Tweede Kamerverkiezingen 1937

De Tweede Kamerverkiezingen 1937 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij werden gehouden op 26 mei 1937.

Tweede Kamerverkiezingen 1937
Datum 26 mei 1937
Land Vlag van Nederland Nederland
Te verdelen zetels 100
Opkomst 94,40%
Resultaat
Grootste partij RKSP
Nieuwe minister-president Hendrik Colijn
Begin regeerperiode Colijn IV
Tweede Kamerverkiezingen 1937
Opvolging verkiezingen
1933     1946
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Een wijziging van de Kieswet had grote invloed op de verkiezingen. Voor het eerst moesten partijen, om te mogen deelnemen, een waarborgsom betalen. Het aantal deelnemende partijen daalde daardoor fors, naar 20. Tevens werd de kiesdrempel verhoogd van 75% naar 100% van de kiesdeler en veranderde de wijze waarop restzetels werden verdeeld. Voortaan werd uitgegaan van het stelsel van verdeling volgens de grootste gemiddelden in plaats van dat van het grootste stemmenoverschot.

Uitslag

bewerken

Opkomst en kiesdeler

bewerken
1933 1937
# stemmen % # stemmen %
Kiesgerechtigden 4.136.519 4.462.859
Niet opgekomen 239.009 5,78[1] 249.956 5,60[1]
Opkomst 3.897.510 94,23[1] 4.212.873 94,40[1]
Blanco stemmen 107.097 2,75[2] 77.587 1,84[2]
Ongeldige stemmen 68.585 1,76[2] 77.239 1,83[2]
Geldige stemmen 3.721.828 95,49[2] 4.058.047 96,32[2]
Kiesdeler 37.218 1,00[3] 40.580 1,00[3]
Kiesdrempel 27.913 0,75[3] 40.580 1,00[3]

Verkiezingsuitslag naar partij

bewerken

Door de wijziging van de Kieswet verdween een aantal kleine partijen uit de Tweede Kamer (HGSP, KDP, RSAP, NBTM en VNH).

De RKSP profiteerde het meest van de nieuwe methode van verdeling van de restzetels; zij won drie zetels. De SDAP won eveneens een zetel. De CDU, die als enige partij nog een pacifistisch standpunt uitdroeg, won ook een zetel en kwam op twee.

Verliezers waren vooral de Liberalen, die hun oproep 'zet meer liberalen naast Colijn' niet beantwoord zagen. Zij verloren drie zetels en hielden er slechts vier over. De CHU verloor twee zetels. SGP en CPH gingen één zetel terug. De VDB bleef in zeteltal gelijk.

Grote winnaar van de verkiezingen was de ARP, en meer nog de zittende minister-president Colijn. Zijn partij ging drie zetels vooruit en komt op 17. Dat de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van Mussert als nieuwkomer vier zetels behaalde, was niet het succes dat het wellicht lijkt. De teruggang ten opzichte van de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 was zo groot dat de uitslag voor de nationaalsocialisten in feite een zware klap was; het stemmenpercentage daalde van 7,94 tot 4,22. Lijsttrekker Mussert nam om die reden geen zitting in de Kamer.

Partij 1933 1937 +/− Zetelverdeling (grafisch)
# stemmen %[3] zetels # stemmen %[3] zetels % zetels
RKSP 1.037.355 27,92 28 1.170.431 28,84 31 +0,92 +3  
1933
              


1937
          


SDAP    798.632 21,49 22    891.061 21,96 23 +0,55 +1  
ARP    499.892 13,45 14    665.501 16,40 17 +2,95 +3  
CHU    339.813   9,15 10    302.829   7,46  8 −1,69 −2  
VDB    188.952   5,09  6    239.502   5,90  6 +0,81 0
NSB - - -    171.137   4,22  4 +4,22 +4  
LSP[4]    258.750   6,96  7    160.260   3,95  4 −3,01 −3  
CPN    118.238   3,18  4    136.026   3,35  3 +0,17 −1  
CDU     38.464   1,04  1      85.004   2,09  2 +1,05 +1  
SGP     93.275   2,51  3      78.619   1,94  2 −0,57 −1  
RSP[5]     48.405   1,30  1
OSP[5]     25.616   0,69  0
RSAP[5] - - -      31.802   0,78  0
subtotaal     74.021   1,99  1      31.802   0,78  0 −1,21 −1  
RKVP[6]     40.905   1,10  1
KDB[6]     20.487   0,55  0
KDP[6] - - -      27.076   0,67  0
subtotaal     61.392   1,65  1      27.076   0,67  0 −0,98 −1  
HGSP     33.930   0,91  1      23.693   0,58  0 −0,33 −1  
AB[7] - - -      21.182   0,52  0 +0,52 0
CNA - - -      19.157   0,47  0 +0,50 0
KAB[8]     14.192   0,38  0       8.735   0,22  0 −0,16 0
ZF - - -       8.014   0,20  0 +0,20 0
NBTM     47.688   1,28  1       6.548   0,16  0 −1,12 −1  
VNH     30.332   0,82  1       6.059   0,15  0 −0,67 −1  
NSAP - - -       1.068   0,03  0 +0,02 0
overige partijen in 1933     80.581   2,17  0 - - - -2,17 0
Totaal 3.721.828[9] 100 100 4.058.047 [10] 100 100 0 0

Gekozen leden

bewerken
  Zie Samenstelling Tweede Kamer 1937-1946 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kabinetsformatie

bewerken

Vooral op aandringen van de RKSP werd het rechtse kabinet-Colijn IV gevormd, waardoor LSP en VDB uit de regering verdwenen.