Herbaijum

**Herbaijum**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Waadhoeke
Coördinaten	53° 11′ NB, 5° 30′ OL
Algemeen
Inwoners ; (2021-01-01)	260
Overig
Postcode	8807
Netnummer	0517
Woonplaatscode	1365
Belangrijke verkeersaders	A31
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente Franekeradeel
Foto's
	Kerk van Herbaijum
	Oudere bewoning van Herbaijum
Portaal	Nederland ; Friesland

Herbaijum (Fries: Hjerbeam) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland.

Het ligt even ten westen van de stad Franeker en ten oosten van Midlum. Het dorp ligt aan de Rijksweg en aan een aftakking van het Van Harinxmakanaal. Aan de noordkant loopt de A31. In 2021 telde het dorp 260 inwoners.^[1]

Tussen Franeker en Herbaijum ligt ook de buurtschap Kiesterzijl. De dorpsbelangenvereniging is er ook voor Kiesterzijl en ook wel voor de buurtschap Kie, die beide onder Franeker vallen formeel.

Geschiedenis bewerken

Het dorp is ontstaan op een terp en is zo van oorsprong een terpdorp. In de 13e eeuw werd het vermeld als Herbadingum, in 1400 als Heerbadigim, in 1417 als Herbaynghum, in 1433 als Herbadeghum en in 1505 als Herbaeyum. De plaatsnaam zou duiden op het feit dat de woonplaats (heem/um) van de familie Herbadinga.

In de 19e en vooral in de loop van de twintigste eeuw groeide het dorp. Ondanks dat de stad Franeker steeds dichterbij is gekomen op het eind van de twintigste en begin 21ste eeuw is het anno 2019 nog een duidelijk vrij gelegen dorp.

Tot 1984 behoorde het tot de Franekeradeel en daarna tot 2018 tot de gelijknamige fusiegemeente Franekeradeel.

Sickema State bewerken

Het dorp kent enige bekendheid door de Sickema State, deze stins bestond al in 15e eeuw. Het is de geboorteplek van Sicco van Goslinga, van het adellijke geslacht Van Goslinga. De state stond bekend als een edele state en bestond twee achter en aan elkaar gebouwde statige huizen. Deze werden echter in de 18e eeuw afgebroken, waar waarschijnlijk nog 1749. Op de plek is later een boerderij gebouwd.

De toegangspoort is wel bewaard gebleven en is een rijksmonument.

Kerk bewerken

De huidige kerk van Herbaijum is in de 19e eeuw zo herbouwd dat er weinig over is van de 13e-eeuwse kerk. Die kerk was aan Nicolaas van Myra gewijd.

Spoorwegstation bewerken

Samen met Midlum had het dorp het station Midlum-Herbaijum. De halte van de lijn Stiens - Harlingen was geopend van 1 oktober 1903 tot 15 mei 1935.

Operaesje Fers bewerken

Vanaf 1968 kon men ruim 25 jaar lang door de dichter Josse de Haan te bellen gedichten horen. Deze dichterstelefoonlijn, Operaesje Fers genaamd, was tweetalig: Fries en Nederlands. Naast Josse de Haan zelf, die woonachtig was in Herbaijum, waren ook dichters Meindert Bylsma en Geart van der Zwaag erbij betrokken.

Bekende (ex-)inwoners bewerken

Weerman Piet Paulusma heeft jarenlang in het dorp gewoond, net als de kunstschilder Jopie Huisman.

Geboren in Herbaijum bewerken

Sicco van Goslinga (1664–1731), politicus en diplomaat

Sport bewerken

In Herbaijum is onder ander kaatsvereniging Jan Zeinstra, een ijsvereniging, een biljartvereniging, een klaverjas vereniging en er kan jeu de boules worden gespeeld