Station Enschede

Enschede
	Stationsplein bij station Enschede
Afkorting	Es
Opening	1 juli 1866
Perrons	2
Perronsporen	5 (eigenlijk 6, want spoor 4 is fysiek volledig in tweeën gedeeld) (Perron 5 ligt er maar wordt niet gebruikt) (Sporenschema)
Perrontoegang	via poortjes, behalve spoor 4b voor trein naar Duitsland
Spoorlijn	Staatslijn D
	Vervoerders
- Treinvervoerder	NS, DB Regio & Keolis Nederland
- Busvervoerder	Arriva, Syntus Twente & RVM
Reizigers	9792 (2018) per dag (NS)
Ligging
Plaats	Enschede
Coördinaten	52° 13′ 20″ NB, 6° 53′ 24″ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
	;
Portaal	Openbaar vervoer

Station Enschede is een Nederlands station. Het werd geopend op 1 juli 1866, het huidige stationsgebouw stamt uit 1950. Het station ligt aan de rand van het centrum van Enschede en werd oorspronkelijk buiten de stad gebouwd aan staatsspoorlijn D (Zutphen – Glanerbeek; geopend tussen 1865 en 1868).

Stations SS in 1943

Het bioscoopjournaal van 28 oktober 1950 over de opening van het nieuwe station in Enschede

Station van Schelling in de jaren 60

Station SS of Staatsspoor (1866-1950)Bewerken

Op 1 juli 1866 kreeg Enschede een station aan de spoorlijn Zutphen – Glanerbeek. Het stationsgebouw was het type Staatsspoor nieuw type 3e klasse. Ook Hengelo had van 1866 tot 1899 zo'n station. De huidige stations van Meppel (1865) en Station Zuidbroek (1865) zijn ook van dit type.

Het gebouw werd gekenmerkt door een hoge middenrisaliet met versierde fronton, met uurwerk. Aan weerszijden een lage vleugel. Twee lage gebouwtjes opzij daarvan, verbonden door een muur. Ontwerper van de eerste generatie Waterstaatstations is vermoedelijk de (werktuig)bouwkundige K.H. van Brederode. Geen hoog aangeschreven architect, maar dat werd voor de staat niet van belang geacht. Men bouwde eenvoudigweg naar de smaak van de tijd en voor de rest ging het er vooral om dat de gebouwen "economisch, deugdelijk en functioneel" waren.

Station van SchellingBewerken

Het huidige stationsgebouw is van na de Tweede Wereldoorlog. In 1949 werd met de bouw begonnen en in oktober 1951 werd het geopend. Architect H.G.J. Schelling (1888-1978) ontwierp het station als mix tussen kopstation en parallelstation. De laatste functie verloor het in 1981 met de opheffing van de treindienst naar Gronau (Duitsland). Hierdoor ontstond een groot kopstation, waarbij de verschillende stationsdiensten vreemd gelegen waren langs de voormalige internationale sporen.

In het Enschedese wederopbouwplan van na 1945 werden grote wijzigingen doorgevoerd in de hoofdwegenstructuur. Hierdoor werd de spoorlijn in westelijke (Hengelose) richting opgehoogd. Een nieuw station was hierdoor noodzakelijk, iets wat ook wenselijk was door de toenmalige ligging. Het oude Staatsspoorstation lag verder buiten het centrum van de stad dan het huidige.

Architect Schelling ontwierp na 1945 diverse stationsgebouwen, waaronder dat van Hengelo (1951), Zutphen (1952) en Arnhem (1954), die allen zijn gebouwd in de stijl van de Nieuwe zakelijkheid. Kenmerkend is het beton gebruik en de vele zuilen. Het ontvangstgebouw is gericht op de kopsporen. Het gebouw is opgezet uit modules van 5,25 × 5,25 meter. De ontvangsthal is voor Schelling het belangrijkste onderdeel van het station. Niet vanwege haar hoogte, maar vanwege haar openheid. Deze openheid stimuleerde hij door open sluitstenen te gebruiken. De haakvormige plattegrond bakent een stationsplein af wat oorspronkelijk gebruikt werd voor als busstation en taxistandplaats. In de jaren 1970 werd het busstation verplaatst naar de zijkant van het gebouw, waardoor de hoofdingang nauwelijks meer gebruikt werd omdat reizigers vooral via de zijtrap het station betraden.

Verbouwing en vernieuwingenBewerken

In 2000 werd het station ingrijpend verbouwd. De zijingang verdween en midden in de grote ontvangsthal werd een nieuwe ingang gemaakt.

Sinds 18 november 2001 is er weer een treindienst naar Gronau en Münster/Dortmund. De treinen vertrokken van een nieuw gebouwd perron, en een nieuw aangelegd spoor 5, via de overweg bereikbaar. Na de vernieuwing van het emplacement in 2013, werd dit spoor weer buiten dienst gesteld en sindsdien vertrekken de treinen op het oostelijke gedeelte van spoor 4 (4b). Spoor 4a en 4b sluiten niet op elkaar aan, beide sporen eindigen in een stootblok vanwege de verschillende spoorwegbeveiligingssystemen in Nederland en Duitsland. Daarmee is Enschede in feite een dubbel kopstation geworden. Er is zelfs een looppad vanaf de noordzijde tussen de twee stootblokken door naar het perron. Er zijn plannen om 4a en 4b weer aan elkaar te koppelen en een doorgaande treindienst te laten rijden.

Wegens de emplacementsvernieuwing werd het station de zomerperiode van 2013 buiten dienst gesteld. Alle sporen en bovenleidingen zijn toen vervangen. Het perron tussen sporen 1 en 2 werd verlengd om ruimte maken voor de lange intercitytreinen, die voorheen op spoor 4a stopten. De stoptreinen zijn verplaatst naar sporen 3 en 4a. Spoor 5 is buiten dienst gesteld. Door de vervanging van de sporen en vermindering van het aantal wissels is het omgevingslawaai afgenomen. Voor de werkzaamheden was dit emplacement het oudste van Nederland.

TreinverbindingenBewerken

De volgende treinseries stoppen in Enschede:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
1600	Intercity (NS)	Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Duivendrecht – Hilversum – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede	Vormt tussen Schiphol en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1700.
1700	Intercity (NS)	Den Haag Centraal – Gouda – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede	Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1600.
7000	Sprinter (NS)	Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede	Rijdt in de spits van/naar Enschede
7900 RS 23	Sprinter (Keolis)	Zwolle – Almelo – Hengelo – Enschede	Onderdeel van Blauwnet
17900 IC 23	Intercity (Keolis)	Zwolle – Almelo – Hengelo – Enschede	Onderdeel van Blauwnet. Rijdt alleen op werkdagen overdag en 1x per uur.
20180 RB 64	Regionalbahn (DB Regio NRW)	Münster (Westf) Hbf – Steinfurt-Burgsteinfurt – Gronau (Westf) – Enschede	Euregio-Bahn
20250 RB 51	Stoptrein/Regionalbahn (DB Regio NRW)	Dortmund Hbf – Preußen – Lünen Hbf – Coesfeld (Westf) – Gronau (Westf) – Enschede	Westmünsterland-Bahn Dortmund-Lünen 2x per uur, van/naar Enschede en in het weekend 1x per uur

In de zomers van 2009 en 2010 werd een proef gehouden met een nachttrein tussen Enschede en Schiphol, deze reed één maal per nacht. Op 11 december 2011 heeft DB Regio de treindienst Enschede – Dortmund Hbf overgenomen van de Prignitzer Eisenbahn. De laatste Intercity uit de 1700-serie (richting Den Haag Centraal) rijdt in de late avond niet verder dan Utrecht Centraal.

BusverbindingenBewerken

Het busstation bevindt zich aan de voorzijde van het station en telt elf perrons. Vanaf dit busstation vertrekken de bussen naar de verschillende wijken van Enschede, alsmede naar verschillende plaatsen in Twente en de Achterhoek. De busdiensten worden verzorgd door Syntus, die onder de naam Twents opereert, en Arriva. Syntus verzorgt de stadsdienst, Syntus en Arriva verzorgen de streeklijnen.

Stadsbussen
Lijn	Route	Bijzonderheden
1	Wesselerbrink - Boswinkel - Centrum - Centraal Station - Twekkelerveld - Kennispark - Universiteit Twente
2	Helmerhoek - Wesselerbrink - Centrum - Centraal Station - Roombeek - Deppenbroek
3	Centraal Station - Wooldrik - De Eschmarke - Glanerbrug
4	Stroinkslanden - Centrum - Centraal Station
5	Centraal Station → Pathmos → Bruggert → 't Zwering → Stadsveld → Veldkamp → Centrum → Centraal Station
6	Stokhorst - 't Ribbelt - Centraal Station
7	Marssteden - Haven - Centraal Station	alleen werkdagen overdag
8	Hengelo (Station - Slangenbeek - Hasseler Es - Groot Driene) - Enschede (Universiteit - Centraal Station - Van Heekplein - Helmerhoek - Universiteit) - Hengelo Station	spitsbus/ringlijn, middagspits in omgekeerde richting
9	Enschede Centraal Station - Universiteit - Hengelo Station

Streekbussen
Lijn	Route	Via	Vervoerder	Bijzonderheden
60	Enschede Centraal Station - Oldenzaal De Thij	Lonneker, Oldenzaal Station	Syntus	Rijdt niet 's avonds na 21:00 uur en op zondag.
61	Enschede Centraal Station - Overdinkel Schoolstraat	Losser	Syntus
62	Borculo Busstation - Denekamp Onder de Linden	Neede, Haaksbergen, Enschede Centraal Station, Oldenzaal	Syntus
73	Enschede Centraal Station - Winterswijk Station	Enschede P+R Zuiderval, Eibergen, Groenlo, Meddo	Arriva	Rijdt niet 's avonds na 21:15 uur en in het weekend
74	Enschede Centraal Station - Doetinchem Station	Enschede P+R Zuiderval, Eibergen, Groenlo, Lichtenvoorde, Varsseveld	Arriva	Rijdt niet 's avonds en in het weekend

Buurtbussen
Lijn	Route	Via	Vervoerder	Bijzonderheden
505	Centraal Station - Hogeland	Centrum	Syntus	Rijdt niet 's avonds en op zondag.
506	Enschede Centraal Station - Boekelo Marcellinuskerk	Usselo	Syntus	Rijdt niet 's avonds en op zondag.

Belbus
Lijn	Route	Vervoerder	Bijzonderheden
T88	Enschede Centraal Station - Ahaus Alstätte Markt	RVM

Vroegere stations in EnschedeBewerken

Station Noord of GOLS (1885-1989)Bewerken

Stations Noord of GOLS in 1980

Overzichtskaartje van de stations van Enschede

Aan de spoorlijn (Winterswijk –) Haaksbergen – Enschede – Oldenzaal werd op 7 december 1885 station Enschede GOLS geopend. GOLS staat voor Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij. Het station deed dienst voor goederenvervoer tot in de jaren 80 en was van het type GOLS-groot, waarvan er in Gelderland en Overijssel diverse werden gebouwd. Op dit moment zijn hiervan de stations van Haaksbergen, Groenlo, Terborg en Aalten nog aanwezig. Enschede Noord werd in 1989 gesloopt.

Enschede-Zuid (1903-1945)Bewerken

In het zuiden van de stad, op de plek waar de huidige Zuiderval de Getfertsingel kruist, lag vroeger station Enschede Zuid. Dit station aan de spoorlijn Enschede – Ahaus (Duitsland) was een belangrijk overlaadstation voor steenkool. Tot in de jaren 90 waren handelaren in brandstoffen gevestigd rond het voormalige emplacement. Het station werd geopend op 25 april 1903 en gesloten in 1945.