Zedelgem

gemeente in West-Vlaanderen, België

Zedelgem is een plaats en gemeente in de Belgische provincie West-Vlaanderen. De gemeente ligt tussen Brugge en Torhout en telt ruim 23.000 inwoners. Zedelgem (in de volksmond Zilleghem) bestaat sinds 1977 uit de deelgemeenten Aartrijke, Loppem, Veldegem en Zedelgem zelf.

Zedelgem
Gemeente in België Vlag van België
Zedelgem (België)
Zedelgem
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Arrondissement Brugge
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
60,66 km² (2022)
74,84%
13,09%
12,08%
Coördinaten 51° 9' NB, 3° 8' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
23.460 (01/01/2024)
49,84%
50,16%
386,75 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
18,82%
58,79%
22,39%
Buitenlanders 2,99% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Annick Vermeulen (CD&V)
Bestuur CD&V-Nieuw
Zetels
CD&V-Nieuw
N-VA
Vooruit-Groen
Vlaams Belang
27
18
5
3
1
Economie
Gemiddeld inkomen 22.371 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 2,81% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
8210
8210
8210
8211
Deelgemeente
Zedelgem
Loppem
Veldegem
Aartrijke
Zonenummer 050
NIS-code 31040
Politiezone Het Houtsche
Hulpverleningszone Zone 1
Website Officiële website
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Brugge
in de provincie West-Vlaanderen
Portaal  Portaalicoon   België

Geschiedenis

bewerken

De omgeving van Zedelgem was reeds bewoond tijdens het neolithicum, getuige vondsten uit het begin van de 20e eeuw. Uit de bronstijd (3000–800 v.Chr.) werden ringvormige structuren van voormalige grafheuvels waargenomen. Bewoning uit de Romeinse tijd is onzeker, maar de plaatsnaam Zedelgem gaat vermoedelijk terug tot de Frankische tijd (5e eeuw). Vanaf de 6e eeuw werd de streek gekerstend en ontstonden er parochiekerken. De oudste schriftelijke vermelding, als Sedelingem, dateert van 1089. Zedelgem was een heerlijkheid, behorende tot het Brugse Vrije. De heren van Zedelgem droegen aanvankelijk de naam van Zedelgem, maar in 1419 stierf dit geslacht in de mannelijke lijn uit en kwam de heerlijkheid door huwelijk aan de familie van Haverskerke. Het patronaatsrecht van de kerk van Zedelgem kwam uiteindelijk in bezit van de Sint-Amandsabdij, wat in 1107 werd bevestigd. In 1266 kwam het aan de Sint-Pietersabdij te Gent, in ruil voor dat van Rumegies. In 1296 schonk de Graaf van Vlaanderen het Vloethemveld aan het Sint-Janshospitaal te Brugge.

In de 14e eeuw werd een gotische kerk gebouwd die de eerdere, Romaanse, kerk verving.

De 16e en 17e eeuw brachten veel ellende met zich mee door de oorlogen tegen de noordelijke Nederlanden en later tegen Frankrijk. In de 2e helft van de 18e eeuw was sprake van opbloei. Van 1751–1754 werd de Torhoutsesteenweg aangelegd. Op het kruispunt van deze weg met de Kuilputstraat werd herberg De Gouden Leeuw opgericht, waaromheen zich een nieuwe kern, De Leeuw, ontwikkelde met bedrijvigheid, zoals een bakkerij en een windmolen.

In de nabijheid was ook een smidse, in bezit van Jacobus Dombrecht, waar in 1815 Alexander Claeys in de leer kwam, door huwelijk eigenaar van de smidse werd, welke uiteindelijk uitgebouwd werd tot een grote industriële onderneming: Op de kern Sint-Elooi (De Leeuw) stonden de werkhuizen Claeys, Superia, Packo en Excelsior (Hessels) aan de wieg van de metaalnijverheid in de gemeente. De verschillende fabrieken van de familie Claeys waren onder meer de constructeur van de Flandria-fietsen en motorfietsen (de eerste fiets werd in 1896 geproduceerd) alsook Superia die eveneens fietsen en motorfietsen maakten. Daarnaast was de firma Claeys bekend van landbouwmachines (in 1903 werd de eerste gietijzeren paardenmanege geproduceerd). Sinds de jaren 1960 is Claeys onderdeel van New Holland, en kende sindsdien internationale bekendheid als producent van maaidorsers. Het groeide uit tot de grootste industriële werkgever in de regio Brugge[1].

In 1875 kwamen de Zusters van Heule naar Zedelgem, om onderwijs te geven, in 1905 aangevuld door de Broeders Xaverianen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Zedelgem door de Duitsers gebruikt als logistiek centrum ter bevoorrading van het IJzerfront, waarbij de fabrieken van Claeys als artilleriewerkplaats werden benut. Er werden tramlijnen aangelegd, munitiedepots en andere magazijnen. Ook kwam er een vliegveld. Deze infrastructuur is, op enkele bunkers na, vrijwel geheel verdwenen. In 1920 werd op het Vloethemveld door het Belgische leger een munitiepark in gebruik genomen.

De Tweede Wereldoorlog kwam voor Zedelgem ten einde met de bevrijding op 8 september 1944.

Nieuwe wijken werden gebouwd, zoals Groenhof vanaf 1963 en Groene Meersen vanaf 1969. De Linde werd in de jaren '70 van de 20e eeuw voltooid.

Naast Zedelgem zelf behoren tot de gemeente ook de deelgemeenten Aartrijke, Veldegem en Loppem. Op het grondgebied van de hoofdgemeente Zedelgem, ligt nog een groot gehucht, De Leeuw, aan het kruispunt Zuidwege.

# Naam Opp.
(km²)[2]
Inwoners
(2020)[2]
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Zedelgem (I) 15,87 7 935 500 31040A
2 Loppem (IV) 12,68 4 898 368 31040B
3 Veldegem (III) 10,95 5 211 476 31040C
4 Aartrijke (II) 21,13 4 802 227 31040D

De gemeente Zedelgem grenst zo aan een groot aantal dorpen:

 
Zedelgem, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.

Bezienswaardigheden

bewerken
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Zedelgem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
 
Sint-Laurentiuskerk
  • De Sint-Laurentiuskerk bezit een zeldzame Romaanse doopvont uit Doornikse steen (12e eeuw).
  • De Platsemolen, een molenrestant van 1866.
  • Kerkhof van Zedelgem
  • De Letse Bijenkorf, een omstreden[3] monument ter ere van soldaten van het Letse Legioen, een onderdeel van de Waffen-SS, die na afloop van de Tweede Wereldoorlog als krijgsgevangene opgesloten waren in een kamp nabij Zedelgem.[4]

Natuur en landschap

bewerken

Zedelgem behoort tot Zandig Vlaanderen en de kom ligt op een hoogte van ongeveer 12 meter, terwijl de hoogte van de omgeving varieert van 9 tot 20 meter. De Plaatsebeek stroomt door het centrum en de Zabbeek stroomt iets ten noorden daarvan.

Tot de nabijgelegen natuurgebieden behoren het Vloethemveld, in het westen, dat het vroegere munitiedepot herbergt en een beschermd landschap is. Ten oosten van de buurtschap De Leeuw vindt men het gemeentelijk domein Merkenveld, een bosgebied waarin zich ook een jeugdverblijf bevindt. Ook Doeveren bevindt zich deels op Zedelgems grondgebied.

Op het grondgebied van Zedelgem bevinden zich ook enkele wandelpaden, namelijk Merkenveldpad, Sint-Maartenspad, Sint-Elooipad, Heirwegpad en Klytepad. Fietsroutes zijn de Boschvogelroute en de Zilleghemroute.

Politiek

bewerken

Structuur

bewerken
Zedelgem Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   West-Vlaanderen Brugge Zedelgem
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegen­woordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring West-Vlaanderen Brugge Brugge Brugge Zedelgem
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-
  Zie Lijst van burgemeesters van Zedelgem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vanaf 2015 is Annick Vermeulen (CD&V) burgemeester. Ze volgt er partijgenoot Patrick Arnou op.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

bewerken
Partij of kartel 10-10-1976 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006 14-10-2012[5] 14-10-2018[6] 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 25 % 25 % 25 % 27 % 27 % 27 % 27 % 27 % 27
SP1/ sp.a-GroenD/ SAMEN sp.a2/ Vooruit3 14,171 3 14,871 3 14,451 3 9,651 2 10,371 2 15,41D 4 14,85D 3 6,172 1 3
Agalev1/ sp.a-GroenD/ Groen2 - - 5,071 0 6,891 1 8,491 2 11,272 2 2
CVP1/ CVP-NWA/ CD&V-NieuwB/ Lijst BurgemeesterC 55,461 15 44,121 12 33,421 10 31,141 10 57,64A 19 58,21B 18 58,77B 18 58,74B 19 C
NIEUW1/ CVP-NWA/ CD&V-NieuwB/ Lijst BurgemeesterC - - 31,81 9 36,681 11
VU1/ N-VA2 - 9,641 2 6,131 1 - - - 20,362 5 13,622 3 2
Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 - - - 2,951 0 6,281 1 10,162 2 6,032 1 9,372 2 2
PVV1/ VLD2/ VLD-Vivant OK3 3,851 0 - - 12,362 3 13,42 3 13,763 3 - - -
PW 26,52 7 30,65 8 9,12 2 - - - - - -
Anderen(*) - 0,73 0 - 0,32 0 3,82 0 2,46 0 - 0,83 0 -
Totaal stemmen 11963 13490 14385 15355 16083 15872 15830 17054
Opkomst % 96,59 95,77 95,22 94,18 94,32
Blanco en ongeldig % 2,11 4,07 3,6 3,8 3,74 4,51 4,04

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.

De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt
(*) 1982: PVDA (0,73%) / 1994: PVDA (0,32%) / 2000: ANDERS (2,41%), ALLEEN (1,41%) / 2006: SAMEN (2,46%) / 2018: Lijst 8210 (0,83%)
Bronnen: 1976-2000: Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

Demografische evolutie

bewerken

Demografische evolutie voor de fusie

bewerken
  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december
  • 1920: afscheiding van Veldegem in 1919 (met 2.264 inwoners)

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[7] Evolutie: 1992=index 100
1992 20.725 100,0
1993 20.944 101,1
1994 21.124 101,9
1995 21.195 102,3
1996 21.381 103,2
1997 21.681 104,6
1998 21.797 105,2
1999 21.927 105,8
2000 22.020 106,2
2001 21.993 106,1
2002 21.918 105,8
2003 21.938 105,9
2004 21.853 105,4
2005 21.763 105,0
2006 21.835 105,4
2007 21.940 105,9
2008 22.067 106,5
2009 22.058 106,4
2010 22.180 107,0
2011 22.357 107,9
2012 22.320 107,7
2013 22.349 107,8
2014 22.299 107,6
2015 22.407 108,1
2016 22.479 108,5
2017 22.554 108,8
2018 22.635 109,2
2019 22.819 110,1
2020 22.852 110,3
2021 22.901 110,5
2022 23.157 111,7
2023 23.391 112,9
2024 23.460 113,2

Bekende personen

bewerken

Verenigingen

bewerken

Zustergemeenten

bewerken

Nabijgelegen kernen

bewerken

Snellegem, Aartrijke, De Leeuw

bewerken
Zie de categorie Zedelgem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.