Grootegast (plaats)
Grootegast (Gronings: Grodegast, Fries: Gruttegast) is een dorp en een voormalige gemeente in de gemeente Westerkwartier in de provincie Groningen in Nederland. Het dorp was tot 2018 de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Grootegast. Het dorp heeft 3.470 inwoners (1 januari 2023).[1]
Dorp in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
 (Details)
| |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Groningen
| ||
| Gemeente |  Westerkwartier
| ||
| Coördinaten | 53° 13′ NB, 6° 16′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 3,68[1] km² | ||
| - land | 3,64[1] km² | ||
| - water | 0,05[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
3.470[1] (943 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 1.589 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9861 | ||
| Netnummer | 0594 | ||
| Woonplaatscode | 2175 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N980 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Hervormde kerk van Grootegast | |||
| |||
Geschiedenis bewerken
Het dorp ('als Majorgast') is rond het jaar 1000 ontstaan en werd vanaf 1400 geprofileerd als tegenhanger van Lutjegast. Het dorp bevat een 17e-eeuwse kerk, het zogenaamde Witte Kerkje. Dit kerkje werd in 1829 gerestaureerd.[2]
Het dialect bewerken
Het Grootegaster dialect, het Westerkwartiers, is duidelijk een grensgeval. Taalkundig zijn de invloeden van drie provincies merkbaar: het dialect is een variant van het Gronings, maar qua verstaanbaarheid lijkt het meer op het Drents; het accent en de grammatica klinken echter nogal Fries en dat is verklaarbaar uit het feit dat 100 jaar geleden nagenoeg heel Lutjegast nog Fries sprak. Grootegast is een grensdorp en dat is ook nu nog te merken aan het aantal dorpsbewoners van Friese afkomst en de vele zakelijke en sociale contacten met Friesland.
Industrie bewerken
Grootegast heeft relatief veel industriële activiteit gehad voor zijn dorpsgrootte. Van 1964 t/m 1997 werd LEGO via het bedrijf LEGO Nederland bv gedistribueerd over geheel Nederland. Sinds 2015 is in dit pand een museum over LEGO, het LEGO-museum, gevestigd. In 2017 werd ook het Victory Museum in het pand gevestigd, evenals De Museumdrukkerij. Gezamenlijk opereren de drie musea onder de naam Museumplein Grootegast. Daarnaast is een industrieterrein waar diverse bedrijven zijn gehuisvest.
Openbaar vervoer bewerken
Grootegast wordt bediend door de vervoersmaatschappijen Qbuzz en Arriva.
- Lijn 39 (Qbuzz): Groningen • Slaperstil • Aduard • Zuidhorn • Faan • Niekerk • Oldekerk • Sebaldeburen • Grootegast • Doezum • Kornhorn • Opende • Surhuisterveen vv[3]
- Lijn 101 (Arriva, buurtbus): Kootstertille • Twijzel • Buitenpost • Blauwverlaat • Gerkesklooster • Stroobos • Eibersburen • Lutjegast • Grootegast vv[4]
- Lijn 133 (Qbuzz): Groningen • Hoogkerk • Boerakker • Oldekerk • Sebaldeburen • Grootegast • Doezum • Kornhorn • Opende • Surhuisterveen vv[5]
- Lijn 139 (Qbuzz): Groningen • Hoogkerk • De Poffert • Enumatil • Zuidhorn • Faan • Niekerk • Oldekerk • Sebaldeburen • Grootegast • Doezum • Kornhorn • Opende • Surhuisterveen vv[6]
Geboren bewerken
- Siemen Top (1915-1986), politicus
- Siebe Torensma (1926-2016), politicus
- Ron Groenewoud (1937), voetballer/trainer
- Henk Holman (1943), beeldhouwer
- Bert Meulman (1946), burgemeester
- Yvonne Ploeg (1995), voetbalster
Zie ook bewerken
Externe link bewerken
Literatuur bewerken
- Sietse van der Hoek, Polderliefde. Een kleine historie van het land en de mensen in het Grootegaster Westerkwartier, 1988
Bronnen, noten en/of referenties
|
