Hatsum
Hatsum, of ook wel Hatzum, is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Hatsum ligt tussen Dronrijp en Baijum, bij de spoorlijn Harlingen-Leeuwarden. In 2024 telde de buurtschap Hatsum 32 adressen.[1]
Buurtschap in Nederland ![]() | |||
---|---|---|---|
Situering | |||
Provincie | Friesland | ||
Gemeente | Waadhoeke | ||
Coördinaten | 53° 11′ NB, 5° 38′ OL | ||
Overig | |||
Postcode | 9035 | ||
Woonplaats (BAG) | Dronrijp | ||
Foto's | |||
Hommema State | |||
![]() | |||
Treinstation en omgeving in 2021 | |||
![]() | |||
Restaurant in Hatsum 2018 | |||
|
Geografie
bewerkenDe buurtschap bestaat vooral uit verspreide huizen aan de wegen de Longbuorren, Hatzum, Keimptilsterdyk en de Rewertdyk en ligt binnen het dorpsgebied van Dronrijp.[2] Hatsum ligt in de Polder Hatzum, dat voorheen beheerd werd door het waterschap Hatzum.
De Hatsumeropvaart loopt vanaf het Van Harinxmakanaal naar de buurtschap. Het station van Dronrijp ligt in de buurtschap. Tegenover het station staat een restaurant.
De Longbuorren werd in de 20ste eeuw soms als aparte plaats vermeld. Tussen 1973 en 1982 werd Longbuorren aangeduid op de Kadasterkaarten, als Lange Buren.[3][4] De Nieuwe encyclopedie van Fryslân uit 2015 duidde Hatsum als een van de buurtschappen van Dronrijp. Lange Buren werd daarbij niet genoemd.[2]
Geschiedenis
bewerkenOp de plaats van de buurtschap lagen meerdere terpen, opgeworpen heuvels, die dateren uit de midden tot late ijzertijd. Twee van deze terpen lagen ten noorden van het spoor[5] en een ten zuiden ervan[6]. Ze behoren tot de zeven terpen van Dronrijp die op een 3 kilometer lange kwelderwal lagen.[7]
In de terp van de Longbuorren, in het noorden van de buurtschap, werden sporen gevonden van een dobbe, een drenkplaats waar water werd opgevangen. Deze dobbe was 25 meter breed en 3 meter diep.[7]
Bij de terp Hatsum I, ten zuiden van de spoorlijn, werden bij opgraving in 1922-23 delen van plattegronden van meerdere woningen ontdekt. In de terp zelf werden onder meer kleine scherven gevonden bijvoorbeeld Romeinse drinkbekers en dakpannen.[8] Daarnaast werd een menselijk skelet met een strop om de hals uit de midden-ijzertijd gevonden.[9][10][11]
In de terp Hatsum II, vlak bij het station, werden dezelfde soort dakpannen onder meer een geëmailleerde schijfvormige broche gevonden uit de laat-Romeinse periode.[12]
Naam
bewerkenDe naam van de buurtschap kwam in de 16e eeuw voor in de varianten Hastzen, Hatsem en Hatzum. De plaatsnaam verwijst mogelijk naar een woonplaats (heem/um) van de persoon Hette.[13]
State en mogelijke stinswier
bewerkenIn Hatsum heeft een state gestaan die bekend stond als de Obbema State. Schotanus geeft op de kaart uit 1718 naast deze state een wier aan, hierop heeft mogelijk een stins gestaan, zoals dat wel vaker gebeurd.[14] Een stinswier is een steilere heuvel waarop een woontoren werd geplaatst.
Molens
bewerkenNabij het spoor staat de Hatsumermolen. Deze poldermolen van het type grondzeiler dateert uit 1878. De molen zou de opvolger zijn van een spinnenkopmolen. Beide molens waren verantwoordelijk voor de bemaling van de Polder Sikma, ook wel Polder 51 genoemd. In 1970 werd de molen aangewezen als een rijksmonument. In 1987 was de molen zo vervallen dat deze feitelijk herbouwd moest worden, dit gebeurde tussen 1987 en 1991. De Hatsumermolen hield desondanks diens rijksmonumentstatus.[15][16]
- ↑ allecijfers.nl, pagina Buitengebied Dronryp, deelpagina gebieden Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ a b 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Dronryp (De Ryp) — Dronrijp) Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ Lange Buren aangegeven op de kadasterkaart als plaats in 1973 via topotijdreis.nl Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ Lange Buren niet meer aangegeven op de kadasterkaart in 1982 via topotijdreis.nl Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ 'Archeologisch onderzoek Fietspad Dronrijp-Hatsum', Inventariserend veldonderzoek, Grontmij 19 februari 2008 via archisarchief.cultureelerfgoed.nl Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ 'Archeologische Rapporten Oranjewoud 2013/8', Bureauonderzoek t.b.v. oever- en kadeproject Franekervaart, gemeente Littenseradiel 28 mei 2013 via cultureelerfgoed.nl (PDF) Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ a b wierdenenterpen.nl, Wierden- en terpengids pagina Dronrijp Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ 'Dispereert niet' Deel 1 Twintig eeuwen historie van de Nederlanden (1956), hoofdstuk 2 De Gepelde terp via dbnl.nl Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Opgraving Hatsum) Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ Friesland tot de elfde eeuw. yumpu.com. Tresoar (1927). Geraadpleegd op 15 februari 2025.
- ↑ De Vrije Fries, eenenvijfste deel, 1971 (PDF) pagina 16 via koninklijkfriesgenootschap.nl Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ Friesland tot de elfde eeuw. yumpu.com pagina 272. Tresoar (1927). Geraadpleegd op 15 februari 2025.
- ↑ 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher via etymologiebank.nl, pagina Hatsum Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ stinseninfriesland.nl, pagina Obbema State te Dronrijp Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ Nederlandse Molendatabase, pagina De Hatsumermolen Dronrijp / Dronryp, Fryslân Geraadpleegd op 19 december 2024.
- ↑ Rijksmonumentenregister, Keimptilsterdyk 2 A, 9035 VL te Dronryp via monumentenregister.cultureelerfgoed.nl Geraadpleegd op 19 december 2024.