Kabinet-Biesheuvel I

Kabinet-Biesheuvel I
	De bordesscène van de ministers van het kabinet-Biesheuvel I met links in het midden koningin Juliana bij Huis ten Bosch op 6 juli 1971
Coalitie	KVP, VVD, ARP, CHU, DS'70
Zeteltal TK	35 + 16 + 13 + 10 + 8 = 82
Premier	mr. B.W. (Barend) Biesheuvel
Beëdiging	6 juli 1971
Demissionair	19 juli 1972
Ontslagdatum	9 augustus 1972
Voorganger	De Jong
Opvolger	Biesheuvel II
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-Biesheuvel I was het Nederlandse kabinet van 6 juli 1971 tot 9 augustus 1972. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en de Democratisch Socialisten '70 (DS'70) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1971. Het centrum kabinet-Biesheuvel I was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer als Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Biesheuvel I was het eerste en laatste waarin de Democratisch Socialisten '70 regeringsdeelname hadden.^[1]

VerloopBewerken

Financieel-economische problemen staan centraal, waarbij de toenemende inflatie het grootste probleem is. DS'70 maakt zich sterk voor toepassing van het profijtbeginsel, de burger moest meer gaan betalen voor diensten van de overheid. In dit verband leidde vooral de verhoging van het collegegeld voor universiteiten en hogescholen van 200,- naar 1000,- tot veel tumult. Verder op financieel-economisch gebied krijgt het kabinet te maken met wat wel wordt genoemd 'stagflatie': een combinatie van stagnerende economie en toenemende inflatie (prijsstijgingen). Het financieringstekort loopt op naar 3,9 miljard in 1971 en de werkloosheid stijgt naar 150.000. De inflatie bedraagt in 1971 zeven procent. Al op 4 augustus 1971 trekt het kabinet de door het vorige kabinet genomen loonmaatregel in. Ook de prijscalculatiemaatregel wordt ingetrokken.

De belangrijkste zaak waarmee het kabinet te maken krijgt, is de discussie over de mogelijke gratiëring van de Drie van Breda (drie tot levenslang veroordeelde Duitse oorlogsmisdadigers). Uiteindelijk ziet het kabinet hier vanaf, nadat de Tweede Kamer zich via een motie-Voogd in meerderheid tegen heeft verklaard.^[2]

In juni 1972 diende minister van Justitie Dries van Agt en minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne Louis Stuyt een voorstel in over zwangerschapsonderbreking (abortus provocatus). Het beginsel daarbij is dat abortus strafbaar blijft, tenzij er gegronde redenen voor waren ('nee, tenzij'). Eerder (in 1970) hadden de PvdA–Tweede Kamerleden Jan Lamberts en Hein Roethof al een voorstel ingediend om abortus uit het strafrecht te halen ('ja, mits'). Beide voorstellen bleven nog onafgedaan.

Ook werd er onder minister van Buitenlandse Zaken Norbert Schmelzer een meer Europees beleid gevoerd, in tegenstelling tot het Atlantische beleid van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns.

AmbtsbekledersBewerken

Ambtsbekleders		Minister / Ministerie		Termijn	Partij
	mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (1920–2001)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	ARP
	mr. R.J. (Roelof) Nelissen (1931–2019)	Vicepremier / Minister	Financiën	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	mr. W.J. (Molly) Geertsema (1918–1991)	Vicepremier / Minister	Binnenlandse Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	VVD
	drs. W.K.N. (Norbert) Schmelzer (1921–2008)	Minister	Buitenlandse Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	mr. A.A.M. (Dries) van Agt (1931)	Minister	Justitie	6 juli 1971 – 8 september 1977 ^[3]	KVP
	mr.drs. H. (Harrie) Langman (1931–2016)	Minister	Economische Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	VVD
	H.J. (Hans) de Koster (1914–1992)	Minister	Defensie	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	VVD
	dr. L.B.J. (Louis) Stuyt (1914–2000)	Minister	Volksgezondheid en Milieuhygiëne	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	drs. J. (Jaap) Boersma (1929–2012)	Minister	Sociale Zaken	6 juli 1971 – 19 december 1977 ^[3]	ARP
	mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	dr. W. (Willem) Drees jr. (1922–1998)	Minister	Verkeer en Waterstaat	6 juli 1971 – 21 juli 1972 ^[4]	DS'70
	drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016)	Minister	Verkeer en Waterstaat	21 juli 1972 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987)	Minister	Landbouw en Visserij	5 april 1967 – 1 januari 1973 ^[5] ^[3]	KVP
	drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016)	Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	P.J. (Piet) Engels (1923–1994)	Minister	Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
Ambtsbekleders		Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	mr. R.J. (Roelof) Nelissen (1931–2019)	Minister	Surinaamse en Nederlands- Antilliaanse Zaken (Binnenlandse Zaken)	6 juli 1971 – 28 januari 1972	KVP
	ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987)	Minister		28 januari 1972 – 1 januari 1973	KVP
	mr.dr. C. (Kees) Boertien (1927–2002)	Minister	• Ontwikkelings- samenwerking (Buitenlandse Zaken)	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	ARP
	jhr.mr. M.L. (Mauk) de Brauw (1925–1984)	Minister	• Wetenschaps- beleid • Wetenschappelijk Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	6 juli 1971 – 21 juli 1972 ^[4]	DS'70
	mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009)	Minister		21 juli 1972 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
Ambtsbekleders		Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	drs. A. (Jan) van Stuijvenberg (1928)	Staatssecretaris	• Agglomeratie Zaken • Rijksdienst (Binnenlandse Zaken)	17 juli 1971 – 21 juli 1972 ^[4]	DS'70
	drs. Th.E. (Tjerk) Westerterp (1930)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	17 augustus 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	mr. W. (Willem) Scholten (1927–2005)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst (Financiën)	14 juli 1971 – 19 maart 1973 ^[3]	CHU
	mr. A.P.J.M.M. (Fons) van der Stee (1928–1999)	Staatssecretaris	• Financiën Lagere Overheden (Financiën)	14 juli 1971 – 12 maart 1973 ^[3]	KVP
	mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930-2022)	Staatssecretaris	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingen- zaken • Jeugd- bescherming • Gevangeniswezen • Rehabilitatie (Justitie)	28 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	ARP
	drs. J.J.M. (Jan) Oostenbrink (1936)	Staatssecretaris	• Midden- en Kleinbedrijf • Toerisme (Economische Zaken)	17 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	A. (Adri) van Es (1913–1994)	Staatssecretaris	• Materieel- voorzieningen • Personeels- beleid (Defensie)	14 augustus 1963 – 16 september 1972 ^[5]^[3]	ARP
	mr. J.G. (Koos) Rietkerk (1927–1986)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Arbeids- omstandigheden (Sociale Zaken)	28 juli 1971 – 23 april 1973 ^[3]	VVD
	mr.drs. C.E. (Kees) Schelfhout (1918–1983)	Staatssecretaris	• Kleuterscholen • Basisonderwijs • Buitengewoon Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	28 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	dr. R.J.H. (Roelof) Kruisinga (1922–2012)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Spoorwegen • Scheepvaart • PTT (Verkeer en Waterstaat)	28 juli 1971 – 20 maart 1973 ^[3]	CHU
	drs. K.W. (Werner) Buck (1925–2010)	Staatssecretaris	• Stadsvernieuwing (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening)	17 augustus 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	S. (Fia) van Veenendaal- van Meggelen (1918–2005)	Staatssecretaris	• Bijstand • Maatschappelijke Dienstverlening • Pensioenen • Armoedebeleid (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk)	28 juli 1971 – 21 juli 1972 ^[4]	DS'70
	H.J.L. (Henk) Vonhoff (1931–2010)	Staatssecretaris	• Volksontwikkeling • Jeugdbeleid • Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Sport • Natuurbehoud (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk)	28 juli 1971 – 23 april 1973 ^[3]	VVD
Bron: Kabinet-Biesheuvel I Rijksoverheid.nl

KabinetsformatieBewerken

Zie Kabinetsformatie Nederland 1971 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tweede Kamerverkiezingen 1971: 28 april 1971
Beëdiging kabinet: 6 juli 1971
Duur formatie: 69 dagen
Informateur
- dr. P.A.J.M. (Piet) Steenkamp (KVP), (15 mei 1971 – 20 juni 1971) 37 dagen
Formateur
- mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (ARP), (21 juni 1971 – 5 juli 1971) 15 dagen

Hoewel de KVP de grootste partij was, leverde deze partij de premier niet. In die tijd was het ten eerste nog geen wet van Meden en Perzen dat de grootste regeringspartij de premier leverde, anderzijds had de KVP, na het passeren van oud-premier Piet de Jong voor het lijsttrekkerschap, geen voor de hand liggende kandidaat.

Reden ontslagaanvraagBewerken

Zie Kabinetscrisis uit 1972 over het financieel-economisch beleid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Er ontstond verschil van mening in de ministerraad over het te voeren loon- en prijsbeleid en de bezuinigingen, waarna DS'70 besloot het kabinet te verlaten. De DS'70-bewindslieden dienden op 19 juli 1972 hun ontslag in, waardoor het kabinet niet meer kon rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer. De overige leden van het kabinet stelden daarom hun functie ter beschikking en het kabinet werd derhalve demissionair. Na een formatieperiode van 22 dagen kwam het rompkabinet Biesheuvel II aan het bewind.^[6]

NoemenswaardighedenBewerken

Maar liefst zeven ambtsbekleders van het kabinet dienden ooit als partijleider; Biesheuvel (ARP), Geertsema (VVD), Schmelzer (KVP), Van Agt (CDA), Drees jr. (DS'70), Udink en Kruisinga (CHU).

Zie ookBewerken

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Kabinet-Biesheuvel I en II (1971-1973). Parlement & Politiek.
↑ Leon van Damme, Veertig jaar geleden: de Drie van Breda. Montesquieu Instituut (10 februari 2011). Geraadpleegd op 12 augustus 2017.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Biesheuvel II
↑ ^a ^b ^c ^d Afgetreden
↑ ^a ^b Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-De Jong
↑ Jan Joost Lindner, Ideeën van Drees jr. waren te afwijkend. Volkskrant (8 september 1998). Geraadpleegd op 15 augustus 2017.

Zie de categorie Cabinet Biesheuvel I van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Kabinet-Biesheuvel I en II (1971-1973). Parlement & Politiek.

[2] Leon van Damme, Veertig jaar geleden: de Drie van Breda. Montesquieu Instituut (10 februari 2011). Geraadpleegd op 12 augustus 2017.

[Biesheuvel-II-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Biesheuvel II

[Afgetreden-4] Afgetreden

[DeJong-5] Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-De Jong

[6] Jan Joost Lindner, Ideeën van Drees jr. waren te afwijkend. Volkskrant (8 september 1998). Geraadpleegd op 15 augustus 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]