Tweede Kamerverkiezingen 1972

Tweede Kamerverkiezingen 1972
Datum	29 november 1972
Land	Nederland
Te verdelen zetels	150
Opkomst	83,50%
Resultaat
Grootste partij	PvdA
Nieuwe minister-president	Joop den Uyl
Begin regeerperiode	Den Uyl
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek

De Tweede Kamerverkiezingen 1972 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 29 november 1972.

Polygoonjournaal over de verkiezingstijd

De verkiezingen werden gehouden na de ontbinding van de Tweede Kamer als gevolg van de val van het kabinet-Biesheuvel I.

Bij deze verkiezingen hadden voor het eerst ook 18- tot 21-jarigen actief stemrecht.

Deelnemende partijen bewerken

Aan deze verkiezingen namen de volgende partijen deel:

Lijst^[1]	Partij^[2]	Lijsttrekker	Kieskringen /18
1	Partij van de Arbeid	Joop den Uyl	18
2	K.V.P.	Frans Andriessen	18
3	V.V.D.	Hans Wiegel	18
4	Anti-Revolutionaire Partij	Barend Biesheuvel	18
5	D'66	Hans van Mierlo	18
6	Christelijk-Historische Unie	Arnold Tilanus	18
7	DS'70	Willem Drees jr.	18
8	Communistische Partij van Nederland	Marcus Bakker / Henk Hoekstra / Fré Meis	18
9	Staatkundig Gereformeerde Partij	Hette Abma	18
10	P.P.R.	Bas de Gaay Fortman	18
11	Gereformeerd Politiek Verbond	Piet Jongeling	18
12	P.S.P.	Bram van der Lek	18
13	Democratische Middenpartij	Jacques de Jong	18
14	Nederlandse Middenstands Partij	Ab te Pas	18
15	Boeren-Partij	Hendrik Koekoek	18
16	Rooms Katholieke Partij Nederland	Klaas Beuker	18
17	Partij van het Recht	J.A. Vis / F.M. van Leeuwen	2^[3]
17	Anti-Woningnood Aktie	Johan Hendrik Borsboom	1^[4]
17	blanco lijst	Willem Stam	2^[5]
18	Nieuwe Roomse Partij	Tine Cuijpers-Boumans	1^[4]

Uitslag bewerken

Opkomst en kiesdeler bewerken

	1971		1972
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	8.048.726^[6]		8.916.947^[7]
Niet opgekomen	1.684.007	20,92^[8]	1.471.660	16,50^[8]
Opkomst	6.364.719	79,08^[8]	7.445.287	83,50^[8]
Blanco/ongeldige stemmen	46.567	0,73^[9]	51.242	0,69^[9]
Geldige stemmen	6.318.152	99,27^[9]	7.394.045	99,31^[9]
Kiesdeler	42.121	0,67^[10]	49.293	0,67^[10]

Verkiezingsuitslag naar partij bewerken

Het politieke beeld veranderde na deze verkiezingen drastisch. KVP en CHU verloren flink (resp. acht en vier zetels). PvdA en VVD wonnen resp. vier en zes zetels, terwijl ook de winst van de PPR fors was (van twee naar zeven zetels).

Winst was er verder voor de Boerenpartij (twee zetels), de CPN (winst één zetel) en voor nieuwkomer RKPN. Dankzij lijsttrekker Biesheuvel won de ARP, als enige confessionele regeringspartij, een zetel. DS'70 en D'66 verloren resp. twee en vijf zetels. De NMP verdween uit de Kamer.

Partij^[2]		1971			1972			verschil		Zetelverdeling (grafisch)
Partij^[2]		# stemmen	%^[10]	zetels	# stemmen	%^[10]	zetels	%	zetels	Zetelverdeling (grafisch)
	Partij van de Arbeid	1.554.280	24,60	39	2.021.454	27,34	43	+2,74	+4	1971 1972
	K.V.P.	1.379.672	21,84	35	1.305.401	17,65	27	-4,19	-8
	V.V.D.	653.370	10,34	16	1.068.375	14,45	22	+4,11	+6
	Anti-Revolutionaire Partij	542.742	8,59	13	653.609	8,84	14	+0,25	+1
	P.P.R.	116.049	1,84	2	354.829	4,80	7	+2,96	+5
	Christelijk-Historische Unie	399.106	6,32	10	354.463	4,79	7	-1,53	-3
	Communistische Partij van Nederland	246.569	3,90	6	330.398	4,47	7	+0,57	+1
	D'66	428.067	6,78	11	307.048	4,15	6	-2,63	-5
	DS'70	336.719	5,33	8	304.714	4,12	6	-1,21	-2
	Staatkundig Gereformeerde Partij	148.192	2,35	3	163.114	2,21	3	-0,14	0
	Boeren-Partij	69.656	1,10	1	143.239	1,94	3	+0,84	+2
	Gereformeerd Politiek Verbond	101.790	1,61	2	131.236	1,77	2	+0,16	0
	P.S.P.	90.738	1,44	2	111.262	1,50	2	+0,06	0
	Rooms Katholieke Partij Nederland	-	-	-	67.658	0,92	1	+0,92	+1
	Democratische Middenpartij	-	-	-	41.262	0,56	0	+0,56	0
	Nederlandse Middenstands Partij	95.706	1,51	2	32.970	0,45	0	-1,06	-2
	blanco lijst	-	-	-	1.547	0,02	0	+0,02	0
	Partij van het Recht	477	0,01	0	656	0,01	0	+0,00	0
	Anti-Woningnood Aktie	-	-	-	574	0,01	0	+0,01	0
	Nieuwe Roomse Partij	23.047	0,36	0	236	0,00	0	-0,36	0
overige partijen in 1971		131.972	2,09	0	-	-	-	-2,09	0
Totaal		6.318.152	100	150	7.394.045	100	150	0	0

Gekozen leden bewerken

Zie Samenstelling Tweede Kamer 1972-1977 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kabinetsformatie bewerken

Zie Kabinetsformatie Nederland 1972-'73 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De vorige coalitie (KVP, VVD, ARP, CHU en DS'70) hield slechts een minimale meerderheid van 76 zetels, de linkse partijen (PvdA, PPR en D'66) beschikten niet over een meerderheid. De formatie was dan ook zeer langdurig en leidde pas in mei 1973 tot de vorming van het kabinet-Den Uyl dat bestond uit bewindslieden van PvdA, KVP, ARP, PPR en D'66.

Bronnen

Tweede Kamer 29 november 1972 op www.verkiezingsuitslagen.nl
Procesverbaal Tweede Kamerverkiezingen 1972 op kiesraad.nl
Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
Tweede-Kamerverkiezingen - 29 november 1972 op www.nlverkiezingen.com
Uitgebrachte stemmen bij Tweede Kamerverkiezingen, per partij, in absolute aantallen vanaf 1946 op www.politiekcompendium.nl
Verkiezingsprogramma's 1972 bij het DNPP

Noten

↑ Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.
↑ ^a ^b Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet.
↑ Nam alleen deel in kieskring V (Rotterdam) en VII (Leiden).
↑ ^a ^b Nam alleen deel in kieskring VI ('s-Gravenhage).
↑ Nam alleen deel in kieskring X (Den Helder) en XI (Haarlem).
↑ Inclusief 1.757 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.
↑ Inclusief 1.768 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal kiesgerechtigden.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal uitgebrachte stemmen.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal geldige stemmen.

[1] Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.

[naamgeving-2] Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet.

[3] Nam alleen deel in kieskring V (Rotterdam) en VII (Leiden).

[alleen-6-4] Nam alleen deel in kieskring VI ('s-Gravenhage).

[5] Nam alleen deel in kieskring X (Den Helder) en XI (Haarlem).

[6] Inclusief 1.757 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.

[7] Inclusief 1.768 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.

[kiesgerechtigden-8] % van het aantal kiesgerechtigden.

[opkomst-9] % van het aantal uitgebrachte stemmen.

[geldig-10] % van het aantal geldige stemmen.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Algemeen:	1848 · 1850 · 1853 · 1866 · 1868 · 1884 · 1886 · 1887 · 1888 · 1891 · 1894 · 1897 · 1901 · 1905 · 1909 · 1913 · 1917 · 1918 · 1922 · 1925 · 1929 · 1933 · 1937 · 1946 · 1948 · 1952 · 1956 · 1959 · 1963 · 1967 · 1971 · 1972 · 1977 · 1981 · 1982 · 1986 · 1989 · 1994 · 1998 · 2002 · 2003 · 2006 · 2010 · 2012 · 2017 · 2021 · 2023
Periodiek:	1852 · 1854 · 1856 · 1858 · 1860 · 1862 · 1864 · 1866 · 1869 · 1871 · 1873 · 1875 · 1877 · 1879 · 1881 · 1883
	Periodieke verkiezingen werden in de periode 1850-1888 gehouden in een kiesdistrict waar de zittingstermijn van een lid (vier jaar) afliep. Gemiddeld was bij periodieke verkiezingen de helft van de Tweede Kamerleden aftredend. Bij algemene verkiezingen in deze periode, na ontbinding van de Tweede Kamer, werden alle Kamerleden opnieuw gekozen, evenals bij alle verkiezingen vanaf 1888.