Lierde

gemeente in Oost-Vlaanderen, België

Lierde is een gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De gemeente telt een kleine 7.000 inwoners, die Lierdenaars[1] worden genoemd. De plaats bevindt zich in de Vlaamse Ardennen.

Lierde
Gemeente in België Vlag van België
Lierde (België)
Lierde
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen
Arrondissement Oudenaarde
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
26,32 km² (2022)
83,3%
10,53%
6,17%
Coördinaten 50° 49' NB, 3° 49' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
6.874 (01/01/2024)
49,91%
50,09%
261,21 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
18,71%
58,45%
22,84%
Buitenlanders 2,78% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Jurgen Soetens (Voor Lierde)
Bestuur Voor Lierde, de 3de partij
Zetels
Voor Lierde
De 3de Partij
Open Vld Lierde
17
11
3
3
Economie
Gemiddeld inkomen 22.711 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 3,12% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
9570
9570
9571
9572
Deelgemeente
Deftinge
Sint-Maria-Lierde
Hemelveerdegem
Sint-Martens-Lierde
Zonenummer 055 / 054 / 09
NIS-code 45063
Politiezone Geraardsbergen / Lierde
Hulpverleningszone Zuid-Oost
Website Officiële website
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Oudenaarde
in de provincie Oost-Vlaanderen
Portaal  Portaalicoon   België
Gemeentehuis van Lierde.

Geschiedenis

bewerken

Onder de Romeinen behoorde het de streek tot de civitas Nerviorum, eerst in de provincie Gallia Belgica, vanaf de 4de eeuw in de provincie Belgica secunda. Toen de Franken de streek veroverden, werd het gebied opgenomen in het Frankische en later in het Merovingische rijk. Na de verdeling van dat rijk bij de dood van Clovis in 511 werd de streek ingelijfd bij Austrasië. In het grote rijk van Karel de Grote waren de dorpen een onderdeel van de Brabantgouw, een kleinere administratieve eenheid. Bij het verdrag van Verdun in 843 werden de regio ondergebracht in het Middenrijk van Lotharius dat steeds meer onder de invloed van de Duitse keizers kwam en in 925 aan het Duitse Rijk werd toegevoegd. Reeds in 870 bleek de Brabantgouw verdeeld te zijn in vier graafschappen waarbij de Lierdse dorpen in het graafschap Biest, het latere graafschap Ename lagen. In 1034 kreeg Renier V van Henegouwen het dankzij zijn huwelijk in zijn bezit, maar de graven van Vlaanderen, die er ook aanspraak op maakten, veroverden het in 1048. Het bleef echter tot het Duitse Rijk behoren, vandaar hun ligging in wat men 'keizerlijk Vlaanderen' noemt. Boudewijn V, graaf van Vlaanderen, voerde een nieuwe staatkundige indeling in waarbij de gouwen vervangen werden door kasselrijen. De Lierdse dorpen maakten voortaan deel uit van de kasselrij 'Land Van Aalst'. In 1164 werd het gebied definitief ingelijfd bij Kroon-Vlaanderen. Dit bleef zo tot en met de Franse verovering van de Oostenrijkse Nederlanden in 1795. Na de nieuwe Franse indeling in departementen maakten ze deel uit van het departement van de Schelde (Département de l'Escaut). Later vormden ze een onderdeel van de provincie Oost-Vlaanderen.

Binnen het Land Van Aalst had elk van de vier dorpen een eigen statuut. Deftinge, Hemelveerdegem, Sint-Maria-Lierde en Sint-Martens-Lierde behoorden in de middeleeuwen tot het bisdom Kamerijk, het aartsdiakonaat Brabant en de dekenij Geraardsbergen. Toen in 1559 onder Filips II nieuwe bisdommen opgericht werden, gingen zij deel uitmaken van het aartsbisdom Mechelen. De aartsdiakonaten werden geleidelijk afgeschaft.

Na de napoleontische hervormingen in 1801 werden de vier parochies ingedeeld bij het bisdom Gent, dekenij Ronse en de kantonnale pastorij Nederbrakel. Gedurende de periode 1847-1852 werden een aantal parochies afgescheiden van het dekenij Ronse en samengevoegd tot de dekenij Geraardsbergen, Deftinge, Hemelveerdegem, Nederbrakel, Opbrakel, Ophasselt, Parike, Sint-Martens-Lierde, Sint-Maria-Lierde en Steenhuize. In 1909 werd dan de dekenij Nederbrakel opgericht waartoe de vier tot op vandaag behoren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stortte op 21 december 1942 een Lancaster DXP W4234 van 57 Squadron RAF (onderweg naar een missie in München) neer op het gehucht Kakebeke te Sint-Maria-Lierde nadat hij boven Steenhuize geraakt werd door het boordgeschut van een Duitse Messerschmitt[2][3]. Op 6 mei 2000 werd een monument opgericht voor de zes overleden bemanningsleden (de zevende werd gevangen genomen)[4].

In 1977 ontstond de fusiegemeente Lierde uit de vroegere deelgemeenten. Iedere deelgemeente kende dus ook haar eigen ontstaan en geschiedenis.[5]

Deelgemeenten

bewerken
# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS code
1 Sint-Maria-Lierde 8,97 2.521 281 45062A
2 Hemelveerdegem 2,80 397 142 45062B
3 Deftinge 7,65 1.774 232 45062C
4 Sint-Martens-Lierde 6,90 1.887 274 45062D

Demografische ontwikkeling

bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[6] Evolutie: 1992=index 100
1992 6.159 100,0
1993 6.166 100,1
1994 6.199 100,6
1995 6.180 100,3
1996 6.195 100,6
1997 6.255 101,6
1998 6.271 101,8
1999 6.282 102,0
2000 6.291 102,1
2001 6.302 102,3
2002 6.374 103,5
2003 6.400 103,9
2004 6.399 103,9
2005 5.426 104,3
2006 6.399 103,9
2007 6.454 104,8
2008 6.474 105,1
2009 6.478 105,2
2010 6.534 106,1
2011 6.497 105,5
2012 6.542 106,2
2013 6.522 105,9
2014 6.579 106,8
2015 6.548 106,3
2016 6.550 106,3
2017 6.563 106,6
2018 6.567 106,6
2019 6.616 107,4
2020 6.579 106,8
2021 6.626 107,6
2022 6.689 108,6
2023 6.805 110,5
2024 6.874 111,6

Bezienswaardigheden

bewerken
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Lierde voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De gemeente is vooral bekend om het Sint-Jansretabel[7] in de Sint-Jan-Baptistkerk van Hemelveerdegem (erkend als Vlaams Topstuk) en de Kartuizerpriorij Sint-Martens-Bos in Sint-Martens-Lierde. Op de grens met Erwetegem (Zottegem) ligt natuurgebied Parkbos-Uilenbroek. In 2024 werd bekend gemaakt dat er een geboortebos wordt aangeplant aan Laerebeke en dat het Kartuizerpad tussen Sint-Martens-Lierde en Hemelveerdegem wordt heropend.[8][9]

Politiek

bewerken
Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
11
3
3
11 
De 17 zetels zijn als volgt verdeeld:
     Voor Lierde: 11
     de 3de partij: 3
     Open Vld Lierde: 3

Structuur

bewerken

De gemeente Lierde ligt in het kieskanton Brakel in het provinciedistrict Oudenaarde, het kiesarrondissement Aalst-Oudenaarde en de kieskring Oost-Vlaanderen.

Lierde Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Oost-Vlaanderen Oudenaarde Lierde
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Oost-Vlaanderen Aalst-Oudenaarde Oudenaarde Brakel Lierde
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis

bewerken

Burgemeesters van Lierde waren:

2013-2018

bewerken

Burgemeester is Jurgen Soetens (CD&V-Lierde).[14] Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V-Lierde en Centrumlijst. Samen vormen ze de meerderheid met 10 op 17 zetels.

2019-2024

bewerken

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 haalde de partij Voor Lierde de absolute meerderheid. Ze ging echter alsnog in coalitie met de Derde Partij. Hierdoor hebben ze een meerderheid van 14 op 17 zetels. De burgemeester blijft Jurgen Soetens (Voor Lierde).

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

bewerken
Partij 10-10-1976[15] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[16] 14-10-2012[17] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17
Agalev1/ sp.a-Groen!B/ Lierde 2012C - - - 5,521 0 - 21,67B 3 13,48C 2 - -
SP1/ sp.a-Groen!B/ Lierde 2012C/ SPAnKRACHT2 24,751 4 22,341 3 22,971 3 22,431 4 21,651 3 4,62 0
De 3de Partij - - - - - 19,14 3 22,96 4 19,1 3
Centrumlijst1/ PVV2/ Lierde-CentrumA/ Open Vld3/ Lierde RechtUit4 32,531 5 39,231 7 33,012 6 32,961 6 32,51 6 59,2A 5 21,021 4 19,03 3 4
LIERDE1/ CVP2/ Lierde-CentrumA/ CD&V-Lierde3/ Voor Lierde4 42,721 8 38,421 7 44,022 8 39,091 7 45,841 8 6 33,23 6 51,34 11 4
N-VA - - - - - - 9,34 1 6,0 0 -
Totaal stemmen 4437 4645 4725 4774 4882 5017 4991 5036
Opkomst % 97,75 97,11 96,85 97,4 95,43 95,8
Blanco en ongeldig % 1,13 2,11 3,26 3,6 4,73 3,87 4,29 4,3

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur

bewerken
 
een Geraardsbergse Mattentaart

Lierde mag zich een producent noemen van de Geraardsbergse mattentaart, het allereerste Vlaams product met Europees label. Als kleine buurgemeente van de mattentaartenstad Geraardsbergen, krijgt Lierde echter de meer bescheiden titel van mattentaartengemeente.

Lierde heeft ook een eigen toneelvereniging (Simali) en een poppenkastgezelschap ('t spelleke van Lierde).

In Lierde spelen de voetbalclubs VC Eendracht Deftinge en FC Bonanza, de laatste uit Sint-Martens Lierde. Lierde kent ook nog volleybalclub S.S.J Hemelveerdegem en dansverenigingen Love2Dance en Dance-Experience. Ook beschikt Lierde over verschillende wielertoeristenclubs waaronder WTC Tempelhof.

Sportclubs Lierde
Sportclub Locatie Deelgemeente
V.C. Eendracht Deftinge Voetbalveld Deftinge
FC Bonanza Voetbalveld Sint-Martens-Lierde
FC Dikken (Minivoetbal) Sporthal De Zandloper Sint-Maria-Lierde
Badminton Jogging Sportief Sporthal De Zandloper Sint-Maria-Lierde
Dansclub Dance- Experience Sporthal De Zandloper Sint-Maria-Lierde
Jogging Sportief Lierde OC De Lier Sint-Maria-Lierde
TC Lierde (Padel - Tennis) Sportpark De Zandloper Sint-Maria-Lierde
Sporting Sint-Jan Hemelveerdegem (Volleybal) Sporthal De Zandloper Sint-Maria-Lierde
CSC Lierde (Wandelclub) / Lierde
WTC Tempelhof / Lierde

Toerisme

bewerken

Door deze gemeente loopt onder meer de fietsroute Denderende steden.

Lierde heeft heel wat te bieden op het vlak van toerisme. De 4 deelgemeenten bieden tal van bezienswaardigheden, memorials en natuurgebieden.

Bezienswaardigheden[18]:

  • Kartuizerpriorij en kerk
  • Beschermd landschapsplein van Sint-Jans-Hemelveerdegem
  • Sint-Jan de Doperkerk
  • Retabel van Sint-Jan de Doper

Bekende Lierdenaars

bewerken
bewerken
Zie de categorie Lierde van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.