Station Zwolle

Zwolle
	Staatsspoorwegen Station Zwolle uit 1866
Afkorting	Zl
Opening	NCS station 6 juni 1864; SS station 1 oktober 1866
Perrons	5
Perronsporen	14 (Sporenschema)
Perrontoegang	via poortjes
Toegang	via (rol)trappen en liften
Spoorlijn(en)	Centraalspoorweg; Kamperlijntje; Staatslijn A; Zwolle - Almelo; Zwolle - Stadskanaal; Hanzelijn
	Vervoerders
- Treinvervoerder	Arriva, Keolis Nederland & NS
- Busvervoerder	EBS & OV Regio IJsselmond
Reizigers	38.537 (2022) per dag (NS)
Ligging
Plaats	Zwolle
Coördinaten	52° 30′ 19″ NB, 6° 5′ 26″ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
	;
Portaal	Openbaar vervoer

Station Zwolle is het spoorwegstation van Zwolle, de hoofdstad van de Nederlandse provincie Overijssel. Het is een belangrijk spoorwegknooppunt met veel overstappers. Spoorlijnen uit de richtingen Kampen, Enschede, Deventer, Emmen, Amersfoort, Meppel, Groningen, Leeuwarden en Lelystad komen allemaal in Zwolle samen. Station Zwolle is het drukste station van de provincie Overijssel. Het station is een Waterstaatstation van de eerste klasse en is een van de twee stations die in deze klasse is gebouwd, de ander zijnde Station Dordrecht.

Geschiedenis bewerken

Het eerste station van Zwolle werd geopend op 6 juni 1864 met de ingebruikname van de Spoorlijn Utrecht - Kampen, de spoorlijn van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS) die Utrecht via Zwolle met Kampen verbond. Dit was een tijdelijk stationsgebouw omdat de NCS erop rekende te zijner tijd het medegebruik te verkrijgen van het geprojecteerde nieuwe station. Het in 1873 afgebroken gebouw lag naast het huidige station in de bocht tussen het spoor naar Kampen en de overweg in de Assendorperlure. Op deze plek bevond zich later, tot 1997, het perron van de PTT voor het postvervoer per trein. Nadat het 13 jaar niet gebruikt was, werd op 21 mei 2010 een sloopvergunning voor dit perron afgegeven.^[2]

Het station anno 1868

Een hondekoptreinstel, Materieel '54, onder de stationskap in 1973.

In 1866 opende de Staatsspoorwegen (SS) het nieuwe grote station aan de spoorlijn Arnhem - Leeuwarden (Staatslijn A). De Staatsspoorwegen hadden voor al hun lijnen standaard stationsgebouwen ontwikkeld in vijf verschillende klassen (5e klasse = klein tot 1e klasse = groot). Station Zwolle en Station Dordrecht zijn de enige twee 1e klasse SS-stations die ooit gebouwd zijn^[3]. De NCS ging ook gebruikmaken van dit station. In het westelijke deel keerden de treinen uit Kampen en Utrecht en in het oostelijke deel keerden de treinen uit Leeuwarden en Arnhem. Hiermee was station Zwolle een dubbel kopstation.

Koplopers op station Zwolle in 2011

Werkplaats Zwolle in 1987

Op 1 januari 1881 kwam de spoorlijn Zwolle - Almelo, geëxploiteerd door de Staatsspoorwegen, gereed. In 1889 kwam er via de lijn van de NCS tussen Hattemerbroek en Zwolle een verbinding met Apeldoorn, die werd geëxploiteerd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM). Ten slotte werd op 15 januari 1903 het traject Zwolle – Ommen van de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal geopend. Deze lijn, eigendom van de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS), werd eveneens geëxploiteerd door de Staatsspoorwegen.

De Staatsspoorwegen drukten een belangrijk stempel op de spoorwegontwikkeling van Zwolle. Met de ontwikkeling van het treinverkeer, de functie van locomotiefdepot en sinds 1870 de centrale werkplaats voor het onderhoud van locomotieven en rijtuigen, groeide het belang van het station en werd het spoorwegemplacement uitgebreid. Door de NCS was al het emplacement langs de lijn naar de IJsselbrug aangelegd. De SS breidden dit in 1881 uit langs de lijn naar Meppel. Over het sterk vergrote spooremplacement werd in 1883 een viaduct gebouwd, de Hoge Brug. Deze brug is in 1989 op de rijksmonumentenlijst geplaatst.^[4]

Hoewel Karel Hendrik van Brederode gezien wordt als de architect van de standaardstations, is station Zwolle van de hand van Nicolaas Johannes Kamperdijk.^[5]^[6]

Bij de Duitse aanval op Nederland in mei 1940 werden door de NS en de Genietroepen grootschalige vernielingen aangericht om het belangrijk geachte spoorwegknooppunt Zwolle niet ongehavend in handen van de Duitsers te laten vallen. Hierbij werden onder meer bruggen en draaischijven onklaar gemaakt en locomotiefloodsen in brand gestoken.

Station en omgeving bewerken

Het station beschikt over zeven doorgaande perronsporen waarvan zes aan weerszijden van drie eilandperrons, twee kopsporen en een zakspoor aan de westzijde en vier kopsporen aan de oostzijde. De perrons werden in 1950 met elkaar verbonden door een reizigerstunnel. In 1992 is het gebouw inwendig verbouwd. In 1995 is de oude perronkap vervangen. Deze was niet meer te renoveren. In 2003 is op het 1e perron een stuk vierkante perron-overkapping in gebruik genomen tussen het stationsgebouw en de noordelijke kopsporen in. Ook de stationstunnel komt onder deze overkapping uit. Tevens zijn (vooral) aan de straatzijde van deze overkapping winkels in gebruik genomen. In 2004 is de tunnel verlengd naar de zuidelijke zijde van het station waar deze, geïntegreerd in een kantoorgebouw, uitkwam op een nieuw ontwikkeld plein met diverse andere (overheids)kantoorgebouwen.

Op 14 juni 2011 werd de nieuwe spoorbrug over de IJssel geopend (Hanzeboog), die uit westelijke richting toegang verschaft tot station Zwolle, volledig in gebruik genomen. De oude spoorbrug, waarvan sommige delen bijna 150 jaar oud waren, werd afgebroken.

Ten behoeve van de ingebruikneming van de Hanzelijn, op 9 december 2012, is het derde eilandperron toegevoegd. Verder is met de regio afgesproken om de perronkap op spoor 15/16 in Zwolle alsnog te realiseren indien bij de afronding van het spoorverdubbelingsproject voldoende financiële ruimte over is.

Project ZwolleSpoort bewerken

Uitbreidingswerkzaamheden spoortunnel, mei 2012

Onder andere vanwege de komst van de Hanzelijn en de daarmee samenhangende verwachte toename van de aantallen passagiers, werd het station in 2010 - 2015 aangepast, mede om meer cross-platform-overstapmogelijkheden te creëren. Zo kwam er een vierde perron en werd de reizigerstunnel onder de sporen verbreed. Het project kreeg de naam ZwolleSpoort. De verbouwing van het station begon in het najaar van 2010 en was in juni 2015 gereed.^[7]

In november 2010 werd een traverse over de sporen in gebruik genomen. Deze fungeerde als tijdelijke vervanging van de reizigerstunnel. Om de traverse te kunnen realiseren werd op het tweede perron (sporen 3, 4 en 5) de kiosk gesloopt en op het hoofdplein de Burger King. Waar deze vroeger stond is nu de opgang naar de traverse. Op 7 april 2011 werd de reizigerstunnel gesloten voor publiek. Op 3 mei werd de sloop van de tunnel gestart. De tunnel werd verbreed van 7 meter naar 15 meter. De mogelijkheid om de tunnel te verbreden tot 47 meter, en er winkels in onder te brengen, naar voorbeeld van onder andere station Arnhem en station Rotterdam Centraal, was overwogen maar afgewezen. Dat plan ontstond toen een groot deel van de verbouwingsplannen al was gemaakt en goedgekeurd. In maart 2014 werd besloten om aan de zuidkant van het station toch winkels te gaan bouwen aan weerszijden van de tunnel. Het ging hierbij om onder meer AH to go en het nieuwe NS-service- en verkooppunt.^[8] Op vrijdag 26 juni 2015 werd de nieuwe reizigerstunnel geopend,^[9] de traverse werd een maand later verwijderd.^[10] De tunnel kon, ten opzichte van de verlengde tunnel uit 2004, tientallen meters ingekort worden omdat het aantal rangeersporen is verminderd. In de tunnel speelt continu de 244 minuten durende, ter plaatse gefilmde, audiovisuele installatie Tijdtunnel.

Spooruitbreiding Zwolle bewerken

In de jaren 2019 en 2020 wordt het spooremplacement grondig verbouwd voor extra capaciteit. En tussen station Zwolle en de splitsing Herfte (richtingen Meppel en Emmen) worden twee extra sporen en een vrije kruising aangelegd, zodat het spoorverkeer van en naar Meppel en Emmen onafhankelijk van elkaar afgehandeld kan worden.^[11]

Officiële onthulling van de metalen regenbogen op 26 augustus 2022.

Regenbogen aan de zuidzijde bewerken

Zie Zwolle Pride#Regenbogen op Station Zwolle voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op vrijdag 26 augustus 2022 zijn tijdens de Zwolle Pride een zestal metalen bogen onthuld, die op het plein aan de zuidzijde van Station Zwolle te zien zijn. Deze bogen, elk in een unieke primaire en secundaire kleur, zijn voorzien van de woorden: Spirit, Serenity, Nature, Sunlight, Healing en Life. Dit monument verving het sinds 2016 aangebrachte regenboogzebrapad.

Fietsenstalling Stationsplein bewerken

De fietsenstalling onder het Stationsplein van Zwolle biedt plaats voor 5.800 fietsen, de grootste Nederlandse fietsenstalling buiten de Randstad. Zij werd in maart 2021 geopend.^[12]

OV-chipkaart bewerken

Dit station heeft Blauwnet en NS OVC-poorten die in juni 2016 werden gesloten. Voor overstappers zijn er zowel Blauwnet-palen als NS-palen waar zij kunnen uit- en inchecken bij deze maatschappijen.

Treinen bewerken

In het spoorwegknooppunt Zwolle is de treinenloop op maandag t/m zaterdag overdag zo opgezet, dat tweemaal per uur, rond .15 en .45, elf treinen tegelijk samenkomen en op elkaar aansluiten (knooppuntdienstregeling). In de spitsuren zijn er enkele toegevoegde treinen buiten dit patroon. In de stille uren ('s avonds en op zondag) wordt de dienst enigszins uitgedund.

Treinseries die stoppen in Zwolle tijdens de dienstregeling 2023:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
500	Intercity (NS)	Rotterdam Centraal – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Zwolle – Assen – Groningen	Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 600. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuurdienst met serie 700. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations.
600	Intercity (NS)	Leeuwarden – Meppel – Zwolle – Amersfoort Centraal – Utrecht Centraal – Rotterdam Centraal	Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 500. Vormt tussen Zwolle en Leeuwarden een halfuurdienst met serie 1800. Stopt tussen Zwolle en Leeuwarden alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Enkele treinen stoppen niet in Meppel.
700	Intercity (NS)	Den Haag Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum – Zwolle – Assen – Groningen	Vormt tussen Den Haag Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 1800. Vormt tussen Lelystad Centrum en Leiden Centraal samen met de 1800 een scheve kwartierdienst met de serie 2400. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuurdienst met serie 500. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations.
1800	Intercity (NS)	Den Haag Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum – Zwolle – Meppel – Leeuwarden	Vormt een halfuurdienst tussen Den Haag Centraal en Zwolle met serie 700 en tussen Zwolle en Leeuwarden met serie 600.
3600	Intercity (NS)	Roosendaal – Breda – Tilburg – 's-Hertogenbosch – Nijmegen – Arnhem Centraal – Zutphen – Deventer – Zwolle
3800 RE 20	Sneltrein (Arriva)	Zwolle – Mariënberg – Emmen	Onderdeel van Blauwnet. 1x per uur.
4600	Sprinter (NS)	(Den Haag Centraal – )Leiden Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Sloterdijk – Amsterdam Centraal – Weesp – Almere Centrum – Almere Buiten – Lelystad Centrum – Zwolle	Rijdt in de avonduren en het weekend ook van/naar Den Haag Centraal.
5600	Sprinter (NS)	Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Zwolle
7900 RS 23	Sprinter (Keolis)	Zwolle – Almelo – Hengelo – Enschede	Onderdeel van Blauwnet
8000 RS 20	Stoptrein (Arriva)	Zwolle – Mariënberg – Emmen	Onderdeel van Blauwnet. 1x per uur.
8100	Sprinter (NS)	Zwolle – Meppel – Assen – Groningen
8500 RS 22	Sprinter (Keolis)	Zwolle – Zwolle Stadshagen – Kampen	Onderdeel van Blauwnet
9000	Sprinter (NS)	Leeuwarden – Meppel – Zwolle	Rijdt ’s avonds en in het weekend alleen tussen Leeuwarden en Meppel (1x per uur).
12600	Intercity (NS)	Groningen – Assen – Zwolle – Lelystad Centrum – Almere Centrum – Amsterdam Centraal	Een trein op vrijdag- en zaterdagnacht in de richting van Amsterdam Centraal.
13800 RE 20	Sneltrein (Arriva)	Zwolle – Coevorden – Emmen	Onderdeel van Blauwnet. Rijdt alleen tijdens de spits.
17900 IC 23	Intercity (Keolis)	Zwolle – Almelo – Hengelo – Enschede	Onderdeel van Blauwnet. Rijdt alleen op werkdagen overdag en 1x per uur.
Nachttrein 32700	Nachttrein (Arriva)	[ Groningen – Assen – Zwolle – Lelystad Centrum – Almere Centrum ] / [ Maastricht – Sittard – Roermond – Weert – Eindhoven Centraal – 's-Hertogenbosch – Utrecht Centraal – Amsterdam Bijlmer ArenA ] –Amsterdam Zuid – Schiphol Airport	Rijdt alleen in de nacht van vrijdag op zaterdag.

De laatste intercity uit de 600-serie (Leeuwarden richting Rotterdam Centraal) rijdt in de late avond niet verder dan Utrecht Centraal. De drie laatste Intercity's uit de 3600-serie (richting Roosendaal) rijden in de late avond niet verder dan Nijmegen. De twee laatsten rijden zelfs niet verder dan Arnhem Centraal.

Busstation bewerken

Het busstation van Zwolle is een belangrijk knooppunt in zowel het stadsnet van Zwolle als in het Overijsselse streeknet.

Oude busstation bewerken

Bussen van Syntus Overijssel op het westelijke busstation

Het oude busstation bevond zich tot 2019 alleen aan de noordzijde van het station naast het stationsgebouw. Aan de westzijde van het treinstation, nabij het stationsplein, lag het (westelijke) busstation dat vroeger als stadsbusstation diende. Hier halteerden de lijnen 1 t/m 6, 9 en 12 van Syntus Overijssel. Deze lijnen reden onder meer naar de Zwolse wijken Stadshagen, Oosterenk, Ittersummerbroek, Assendorp en Westenholte, maar ook naar het Deltion Campus en Scholengemeenschap Rechterland. Ook lag hiernaast de eindhalte die wordt gebruikt voor alle streeklijnen. Aan de oostzijde lag het busstation voor de streeklijnen vanuit verschillende concessies, waaronder de Veluwelijnen van Syntus Gelderland en de scholierenlijn 7.

Nieuwe busstation bewerken

Al in 2009 werd er gesproken over de verplaatsing van het busstation om de verkeersstromen binnen Zwolle te bevorderen. Zo werd er onder meer gesproken over de verplaatsing van het busstation boven op het dak van het treinstation.^[13] In 2014 heeft de gemeente Zwolle besloten om de streek- en stadsbussen naar de zuidzijde te verplaatsen. Hiervoor wordt een langgerekt busperron aangelegd naast de huidige sporen met toegang tot de reizigerstunnel onder het spoor door.^[14] Het plan is een busbrug over het spoor aan te leggen die verbinding geeft tussen de Hanzelaan en de kruising Westerlaan met de Veerallee/Willemskade. Gedeputeerde Bert Boerman en wethouder Ed Anker maakten op 3 juni 2016 het allereerste begin van de sloop van de Werkplaats NS Zwolle.^[15] Deze brug werd op 17 februari 2019, samen met het nieuwe busstation, in gebruik genomen.^[16]

Sinds 17 februari 2019 stoppen alle bussen aan de zuidkant van het station, dit wordt mede mogelijk gemaakt door de Schuttebusbrug. Door deze verplaatsing, en doordat sinds de ingebruikname van de Hanzelijn de intercity's naar de Randstad niet meer van het 1e perron vertrekken, zijn het 1e perron en het stationsgebouw meer buiten de looproutes komen te liggen. Verder hebben alle stadslijnen van Zwolle sinds die datum hun eindpunt bij station Zwolle.

Indeling vanaf 11 december 2022 bewerken

A-zijde
Platform	Soort	Lijn	Bestemming	Via	Vervoerder	Opmerkingen
A0						Uitstaphalte zuid
	Streekbus	70	Steenwijk, Station	(Genne, Hasselt,) Zwartsluis, Belt-Schutsloot, Blauwe Hand, Giethoorn	OV Regio IJsselmond	Rijdt niet 's avonds. Rijdt in de daluren alleen Steenwijk - Zwartsluis v.v.
	Streekbus	74	Kampen, Station Zuid	Hasselt, Genemuiden, Kamperzeedijk-Oost en -West, Grafhorst, IJsselmuiden	OV Regio IJsselmond	Rijdt niet zaterdagavond en op zondag. Rijdt in de daluren alleen Hasselt - Kampen v.v.
A1	ComfortRRReis	301	Dedemsvaart, De Magnolia	Ruitenveen, Nieuwleusen, Balkbrug	EBS
A2	Stadsbus	2	Aa-landen	Centrum, Holtenbroek
A2	Stadsbus	10	Aa-landen	Centrum, Holtenbroek
A3	Streekbus	40	Meppel, Station	De Lichtmis, Rouveen, Staphorst		Rijdt niet zaterdagavond en op zondag.
	Streekbus	199	Elburg, Molendorp	Wezep, Oldebroek		Rijdt niet 's avonds en in het weekend.
	SnelRRReis	217	Dedemsvaart, Zwiersstraat	De Lichtmis, Nieuwleusen, Balkbrug		Rijdt niet 's avonds en in het weekend.
A4	Stadsbus	9	Deltion College	Katwolderplein		Rijdt niet 's avonds en in het weekend.
A4	Schoolbus	609	Heerde, Transferium Horsthoek	Katwolderplein, Deltion College		's Ochtends richting Heerde, 's middags richting Zwolle.
A5	Schoolbus	609	Heerde, Transferium Horsthoek	Katwolderplein, Deltion College		's Ochtends richting Heerde, 's middags richting Zwolle.
A5	Stadsbus	12	Zwartewaterallee	Katwolderplein		's Ochtends richting Zwartewaterallee, 's middags richting station.
A6	Schoolbus	640	Meppel, Station	De Lichtmis, Rouveen, Staphorst		's Ochtends richting Zwolle, 's middags richting Meppel.
A6	Schoolbus	668	Herfte, School De Ambelt			's Ochtends richting Herfte, 's middags richting Zwolle.
A7	Stadsbus	1	Station Stadshagen	Katwolderplein, Deltion College, Holtenbroek, Stadshagen
A8	Stadsbus	11	Breecamp	Katwolderplein, Deltion College, Holtenbroek, Station Stadshagen, Stadshagen
A8	SnelRRReis	201	Apeldoorn, Station	A50		Rijdt niet 's avonds en in het weekend.
A9	SnelRRReis	210		A50, Heerde, Epe		Rijdt niet 's avonds en in het weekend.
A10	ComfortRRReis	304		Hattem, Wapenveld, Heerde, Epe, Emst, Vaassen, Wenum-Wiesel
A11	Stadsbus	6	Ittersumerbroek	Gerenlanden, Ittersumerlanden
A11	Stadsbus	8	Ittersumerbroek	Gerenlanden, Ittersumerlanden, Oldenelerbroek

B-zijde
Platform	Soort	Lijn	Bestemming	Via	Vervoerder	Opmerkingen
B0						Uitstaphalte noord
B1	ComfortRRReis	301	Nunspeet, Station	Wezep, Oldebroek, Elburg, Doornspijk	EBS
B2	Stadsbus	4	Aa-landen	Centrum, Diezerpoort		Laadhalte
B2	Stadsbus	13	Aa-landen	Centrum, Diezerpoort		Laadhalte
B3	Stadsbus	7	MAC³PARK stadion	Assendorp, Oosterenk
B4	Stadsbus	5	Westenholte	Katwolderplein		Laadhalte
B5						Laadhalte
B6	Spitsbus	171	Vollenhove, Clarenberglaan	Hasselt, Zwartsluis, Sint Jansklooster	OV Regio IJsselmond	's Ochtends richting Zwolle, 's middags richting Vollenhove.
	Schoolbus	641	Urk, Vlaak	's-Heerenbroek, Wilsum, IJsselmuiden, Kampen, Kampereiland, Ens, Emmeloord, Tollebeek		's Ochtends richting Zwolle, 's middags richting Urk.
	Schoolbus	641	Zwolle, Campus			's Ochtends richting Zwolle, 's middags richting Urk.
B7	Streekbus	71	Emmeloord, Busstation	Hasselt, Zwartsluis, Heetveld, Sint Jansklooster, Vollenhove, Kraggenburg, Marknesse
B8	Stadsbus	3	Hessenpoort	Centrum, Wipstrik, Berkum	EBS
B8	Stadsbus	14	Ittersumerlanden	Schellerlanden, Oldenelerlanden-West en -Oost	EBS