Aquaduct (watergang)

watergang

Een aquaduct (Latijn: aquaeductus: waterleiding) is een soort viaduct (brug) voor een waterloop (spreng, rivier, kanaal) of waterleiding, waarbij andere verkeersstromen onder het water door worden geleid.

Romeins aquaduct in Segovia, Spanje
Romeins aquaduct, Spanje

Toepassingen bewerken

 
Pont du Gard (Frankrijk), een Romeins aquaduct, gebouwd rond 40 n.Chr.

Ruim voor het begin van de jaartelling werden aquaducten al gebruikt als belangrijk onderdeel van irrigatiesystemen. Bekend zijn ook de grote Romeinse aquaducten - een samenvoeging van de Latijnse woorden 'aqua' (water) en 'ducere' (leiden of voeren) - die grote steden van drinkwater voorzagen. Sommige hiervan konden zo'n 190.000 m3 per dag overbrengen (Chanson, 2000). In Rome worden enkele Romeinse aquaducten zelfs vandaag de dag nog voor dit doel gebruikt. In Nederland werden soms (met name op de Veluwe) kleine gegraven beken (spreng) voor drinkwater of voor het aandrijven van watermolens over andere, lagere watergangen geleid.

Pas later werden ook aquaducten gebouwd voor het scheepvaartverkeer. In Nederland zijn er hiervan verschillende te vinden. In Nederland gaat het vaak om een weg die een waterweg onderlangs kruist, maar in andere landen zijn ook bevaarbare aquaducten gebouwd op de plaats waar twee waterwegen met verschillende waterhoogtes elkaar kruisen. Minstens een van beide kruisende waterwegen is in dat geval dus kunstmatig. Een aquaduct in een auto(snel)weg heeft veel weg van een tunnel. Het grote verschil is dat in het geval van een aquaduct de waterweg door een betonnen bak stroomt, terwijl bij een tunnel slechts sprake is van een constructie onder de oorspronkelijke bedding door.

Romeinse aquaducten bewerken

  Zie Romeins aquaduct voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Enkele bekende Romeinse aquaducten zijn te vinden in:

Aquaducten in Nederland bewerken

Flevoland bewerken

 
Naviduct Krabbersgat

Friesland bewerken

  Zie Aquaducten in Friesland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Gelderland bewerken

 
Aquaduct Veluwemeer

Sprengen bewerken

 
De Loenense Molenbeek en de Stroobroekse Beek kruisen elkaar via een betonnen aquaduct nabij Loenen.
  Zie Spreng voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sprengen zijn beken die voor de aandrijving van watermolens zorgden en die tot aan de molen voldoende hoogte dienden te behouden om voor voldoende verval te kunnen zorgen. Dit kon ertoe leiden dat andere waterlopen 'ongelijkvloers' gekruist moesten worden. Dit is met name op de Veluwe middels een aantal aquaducten gerealiseerd, zoals in:

Het aquaduct van de Egelbeek over het kanaal de Grift is in 2010 weggehaald omdat Waterschap Veluwe op termijn alle schone beken, zoals de Egelbeek, de Grift wil laten voeden.

Limburg bewerken

Noord-Brabant bewerken

Noord-Holland bewerken

Overijssel bewerken

Utrecht bewerken

Zuid-Holland bewerken

 
Gouwe-aquaduct

Zeeland bewerken

Naviduct bewerken

  Zie Naviduct voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een naviduct is ook een aquaduct, maar dan met een schutsluis in de waterloop. Het enige naviduct ter wereld ligt bij Enkhuizen in de Houtribdijk: naviduct Krabbersgat.

Aquaducten in België bewerken

Aquaducten in Duitsland bewerken

Aquaducten in het Verenigd Koninkrijk bewerken

Zie de categorie Aqueducts (water supply) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Zie de categorie Aqueducts (bridges) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Zie de categorie Canal aqueducts van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.