiveerd op 6 augustus 2020. Geraadpleegd op 25 maart 2020.

[3] ttps://www.dewereldmorgen.be/community/breendonkgevangenen-per-gemeente/ Jan Hertogen, 2014. Breendonkgevangenen per gemeente

[4] Gemeente BERTEM Overlijdensbericht van drie gefusilleerden https://bel-memorial.org/cities/vlaams-brabant/bertem/bertem_overlijdensbericht_3_gefusilleerden.htm

[5] Samenstelling gemeenteraad. Gearchiveerd op 8 december 2021. Geraadpleegd op 1 januari 2021.

[fgov-6] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[7] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006^{[dode link]}

[8] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]