Kabinet-Biesheuvel II

Kabinet-Biesheuvel II
	Een deel van het kabinet-Biesheuvel II, met als spreker minister-president Biesheuvel tijdens een debat in de Tweede Kamer op 17 augustus 1972
Coalitie	KVP, VVD, ARP, CHU
Zeteltal TK	35 + 16 + 13 + 10 = 74
Premier	mr. B.W. (Barend) Biesheuvel
Beëdiging	9 augustus 1972
Demissionair	29 november 1972
Ontslagdatum	11 mei 1973
Voorganger	Biesheuvel I
Opvolger	Den Uyl
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-Biesheuvel II was het Nederlandse kabinet van 9 augustus 1972 tot 11 mei 1973. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de val van het kabinet-Biesheuvel I op 19 juli 1972. Het kabinet-Biesheuvel II was een rompkabinet dat als belangrijkste taak had om de voorbereidingen van de vervroegde verkiezingen te organiseren. Het kabinet-Biesheuvel II was het laatste Nederlandse kabinet waarbij de grootste partij in de coalitie niet de minister-president leverde.^[1]

Verloop bewerken

Na de breuk in het kabinet-Biesheuvel I benoemt koningin Juliana op 22 juli 1972 minister-president Barend Biesheuvel tot formateur. Hij stuurt aanvankelijk aan op voortzetting van zijn kabinet zonder DS'70. Omdat er een financiële meevaller blijkt te zijn van 70 miljoen wordt herstel van de breuk mogelijk geacht. Op 28 juli 1972 schakelt de formateur voormalig minister van Justitie Ynso Scholten in om hem te adviseren over herstel van de breuk. Vanwege de weigering om het loon- en prijsbeleid te veranderen, laat DS'70 echter op 3 augustus 1972 weten niet voor herstel van de coalitie te voelen.

Op 9 augustus 1972 komen de demissionaire bewindslieden daarop terug op hun verzoek tot ontslag. Het kabinet-Biesheuvel regeert verder zonder DS'70 als kabinet-Biesheuvel (informeel is sprake van Biesheuvel II, omdat de grondslag van het kabinet na 21 juli 1972 was gewijzigd). Het kabinet-Biesheuvel II beschouwt zichzelf hoewel het een minderheidskabinet is vanaf 9 augustus 1972 als een volwaardig kabinet. Het kabinet wordt op de dag van de verkiezingen, 29 november 1972 demissionair. Door de lange duur van de formatie in 1972-1973 neemt het kabinet verdergaande beslissingen dan gebruikelijk is voor een demissionair kabinet.^[2]

Personele wijzigingen bewerken

Op 16 september 1972 treedt staatssecretaris van Defensie Adri van Es (ARP) af door een meningsverschil met minister van Defensie Hans de Koster (VVD) over de wijze waarop het ministerie moet worden gereorganiseerd. Staatssecretaris Adri van Es wil dat er afzonderlijke onderdelen blijven voor land- en luchtmacht en de marine terwijl minister Hans de Koster een allesomvattende organisatie wil.

Op 1 januari 1973 treedt minister van Landbouw en Visserij Pierre Lardinois (KVP) af, nadat hij was benoemd tot eurocommissaris. Minister van Sociale Zaken Jaap Boersma (ARP) neemt de functie waar tot het aantreden van het nieuwe kabinet op 11 mei 1973.

Op grond van de Grondwettelijke bepalingen moeten verschillende staatssecretarissen kiezen tussen het het afmaken van hun termijn in het kabinet of het Tweede Kamerlidmaatschap. Om die reden treden in maart de staatssecretarissen van Buitenlandse Zaken Tjerk Westerterp (KVP), Financiën Willem Scholten (CHU) en Fons van der Stee (KVP), Verkeer en Waterstaat Roelof Kruisinga (CHU) af, gevolgd in april door de staatssecretarissen van Sociale Zaken Koos Rietkerk (VVD) en Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Henk Vonhoff (VVD).

V.l.n.r. Tweede Kamer-fractievoorzitters Willem Aantjes (ARP), Hans Wiegel (VVD), Frans Andriessen (KVP) en Arnold Tilanus (CHU) tijdens een persconferentie na de val van het kabinet-Biesheuvel I op 21 juli 1972.

Vicepremier en minister van Financiën Roelof Nelissen en het koffertje met de miljoenennota op het Binnenhof op 19 september 1972.

Minister van Onderwijs en Wetenschappen Chris van Veen tijdens een debat over schoolgeldverhoging in de Tweede Kamer op 18 oktober 1972.

Minister van Sociale Zaken Jaap Boersma en minister van Economische Zaken Harrie Langman tijdens een debat in de Tweede Kamer op 23 november 1972.

Ambtsbekleders bewerken

Ambtsbekleders		Minister / Ministerie		Termijn	Partij
	mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (1920–2001)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	ARP
	mr. R.J. (Roelof) Nelissen (1931–2019)	Vicepremier / Minister	Financiën	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	mr. W.J. (Molly) Geertsema (1918–1991)	Vicepremier / Minister	Binnenlandse Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	VVD
	drs. W.K.N. (Norbert) Schmelzer (1921–2008)	Minister	Buitenlandse Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	mr. A.A.M. (Dries) van Agt (1931–2024)	Minister	Justitie	6 juli 1971 – 8 september 1977 ^[3]^[4]	KVP
	mr.drs. H. (Harrie) Langman (1931–2016)	Minister	Economische Zaken	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	VVD
	H.J. (Hans) de Koster (1914–1992)	Minister	Defensie	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	VVD
	dr. L.B.J. (Louis) Stuyt (1914–2000)	Minister	Volksgezondheid en Milieuhygiëne	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	drs. J. (Jaap) Boersma (1929–2012)	Minister	Sociale Zaken	6 juli 1971 – 19 december 1977 ^[3]^[4]	ARP
	drs. J. (Jaap) Boersma (1929–2012)	Minister	Landbouw en Visserij	1 januari 1973 – 11 mei 1973 ^[5]	ARP
	mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009)	Minister	• Wetenschaps- beleid • Wetenschappelijk Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	21 juli 1972 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016)	Minister	Verkeer en Waterstaat	21 juli 1972 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016)	Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	CHU
	ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987)	Minister	Landbouw en Visserij	5 april 1967 – 1 januari 1973 ^[3]^[6]	KVP
	P.J. (Piet) Engels (1923–1994)	Minister	Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
Ambtsbekleders		Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987)	Minister	Surinaamse en Nederlands- Antilliaanse Zaken (Binnenlandse Zaken)	28 januari 1972 – 1 januari 1973 ^[3]^[6]	KVP
	mr. W.J. (Molly) Geertsema (1918–1991)	Minister		1 januari 1973 – 11 mei 1973	VVD
	mr.dr. C. (Kees) Boertien (1927–2002)	Minister	• Ontwikkelings- samenwerking (Buitenlandse Zaken)	6 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	ARP
Ambtsbekleders		Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	drs. Th.E. (Tjerk) Westerterp (1930–2023)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	17 augustus 1971 – 7 maart 1973 ^[3]^[7]	KVP
	mr. W. (Willem) Scholten (1927–2005)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst (Financiën)	14 juli 1971 – 19 maart 1973 ^[3]^[7]	CHU
	mr. A.P.J.M.M. (Fons) van der Stee (1928–1999)	Staatssecretaris	• Financiën Lagere Overheden (Financiën)	14 juli 1971 – 12 maart 1973 ^[3]^[7]	KVP
	mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930-2022)	Staatssecretaris	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingen- zaken • Jeugd- bescherming • Gevangeniswezen • Rehabilitatie (Justitie)	28 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	ARP
	drs. J.J.M. (Jan) Oostenbrink (1936)	Staatssecretaris	• Midden- en Kleinbedrijf • Toerisme (Economische Zaken)	17 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	A. (Adri) van Es (1913–1994)	Staatssecretaris	• Materieel- voorzieningen • Personeels- beleid (Defensie)	14 augustus 1963 – 16 september 1972 ^[3]^[7]	ARP
	mr. J.G. (Koos) Rietkerk (1927–1986)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Arbeids- omstandigheden (Sociale Zaken)	28 juli 1971 – 23 april 1973 ^[3]^[7]	VVD
	mr.drs. C.E. (Kees) Schelfhout (1918–1983)	Staatssecretaris	• Kleuterscholen • Basisonderwijs • Buitengewoon Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	28 juli 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	dr. R.J.H. (Roelof) Kruisinga (1922–2012)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Spoorwegen • Scheepvaart • PTT (Verkeer en Waterstaat)	28 juli 1971 – 20 maart 1973 ^[3]^[7]	CHU
	drs. K.W. (Werner) Buck (1925–2010)	Staatssecretaris	• Stadsvernieuwing (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening)	17 augustus 1971 – 11 mei 1973 ^[3]	KVP
	H.J.L. (Henk) Vonhoff (1931–2010)	Staatssecretaris	• Bijstand • Maatschappelijke Dienstverlening • Pensioenen • Armoedebeleid • Volksontwikkeling • Jeugdbeleid • Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Sport • Natuurbehoud (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk)	28 juli 1971 – 23 april 1973 ^[3]^[7]	VVD
Bron: Kabinet-Biesheuvel II Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie bewerken

Ontslagaanvrage vorig kabinet kabinet-Biesheuvel I: 19 juli 1972
Ontslagaanvrage ingetrokken (behalve door de DS'70 bewindslieden): 9 augustus 1972
Beëdiging kabinet: 9 augustus 1972
Duur formatie: 22 dagen
Formateur
- Barend Biesheuvel (ARP), (22 juli 1972 – 9 augustus 1972) 19 dagen
Adviseur
- Ynso Scholten (CHU), (28 juli 1972 – 4 augustus 1972) 8 dagen

Reden ontslagaanvraag bewerken

Zie Kabinetscrisis uit 1972 over het financieel-economisch beleid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zie ook bewerken

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Kabinet-Biesheuvel I en II (1971-1973). Parlement & Politiek. Gearchiveerd op 19 april 2023.
↑ Jan Joost Lindner, Ideeën van Drees jr. waren te afwijkend. Volkskrant (8 september 1998). Gearchiveerd op 16 augustus 2017. Geraadpleegd op 15 augustus 2017.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab Functie gecontinueerd van het vorige kabinet-Biesheuvel I.
↑ ^a ^b Functie gecontinueerd in het volgende kabinet-Den Uyl.
↑ Waarnemend.
↑ ^a ^b Afgetreden na benoeming tot Eurocommissaris.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Afgetreden.

Zie de categorie Cabinet Biesheuvel II van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Kabinet-Biesheuvel I en II (1971-1973). Parlement & Politiek. Gearchiveerd op 19 april 2023.

[2] Jan Joost Lindner, Ideeën van Drees jr. waren te afwijkend. Volkskrant (8 september 1998). Gearchiveerd op 16 augustus 2017. Geraadpleegd op 15 augustus 2017.

[Biesheuvel-I-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab Functie gecontinueerd van het vorige kabinet-Biesheuvel I.

[DenUyl-4] Functie gecontinueerd in het volgende kabinet-Den Uyl.

[Waarnemend-5] Waarnemend.

[Afgetreden1-6] Afgetreden na benoeming tot Eurocommissaris.

[Afgetreden-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Afgetreden.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]