Station Amersfoort Centraal

treinstation in de Nederlandse stad Amersfoort, Utrecht
(Doorverwezen vanaf Station Amersfoort)

Station Amersfoort Centraal is het belangrijkste spoorwegstation in Amersfoort en een belangrijk knooppunt in het spoorvervoer tussen de Randstad en Noord- en Oost-Nederland.

    Amersfoort Centraal   
Station Amersfoort Centraal
Afkorting Amf
Opening 1 augustus 1901
Perrons 3
Perronsporen 6[1]
Perrontoegang via poortjes
Toegang via (rol)trappen en liften
Spoorlijn(en) Centraalspoorweg
Oosterspoorweg
Ponlijn
Valleilijn
Stadsbus(sen) Syntus: 1 t/m 9 & 19
Streekbus(sen) U-OV: 34 & 56
Syntus: 17 | 70 | 76 | 80 | 82 | 202 | 217 | 280
EBS: 102
U-link 34
Buurtbus(sen) Syntus: 501
Schoolbus(sen) Syntus: 10
Nachtbus(sen) Syntus: N03 | N17 | N70 | N76
Vervoerders
- Treinvervoerder NS, NS International, Keolis & European Sleeper
- Busvervoerder Syntus Utrecht, EBS & U-OV
Reizigers 39.668 (2022)[2] per dag (NS)
Ligging
Plaats Amersfoort
Coördinaten 52° 9′ 14″ NB, 5° 22′ 27″ OL
Externe link  NS-stationsinformatie
Station Amersfoort Centraal (Randstad)
Station Amersfoort Centraal
Portaal  Portaalicoon   Openbaar vervoer
Het vroegere station Amersfoort uit 1901 in 1989.

Geschiedenis bewerken

Het eerste station (Amersfoort NCS) werd geopend op 20 augustus 1863. Het lag aan de toen geopende Centraalspoorweg (Utrecht – Amersfoort – Zwolle) van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS). Het lag ten oosten van het huidige station,

Op 10 juni 1874 kwam de verbinding naar HilversumAmsterdam (Gooilijn) in gebruik, op 15 mei 1876 werd deze verlengd naar ApeldoornZutphen. Dit was de Oosterspoorweg van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM).

Op 18 februari 1886 werd ook de spoorlijn Kesteren - Amersfoort geopend, waardoor er een nieuwe HSM-verbinding Amsterdam – Amersfoort – Nijmegen mogelijk werd. Omdat deze lijn komende vanuit Amsterdam al vóór de stad aftakt, was het noodzakelijk aan deze lijn een tweede station Amersfoort Staat te openen. Om toch een overstap te kunnen bieden tussen de beide lijnen van de HSM werd in 1889 een extra station Amersfoort Aansluiting geopend.

Om een einde te maken aan deze onpraktische situatie van drie stations op korte afstand, werd in 1901 op de huidige locatie een nieuw stationsgebouw van de HSM, naar een ontwerp van Dirk Margadant, in gebruik genomen. Ook de treinen van de NCS gingen hiervan gebruikmaken. Nadeel van het nieuwe station was wel dat dit verder van het centrum kwam te liggen. Door het hoogteverschil tussen het stationsplein en de sporen, kon er een brug over de perrons gebouwd worden, die gelijkvloers aansloot op de stationshal. Het oude NCS-station bleef behouden als dienstgebouw en bestaat nu nog steeds.

In de nabijheid van het nieuwe station werd in 1904 de wagenwerkplaats van de HSM geopend. Deze is tot 2000 in bedrijf geweest. In 1914 werd de tramlijn Zeist – Arnhem verlengd tot Amersfoort.

Naast de hoofdtraverse is er een tweede traverse aan de westelijke zijde. Deze traverse ligt vlak bij het westelijke uiteinde van de stationsbebouwing bij een fietsenstalling en een parkeerterrein en staat in verbinding met alle perrons. Maar in tegenstelling tot de hoofdtraverse loopt deze traverse niet door naar het Soesterkwartier ten noorden van het spoor.

Het station had vroeger zaksporen op het eerste en tweede perron waarbij het zakspoor op het tweede perron gebruikt werd voor stoptreinen naar Hilversum en Amsterdam. Door de opening van het derde perron en door de opening van de stations Schothorst en Vathorst in de noordoostelijke uitbreidingswijken van Amersfoort zijn de zaksporen niet meer noodzakelijk. Want door het nieuwe derde perron kwam het tweede perron vrij voor kerende treinen en op de genoemde stations zijn keersporen gebouwd. De zaksporen op station Amersfoort zijn dan ook weggehaald zodat ze geen barrière meer vormden voor de overstappende reizigers op de perrons.

Station sinds 1997 bewerken

Het uit 1901 daterende stationsgebouw werd in 1997 door nieuwbouw vervangen. De historische bebouwing op het tweede perron bleef gehandhaafd. Er kwam een derde eilandperron bij en later een achteringang aan de zijde van het Soesterkwartier dat door het verdwijnen van een deel van het sporenemplacement op deze plek herontwikkeld kon worden. Omdat de treinen naar de Randstad voortaan vanaf het derde perron vertrekken, werd het klantenpotentieel voor de stationsrestauratie in de historische bebouwing op het tweede perron kleiner. NS stations is later overigens grotendeels afgestapt van het concept van stationsrestauraties. Sinds deze tijd zijn er op particulier initiatief wel op commerciële basis restaurants geëxploiteerd op dit tweede perron.

Amersfoort is sinds Spoorslag '70 een belangrijk knooppunt voor de intercitytreinen vanuit de Randstad naar de noordelijke provincies en Twente, in vakjargon de 'Noord-Oost' genoemd. Door middel van cross-platform overstappen te Amersfoort zijn er ieder half uur verbindingen tussen Amsterdam, Schiphol, Den Haag en Rotterdam enerzijds en Leeuwarden / Groningen / Enschede anderzijds. Maar met de opening van de Hanzelijn in 2012 zijn de aansluit- en overstaptijden in Amersfoort verruimd ten gunste van Zwolle. Het aantal rechtstreekse treinen is afgenomen, omdat de verbindingen vanuit Den Haag met Leeuwarden en Groningen via (Schiphol en) de Hanzelijn worden aangeboden in plaats van via Amersfoort.

Verder rijden er en sprinters in de richtingen Amsterdam, Utrecht, Zwolle en Ede-Wageningen.

Bij het station ligt een busstation voor stadsbussen van Syntus Utrecht en streekbussen van Syntus Utrecht, U-OV en EBS.

Met ingang van 15 december 2019 kreeg het station, net als dat van Eindhoven, de aanduiding 'Centraal'.[3]

Het station is afgesloten met OVC-poorten.

In 2020-2021 werden de wissels ten oosten van het station vervangen, in het kader van groot spooronderhoud om de 40 jaar. Vanaf juli 2024 gebeurt dat ten westen van het station, gedurende 7 weken. 42 wissels worden eruit gehaald en er komen er 29 terug. Het vertrek richting Utrecht en Amsterdam kan daarna in plaats van 40 km/u omhoog naar 60 en 80 km/u

Verbindingen bewerken

De volgende treinseries halteren in de dienstregeling 2024 te Amersfoort:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
140/240 IC 77 Intercity (NS International / DB Fernverkehr) Amsterdam CentraalHilversumAmersfoort CentraalApeldoornDeventerHengeloBad BentheimRheineOsnabrück HbfBünde (Westf)Hannover HbfWolfsburg HbfBerlin-SpandauBerlin HbfBerlin Ostbahnhof Stopt niet in Almelo. Rijdt elke twee uur.
450 European Sleeper (European Sleeper) Brussel-ZuidAntwerpen-CentraalRoosendaalRotterdam CentraalDen Haag HSAmsterdam CentraalAmersfoort CentraalDeventerBad BentheimBerlin Hbf Stopt 2-3x per week. Stopt richting Brussel niet op Amersfoort Centraal en Den Haag HS.
500 Intercity (NS) Rotterdam CentraalUtrecht CentraalAmersfoort CentraalZwolleAssenGroningen Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 600. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuurdienst met serie 700. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations.
600 Intercity (NS) LeeuwardenMeppelZwolleAmersfoort CentraalUtrecht CentraalRotterdam Centraal Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 500. Vormt tussen Zwolle en Leeuwarden een halfuurdienst met serie 1800. Stopt tussen Zwolle en Leeuwarden alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations.
1500 Intercity (NS) Amsterdam CentraalHilversumAmersfoort CentraalApeldoornDeventer Rijdt op werkdagen tijdens de spits van/naar Deventer. Tussen de spits is dat 1x per 2 uur.
1600 Intercity (NS) Schiphol AirportAmsterdam ZuidDuivendrechtHilversumAmersfoort CentraalApeldoornDeventerAlmeloHengeloEnschede Vormt tussen Schiphol en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1700.
1700 Intercity (NS) Den Haag CentraalGoudaUtrecht CentraalAmersfoort CentraalApeldoornDeventerAlmeloHengeloEnschede Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1600.
5600 Sprinter (NS) Utrecht CentraalAmersfoort CentraalZwolle
5800 Sprinter (NS) Amersfoort VathorstAmersfoort CentraalHilversumWeespAmsterdam Centraal – (Amsterdam SloterdijkSchiphol AirportHoofddorp) Rijdt tussen Amsterdam Centraal en Hoofddorp enkel van maandag t/m donderdag in de spitsuren en in het weekeinde tussen 7:00 en 21:00 uur. Rijdt in de vroege ochtend en na 20:30 uur niet tussen Amersfoort Vathorst en Amersfoort Centraal.
11600 Intercity (NS) Schiphol AirportAmsterdam ZuidDuivendrechtHilversumAmersfoort CentraalAmersfoort Schothorst Vormt tussen Schiphol Airport en Amersfoort Centraal een halfuurdienst met serie 1600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst een halfuurdienst met serie 11700.
11700 Intercity (NS) Amersfoort SchothorstAmersfoort CentraalUtrecht CentraalGoudaDen Haag Centraal Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuurdienst met serie 1700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst een halfuurdienst met serie 11600.
22400 Intercity (NS) Utrecht CentraalAmersfoort Centraal Nachtnet. Rijdt alleen in de nachten volgend op vrijdag en zaterdag.
31300 RS 34 Sprinter (Keolis) Amersfoort CentraalBarneveld CentrumEde-Wageningen Onderdeel van de formule RRReis.
31400 RS 34 Sprinter (Keolis) Amersfoort CentraalBarneveld CentrumBarneveld Zuid Onderdeel van de formule RRReis.

De laatste Intercity uit de 1700-serie (richting Den Haag Centraal) rijdt omstreeks middernacht niet verder dan Utrecht Centraal.

  Zie voor de aansluitende buslijnen het artikel Openbaar vervoer in Amersfoort

Voorzieningen bewerken

In de hal was een 'serviceplein' met computers waarop informatie van NS en Connexxion te raadplegen was.

Bij de verbouwing in 1997 is er in en bij de stationshal veel ruimte ingericht voor commerciële ondernemingen.

Galerij bewerken

Ontwikkeling aantal reizigers bewerken

Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:

Jaar Aantal reizigers
2019 57.084
2020 25.108
2021 25.355
2022 39.668
Zie de categorie Amersfoort Central station van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.