Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Grammatica van het Hongaars

	Dit is het persoonlijke kladblok van PAvdK/Kladblok.
	Een kladblok is een subpagina van iemands gebruikerspagina. Het dient als testruimte voor de gebruiker en om nieuwe artikelen of langere toevoegingen aan bestaande pagina's voor te bereiden. Let op: je kladblok opslaan gaat met de knop 'publiceren'. De pagina wordt daarmee nog niet in de openbare encyclopedie geplaatst en blijft een kladpagina. De kladblokpagina is wel zichtbaar (voor iedereen die wat meer van Wikipedia) en mag dus geen onoorbare dingen te bevatten.
	Het is, ook in een kladblok, uitdrukkelijk niet toegestaan om zonder toestemming auteursrechtelijk beschermd materiaal van derden te publiceren.
	Enkele handige links: Spiekbriefje | Snelcursus Andere testplaatsen: De algemene zandbak | De probeerpagina van de snelcursus | De sjabloonzandbak

P.A. van der Knaap (overleg) (Navigatie) Goeienavond. Het is vandaag 26-04-2024

Pagina's die met Gebruiker:PAvdK beginnen  PAvdK /Archief2010-2012 /Archief2013 /Archief2014 /Archief2015 /Archief2016 /Archief2017 /Archief2018 /Archief2019 /Archief2020Corona /Archief2021-2022 /EditCounterOptIn.js /Kladblok /Kladblok/Biologie /Kladblok/Biologie/Mossenmorfologie /Kladblok/Grammatica van het Hongaars /Kladblok/Hoe laat /Kladblok/Hongaars achterzetsel /Kladblok/Hongaars meervoud /Kladblok/Hongaars telwoord /Kladblok/Hongaars voornaamwoord /Kladblok/Hongaars werkwoord /Kladblok/Hongaars zelfstandig naamwoord /Kladblok/Hongaarse bezitsuitgangen /Kladblok/Hongaarse literatuur /Kladblok/Hongaarse woordvorming /Kladblok/Hongaarse zinsbouw /Kladblok/Japanse lantaarns en pagodes /Kladblok/Koreaanse lantaarn en pagodes /Kladblok/Nagybánya /Kladblok/Navigatie PAvdK /common.css Tellingen bijdragen Globale bijdragen (maand) nieuw gemaakt Aantal doorgevoerde wijzigingen Articleinfo Analyse gebruikersweergaven Cijfers en diagrammen Boek maken van WP-artikelen Logboeken

Grammatica van het Hongaars

lijstje

Gebruiker:PAvdK/Kladblok/	artikel	opmerkingem	Törkency
Grammatica van het Hongaars	Hongaars	1	T01
	Hongaars alfabet	2	T02
	Hongaars braille	3	T03
	Hongaarse spraakklanken	4	T04
		5	T05
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars achterzetsel		6	T06
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars telwoord	Hongaars telwoord	7	T07
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars voornaamwoord		8	T08
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars zelfstandig naamwoord Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars meervoud	Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen	naamvallen meervoud (bezit) (werkwoord → Hongaars werkwoord)	T09
	Hongaarse naamvallen en uitgangen		T10
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse bezitsuitgangen			T11
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars werkwoord	Hongaars werkwoord		T12
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse woordvorming		13	T13
Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse zinsbouw		14	T14

Bestaande delen:

• Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse literatuur

naamwoorden en uitgangen aantekeningen

Stammen en uitgangen

Verschillende naamwoorden (zelfstandige en bijvoeglijke) en voornaamwoorden (persoonlijke, aanwijzende, betrekkelijke, vragende en telwoorden) kunnen naamvalsuitgangen krijgen of anderszins met uitgangen gecombineerd worden.

Zelfstandige naamwoorden hebben een (absolute) stam, die het trefwoord vormt waarmee het in woordenboeken staat vermeld: de zogenoemde 'woordenboekvorm'. Stammen kunnen voorzien worden van uitgangen, zoals woordvormende uitgangen, bezitsuitgangen, meervoudsuitgangen en naamvalsuitgangen. De stam van een naamwoord is meestal onveranderlijk. Er is een kleine groep van stammen, de zogenoemde 'verlagende' stammen, die aangepaste vormen van de uitgangen vereisen.

Klinkerharmonie (vocaalharmonie) is de het verschijnsel dat het type klinkers in de woordstam en in de uitgangen (suffixen) overeenstemmen volgens bepaalde regels. Klinkerharmonie is van belang bij de woordvorming, bij het gebruik van de uitgangen voor naamvallen en bij de vervoeging van werkwoorden. Er worden twee hoofdgroepen van klinkers onderscheiden, de achterklinkers (a, á, o, ó, u, ú) en de voorklinkers (e, é, i, í, ö, ő, ü, ű). Deze laatste groep klinkers wordt onderverdeeld naar de lipronding: de ongeronde klinkers (e, é, i, í) en de geronde klinkers (ö, ő, ü, ű).

De stam kan met een vaste volgorde gevolgd worden door verschillende (niet-woordvormende) uitgangen:

positie		suffix	opmerkingen
1.		getal	meervoud (voor enkelvoud is er geen uitgang)
2.		bezitsuitgang of possessiefsuffix	(voor enkelvoudig bezit)
→	3.	bezitsuitgang of possessiefsuffix	(voor meervoudig bezit)
4.		naamwoordelijke bezitsuitgang	(voor bezitter, enkelvoudig bezit)
→	5.	naamwoordelijke bezitsuitgang	(voor bezitter, meervoudig bezit)
6.		naamvalsuitgang

Getal

Enkelvoud wordt niet apart aangegeven en heeft geen uitgang. Meervoud wordt aangegeven met een meervoudsuitgang. Voorbeelden:

• a barát ^(nominatief) (de vriend) → a barátok (de vrienden)
• az író (de schrijver) → az írók (de schrijvers)

Bezitsuitgangen

Hongaars kent geen bezittelijk voornaamwoorden, maar het bezit wordt gewoonlijk aangegeven met een bezitsuitgang voor de bezitter achter het naamwoord (bezit). Er zijn meervoudsuitgangen voor enkelvoudig bezit en voor meervoudig bezit. Voorbeelden:

• barát (vriend) → barátom (mijn vriend) → barátaim (mijn vrienden)
• barát (vriend) → barátod (jouw vriend) → barátaid (jouw vrienden)
• barátság (vriendschap) → barátságunk (onze vriendschap)

Niet-bijvoeglijke bezitsuitgang

De uitgang -é wordt gebruikt voor een bezitter bij een enkelvoudig bezit ('naamwoordelijk bezit'). Als het bezit meervoudig is, dan is de uitgang -éi. Voorbeelden:

• a barátom (mijn vriend) → a barátomé (die ^(enkelvoud) van mijn vriend) → a barátoméi (die ^(meervoud) van mijn vriend)
• ön (u) → az öné (de uwe ^(enkelvoud), die ^(enkelvoud) van u) → az önéi (de uwe ^(meervoud), die ^(meervoud) van u)
• ki? (wie) → a kié ez az auto? (wiens auto is dit?)

Naamvallen en uitgangen

Er zijn ruim twintig verschillende naamvallen met elk één, twee of drie verschillende vormvarianten (allomorfen) van de uitgangen, die standaard achter de stam van het naamwoord worden geplaatst. Als er een bezitsuitgang (possessiefsuffix) staat achter de stam, komt de naamvalsuitgang daarachter. Naamvallen kunnen ook met voornaamwoorden worden gecombineerd, maar vaak op een meer gecompliceerde wijze.

De keuze welke vormvariant van de uitgang gebruikt wordt, hangt in de eerste plaats af van de bepalende klinkers van de stam, waarachter de uitgang wordt geplaatst en wordt bepaald door de regels van de klinkerharmonie (vocaalharmonie). In geval dat de naamvalsuitgang geplaatst wordt achter een 'verlagende' stam of achter een bezitsuitgang, kan de keuze vormvariant daardoor beïnvloed worden.

Naamvallen kunnen op grond van hun functie in enkele groepen worden onderverdeeld. De bekendste groep wordt gevormd door de syntactische naamvallen: de nominatief (geen uitgang), de datief (uitgang: -nak, -nek) en de accusatief (uitgangen: -t of varianten). Een andere groep van naamvallen heeft betrekking op plaats en richting met als uitgangen de 'locatiefsuffixen'.

Eén vormvariant

Uitgangen met slechts één vormvariant wordt onveranderd gebruikt. Voorbeelden met één vormvariant voor -ig ^{(terminatief)} (tot, tot aan), -kor ^(temporalis) (om), -ért ^{(causalis-finalis)} (wegens/vanwege):

1. a ház (het huis) → a házig: (tot aan het huis); öt óra (vijf uur) → öt óráig / ötig (tot vijf uur)
2. öt óra (vijf uur) → öt órákor / ötkor (om vijf uur); mi (wat) → mikor? (wanneer?); az (dat) → akkor (dan)
3. mi? (wat?) → miért? (waarom?); ez (dit) → ezért (hierom); az (dat) → azért (daarom)
4. szomszédok (buren) → jön a szomszédokért (zij/hij komt voor/om de buren, zij/hij komt de buren ophalen)

Twee vormvarianten

Als een uitgang twee vormvarianten heeft, dan is alleen het verschil tussen achter- en voorklinker in de stam van belang. Voorbeelden met twee vormvarianten voor -nak, -nek^(datief) (aan, voor), -ból, -ből ^(elatief) (uit →) en -ban, -ben ^(inessief) (→ in):

1. Stam met achterklinkers:
   • a ház (het huis) → a házból (het huis uit), a házban (in het huis)
   • az (dat) → abban (daarin, in dat)
2. Stam met voorklinkers (ongerond of gerond):
   • pince (kelder) → a pincéből (de kelder uit), a pincében (in de kelder)
   • mi? (wat?) → miben? (waarin?, in wat?)

Drie vormvarianten

Als een uitgang drie vormvarianten heeft, dan speelt ook nog de klinkerronding een rol bij de keuze van de passende uitgang. Voorbeelden met drie vormvarianten voor -on, -en, -ön ^{(superessief)} (op) en -hoz, -hez, -höz ^(allatief) (naar):

1. Stam met achterklinkers:
   • fal (muur) → falon (op een muur), falhoz (naar een muur)
2. Stam met ongeronde voorklinkers:
   • rét (weide) → réten (op een weide), réthez (naar een weide)
3. Stam met geronde voorklinkers:
   • sün (egel) → sünön (op een egel), sünhöz (naar een egel)

Onderlinge beïnvloeding van stam en uitgang

Bij veel uitgangen die met een klinker beginnen, wordt niet alleen de uitgang, maar vaak ook de stam beïnvloed. Zo kan, na een stam met een eindklinker, de beginklinker van de uitgang vervallen of de stam verkort worden, de klinker van de stam kan vervallen of ingekort worden, of een -v worden tussengevoegd.

Beïnvloeding van stammen door uitgangen

Als algemene regel geldt dat bij stammen, die eindigen op -a of -e, deze eindklinker voor (vrijwel) alle uitgangen verlengd wordt tot -á, resp. -é. Voorbeelden:

• alma (appel) → almában ^(inessief) (in een appel)
• kefe (borstel) → kefétek ^{(bezit, 2de persoon meervoud)} (jullie ^(mv) borstel)

Bij de zogenoemde 'alternerende stammen' (woorden met meer stammen) hebben verschillende uitgangen met een beginklinker een wijzigende invloed op de stam. Veel voorkomend is het vervallen van de laatste (tweede) klinker van de stam of het inkorten daarvan.

• torony (toren) → tornyok ^(meervoud) (torens) met een vervallen laatste klinker in de stam.
• bogár (kever) → bogarak ^(meervoud) (kevers) met een verkorte laatste klinker van de (verlagende) stam, en een verlaagde meervoudsuitgang (-ak in plaats van -ok).
• cső (buis, pijp) → csövek ^(meervoud) (buizen), csövem ^{(bezit, 1ste persoon enkelvoud)} (mijn buis) met verkorting van de eindklinker van de stam (ő → ö), tussenvoeging van een -v en verlaagde meervoudsuitgang (-ek in plaats van -ök) of verlaagde bezitsuitgang (-em in plaats van -öm).
• falu (dorp) → falvak ^(meervoud) (dorpen) met vervangen van de eindklinker (-u) van de stam, met in de plaats daarvan een -v voor de verlaagde meervoudsuitgang (-ok → -ak).

Beïnvloeding uitgangen door de stam

Als een uitgang twee of drie vormvarianten (allomorfen) heeft, wordt de keuze van de vormvariant standaard bepaald door de regels van de klinkerharmonie in het Hongaars.

Als de stam van het naamwoord eindigt op een klinker kan de (instabiele) beginklinker van de uitgang vervallen. Voorbeeld:

• hajó ^(nominatief) (schip) → hajón ^{(superessief)} (op een schip), uitgang -on → -n

Bij de uitgangen -val, -vel (met) voor de comitatief of associatief assimileert de begin-v met de eind-medeklinker van de stam. Als de stam eindigt op een klinker, dan blijft de -v. Voorbeelden:

• az a hajó (dat schip) → azzal a hajóval ^(comitatief) (met dat schip)
• ez a bőrönd (deze koffer) → ezzel a bőrönddel (met deze koffer)

Als de niet-verlagende stam eindigt op een van de medeklinkers sz, z etc. dan vervalt bij de accusatief de beginklinker: -ot, -et, -öt worden -t. Voorbeeld:

• a dal (het lied) → a dalt ^(accusatief) (het lied)
• egy rész (een deel) → egy részt ^(accusatief) (een deel)

Na verlagende stammen wijzigt de beginklinker -o in -a, de beginklinker -ö wijzigt in -e en de beginklinker -e wijzigt niet. Veel alternerende stammen zijn verlagend. Ook zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden zijn verlagend. Voorbeelden:

• fal (muur) → falatok ^{(bezit, 2de persoon meervoud)} (jullie muur)
• fül (oor/oren) → fülem ^{(bezit, 1ste persoon enkelvoud)} (mijn oor/oren)
• egy híd (een brug) → hidak ^(meervoud) (bruggen)
• a zöld (de groene) → kérem a zöldet ^(accusatief) (ik wil de groene)

Als een verlagende stam eindigt op een van de medeklinkers sz, z etc., dan vervalt bij de accusatief de klinker voor -t niet en wordt: -at, -et. Voorbeelden:

• a vörös (de rode) → iszom a vöröset ^(accusatief) (ik drink de rode)
• fehér (wit) → fehéret ^(accusatief) (wit). Alhoewel de stam eindigt op een -r is de uitgang achter de verlagende stam toch -et.
• bogár (kever) → bogarat ^(accusatief) met een verkorte laatste klinker van de (verlagende) stam, en een verlaagde uitgang (-at in plaats van -t).

N.B.: Op de regel dat de beginklinker van een uitgang kan vervallen na een op een klinker eindigende stam zijn er verschillende uitzonderingen. Sommige uitgangen zijn onveranderlijk en hebben maar één vormvariant. Voorbeelden:

• az író (de schrijver) → az íróért ^{(causalis-finalis)} (wegens de schrijver)
• 13 ora (13 uur) → 13 oraig ^{(terminatief)} (tot 13 uur)
• a hajó (het schip) → a hajóé (die van het schip)

Stapeling van uitgangen

Een absolute stam met een uitgang kan zelf weer als stam dienen voor verdere uitgangen. Voorbeeld:

• barát (vriend) → barátom (mijn vriend) → barátomnak ^(datief) (mijn vriend, aan/voor mijn vriend)
• barát (vriend) → barátaim (mijn vrienden) → barátaimat ^(accusatief) (mijn vrienden)

Woordvorming

Woorden, voorzien van een woordvormende uitgang en samengestelde naamwoorden worden apart als een nieuw trefwoord opgenomen in het woordenboek. Voorbeelden van (absolute) stammen met woordvormende uitgangen en van samengestelde woorden:

• ír (schrijven) → író (schrijver)
• író (schrijver) → írószer (schrijfgerei)
• barát (vriend) → barátság (vriendschap) → barátságos (vriendschappelijk) → barátságosság (vriendschappelijkheid)

Woordsamenstellingen:

• író (schrijver, schrijvend) + gép (apparaat) → írógép (schrijfmachine)
• természet (natuur) + barát (vriend) → természetbarát (natuurvriend)

---

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

nog uitzoeken waarheen

In het algemeen heeft de stam geen invloed op de uitgang, met enkele regelmatige uitzonderingen.

• Een aantal uitgangen heeft een instabiele beginklinker, die kan vervallen als de stam eindigt met een klinker. Bij de superessief (-on, -en, -ön) vervalt de beginklinker van de uitgang na een stam met een eindklinker:

  hajó (schip) → hajón (op een schip)

  kocsi (auto) → kocsin (op een auto)

• Bij verlagende stammen zijn er andere vormvarianten van de uitgangen, waaruit de keuze gedaan moet worden op grond van de klinkerharmonie.

De meeste stammen zijn stabiel en onveranderlijk, maar er zijn enkele bijzonderheden.

• Een vaste uitzondering wordt gevormd door stammen die eindige op -a, -e, die wordt verlengd tot -á, -é als er een uitgang op volgt.
• Soms zijn er een of meer alternerende stammen. Deze alternerende stammen verschijnen afhankelijk van de erachter geplaatste uitgangen.

naamvallen tabel

De naamvallen kunnen op grond van hun functie verdeeld worden in 5 groepen en een restgroep.

A Syntactische of 'echte' naamvallen (voor onderwerp, meewerkend voorwerp en lijdend voorwerp)

B Instrument, doel en resultaat

C Plaats (positie)

D Richting (voor heen en voor vandaan)

E Tijd (voor tijdstip, herhaling)

F Restgroep

Op grond van het gedrag bij klinkerharmonie zijn er zijn drie groepen uitgangen te onderscheiden:

1. Onveranderlijke uitgangen, zoals -kor, -ig of -ért
2. Twee harmoniserende uitgangen, zoals -nak/-nek of -val/-vel
3. Drie harmoniserende uitgangen, zoals -hoz,-hez,-höz, -szor/-szer/-ször of -ok/-ek/-ök,

Naast klinkerharmonie speelt de aard van de stam een rol op de keuze van de uitgang:

• Niet-verlagende stammen, gebruikelijk bij zelfstandige naamwoorden, met een groep van afwijkingen
• Verlagende stammen, onder andere standaard bij bijvoeglijke naamwoorden

Bij sommige naamvallen zijn er verschillende groepen harmoniserende uitgangen voor de typen stammen, zoals drie harmoniserende uitgangen voor niet-verlagende stammen en twee harmoniserende uitgangen voor verlagende stammen. Dit komt alleen voor bij enkele met een klinker beginnende uitgangen.

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

TM aantekeningen

Tekst samenvatting

• § 1.5.
• § 3.
• § 3.1.
• § 3.2.
• § 3.2.1.
• § 3.3.
• § 3.6.2.2.
• § 3.6.2.3.
• § 3.6.2.4.
• § 4.
• § 4.1.
• § 4.2.
• § 4.3.1. (7+3)
• § 4.3.1.1. (6+1)
• § 4.3.1.2. (3)
• § 4.3.2. (3)
• § 4.4. (>65)
• § 4.5. (>9)
• § 4.6. (3)
• § 4.7. (3-5)

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

---

1. Pronunciation, letter-to-sound correspondences. 1.5. De eindklinker -a/-e van de stam krijgt (vrijwel) altijd verlenging bij toevoegen van een uitgang → -á + uitgang/-é + uitgang, maar er is geen verlenging van -a/-e voor de uitgangen -ként, -képpen, -kor, -ság/-ség, -szerű, -szor/-szer/-ször en voor de bijv. naamw.-vormende -i 3. zelfstandige naamwoorden 3.1. Structuur. 3.2. getal 3.2.1. meervouden bij enkelvoudig bezit bij regelmatige, niet alternerende stammen niet-verlagende stammen krijgen 3-harmonisch meervoudsuitgang: -ok/-ek/-ök (volgens regels van vocaalharmonie) verlagende stammen krijgen 2-harmonisch meervoudsuitgang: -ak/-ek (volgens regels van vocaalharmonie) op een klinker eindigende stammen krijgen niet harmonisch uitgang: de instabiele beginklinker van uitgang vervalt: -k 3.2.2. → 3.3. 3.3. bezitsuitgang + persoon: meervoud bij enkelvoudig bezit of bij meervoudig bezit 3.3.1. bezitssuitgang, enkelvoudig bezit bij regelmatige, niet alternerende stammen (keuze op grond van vocaalharmonie) -om/-em/-öm/-m, -od/-ed/-öd/-d, -ja/-je/-a/-e -unk/-ünk/-nk, -otok/-etek/-ötök/-tok/-tek/-tök, -juk/-jük/-uk/-ük na op klinker eindigende stam vervalt instabiele beginklinker van de uitgang bij 1ste en 2de persoon enkelvoud en meervoud -m, -d, ø, -nk, -tok/-tek/-tök, ø na verlagende stam wordt beginletter -a/-e (i.p.v. -o/-e/-ö) bij 1ste persoon enkelvoud en 2de persoon enkelvoud en meervoud  1ste p ev. -am/-em (-om/-em/-öm), 2de p ev. -ad/-ed (-od/-ed/-öd), 2de p mv. -atok/-etek (-otok/-etek/-ötök) keuze uitgang-variant beginnend met -j of -j-loze variant gekozen uitgang-variant beginnend met -j wordt gekozen als stam eindigt op klinker als eindmedeklinker van de stam is op -sz/-z/-s/-zs/-c/-cs/-ty/-gy/ny/-j/-ly/-m/-h wordt uitgang -j-loze variant gekozen als andere eindmedeklinker van de stam (-sz/-z/-s/-zs/-c/-cs/-ty/-gy/ny/-j/-ly/-m/-h), dan onvoorspelbaar alternerende stam bezitssuitgang gewoonlijk -j-loze variant van de uitgang verlagende stam bezitssuitgang gewoonlijk -j-loze variant van de uitgang 3.3.2. meervouden bij meervoudig bezit: -i, -jai, -jei, -ai, -ei + -m, -d, ø, -nk, -tok/-tek, -k 3.6.2.2. accusatief: beginklinker -ot/-et/-öt is instabiel: beginlinker vervalt (-t variant) als de (niet-verlagende en niet-klinkerverliezende) (naamwoord-)stam eindigt in een klinker de (niet-verlagende en niet-klinkerverliezende) (naamwoord-)stam eindigt met -sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny beginlinker (-o/-e/-ö) is aanwezig (-ot/-et/-öt varianten) als de (niet-verlagende en niet-klinkerverliezende) (naamwoord-)stam eindigt in een andere eindmedeklinker dan hierboven beginlinker (-a/-e) is aanwezig (-at/-et varianten) als de (naamwoord-)stam verlagende is, zelfs met de eindmedeklinker -sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny de (naamwoord-)stam klinkerverliezend is, zelfs met de eindmedeklinker -sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny 3.6.2.3. superessief (-on/-en/-ön), associatief (-ostul/-estül/-östül), distributief-temporeel (-onta/-ente/-önte) en distributief (-onként/-enként/-önként) beginklinker is instabiel: deze vervalt na een (naamwoord-)stam eindigend op een klinker na een verlagende stam wordt deze -a/-e: -astul/-estül, -anta/-ente, -anként/-enként na een verlagende stam blijft deze -o/-e/-ö bij het superessief: -on/-en/-ön 3.6.2.4. de instrumentalis -val/-vel en de translatief -vá/-vé hebben alternerende uitgangen, die assimileert met eindmedeklinker van de stam: dit geeft verdubbeling van eindmedeklinker niet-alternerende uitgangen bij -van/-ven (tientallen), -vány/-vény, -va/-ve (bijwoord uit werkwoord) 4. alternerende stam, veranderlijke stamtypen: alternerende stammen zijn stammen die kunnen veranderen afhankelijk van de vorm van de uitgang (stammen worden beïnvloed door bepaalde uitgangen), en veroorzaken onvoorspelbare veranderingen in de uitgangen 4.1. verlagende stammen 4.2. klinkerverliezende stammen, verlagend of niet verlagend 4.3. v-stammen, tevens verlagend (13) 4.3.1. v-toevoegende stammen, tevens verlagend (7+3) 4.3.2. eindklinker in -v veranderende stammen, tevens verlagend (3) 4.4. klinkerverkortende stammen, tevens verlagend (>65) 4.5. ontrondende stammen (>9) 4.6. eindklinkerverliezende stammen (3) 4.7. restgroep (3 - 5) 4.1. verlagende stammen zijn al of niet onveranderlijk, maar beïnvloeden keuze van uitgang-variant: de instabiele beginklinker van uitgang is -a/-e in plaats van -o/-e/-ö de instabiele beginklinker (-a/-e) van accusatief vervalt niet na eindmedeklinker van stam, waar deze anders wel zou vervallen (-sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny) alle v-stammen zijn verlagende stammen alle klinkerverkortende stammen zijn verlagende stammen 4.1.1. verlagende uitgangen de meervoudsuitgangen zijn verlagende (-ok/-ek/-ök → -ak/-ek) de bezitsuitgangen zijn verlagend (-om/-em/-öm, -od/-ed/-öd, … → -am/-em, -ad/-ed, …) verbuigingsuitgangen zijn verlagend afleidingsuitgangen voor de vorming van bijvoeglijke naamwoorden zijn verlagend afleidingsuitgangen (overige) zijn niet-verlagend stam eindigt op een medeklinker 4.2. klinkerverliezende stammen eindigen op een klinker (meestal o/e/ö) + een enkele medeklinker (uitzonderingen: vacak, kazal, ajak, bajusz) de klinker voor de eindmedeklinker van de stam vervalt als de uitgang met een klinker begint de instabiele beginklinker van de uitgang vervalt niet / blijft staan uitzonderingen zijn de uitgangen, die geen klinkerverlies veroorzaken bij de stam: -é (naamwoordelijk bezit), -ért (causalis-finalis), -ig (terminatief) de instabiele beginklinker (-o/-e/-ö) van accusatief vervalt niet, ook waar deze anders wel zou vervallen (-sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny) veel klinkerverliezende stammen zijn niet verlagende stammen (álom, bagoly, bokor, …) sommige klinkerverliezende stammen zijn tevens verlagende stammen (ajak, bátor, birodalom, értelem, …) alle stammen eindigend op -alom/-elem zijn verlagende en klinkerverliezende stammen enkele klinkerverliezende stammen hebben ook nog omwisseling van aangrenzende medeklinker met de klinker,  te weten teher → terhek, kehely → kelyhek, pehely → pelyhek 4.4. (>65) klinkerverkortende stammen, tevens verlagende stammen, verkorten hun laatste of enige klinker in de stam voor een uitgang met beginklinker niet verkort bij de uitgangen -é (naamwoordelijk bezit), -ért (causalis-finalis), -ig (terminatief) niet verkort bij de uitgangen -on/-en/-ön (superessief) bijzonderheid: eerste lettergreep is klinkerverkortend, en tweede lettergreep is klinkerverliezend: lélek → lelket stam eindigt op een klinker, meestal verlagend 4.3. (13) v-stammen: een groep van verlagende stammen die eindigen met een klinker, maar die eindigen op een -v als ze gevolgd worden door een met een klinker beginnende uitgang uitzonderingen zijn de uitgangen -é (naamwoordelijk bezit), -ért (causalis-finalis), -ig (terminatief), die geen (extra) -v hebben voor de uitgang 4.3.1. (10) v-toevoegende stammen, tevens verlagende stammen, voor een uitgang met beginklinker: 4.3.1.1.: (7) eindklinker van de stam (6) -ő of -ó wordt verkort voor de toegevoegde -v, voorbeeld: cső → csövek, ló → lovak (1) -ű wordt niet verkort voor de toegevoegde -v, voorbeeld: mű → művek 4.3.1.2. (3) eindklinker van de stam -ó wordt vervangen door -a voor de toegevoegde -v, voorbeeld: szó → szavak, tó → tavak 4.3.2. (3) eindklinker in -v veranderende stammen, tevens verlagende stammen, voor een uitgang met beginklinker: falu → falvak (ook wel: faluk!), daru → darvak (ook wel: darut!), tetű → tetvek (ook wel: tetűt!) 4.5. (>9) ontrondende stammen eindigend op -ó, -ő veranderen in -a, -e voor bezitsuitgangen beginnend met -j, -i ajtó → ajtaja ajtaitok, erdő → erdeje erdeitek, idő → ideje 4.6. (3) eindklinkerverliezende stammen voor bepaalde bezitsuitgangen en meervoudsuitgangen borjú → borja, borjaitok, borjak/borjúk; ifjú → ifja, ifjaitok, ifjak; varjú → varja/varjúja, varjaitok, varjak 4.7. (3-5) restgroep, overige diverse andere onregelmatige stammen, zoals: fiú (2 betekenissen); apa, anya: száj; bíró

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

tabellen

regelmatige naamwoorden

Regelmatige naamwoorden, stammen en uitgangen, Samenvatting
stam van het naamwoord			verschillende uitgangen	voorbeelden van zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden
Naamwoord	Verlagend?	Woordeinde
zelfstandige naam- woorden	niet verlagend	medeklinker groep 1	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -ok -ek -ök -ot -et -öt -om -em -öm -od -ed -öd -(j)a -(j)e -unk -ünk -otok -etek -ötök -(j)uk -(j)ük -on -en -ön -[CC]al -[CC]el	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst bot botok botot botom botja boton bottal rét rétek rétet rétem rétje réten réttel tök tökök tököt tököm tökje tökön tökkel
	niet verlagend	medeklinker groep 2	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -ok -ek -ök -t -om -em -öm -od -ed -öd -(j)a -(j)e -unk -ünk -otok -etek -ötök -(j)uk -(j)ük -on -en -ön -[CC]al -[CC]el	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst dal dalok dalt dalom dala dalon dallal rész részek részt részem része részen résszel gőz gőzök gőzt gőzöm gőze gőzön gözzel
	niet verlagend	klinker -a/-e algemeen klinker -a/-e	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -k -t -m -d -ja -je -nk -tok -tek -tök -juk -jük -n -val -vel	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst N.B. alma almák almát almám almája almán almával ! almaszerű kefe kefék kefét kefém keféje kefén kefével ! kefeként
	niet verlagend	klinker -a/-e niet klinker -a/-e	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -k -t -m -d -ja -je -nk -tok -tek -tök -juk -jük -n -val -vel	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst hajó hajók hajót hajóm hajója hajón hajóval kocsi kocsik kocsit kocsim kocsija kocsin kocsival fésű fésűk fésűt fésűm fésűje fésűn fésűvel
	verlagend	medeklinker groep 1	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -ak -ek -at -et -am -em -ad -ed -(j)a -(j)e -unk -ünk -atok -etek -(j)uk -(j)ük -on -en -ön -[CC]al -[CC]el	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst fog fogak fogat fogam foga fogon foggal szög szögek szöget szögem szöge szögön szöggel
	verlagend	medeklinker groep 2	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -ak -ek -at -et -am -em -ad -ed -(j)a -(j)e -unk -ünk -atok -etek -(j)uk -(j)ük -on -en -ön -[CC]al -[CC]el	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst ház házak házat házam háza házon házzal férj férjek férjet férjem férje férjen férjjel fül fülek fület fülem füle fülön füllel
	verlagend	klinker	Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -k -t -m -d -ja -je -nk -tok -tek -juk -jük -n -val -vel	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst ????
bijvoeglijke naam- woorden	verlagend	medeklinker groep 1	Comp Pl Acc Ses Inst -abb -ebb -ak -ek -at -et -on -en -ön -[CC]al -[CC]el	Sg Comp Pl Acc Ses Inst kék kékebb kékek kéket kéken kékkel zöld zöldebb zöldek zöldet zöldön zölddel
	verlagend	medeklinker groep 2	Comp Pl Acc Ses Inst -abb -ebb -ak -ek -at -et -on -en -ön -[CC]al -[CC]el	Sg Comp Pl Acc Ses Inst piros pirosabb pirosak pirosat piroson pirossal fehér fehérebb fehérek fehéret fehéren fehérrel vörös vörösebb vörösek vöröset vörösön vörössel
	verlagend	klinker -a/-e algemeen klinker -a/-e	Comp Pl Acc Ses Inst -bb -k -t -n -val -vel	Sg Comp Pl Acc Ses Inst barna barnább barnák barnát barnán barnával fekete feketébb feketék feketét feketén feketével szőke szőkébb szőkék szőkét szőkén szőkével
	niet verlagend	medeklinker groep 1	Comp Pl Acc Ses Inst -obb -ok -ot -et -öt -on -en -ön -val -vel	Sg Comp Pl Acc Ses Inst nagy nagyobb nagyok nagyot nagyon naggyal görög - görögök görögöt görögön göröggel
	niet verlagend	medeklinker groep 2	Comp Pl Acc Ses Inst -abb -ok -t -on -en -ön -val -vel	Sg Comp Pl Acc Ses Inst fiatal fiatalabb fiatalok fiatalt fiatalon fiatallal grúz - grúzok grúzt grúzon grúzzal ír - írek írt íren írrel
	verlagend	klinker -a/-e niet klinker -a/-e	Comp Pl Acc Ses Inst -bb -k -t -n -val -vel	Sg Comp Pl Acc Ses Inst apró apróbb aprók aprót aprón apróval megfelelő megfelelőbb megfelelőek megfelelőt megfelelőn megfelelővel megfelelők jó jobb jók jót jón jóval kicsi kisebb kicsik kicsit kicsin kicsivel
allomorfen van uitgangen: niet-harmonische vormen twee harmonische vormen drie harmonische vormen			Verklaring: Acc accusatief Comp vergrotende trap (comparatief) Pl meervoud (pluralis) Inst instrumentalis Ses superessief Sg enkelvoud (singularis)	Verklaring: Pos1 bezit, 1ste persoon enkelvoud Pos2 bezit, 2de persoon enkelvoud Pos3 bezit, 3de persoon enkelvoud Pos11 bezit, 1ste persoon meervoud Pos22 bezit, 2de persoon meervoud Pos33 bezit, 3de persoon meervoud

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

onregelmatige naamwoorden

Alternerende stammen, naamwoorden en uitgangen
stam van het naamwoord			voorbeelden van zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden
4.2. klinkerverliezende stam met een eindmedeklinker	voorbeeld uitgangen:		Pl Dat Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -ok -ek -ök -nak -nek -ot -et -öt -om -em -öm -od -ed -öd -a -e -unk -ünk -otok -etek -ötök -uk -ük -on -en -ön -[CC]al -[CC]el
	niet verlagend	eindmedeklinker groep 1	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst dolog dolgok dolognak dolgot dolgom dolga dolgon dologgal malom malmok malomnak malmot malmom malma malmon malommal érem érmek éremnek érmet érmem érme érmen éremmel tücsök tücskök tücsöknek tücsköt tücsköm tücske tücskön tücsökkel
	niet verlagend	eindmedeklinker groep 2 (-sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny, -ssz, -ss, -zzs, -lly, -ll, -rr, -nn, -nny)	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst gyomor gyomrok gyomornak gyomrot gyomrom gyomra gyomron gyomorral eper eprek epernek epret eprem epre epren eperrel tükör tükrök tükörnel tükröt tükröm tükre tükrön tükörrel gödör gödrök gödörnek gödröt gödröm gödre gödrön gödörrel
	voorbeeld uitgangen:		Pl Dat Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Ins -ak -ek -nak -nek -at -et -am -em -ad -ed -a -e -unk -ünk -atok -etek -uk -ük -on -en -ön -[CC]al -[CC]el
	verlagend	eindmedeklinker groep 1	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst fogalom fogalmak fogalomnak fogalmat fogalmam fogalma fogalmon fogalommal farok farkak faroknak farkat farkam farka farkon farokkal türelem türelmek türelemnek türelmet türelmem türelme türelmen türelemmel
	verlagend	eindmedeklinker groep 2	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst fátyol fátylak fátyolnak fátylat fátylam fátyla fátylon fátyollal fátyolok fátyolt fátyolom fátyola fátyolon sátor sátrak sátornak sátrat sátram sátra sátoron sátorral sátorom sátora vászon vásznak vászonnak vásznat vásznam vászna vásznon vászonnal
	(3) verlagend	groep 2 & letteromwisseling	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst teher terhek tehernek terhet terhem terhe terhen teherrel kehely kelyhek kehelynek kelyhet kelyhem kelyhe kelyhen kehellyel pehely pelyhek pehelynek pelyhet pelyhem pelyhe pelyhen pehellyel lélek lelkek léleknek lelket lelkem lelke lelken lélekkel
4.4. (>65) klinkerverkortende stam met een eindmedeklinker	verlagend	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst nyár nyarak nyárnak nyarat nyaram nyara nyáron nyárral kéz kezek kéznek kezet kezem keze kézen kézzel tűz tüzek tűznek tüzet tüzem tüze tűzön tűzzel út utak útnak utat utam útja úton úttal
4.4. klinkerverkortende stam met een eindmedeklinker	voorbeeld uitgangen:		Comp Pl Dat Acc Ses Inst -abb -ebb -ak -ek -nak -nek -at -et -on -en -ön -[CC]al -[CC]el
	verlagend	bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Dat Acc Ses Inst nehéz nehezebb nehezek nekéznek nehezet nehézen nehézzel
verlagende stam (>25) met een eindklinker	4.3.1. (>10) v-toevoegend na de eindklinker	(4.3.1.1.) (1) eindklinker stabiel	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst mű művek műnek művet művem műve művön művel
			Sg Comp Pl Dat Acc Ses Inst bő bővebb bővek bőnek bővet bőven bővel bőek bőt bőn
		4.3.1.1. (7) klinkerverkorting van eindklinker	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst ló lovak lónak lovat lovam lova lovon lóval cső csövek csőnek csövet csövem csöve csövön csővel kő kövek kőnek követ kövem köve kövön kővel fű füvek fűnek füvet füvem füve füvön fűvel
		4.3.1.2. (3) klinkerwijziging van eindklinker	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst hó havak hónak havat havam hava havon hóval tó tavak tónak tavat tavam tava tavon tóval szó szavak szónak szót szavam szava szón szóval szók szóm szója
	4.3.2. (3) eindklinker in -v veranderend		Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst falu falvak falunak falut falum falva falun faluval faluk faluja daru darvak darunak darvat darvam darva darun daruval daruk darut darum daruja tetű tetvek tetűnek tetvet tetvem tetve tetűn tetűvel tetűk tetűt tetűm tetűje
	4.5. (>9) ontrondende eindklinker,		Sg Pl Dat Acc Pos3 Pos22 Ses Inst ajtó ajtók ajtónak ajtót ajtaja ajtaitok ajtón ajtóval erdő erdők erdőnek erdőt erdeje erdeitek erdőn erdővel tüdő tüdők tüdőnek tüdőt tüdeje tüdeitek tüdőn tüdővel
	4.6. (3) eindklinker verliezend	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos3 Ses Inst borjú borjak borjúnak borjat borjúm borja borjún borjúval borjúk borjút borjúja ifjú ifjúak ifjúnak - ifja ifjún ifjúval ifjúk ifjút varjú varjak varjúnak varjat varjam varja varjún varjúval varjúk varjút varjúm varjúja
		bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Dat Acc Ses Inst hosszú hosszabb hosszúak hosszúnak hosszút hosszún hosszúval könnyű könnyebb könnyűek könnyűnek könnyűt könnyűn könnyűvel szörnyű szörnyebb szörnyűek szörnyűnek szörnyűt szörnyűn szörnyűvel szörnyűbb szörnyűk
4.7. (3 - 5) restgroep			Sg Pl Dat Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Inst fiú fiúk fiúnak fiút fiam fiad fia fiunk fiatok fiuk fiún fiúval fiúm fiúd fiúja fiúnk fiútok fiújuk anya anyák anyának anyát anyám anyád anyja anyánk anyátok anyjuk anyán anyával apa apák apának apát apám apád apja apánk apátok apjuk apán apával apája apájuk báty_ bátyok bátynak bátyot bátyám bátyád bátyja bátyánk bátyátok bátyjuk bátyon báttyal öcs_ öcsök öcsnek öcsöt öcsém öcséd öccse öcsénk öcsétek öccsük öcsön öccsel száj szájak szájnak szájat szám szád szája szánk szátok szájuk szájon szájjal szájam szájad szájunk szájatok bíró bírák bírának bírát bírám bírád bírája bíránk bírátok bírájuk bírán bírával bírók bírónak bírót bíróm bíród bírója bírónk bírótok bírójuk bírón bíróval

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

brontabel voor sloop

Naamwoorden, stammen en uitgangen
stam van het naamwoord				voorbeelden van zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden
3. regelmatig = niet alternerend	met eind- medeklinker groep 1	niet verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst bot botok botot botom botja boton bottal rét rétek rétet rétem rétje réten réttel tök tökök tököt tököm tökje tökön tökkel
			bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst nagy nagyobb nagyok nagyot nagyon naggyal holland - hollandok hollandot hollandon hollanddal görög - görögök görögöt görögön göröggel
		verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst fog fogak fogat fogam foga fogon foggal szög szögek szöget szögem szöge szögön szöggel
			bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst kék kékebb kékek kéket kéken kékkel zöld zöldebb zöldek zöldet zöldön zölddel
	met eind- medeklinker groep 2 (-sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny, -ssz, -zz, -ss, -ll, -rr, -nn, -nny, -ns, -nsz, -nz)	niet verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst dal dalok dalt dalom dala dalon dallal rész részek részt részem része részen résszel gőz gőzök gőzt gőzöm gőze gőzön gözzel
			bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst fiatal fiatalabb fiatalok fiatalt fiatalon fiatallal
		verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst ház házak házat házam háza házon házzal férj férjek férjet férjem férje férjen férjjel fül fülek fület fülem füle fülön füllel
			bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst piros pirosabb pirosak pirosat piroson pirossal fehér fehérebb fehérek fehéret fehéren fehérrel vörös vörösebb vörösek vöröset vörösön vörössel
	met eind- klinker niet -a/-e	niet verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst hajó hajók hajót hajóm hajója hajón hajóval kocsi kocsik kocsit kocsim kocsija kocsin kocsival fésű fésűk fésűt fésűm fésűje fésűn fésűvel
		verlagende stam	bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst apró apróbb aprók aprót aprón apróval megfelelő megfelelőbb megfelelőek megfelelőt megfelelőn megfelelővel megfelelők jó jobb jók jót jón jóval kicsi kisebb kicsik kicsit kicsin kicsivel
	met eind- klinker -a/-e  → -á/-é	niet verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst N.B. alma almák almát almám almája almán almával ! almaszerű kefe kefék kefét kefém keféje kefén kefével ! kefeként
		verlagende stam	bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst barna barnább barnák barnát barnán barnával fekete feketébb feketék feketét feketén feketével szőke szőkébb szőkék szőkét szőkén szőkével
4. onregelmatig = alternerend	4.2. met een eindmedeklinker klinkerverliezend	groep 1	niet verlagende stam	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst dolog dolgok dolgot dolgom dolga dolgon dologgal érem érmek érmet érmem érme érmen éremmel tücsök tücskök tücsköt tücsköm tücske tücskön tücsökkel
			verlagende stam	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst fogalom fogalmak fogalmat fogalmam fogalma fogalmon fogalommal türelem türelmek türelmet türelmem türelme türelmen türelemmel
		groep 2 (-sz, -z, -s, -zs, -j, -ly, -l, -r, -n, -ny, -ssz, -ss, -zzs, -lly, -ll, -rr, -nn, -nny)	niet verlagende stam	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst gyomor gyomrok gyomrot gyomrom gyomra gyomron gyomorral eper eprek epret eprem epre epren eperrel tükör tükrök tükröt tükröm tükre tükrön tükörrel
			verlagende stam	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst fátyol fátylak fátylat fátylam fátyla fátylon fátyollal fátyolok fátyolt fátyolom fátyola fátyolon sátor sátrak sátrat sátram sátra sátoron sátorral sátorom sátora
			(3) verlagende stam & letteromwisseling	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst teher terhek terhet terhem terhe terhen teherrel kehely kelyhek kelyhet kelyhem kelyhe kelyhen kehellyel pehely pelyhek pelyhet pelyhem pelyhe pelyhen pehellyel lélek lelkek lelket lelkem lelke lelken lélekkel
	4.4. (>65) met een eindmedeklinker klinkerverkortend	verlagende stam	zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst nyár nyarak nyarat nyaram nyara nyáron nyárral kéz kezek kezet kezem keze kézen kézzel tűz tüzek tüzet tüzem tüze tűzön tűzzel út utak utat utam útja úton úttal
			bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst nehéz nehezebb nehezek nehezet nehézen nehézzel
	4.3. (13) v-stammen met een eindklinker verlagende stam	4.3.1. (10) v-toevoegend na de eindklinker	(4.3.1.1.) (1) geen klinkerverkorting van eindklinker	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst mű művek művet művem műve művön művel
				Sg Comp Pl Acc Ses Inst bő bővebb bővek bővet bőven bővel bőek bőt bőn
			4.3.1.1. (7) klinkerverkorting van eindklinker	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst ló lovak lovat lovam lova lovon lóval cső csövek csövet csövem csöve csövön csővel kő kövek követ kövem köve kövön kővel fű füvek füvet füvem füve füvön fűvel
			4.3.1.2. (3) klinkerwijziging van eindklinker	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst hó havak havat havam hava havon hóval tó tavak tavat tavam tava tavon tóval szó szavak szót szavam szava szón szóval szók szóm szója
		4.3.2. (3) eindklinker in -v veranderend		Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst falu falvak falut falum falva falun faluval faluk faluja daru darvak darvat darvam darva darun daruval daruk darut darum daruja tetű tetvek tetvet tetvem tetve tetűn tetűvel tetűk tetűt tetűm tetűje
	4.5. (>9) ontrondende eindklinker verlagende stam			Sg Pl Acc Pos3 Pos22 Ses Inst ajtó ajtók ajtót ajtaja ajtaitok ajtón ajtóval erdő erdők erdőt erdeje erdeitek erdőn erdővel tüdő tüdők tüdőt tüdeje tüdeitek tüdőn tüdővel
	4.6. (3) eindklinkerverliezend verlagende stam		zelfstandige naamwoorden	Sg Pl Acc Pos1 Pos3 Ses Inst borjú borjak borjat borjúm borja borjún borjúval borjúk borjút borjúja ifjú ifjúak ifja ifjún ifjúval ifjúk ifjút varjú varjak varjat varjam varja varjún varjúval varjúk varjút varjúm varjúja
			bijvoeglijke naamwoorden	Sg Comp Pl Acc Ses Inst hosszú hosszabb hosszúak hosszút hosszún hosszúval könnyű könnyebb könnyűek könnyűt könnyűn könnyűvel szörnyű szörnyebb szörnyűek szörnyűt szörnyűn szörnyűvel szörnyűbb szörnyűk
	4.7. (3 - 5) restgroep	niet verlagende stam of verlagende stam	Sg Pl Acc Pos1 Pos2 Pos3 Pos11 Pos22 Pos33 Ses Inst fiú fiúk fiút fiam fiad fia fiunk fiatok fiuk fiún fiúval fiúm fiúd fiúja fiúnk fiútok fiújuk anya anyák anyát anyám anyád anyja anyánk anyátok anyjuk anyán anyával apa apák apát apám apád apja apánk apátok apjuk apán apával apája apájuk báty_ bátyok bátyot bátyám bátyád bátyja bátyánk bátyátok bátyjuk bátyon báttyal öcs_ öcsök öcsöt öcsém öcséd öccse öcsénk öcsétek öccsük öcsön öccsel száj szájak szájat szám szád szája szánk szátok szájuk szájon szájjal szájam szájad szájunk szájatok bíró bírák bírát bírám bírád bírája bíránk bírátok bírájuk bírán bírával bírók bírót bíróm bíród bírója bírónk bírótok bírójuk bírón bíróval

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

grote tabel

Voorbeelden van uitgangen en onveranderlijke, verlagende of
alternerende stammen van naamwoorden, telwoorden, achterzetsels

Stam van: naamwoorden, telwoorden, achterzetsels ↓				Uitgangen, suffixen, achtervoegsels
				met beginklinker instabiel (meestal)			beginklinker stabiel	met begin- medeklinker
				3-harmonisch, beginklinker	accusatief 3-harmonisch	2-harmonisch	niet harmonisch
				meervoud, bezit 1ste pers. ev. rangtelwoord superessief	accusatief	bezit 1ste pers. mv.	extern bezit terminatief causalis-finalis	allatief adessief inessief instrumentalis
			voorbeelden → ↓	-ok/-ek/-ök, -ak/-ek, -k -om/-em/-öm, -am/-em, -m -odik/-edik/-ödik, -adik/-edik -on/-en/-ön, -n !	-ot/-et/-öt,  -at/-et, -t	-unk/-ünk, -nk	-é, -éi, -ig, -ért	-hoz/-hez/-höz -nál/-nél -ban/-ben -val/-vel
Eindklinker -a/-e verlengend tot -á/-é			kutya = hond	kutyák	kutyát	kutyánk	kutyáé	kutyánál
			lecke = les	leckék	leckét	leckénk	leckéért	leckével
Onver- ander- lijke stam		eindklinker niet verlengend (niet -a/-e)	holló = raaf	hollók	hollót	hollónk	hollóé	hollóval
			kocsi = wagen	kocsik	kocsit	kocsink	kocsiig	kocsihoz
			mi? = wat?	mik?	mit?	-	miért, meddig?	mihez?
			fésű = kam	fésűk	fésűt	fésűnk	fésűért	fésűvel
		regelmatig (standaard)	nap = dag, zon	napok	napot	napunk	napig	nappal
			kert = tuin	kertek	kertet	kertünk	kerté	kerttel
			öt = 5, vijf	ötödik	ötöt	ötünk	ötig	öthöz
			bőrönd = koffer	bőröndök	bőröndöt	bőröndünk	bőröndért	bőrönddel
		regelmatig, accusatief ingekort	lány = meisje	lányok	lányt	lányunk	etcetera és a többiek …
			kés = mes	kések	kést	késünk
			gőz = damp	gőzök	gőzt	gőzünk
		verlagende stam	fal = muur	falak	falat	falunk
			fej = hoofd	fejem	fejet	fejünk
			szög = spijker, hoek	szögek	szöget	szögünk
		verlagend bijna alle bijvoeglijke naamwoorden	piros = rood	pirosak	pirosat	pirosunk
			fehér = wit	fehérek	fehéret	fehérünk
			zöld = groen	zöldek	zöldet	zöldünk
Alter- nerende (ver- ander- lijke) stam	klinker- verliezend	niet-verlagende	dolog = ding	dolgok	dolgot	dolgunk	etcetera és a többiek …
			eper = aardbei	eprek	epret	eprünk
			köröm = nagel	körmök	körmöt	körmünk
		verlagende stam	bátor = dappere	bátrak	bátrat	bátrunk
			három = 3, drie	harmadik	hármat	hármunk
			birodalom = rijk	birodalmak	birodalmat	birodalmunk
			érzelem = gevoel,  emotie	érzelmek	érzelmet	érzelmünk
		letter- omwisseling	pehely = vlok	pelyhek	pelyhet	pelyhünk
			teher = gewicht	terhek	terhet	terhünk
	klinkerverkortende, verlagende stam		madár = vogel	madarak	madarat	madarunk
			egér = muis	egerek	egeret	egerünk
			tűz = vuur	tüzek	tüzet	tüzünk
	v-stam, verlagend	v-toevoegend, eindklinkerverkort	ló = paard	lovak	lovat	lovunk
			cső	csövek	csövet	csövünk
			fű = gras	füvek	füvet	füvünk
		v-toevoegend, ontrondend	hó = sneeuw	-	havat, hót	havunk
			tó = meer	tavak	tavat	tavunk
		eindklinker in -v veranderend	falu = dorp	falvak, (faluk !)	falut !	falunk
			daru = kraan,  kraanvogel	darvak, (daruk !)	darut !, (darvat)	darunk
			tetű = luis	tetvek	tetűt !, (tetvet)	tetűnk
bij bezit 3de persoon enkelvoud		eindklinker	stam (enkelvoud)	meervoud	bezitssuffix 3depers. enkelvoud
		ontrondend	ajtó = deur	ajtók	ajtaja
			erdő = bos	erdők	erdeje
		alternerende	borju = kalf	borjuk	borja
			varju = kraai	varjuk	varja

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Beőthy E. (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho. Muiderberg.
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica. Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 13 51319

EvS

EvS

Naamwoorden Lidwoord Zelfstandig naamwoord Meervoud Lijdend voorwerp Meewerkend voorwerp Bijvoeglijk naamwoord en bijvoeglijke bepaling Meervoud Lijdend voorwerp Meewerkend voorwerp Trappen van vergelijking Vorming met achtervoegsels Voornaamwoorden Persoonlijk voornaamwoord Onderwerp Lijdend voorwerp Meewerkend voorwerp Wederkerig voornaamwoord, Magam Aanwijzend voornaamwoord Bezittelijk voornaamwoord en BEZIT Bezitsteken -é Bezitsconstructie Nadruk op bezitter 'hebben' constructie Vragend voornaamwoord Betrekkelijk voornaamwoord Onbepaald voornaamwoord Bijwoord en bijwoordelijke bepaling Bijwoord-vormende achtervoegsels Bijwoordelijke bepaling Achtervoegsel -val/-vel Achtervoegsel -ért Bijwoordelijke bepaling van tijd Bijwoordelijke bepaling van plaats Bijwoordelijke bepaling met achterzetsels Trappen van vergelijking Telwoorden Werkwoord Onbepaald en bepaald Tijden en wijzen Infinitief 'zijn' - van, lenni Tegenwoordige tijd Toekomende tijd Verleden tijd Voorwaardelijke wijs Aansporende/gebiedende wijs Deelwoorden Werkwoord-achtervoegsels Werkwoord-voorvoegsels Samengestelde zinnen Zinsbouw Woordvolgorde Focus

EB

EB

Algemene info Levensloop Fin-oegrische talen Klankleer Foneemsysteem Klinkers Woordaccent, intonatie Klinkers overzicht Medeklinkers Uitspraak Assimilatie, fusie Vocaalharmonie Werkwoord Vervoeging Impliciet object Verleden tijd - Preteritum indicatief Aansporende wijs - Presens adhortatief Voorwaardelijke wijs - Presens conditionalis 'Irrealis' - Preteritum conditionalis Ininitief Tegenwoordig deelwoord - Partcipium presentis Bijwoordelijk werkwoordsvorm - Verbaal adverbium -ik werkwoorden Werkwoorden met veranderlijke stam Werkwoord voorvoegsel - Verbaal-prefix Naamwoorden Zelfstandig naamwoord - Substantief Bezitsaanduiding - Persoonsuitgangen - Possessief suffixen Datief Accusatief Plaats- en richtingbepaling Locaal- of plaatsbepalende suffixen Plaatsbepalende postposities Modaliteits-suffixen Postposities Telwoord Voornaamwoorden Voegwoorden Interjecties Afleidings-suffixen Syntaxis Gezegde Congruentie Dubbele ontkenning Bevestigend antwoord Attribuut Toepassing lidwoord Possessief attribuut Woordvolgorde Prefix en werkwoord Vraagzinnen Intonatie

TM

TM

Uitspraak en letters Alfabet Klinkers Medeklinkers niet in het schrift: regressieve klankassimilatie, degeminatie (verkorting lange klinkers), affricatie (sz, s), palatisatie (j-assimilatie), nasale plaats assimilatie geschreven: Vocaalharmonie (uitgangen i.h.a. 2 of 3 alternatieve vormen) Verlenging van eind-a en -e: -á en -é Klemtoon Lidwoorden Onbepaald egy Bepaald a, az Weglating lidwoord Zelfstandig naamwoord Structuur: stam + 5 verbuigingsplaatsen: stam + aantal + bezitsaanduiding + (nominaal bezit + meervoud nominaal bezit) + naamval Aantal: enkelvoud ø, meervoud 3 standaard, 2 na verlagende stam, 1 na stam met klinkereinde; in combinatie met bezitsaanduiding Bezittersaanduiding: enkelvoudig bezit, meervoudig bezit Bezitsaanduiding -é, -éi (nominaal bezit) Naamval Functie: syntactisch, instrument, plaats, richting, tijd, overig Vormen: harmoniserende uitgangen 3 vormen, 2 vormen, niet-harmoniserende uitgangen Zelfstandig naamwoord stammen Verlagende stam & verlagende uitgang: keuze variant van uitgang onregelmatig (instabiele beginklinker uitgang; blijft behouden bij accusatief; superessief onveranderlijk) Klinker-verliezende stam: meestal stameinde -o[C], -e[C], -ö[C]; uitgang met stabiele/instabiele beginklinker (uitzondering: geen klinkerverlies voor -ig, -ért, -é) Soms Klinker-verliezende stam → verlagende stam (zoals -alom, -elem) v-stammen (tevens verlagende stam) v-toevoegende stammen eindkinker als v-veranderende stam Klinker-verkortende stammen (tevens verlagende stam) Ontrondende stammen Eindklinker-verliezende stammen Overige onregelamtige stammen Achterzetsels Voornaamwoorden Aanwijzende voornaamwoorden Bezittelijke voornaamwoorden Persoonlijke voornaamwoorden Wederkerende voornaamwoorden Wederkerige voornaamwoorden Vragende en betrekkelijke voornaamwoorden en bijwoorden Onbepaalde voornaamwoorden Universele voornaamwoorden Ontkennende voornaamwoorden Bijwoorden en bijvoeglijke voornaamwoorden Bijwoorden Bijvoeglijke voornaamwoorden Vergelijking Telwoorden Cardinale telwoorden Rangtelwoorden Breuken Werkwoorden Structuur Vervoeging en bepaaldheid Onbepaalde vervoeging Bepaalde vervoeging Tegenwoordige tijd Tegenwoordige tijd onbepaald Tegenwoordige tijd bepaald Tegenwoordige tijd ow. 1st p. ev., lv. 2de p. Verleden tijd Verleden tijd achtervoegsel Verleden tijd onbepaald Verleden tijd bepaald Verleden tijd ow. 1st p. ev., lv. 2de p. Voorwaardelijke wijs Voorwaardelijke wijs achtervoegsel Voorwaardelijke wijs onbepaald Voorwaardelijke wijs bepaald Voorwaardelijke wijs ow. 1st p. ev., lv. 2de p. Voorwaardelijke wijs verleden tijd Gebiedende wijs, adhortatief, conjunctief Gebiedende wijs onbepaald Gebiedende wijs bepaald Gebiedende wijs op -t eindigende werkwoorden Gebiedende wijs ow. 1st p. ev., lv. 2de p. Toekomende tijd Samenstelling van toekomende tijd Toekomende tijd van van Gebruik: Tijden, voorwaardelijke wijs, gebiedende wijs Tijden Voorwaardelijke wijs Gebiedende wijs Niet-finiete vormen Infinitieven (onpersoonlijk infinitief; infinitief met bezits-achtervoegsel) Deelwoorden (tegenwoordig, verleden, toekomend, bijwoordelijk) -ik werkwoorden Werkwoord-stammen Klinkerverliezende stam v-toevoegende stam Defectieve stammen sz/d en sz/z stammen Onregelmatige werkwoorden Werkwoord-achtervoegsels (uitgangen) Causatief: -at/-et/-tat/-tet Wederkerig Mogelijkheid, toestemming: -hat/-het Werkwoord-voorvoegsels Ruimtelijk Aspect Plaats van voorvoegsels Woordvorming: afleidingsachtervoegsels Afgeleide werkwoorden Afgeleide zelfstandige naamwoorden Afgeleide bijvoegelijke naamwoorden Afgeleide bijwoorden Constructie en zinnen Bezitsconstructie Weglating van persoonlijk voornaamoord Vragen Ontkenningen Infinitief constructies Woord volgorde Constructies met van

---

---

Bronnen, noten en/of referenties

XX

De grammatica van het Hongaars heeft als onderwerp de fonologie (met de Hongaarse spraakklanken), de Hongaarse morfologie (de woordstructuur en woordvorming), en de zinsleer.

• Niet een onderdeel van de grammatica maar wel samenhangend met de fonologie is de weergave van de Hongaarse klanken met het Hongaarse alfabet als een variant van het Latijns alfabet en het Hongaarse braille.
• De Hongaarse morfologie betreft de woordstructuur en woordvorming. Een groot deel van de woorden ontstaat door agglutinatie, dus het combineren van morfemen, en er ontstaan nog vrijwel dagelijks nieuwe woorden (neologismen) door middel van ditzelfde procedé.
• De Hongaarse zinsleer (syntax) heeft betrekking op de zinsdelen en zinnen in het Hongaars, waarder wordt gerekend de verbindbaarheid, volgorde, redekundige ontleding en de zinskern.

In het onderstaande overzicht worden vooral die punten benadrukt waar het Hongaars duidelijk verschilt van het Nederlands en enkele opvallende kenmerken op het gebied van spraakklanken, van woordstructuur en woordvorming en van syntax.

Hoofdstukken / artikelen

Hongaars

1. Geschiedenis en verwantschappen
2. Fonologie en schrift
   1. Hongaarse spraakklanken
   2. Hongaars alfabet
   3. Hongaars braille
3. Morfologie: woordstructuur en -vorming
   1. Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen →
      • klinkerharmonie Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse klinkerharmonie
      • verlagende stam Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse verlagende stam
   2. Hongaarse naamvallen en uitgangen →
      • naamvallen Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse naamvallen en uitgangen
      • uitgangen Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse naamvallen en uitgangen
   3. woordvorming Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse woordvorming
   4. meervoud Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars meervoud
   5. bezitsuitgangen Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse bezitsuitgangen
4. Syntaxis: zinsdelen en zinnen
   1. werkwoorden Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars werkwoord ↔ Hongaars werkwoord
   2. zelfstandige naamwoorden Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars zelfstandig naamwoord
   3. telwoorden Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars telwoord
   4. voornaamwoorden Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars voornaamwoord
   5. achterzetsels Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars achterzetsel
   6. zinsbouw en zinsdelen Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse zinsbouw

Hongaarse taal

Geschiedenis:	Geschiedenis · Verwantschappen
Fonologie en schrift:	Hongaarse spraakklanken· Hongaars alfabet· Hongaars braille
Woordstructuur en -vorming:	Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen → klinkerharmonie + verlagende stam · Hongaarse naamvallen en uitgangen → naamvallen + uitgangen · woordvorming · meervoud · bezitsuitgangen
Zinsdelen en zinnen:	werkwoorden · werkwoorden · zelfstandige naamwoorden · telwoorden · voornaamwoorden · achterzetsels · zinsbouw cursief: op kladblok, rood: nog te maken

 

Geschiedenis en verwantschappen

Oeraalse taalfamilie

Oeraalse taalfamilie Samojeedse talen Fins-Oegrische talen Fins-Permische talen Oegrische talen Ob-Oegrische talen Ostjaaks of Chanti(sch) Wogoels of Mansi(sch) Hongaars

Het Hongaars (magyar nyelv, magyarul) is de officiële taal van Hongarije en daarnaast de taal van de Hongaarse minderheden in de omringende landen. Het Hongaars is, buiten het Turks, de grootste taal in Europa die niet tot de Indo-Europese talen behoort. De taal heeft in totaal ongeveer 14,5 miljoen sprekers. Buiten Hongarije wordt er ook Hongaars gesproken in de buurlanden. De Hongaarse standaardtaal berust op het noordoostelijke dialect. De verschillen tussen de Hongaarse dialecten zijn overigens gering. Het meest verschillend is nog het Hongaars dat wordt gesproken door de Csángó's in Roemeens Moldavië.

Het Hongaars behoort tot de Fins-Oegrische talen en is niet verwant aan de talen van de buurlanden. Het Hongaars is de grootste van de Finoegrische talen. Binnen de Fins-Oegrische talen vertegenwoordigt het Hongaars, samen met het Wogoels en het Ostjaaks, de Oegrische tak. De Hongaarse standaardtaal berust op het noordoostelijke dialect. De verschillen tussen de Hongaarse dialecten zijn overigens gering. Het meest afwijkend is nog het Hongaars dat wordt gesproken door de Csángó's in Roemeens Moldavië.

Geen enkele andere Finoegrische taal lijkt zoveel op het Hongaars dat er sprake zou kunnen zijn van onderlinge verstaanbaarheid. Verwante talen als het Fins en het Estisch zijn voor een Hongaar even onbegrijpelijk als voor iemand die alleen het Nederlands beheerst. De verwantschap ligt vooral in de overeenkomsten in de grammatica en niet zozeer in de woordenschat.

Geschiedenis

Het Hongaars is in het eerste millennium na Christus met de Hongaren uit het oosten naar Europa gekomen. Onderweg werd de woordenschat uitgebreid met veel woorden uit Turkse en Iraanse talen. Sinds de taal ruim duizend jaar geleden het Karpatenbekken bereikte, onderging de taal invloeden van de omringende Slavische en Germaanse talen en in mindere mate van het Latijn en het Italiaans. Tegenwoordig is het Engels de belangrijkste bron van nieuwe woorden. De Hongaarse standaardtaal berust op het noordoostelijke dialect. De verschillen tussen de Hongaarse dialecten zijn overigens gering. Het meest afwijkend is nog het Hongaars dat wordt gesproken door de Csángó's in Roemeens Moldavië.

Taalvernieuwing

In de 19e eeuw kwam er een taalvernieuwing op gang die werd gevoed door de schrijvers zoals Ferenc Kazinczy. Hij voegde veel nieuwe woorden toe door streekbegrippen te introduceren in het standaard Hongaars, maar ook door Latijnse begrippen letterlijk te vertalen. Zo werd het Latijnse materia (materiaal) anyag in het Hongaars. Verder droeg hij Hongaarse woorden aan ter vervanging van woorden afkomstig uit de Duitse spreektaal; Krumpli (aardappel) werd bijvoorbeeld burgonya in het Hongaars, en Kellner werd pinczér (tegenwoordig gespeld als pincér).

Schrift

Hongaars QWERTZ-toetsenbord,
zie Ő, Ű

Het Hongaars is altijd met het Latijnse schrift geschreven. De oudste Hongaarse tekst, de zogenaamde Lijkrede (Halotti beszéd) dateert van het einde van de twaalfde eeuw. Het is de oudste bewaard gebleven geschreven tekst in enige Finoegrische taal. Om de in het Latijnse alfabet ontbrekende klanken weer te geven worden digrafen en diakritische tekens gebruikt. Het volledige Hongaarse alfabet bevat 44 "letters".

Belangrijkste kenmerken

Kenmerkend voor het Hongaars, zoals voor de meeste Finoegrische talen, is dat veel informatie binnen één woord wordt samengebracht door het gebruik van uitgangen (suffixen), die hun zelfstandige betekenis bewaren. Zulke talen worden agglutinerende talen genoemd. Door woorden aan elkaar te "plakken" worden eenvoudig nieuwe woorden gevormd.

Fonologie en schrift van het Hongaars

Spraakklanken en intonatie

Zie Hongaarse spraakklanken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reactie van Fransvannes op Hongaarse spraakklanken en Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen.

Op het eerste gezicht kom ik in het eerste artikel niet veel echte fouten tegen. Niettemin is er wel het nodige op het artikel aan te merken, en dat komt vooral doordat niet helder is waarover het artikel precies gaat. Volgens de titel over spraakklanken, volgens de eerste zin over fonemen (dat is een deel van de spraakklanken), en vervolgens meteen ook over klemtoon en intonatie en ook nog eens heel vaak over spelling tot de regels van de alfabetisering aan toe. Vooral spelling is een onderwerp op zichzelf. Vuistregel: als je het over spraakklanken wilt hebben, moet je je beperken tot wat je kunt horen.
Op detailniveau daarnaast nog dit:

Als het over spraakklanken gaat, is het heel verwarrend om het over letters te hebben, zelfs als je dat woord tussen aanhalingstekens zet.

"Stomme klinkers (zoals in het Nederlandse woordje "de") komen niet voor in het standaard Hongaars." Maar ook niet in de dialecten of in welk Hongaars dan ook!

"Daardoor kunnen de niet beklemtoonde lettergrepen lang zijn, of beklemtoonde lettergrepen kort." Waardoor precies?

Vermijd de term accent aigu: het is geen accentteken, zoals je verderop terecht aangeeft.

Het andere artikel komt een andere keer aan de beurt. Groeten, Fransvannes (overleg) 14 apr 2016 16:38 (CEST)

Prosodie

Prosodie betreft de elementen van gesproken taal (of gebarentaal), die niet worden ondersteund door grammatica of de woordkeuze. Veelal wordt deze weergegeven door de interpunctie. Het betreft het ritme, de klemtoon en de intonatie van de stem bij het uitspreken van een zin of zinsdeel.

• De klemtoon (accent) valt bij woorden en woordgroepen op de eerste lettergreep. In zinnen krijgen de woorden met de focus, die voor de zegswijze zijn geplaatst, de nadruk.
• De intonatie van de meeste zinnen is geleidelijk dalend, maar bij bepaalde typen vragende zinnen (bij 'beslissingsvragen') krijgt de voorlaatste lettergreep een verhoging, waarna de laatste lettergreep weer daalt.
• ritme

Spelling en uitspraak

Klinkers

De klinkers (vocalen) hebben in het Hongaars over het algemeen een constante waarde. Klinkers komen in korte en lange vorm voor.

Eigennamen met een archaïsche schrijfwijze vormen ene onregelmatige uitzondering, zoals Dessewffy, wat wordt uitgesproken als "dezsőfi", Weöres als "vörös", Beőthy als bőti.

Bij Hongaarse woorden komt een o niet voor aan het eind van een woord, maar wel bij enkele leenwoorden: deze o wordt dan uitgesproken als ó, zoals mono, anno, piano.

In het Hongaars komen geen diftongs (tweeklanken) voor, dus twee op elkaar volgende klinkers worden apart uitgesproken, bijvoorbeeld in de leenwoorden auto en euro.

Medeklinkers

Medeklinkers (consonanten) komen zowel kort als lang voor. Lange medeklinkers worden dubbel geschreven.

Voorbeelden": fenn = boven, hall = horen, meccs = wedstrijd

Een n, voorafgaand aan een g of een k wordt uitgesproken als [ŋ], als een Nederlandse ng in lang. yyyyy

Klinkerharmonie

De drie klinkertypen bij de klinkerharmonie
klinkerronding = ↓ lipronding ↓	tongstand, articulatieplaats
	achterklinker	voorklinker
ongerond	a, á	e, é, i, í
gerond	o, ó, u, ú	ö, ő, ü, ű

Klinkerharmonie houdt in dat er in een enkelvoudig woord gewoonlijk alleen klinkers zijn van één type. Bij het toevoegen van uitgangen wordt de vorm gekozen die past bij het klinkertype van de stam. De typen klinkers in het Hongaars zijn te onderscheiden op grond van tongstand (articulatieplaats) en in de tweede plaats op grond van de klinkerronding.

• achterklinkers ('laag'): a, á, o, ó, u, ú
• voorklinkers ('hoog')
  • ongeronde klinkers e, é, i, í
  • geronde klinkers ö, ő, ü, ű

De regels voor klinkerharmonie worden gebruikt bij werkwoordvervoeging, meervoudsuitgangen, bezitsaanduidingen en bij woordvorming.

Enkele klinkers worden in bepaalde gevallen beschouwd als 'neutraal' en kunnen voorkomen als voor- of achterklinker: i, í, of zelfs e, é, i, í.

Voorbeeld (voorklinkers): segít = helpen

Voorbeeld (achterklinkers): hosszabb = langer → hosszabít = verlengen; híd = brug → hidak = bruggen

Bij de werkwoordvervoeging zijn de meest persoonsuitgangen en ook sommige 'tekens' er in twee of drie vormvarianten (allomorfen), in andere gevallen is er slechts één vorm. Op grond van de regels voor de klinkerharmonie moet een keuze gemaakt worden uit de verschillende varianten van uitgangen (allomorfen). De keuze van de uitgang en van de 'tekens' is afhankelijk van de (laatste) klinker in de stam van het werkwoord. Er zijn:

1. onveranderlijke vormen (uitgangen en 'tekens' onveranderlijk),
2. twee harmonische vormen (uitgangen en 'tekens' verschillend voor achter- en voorklinkers) en
3. drie harmonische vormen (uitgangen en 'tekens' verschillend voor achter- en voorklinkers, met of zonder lipronding).

Iets vergelijkbaars geldt ook voor de bezitsaanduidingen.

Hongaars schrift

Zie Hongaars alfabet, Hongaars braille en Hongaars voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

Niet een onderdeel van de grammatica maar wel samenhangend met de fonologie is de weergave van de Hongaarse klanken met het Hongaarse alfabet als een variant van het Latijns alfabet en het Hongaarse braille.

Woordstructuur en woordvorming, morfologie

Morfologie: Woordstructuur en woordvorming

Algemeen: Klinkerharmonie en uitgangen Enkelvoudige woorden Harmonische uitgangen Instabiele en ontrondende beginklinkers van uitgangen Stammen: onveranderlijke of alternerende, niet of wel verlagende Onveranderlijke stammen (standaard) Stamallomorfie: een woord heeft meer dan één stam Alternerende stammen (klinkerverkorting, klinker verlies, v-stammen) Afleiding (derivatie) Verbuiging (declinatie) bij voornaamwoorden en naamwoorden: Naamvallen en achtervoegsels Achterzetsels Bezitsuitgangen voor enkelvoudig of voor meervoudig bezit Meervoud (Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars meervoud) Verlagende stammen Vervoeging (conjugatie) bij werkwoorden: Persoon en getal () Onbepaalde en bepaalde vervoeging () Tekens voor tijden en wijzen Samenstelling (compositie) Enkelvoudige en samengestelde woorden, woordvorming en woordstructuur

Zie ook Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse bezitsuitgangen

Zie ook Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse woordvorming

Zie ook Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen

Zie ook Hongaarse naamvallen en uitgangen.

Morfologie is in het algemeen de leer van de woordstructuur en de woordvorming. De morfologie houdt zich bezig met morfemen, de fundamentele bouwstenen vormen van de taal, de kleinste betekenisdragende eenheden in een woord. In zowel de fonologie, de grammatica, de historische taalkunde als de taaltypologie speelt morfologie een zeer belangrijke rol, aangezien morfemen de fundamentele bouwstenen vormen van iedere taal die enige mate van flexie of inflectie kent, en in het algemeen ook veel stabieler zijn, dat wil zeggen minder snel veranderen dan klanken (fonemen) en woorden (lexemen).

Flexie is een morfologisch proces waarbij de vorm van een woord wordt aangepast aan zijn grammaticale functie in de zin of, in het geval van bijvoeglijke bepalingen aan het woord waarbij het hoort (→ congruentie). Men onderscheidt bij flexie tussen:

1. verbuiging (declinatie) bij naamwoorden en voornaamwoorden
2. naamwoorden en vervoeging (conjugatie) bij werkwoorden

Woordstammen, klinkerharmonie en uitgangen

Zie Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Woordstam

Het Hongaars is een agglutinerende taal: achter de stam van een woord kunnen veel uitgangen worden geplaatst om de betekenis en de functie van het woord te veranderen.

Woordstam van naamwoorden en werkwoorden zijn in het algemeen stabiel (constant). Alternerende stammen kunnen echter veranderen onder invloed van erachter geplaatste tekens en uitgangen.

Klinkerharmonie

Uitgangen voor naamvallen, bij de vervoeging van werkwoorden, bij de woordvorming en bezitsuitgangen hebben vaak meerdere vormvarianten; de regels van de klinkerharmonie zijn belangrijk bij de toepassing van de uitgangen

Uitgangen

Uitgangen bij de verbuiging van naamwoorden, voornaamwoorden en telwoorden lijken sterk op elkaar.

Waar in het Nederlands voorzetsels worden gebruikt heeft het Hongaars uitgangen en achterzetsels. Deze uitgangen en achterzetsel kunnen zelfstandig in combinatie met persoonsuitgangen voorkomen.

Voorvoegsels komen vooral voor bij werkwoorden, waar ze verschillende veranderingen in betekenis kunnen aangeven, en bij bijvoeglijke naamwoorden voor de trappen van vergelijking.

Bronnen, noten en/of referenties

Meervouden

Zie Hongaars meervoud voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

1. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars meervoud

• Hongaars meervoud
  • meervouden van naamwoorden worden aangegeven met meervoudsuitgangen
  • na een telwoord staat het zelfstandige naamwoord in het enkelvoud
  • in combinatie met bezitsuitgangen worden eigen meervoudsvormen gebruikt

Hongaarse meervouden en bezitsuitgangen
Uitgang of suffix		standaard- vorm	na een verlagende stam	na een klinker
Meervoud		-ok/-ek/-ök	-ak/-ek	-k
Bezit enkelvoudig	1ste pers. e.v.	-om/-em/-öm	-am/-em	-m
	2de pers. e.v.	-od/-ed/-öd	-ad/-ed	-d
	3de pers. e.v.	-a/-e, -ja/-je		-ja/-je
	1ste pers. m.v.	-unk/-ünk		-nk
	2de pers. m.v.	-otok/-etek/-ötök	-atok/-etek/-etök	-tok/-tek/-tök
	3de pers. m.v.	-uk/-ük, -juk/-jük		-juk/-jük
Bezit meervoudig -i/-jai, -jei/-ai, -ei +	1ste pers. e.v.	-m
	2de pers. e.v.	-d
	3de pers. e.v.	Ø
	1ste pers. m.v.	-nk
	2de pers. m.v.	-tok/-tek
	3de pers. m.v.	-k

Bezitsuitgangen

Zie Hongaarse bezitsuitgangen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hongaarse bezitsuitgangen
groep:	naamval:	uitgangen:
		standaard bindvocaal	altern. bindvocaal	geen bindvocaal
		standaard	verlaagd	eindklinker + niet-verlaagd
bezitsuitgang enkelvoudig bezit	1e persoon enkelvoud	-om,-em,-öm	-am,-em	-m
	2e persoon enkelvoud	-od,-ed,-öd	-ad,-ed	-d
	3e persoon enkelvoud	-a,-e; -ja,-je
	1e persoon meervoud	-unk,-ünk
	2e persoon meervoud	-otok,-etek,-ötök	-atok,-etek	-tok,-tek,-tök
	3e persoon meervoud	-uk,-ük; -juk,-jük
bezitsuitgang meervoudig bezit	1e persoon enkelvoud	-aim,-eim; -jaim,-jeim		-im
	2e persoon enkelvoud	-aid,-eid, -jaid,-jeid		-id
	3e persoon enkelvoud	-ai,-ei, -jai,-jei		-i
	1e persoon meervoud	-aink,-eink; -jaink,-jeink		-ink
	2e persoon meervoud	-aitok,-eitek; -jaitok,-jeitek		-itok,-itek
	3e persoon meervoud	-aik,-eik, -jaik,-jeik		-ik

Hongaarse bezitsuitgangen (possessiefsuffixen) worden gebruikt om het bezit aan te geven, waar dat in het Nederlands gebeurt met bezittelijke voornaamwoorden (mijn, jouw, haar, etc).

Het gebruik van de drie harmonische vormen voor de 1^ste persoon enkelvoud en de 2^de persoon enkelvoud en meervoud hangt af van de klinkers in de stam. Bij ander personen zijn er twee harmonische vormen. Er zijn verschillende vormen als het om een enkelvoudig, dan wel meervoudig bezit gaat. Voor meervoudig bezit is er een aanvullende reeks met bezitsuitgangen. Vóór de met een klinker beginnende uitgang wordt in veel gevallen nog een -j achter de stam gezet.

Als er nog verdere uitgangen worden geplaatst achter de bezitsuitgang, dan worden deze uitgangen gekozen uit de vormen die achter een verlagende stam worden geplaatst.

Voorbeeld: Barát = Vriend, barátom = mijn vriend, barátomat ^{(accusatief, 4de naamval)} = mijn vriend

Zie:  Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse bezitsuitgangen 

1. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse bezitsuitgangen

Hongaars possessiefsuffix zijn persoonsuitgangen: ze geven de persoon en het getal weer

• om bezit aan te duiden worden uitgangen gebruikt in plaats van bezittelijke voornaamwoorden
• uitgangen en achterzetsels kunnen ook weer gecombineerd worden met persoonsuitgangen of met aanwijzende voornaamwoorden
• bij de vervoeging van werkwoorden zijn er ook uitgangen voor persoon en getal die sterk overeenkomen met de bezitsuitgangen

Naamvalsuitgangen

Hongaarse naamvallen en uitgangen
naamval:	uitgangen:			groep:
	standaard bindvocaal	altern. bindvocaal	geen bindvocaal
	standaard	verlaagd	eindklinker + niet-verlaagd
nominatief	ø			Syntactische naamval
accusatief	-ot,-et,-öt	-at,-et	-t
datief	-nak,-nek
instrumentalis	-val,-vel; -[CC]al,-[CC]el			Instrument, doel en resultaat
sociatief
causalis-finalis	-ert -ért
translatief	-va,-ve -vá,-vé; -[CC]á,-[CC]é
inessief	-ban,-ben			Lokaalsuffix plaats
superessief	-on,-en,-ön		-n
adessief	-nal -nál,-nél
illatief	-ba,-be			Lokaalsuffix richting
elatief	-bol -ból,-ből
delatief	-rol -ról,-ről
sublatief	-ra,-re
ablatief	-tol -tól,-től
allatief	-hoz,-hez,-höz
terminatief	-ig			Tijdssuffix
distributief- temporalis	-onta,-ente,-önte		-nta,-nte
temporalis	-kor
distributief	-onkent,-enkent -onként, -enként, -önként	-anként, -enként	-nként	Restgroep
	-onkint, -enkint, -önkint	-ankint, -enkint	-nkint
associatief	-ostul, -estül, -östül	-astul, -estül	-stul, -stül
comitatief
formalis	-ként
	-képp
	-képpen
essief	-ul,-ül		-l
essief-modalis
multiplicatief	-szor,-szer,-ször
zxzxzxzx	-sag,-seg -ság,-ség			woordvorming
	-szeru -szerű

→ Hongaarse naamvallen en uitgangen

• uitgangen voor naamvallen, bij de vervoeging van werkwoorden en bij de woordvorming hebben vaak meerdere vormvarianten; de regels van de klinkerharmonie zijn belangrijk bij de toepassing van de uitgangen
• naamvalsuitgangen (en achterzetsels) kunnen ook weer gecombineerd worden met persoonsuitgangen

Het Hongaars kent een groot aantal uitgangen (suffixen), waarvan sommige gebruikt worden voor 'echte' (syntactische) naamvallen, maar veel andere waar in het Nederlands voorzetsels voor plaats en richting (lokaalsuffixen).

De naamvalsuitgangen worden gebruikt in het geval van

1. syntactische naamvallen (nominatief, datief, accusatief)
2. uitgangen van plaats en richting (ook wel: lokaalsuffixen)
3. uitgangen voor tijd
4. uitgangen voor modaliteit (uitgangen voor instrument, doel en resultaat)
5. een restgroep.

Naamvalsuitgangen worden onder andere toegepast bij zelfstandig naamwoorden en zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden, zelfstandig gebruikte telwoorden, bepaalde voornaamwoorden (sommige persoonlijke voornaamwoorden, vraagwoorden, betrekkelijk voornaamwoorden en aanwijzend voornaamwoorden)

Voorbeeld: a piros = de rode, a pirosban = in de rode

voorbeelden: hármas = nummer drie, a hármast kérem = ik wil de nummer drie; több = meer, többet nem iszom = meer drink ik niet

Voorbeeld: Ön = U, Önnek = aan/voor U; Maga = U, Magával = met U

Voorbeelden: mi = wat, miben = waarin; ki = wie, kivel = met wie; melyik = welke, melyiket = welke^accusatief

Voorbeelden: ami = dat/wat, aki = wie, amelyik = welke

Voorbeelden: ez = dit/deze, az = dat/die, ezek = deze (meervoud)

De te kiezen juiste vorm van de uitgang hangt af van de stam, het type van de uitgang en de regels van de klinkerharmonie.

1. de stam: het type van de stam, waarachter de uitgang wordt geplaatst
   • standaard, of
   • eindigend op een klinker, of
   • verlagend
2. de uitgang: het type uitgang
   • aantal mogelijke vormen (niet harmonisch, 2-harmonisch, 3-harmonisch)
   • veranderlijkheid
   • beginnend met een instabiele klinker, of
   • beginnend met een assimilerende v-,
3. klinkerharmonie: de regels van de klinkerharmonie. Op grond van het gedrag bij klinkerharmonie zijn er zijn drie typen uitgangen te onderscheiden:
   • drie harmoniserende uitgangen, zoals -hoz,-hez,-höz, -szor/-szer/-ször of -ok/-ek/-ök,
   • twee harmoniserende uitgangen, zoals -nak/-nek of -val/-vel
   • onveranderlijke uitgangen, zoals -kor, -ig of -ért

Bronnen, noten en/of referenties

Woordvorming en afleidingsuitgangen

Nieuwe woorden, zoals werkwoorden en naamwoorden kunnen op regelmatige wijze gevormd worden met afleidingssuffixen: voor- en achtervoegsels. Deverbale uitgangen worden achter een werkwoord gezet om een nieuw woord te vormen, denominale uitgangen worden achter een naamwoord geplaatst.

1. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse woordvorming

• Hongaarse woordvorming: enkelvoudige woorden en afleidingen, samengestelde woorden
  • nieuwe werkwoorden, naamwoorden en bijwoorden kunnen op een regelmatige wijze gevormd worden met behulp van hun eigen afleidingsuitgangen of voorvoegsels
  • veel Hongaarse bijwoorden kunnen gevormd worden uit bijvoeglijke naamwoorden of uit werkwoorden

	werkwoords-afleidingssuffix (naar een werkwoord)	naamwoords-afleidingssuffix		(naar een bijwoord)
		(naar een bijvoeglijk naamwoord)	(naar een zelfstandig naamwoord)
Deverbaal	-ogat/-eget/-öget, -gat/-get  (beszél = spreken → beszélget = praten, kletsen) -hat/-het  csinál = maken → csinálhat = kunnen maken -tat/-tet, -at/-et  ül = zitten → ültet = planten   csinál = maken → csináltat = laten maken	-atlan/-etlen, -tlan/-tlen () -hatatlan/-hetetlen () -ható/-hető () -ó/-ő   (esik = regenen, vallen → eső = regen   elad = verkopen → eladó = verkoper) -ós/-ős ()	-ás/-és   (elad = verkopen → eladás = verkoop) -alom/-elem () -dalom/-delem () -ság/-ség, -aság/-eség ()
Denominaal (van een bijvoeglijk naamwoord)	-ít   (szép → szépít = mooi maken) -ul/-ül, -l ()		-ság/-ség   (szép = mooi → szépség = schoonheid)	-lag/-leg () -ul/-ül, -l () -on/-an/-en, -n ()
Denominaal (van een zelfstandig naamwoord)	-kozik/-kezik   (barát → barátkozik)	-i   (város = stad → városi = stedelijk, stads) -os/-es   (barát = vriend → barátos = vriendelijk)	-ász/-ész   (bor → borász) -at/-et   (gondol → gondolat) -os/-es   (lakat = slot → lakatos = slotenmaker) -ság/-ség   (hegy = berg → hegység = gebergte)
ABCDEFG

Bronnen, noten en/of referenties

Zinsleer, syntaxis: zinsdelen en zinnen

1. w:nl:Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse zinsbouw

• zinsbouw: enkelvoudige en samengestelde zinnen
  • de Hongaarse woordvolgorde in zinnen is vrij, maar het bepaalt de betekenis en de focus van de zin
• Hongaarse samengestelde zinnen en voegwoorden

Woordsoorten

Overzicht van woordsoorten in het Hongaars

Lijst van Hongaarse woordsoorten (magyar szófalok): werkwoord (ige) naamwoorden (névszók) zelfstandig naamwoorden (főnév) bijvoeglijk naamwoorden (melléknév) telwoord (számnév), zoals: egy, kettő, első, harmadik, fél, sok, kevés voornaamwoord (névmás) persoonlijk voornaamwoord (személyes névmás), zoals: én, te, ő, mi, ti, ők, engem, téged, őt, minket, titeket, őket, … wederkerig voornaamwoord (visszaható névmás), zoals: magam, magad, maga, magunk, magatok, maguk … wederkerend voornaamwoord (kölcsönös névmás), zoals: egymás, egymást, egymásé, egymásnak, egymásról, egymásért, egymásban, egymásra, egymáshoz, egymásból, egymástól bezittelijk voornaamwoord (birtokos névmás), zoals: enyém, tied/tiéd, övé, mienk/miénk, tietek/tiétek, övék, enyéim, tieid/tiéid, övéi, mieink/miéink, tieitek, övéik … aanwijzend voornaamwoord (mutató névmás) lehet közelre mutató, zoals: (ez,ilyen, emez, ennyi, emennyi stb), lehet távol(abb)ra mutató (az, olyan, amaz, annyi, amannyi stb. vragend voornaamwoord (kérdő névmás), zoals: ki?, mi?, melyik?, mennyi?, hány?, mikor?, milyen? betrekkelijk voornaamwoord (vonatkozó névmás), zoals: aki, amely, ahány, ami amennyi, … onbepaald voornaamwoord (határozatlan névmás), zoals: valaki, valamekkora, valamennyi, valami, egyéb, másik, egyik, némely, néhány, néhol, olykor, némileg, valamikor … algemeen voornaamwoord (általános névmás), zoals: akárki, senki, mindenki, bárki … ontkennend voornaamwoord (tagadó névmás), zoals: semelyik, sehogyan, semekkora, soha … overige alleenstaande woorden (egyéb önálló szófajok), bijwoord (határozószó) deelwoord (igenév) tussenwerpsel (indulatszó) niet op zichzelfstaande woorden (nem önálló szófajok) werkwoordvoorvoegsel (igekötő), zoals: abba‑, agyon‑, alá‑, által‑, át‑, be‑, bele‑, benn‑, egybe‑, el‑, ellen‑, elő‑, előre‑, fel‑ v. föl‑, félbe‑, félre‑, felül‑ v. fölül‑, fenn‑ v. fönn‑, hátra‑, haza‑, helyre‑, hozzá‑, ide‑, keresztül‑, ketté‑, ki‑, körül‑, közbe‑, közé‑, közre‑, közzé‑, külön‑, le‑, meg‑, mellé‑, neki‑, oda‑, össze‑, rá‑, rajta‑, széjjel‑, szembe‑, szerte‑, szét‑, tele‑, tova‑, tovább‑, tönkre‑, túl‑, újjá‑, újra‑, utána‑, végbe‑, végig‑, vissza achterzetsel (névutó) lidwoord (névelő) voegwoord (kötőszó) (módosítószó) betekeniswijzigende bijwoorden) vraagwoord (kérdőszók), zoals: -e, vajon bevestigingswoord (bizonyítószók), zoals: igen, bezzeg, bizony, dehogynem, hogyne, persze ontkenningswoord, negatie (tagadószók), zoals: dehogy, nem, se, sem verbodswoord (tiltószók), zoals: ne, nehogy tussenwerpsel?? (óhajtószók), zoals: bár, bárcsak határozatlanságot kifejező szók. Onbepaaldheid uitdrukkende woorden, zoals: aligha, alighanem, esetleg, hát, talán

Woordsoorten:

• Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars werkwoord,  Hongaars werkwoord 
• Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars telwoord,  Hongaars telwoord 
• Naamwoorden:
  • Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars zelfstandig naamwoord
  • Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars voornaamwoord
  • Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars achterzetsel

1. Hongaars#Verwantschappen
2. Hongaars#Geschiedenis
3. Hongaarse spraakklanken
4. Hongaars alfabet
5. Hongaars braille
6. Hongaarse klinkerharmonie en verlagende stammen
7. Hongaarse naamvallen en uitgangen

• Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaarse zinsbouw

Werkwoorden

Zie Hongaars werkwoord voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zie ook werkwoorden

Werkwoordstammen

De werkwoordstam wordt gewoonlijk gebruikt bij de vorming van alle werkwoordstijden en wijzen. Op de stam volgt eerst het eventuele 'teken', en dan de persoonsuitgang. Ook de onbepaalde wijs (infinitief) en de deelwoorden worden gevormd uit de werkwoordstam.

Werkwoordvervoeging: Stam + Teken + Uitgang
Stam	tegenwoordig tijd	≈ 3de persoon enkelvoud	Absolute stam = woordenboekvorm zonder eventuele ik-uitgang.
	verleden tijd	≈ 3de persoon enkelvoud	Absolute stam + -t, -ott, -ett, -ött
	voorwaardelijke wijs	≈ 3de persoon enkelvoud	Absolute stam + -ná, -ná
	aansporende wijs	≈ 2de persoon enkelvoud	Absolute stam + -j
+ Teken	Tijd		tegenwoordig tijd (tt.)	verleden tijd (vt.)	toekomende tijd
	Wijs	aantonende wijs	ø	-t	fog + infinitief
		voorwaardelijke wijs	-ná/-né	-t + volna
		aansporende wijs	-j
+ Uitgang	Persoon	eerste persoon (1p.) tweede persoon (2p.) derde persoon (3p.)
	Getal	enkelvoud (ev.) meervoud (mv.)
	Bepaaldheid	onbepaald bepaald

---

---

De werkwoordstammen eindigen vrijwel altijd op een medeklinker en zijn gewoonlijk stabiel: zij worden gebruikt bij alle tijden en wijzen. Naast de absolute stam is er bij sommige werkwoorden een alternatieve stam. Onregelmatige werkwoordstammen zijn stammen die kunnen veranderen als er een uitgang achter wordt geplaatst, ongebruikelijke veranderingen veroorzaken in de uitgangen of anderszins onvoorspelbare eigenschappen hebben.

Een vervoegde vorm van een werkwoord bestaat tenminste uit een werkwoordstam, een 'teken' voor de tijd of wijs en een persoonsuitgang. Het 'teken' of de persoonsuitgang kunnen ontbreken, zoals in de woordenboekvorm van het werkwoord, die overeenkomt met de derde persoon enkelvoud van de onbepaalde vervoeging van de tegenwoordige tijd (de woordenboekvorm is dus niet de infinitief, zoals in het Nederlands!).

Een stam van een werkwoord kan nog verlengd worden met voor- en achtervoegsels, die de betekenis van het werkwoord wijzigen.

Persoonlijke voornaamwoorden

De 1^ste naamval van de persoonlijke voornaamwoorden wordt alleen bij sterke nadruk gebruikt. Er is geen grammaticaal geslacht. De persoonlijke voornaamwoorden zijn:

	1ste naamval nominatief	3de naamval datief	4de naamval accusatief
ev.	én = ik	nekem = mij	engem = mij
	te = jij	neked = jou	téged = jou
	ő = hij/zij Maga/Ön = U	neki = hem Magának/Önnek = U	őt = hem Magát/Önt = U
mv.	mi = wij	nekünk = ons	minket = ons
	ti = jullie	nektek = jullie	titeket = jullie
	ők = zij Maguk/Önök = U	nekik = hun Maguknak/Önöknek = U	őket = hen Magukat/Önöket = U

Onbepaalde en bepaalde vervoeging

Afhankelijk van de bepaaldheid van het lijdend voorwerp wordt een andere vervoeging gebruikt.

Tegenwoordige tijd, uitgangen en allomorfen
persoon	getal	onbepaald	bepaald
1ste p.	ev.	-ok/-ek/-ök	-om/-em/-öm
2de p.		-sz	-od/-ed/-öd
3de p.		Ø	-ja/-i
1ste p.	mv.	-unk/-ünk	-juk/-jük
2de p.		-tok/-tek/-tök	-játok/-itek
3de p.		-nak/-nek	-ják/-ik
1de p. ev.→2de p.		-lak/-lek

De onbepaalde vervoeging wordt gebruikt als het lijdend voorwerp onbepaald is, bijvoorbeeld door een onbepaald lidwoord, een telwoord, 1ste of 2de persoon of een ontbrekend lijdend voorwerp, bij een onovergankelijk (intransitief) werkwoord. Dit is de 'standaardvervoeging'.

De bepaalde vervoeging wordt gebruikt als het lijdend voorwerp bepaald is, dat wil zeggen specifiek door een bepaald lidwoord, aanwijzend voornaamwoord, bezitsuitgang. Ook deze vervoeging wordt veel gebruikt.

De eerste persoon inclusief wordt gebruikt als het onderwerp 1^ste persoon enkelvoud is en het lijdend voorwerp 2^de persoon enkelvoud of meervoud. Voorbeelden:

• látok sok fát = ik zie veel bomen (onbepaald)
• látom azt a fát = ik zie die boom (bepaald)
• látlak = ik zie jou (ik → jou^accusatief)

Tekens

Het 'teken' voor werkwoordstijden en wijzen staat direct na de stam en voor de uitgang. De tegenwoordige tijd heeft geen 'tekens'

Tekens voor tijden en wijzen
jelen idő (tegenwoordige tijd, t.t.)	ø
mult idő (verleden tijd, v.t.)	-t, -ott/-ett/-ött, -tt
feltételes mód (voorwaardelijke wijs)	-na/-ne
felszólító mód (aansporende wijs)	-j

Er zijn drie 'tekens' die kunnen aangeven:

• Verleden tijd: het 'teken' is -t/-ott/-ett/-ött/-tt,
• Voorwaardelijke wijs: het 'teken' is -na/-ne,
• Aansporende en gebiedende wijs: het 'teken' is -j,

De toekomende tijd wordt gevormd met een hulpwerkwoord (fog = zullen) en de infinitief (onbepaalde wijs). Ook kan de tegenwoordige tijd betrekking hebben op de toekomst. Dan kan een bijwoord (majd = dan, holnap = morgen, jövőre = volgend jaar) gebruikt worden.

Uitgangen

De vervoeging van de werkwoorden vindt plaats met persoonsuitgangen achter de werkwoordstam. Het persoonlijk voornaamwoord worden in het Hongaars weinig gebruikt omdat de uitgang en de context al duidelijk maken over welke persoon het gaat. De achter de werkwoorstam geplaatste persoonsuitgang geeft verschillende zaken aan:

1. de persoon,
2. het getal (enkelvoud of meervoud) en
3. de bepaaldheid van de vervoeging, wat afhangt van de het lijdend voorwerp (onbepaald of bepaald).
4. met een 'teken' achter de stam en vóór de uitgang wordt de verleden tijd (van de aantonende wijs), de voorwaardelijke wijs of de gebiedende (aansporende) wijs aangegeven.

Voorbeelden van persoonsuitgangen met vormvarianten (tegenwoordige tijd, onbepaalde vervoeging)
ver- voe- ging	Getal	Persoon		Standaard vervoeging	Absolute stam eindigt op:
					-sisklank (-s, -sz, -z)	-2 medeklinkers, of -ít
Stan- daard	ev.	(én)	1ste	-ok/-ek/-ök
		(te)	2de	-sz	-ol/-el/-öl	-asz/-esz
		(ő)	3de	ø
	mv.	(mi)	1ste	-unk/-ünk
		(ti)	2de	-tok/-tek/-tök		-otok/-etek/-ötök
		(ők)	3de	-nak/-nek		-anak/-enek
-ik werk- woor- den	ev.	(én)	1ste	-om/-em/-öm
		(ő)	3de	-ik
	verder			als de standaard vervoeging

Daarnaast zijn er uitgangen voor het infinitief, het verleden en het tegenwoordig deelwoord, en het werkwoordelijke bijwoord. Voorbeeld: -ni,-ani/-eni is de uitgang voor de infinitief.

Standaard uitzonderingen

Er zijn drie 'standaard' uitzonderingen op het algemene schema van de werkwoordvervoegingen. Deze komen frequent voor. Bijvoorbeeld bij de tegenwoordige tijd zijn dat:

1. ik werkwoorden: uitgang -ik bij de woordenboekvorm
2. werkwoorden waarvan de stam eindigt op een sisklank (sibilant)
3. werkwoorden waarvan de stam eindigt op twee medeklinkers of op -ít

Werkwoordvoorvoegsels

Werkwoorden kunnen ook voorzien worden van voorvoegsels, waarvan sommigen een tijdsaspect hebben. Werkwoordvoorvoegsels vervullende verschillende functies: vele geven plaats of richting aan.

Voorbeeld: Megyek vidékre = Ik ga naar het platteland; Bemegyek a házba = Ik ga het huis binnen. (dubbele richtingbepaling)

Voorbeeld: Tegnap olvastam egy könyvet és az újságot = Ik las gisteren een boek en de krant. Elolvastam tegnap a könyvet = Ik heb gisteren het boek uitgelezen.

Werkwoordachtervoegsels

De stam van het werkwoord kan worden verlengd met een of meer achtervoegsels om de betekenis van het werkwoord te veranderen. De werkwoordsuitgangen volgen weer op de achtervoegsels. Voorbeelden van achtervoegsels, die al of niet gecombineerd gebruikt kunnen worden:

• -at/-et, -tat/-tet (laten),
• -hat/-het (kunnen, mogelijk zijn)
• -gat/-get (geeft herhalingen aan)
• -kodik/-kedik/-ködik,-akodik/-ekedik (wederkerige werkwoorden) e.a.

Deelwoorden

Uit de werkwoordstam kunnen deelwoorden worden gevormd.

• voltooid of verleden deelwoord heeft de uitgang: -ó/-ő
• onvoltooid of tegenwoordig deelwoord heeft de uitgang: -t/-ott/-ett/-ött (vergelijkbaar met het 'tekens' voor de verleden tijd).
• toekomend deelwoord heeft de uitgang: -andó/-endő (wordt vrijwel alleen gebruikt in staande uitdrukkingen)
• bijwoordelijk deelwoord heeft de uitgang: -va/-ve

De deelwoorden kunnen bijvoeglijk of zelfstandig gebruikt worden. Voorbeelden: Ez a ház eladó = Dit huis [is] te koop, A jövendő = De toekomst, Nyitva, Zárva = Geopend, Gesloten.

Bijzondere werkwoordsvormen

Naast de regelmatige werkwoorden zijn er een aantal groepen te onderscheiden:

• als de uitgang begint met een klinker
  • klinkerverliezende werkwoordstammen, voorbeeld: seper (söpör) = vegen, seprek = ik veeg
  • v-toevoegende stammen, (fő = koken, lő = schieten, nő = groeien, nyű = verslijten, sző = weven, ró = kerven), voorbeeld: lő = schieten, lövök = ik schiet (hier tevens een klinkerverkorting ő→ö)
• sz/d- en de sz/z-stammen
  • Cszik stammen (C = medeklinker), vaak is er een alternatieve stam, waarbij -szik vervangen wordt door -od/-ed of -oz/-ez

    Voorbeeld: mosakodik ↔ mosakszik = zich wassen (woordenboekvorm! letterlijk: hij/zij wast zich).

  • -uszik/-üszikstammen
  • sz/d/v- en de sz/z/v-stammen
• de onregelmatige (en frequent voorkomende) werkwoorden
  • tesz = doen, vesz = kopen, hisz = geloven, lesz = worden, eszik = eten, iszik = drinken
  • van = zijn, megy = gaan, jön = komen

Schema werkwoordvervoegingen

In onderstaand schema staan de persoonsuitgangen voor de onbepaalde vervoeging en bepaalde vervoeging (tárgyatlan ragozás, tárgyas ragozás), en de tekens voor verleden tijd (múlt idő), voorwaardelijke wijs (feltételes mód) en aansporende wijs (felszólító mód).

De onbepaalde vervoeging wordt ook wel de eerste (I.) of subjectieve vervoeging genoemd.

De bepaalde vervoeging wordt ook wel de tweede (II.) of objectieve vervoeging genoemd.

De persoonsuitgangen worden geplaatst achter een 'teken' (jel). Alleen in de tegenwoordige tijd (jelen idő) is er geen 'teken'.

Als er meer harmonische vormen van de persoonsuitgangen zijn, dan worden deze vermeld. De juiste daarvan moet worden gekozen op grond van de regels voor klinkerharmonie.

Er kunnen verschillende groepen werkwoordstammen worden onderscheiden, voornamelijk op grond van

• de ik-uitgang van de werkwoordstam, dus achter de absolute stam,
• de laatste klinker van de stam,
• de eindmedeklinker(s) van de absolute stam.

Tegenwoordige en de verleden tijd

Schema van de aantonende wijs (kijelentő mód)
eindlettergroep ↓	voorbeeld ↓	tijd → idő →	tegenwoordige tijd jelen idő	verleden tijd múlt idő
standaard: eindmedeklinker: -p, -b, -k, -g, -gy, -m, -f, -v. -[1 lettergreep] + d -kod, -ked, -köd	kap, ég, lök ad, szed lépked	persoon 1. (én) 2. (te) 3. (ő) 11. (mi) 22. (ti) 33. (ők) 1②/1②②	teken  (onbepaald)  (bepaald)  Ø -ok/-ek/-ök -om/-em/-öm -sz -od/-ed/-öd  Ø -ja/-i -unk/-ünk -juk/-jük -tok/-tek/-tök -játok/-itek -nak/-nek -ják/-ik -lak/-lek	teken  (onbepaald)  (bepaald)  -t -am/-em -am/-em -ál/-él -ad/-ed -ott/-ett/-ött -a/-e -unk/-ünk -uk/-ük -atok/-etek -átok/-étek -ak/-ek -ák/-ék -alak/-elek
ik-werkwoorden	lakik, emelkedik, fesülködik	persoon 1. 3.	teken  (onbepaald)  (bepaald)  Ø -om/-em/-öm  ↑ -ik
eindmedeklinker: sibilant: -s -sz -z -dz	olvas, mos metsz néz, főz edz	persoon   2.	teken  (onbepaald) assimilatie  Ø -s + j → -ss -ol/-el/-öl -sz + j → -ssz -z + j → -zz -dz + j → -ddz
-[korte klinker] + t, 2 lettergrepen	mutat, etet
-[korte klinker] + t, een lettergreep	fut, vet, köt			teken  (onbepaald)  (bepaald) -ott -ett -ött  ↑  ↑
-át	lát, bocsát
-[lange klinker] + t	tanít, épít, fűt	persoon 2. 22. 33. 1②/1②②	teken  (onbepaald)  (bepaald) Ø -asz/-esz  ↑ -otok/-etek/-ötök -anak/-enek -alak/-elek
-[medeklinker] + t	tart, ért, önt
-st -szt	fest oszt, ébreszt
-[twee medeklinkers]	old, csuklik
-l, -r, -n, -ny, -j, -ly (-ad, -ed)	vár, él, ül köszön halad, ijed			teken  (onbepaald)  (bepaald) -t  ↑  ↑
-ó, -ő, -ű v-toevoegend	ró, lő, nő, sző, fő, nyű		teken (onbepaald) (bepaald) voor een klinker: rov- löv- növ- szöv- főv-, nyűv-  ↑  ↑	teken  (onbepaald)  (bepaald) -tt  ↑  ↑
6 onregelmatige -sz/-v werkwoorden	tesz, vesz, visz, hisz eszik, iszik		teken  (onbepaald)  (bepaald) -sz  ↑  ↑	teken  (onbepaald)  (bepaald) -tt 3. ivott  ↑ evett
enkele andere onregelmatige werkwoorden	jön	persoon 1. 2. 3. 11. 22. 33.	teken (intransitief)   jövök jösz jön jövünk jöttök jönnek	teken (intransitief) jött  ↑
	megy	persoon 1. 2. 3. 11. 22. 33.	teken (intransitief)   megyek mész megy megyünk mentek mennek	teken (intransitief) ment  ↑
	van, lesz	persoon 1. 2. 3. 11. 22. 33.	teken (intransitief)   vagyok leszek vagy leszel van lesz vagyunk leszünk vagytok lesztek vannak lesznek	teken (intransitief) volt lett  ↑
Voorkomen van het vervoegingstype:	hoofdtype, "standaard"		belangrijkste varianten	belangrijk ander type
Verklaring:	Bijzondere vormen binnen paradigma: -ott/-ett/-ött
	Bepaaldheid: Onbepaalde vervoeging of vervoeging van onovergankelijk werkwoord
	Bepaaldheid: Bepaalde vervoeging (en werkwoord overgankelijk)
	Bepaaldheid: Onbepaalde & bepaalde vervoeging met gelijke uitgangen
	Zie boven:  ↑ , persoonsuitgangen als het hoofdtype van de onbepaalde vervoeging
	Zie boven:  ↑ , persoonsuitgangen als het hoofdtype van de bepaalde vervoeging

Voorwaardelijke en de aansporende wijs

Schema van de voorwaardelijke en de aansporende wijs
eindlettergroep ↓	voorbeeld ↓	wijs → mód →	voorwaardelijke wijs feltételes mód	gebiedende wijs parancsoló mód = aansporende wijs felszólító mód
standaard: eindmedeklinker -p, -b, -k, -g, -gy, -m, -f, -v. -[1 lettergreep] + d -kod, -ked, -köd	kap, ég, lök ad, szed lépked	persoon 1. én 2. te 3. ő 11. mi 22. ti 33. ők 1②/1②②	teken  (onbepaald)  (bepaald) -ná -né -nék -m -l -d -na/-ne  Ø -nk -tok/-tek -nak/-nek -k -lak/-lek	teken  (onbepaald)  (bepaald) -j -ak/-ek -am/-em Ø, -ál/-él -d/-od/-ed -on/-en/-ön -a/-e -unk/-ünk -uk/-ük -atok/-etek -átok/-étek -anak/-enek -ák/-ék -alak/-elek
ik-werkwoorden	lakik, emelkedik, fesülködik	persoon 1.	teken  (onbepaald)  (bepaald) -né -m	teken  (onbepaald)  (bepaald) j -ék  ↑
eindmedeklinker sibilant: -s -sz -z -dz	olvas, mos metsz néz, főz edz			assimilatie -s + j → -ss -sz + j → -ssz -z + j → -zz -dz + j → -ddz
-[korte klinker] + t, 2 lettergrepen	mutat, etet			assimilatie -t + j → -ss
-[korte klinker] + t, een lettergreep	fut, vet, köt
-át	lát, bocsát
-[lange klinker] + t	tanít, épít, fűt	persoon 3.	teken  (onbepaald)  (bepaald) -aná/-ené -ana/-ene  ↑	assimilatie -t + j → -ts
-[medeklinker] + t	tart, ért, önt
-st -szt	fest oszt, ébreszt			assimilatie -st + j → -ss -szt + j → -ssz
-[twee medeklinkers]	old, csuklik
-l, -r, -n, -ny, -j, -ly (-ad, -ed)	vár, él, ül köszön halad, ijed
-ó, -ő, -ű v-toevoegend	ró, lő, nő, sző, fő, nyű
6 onregelmatige -sz/-v werkwoorden	tesz, vesz, visz, hisz eszik, iszik	persoon 3.	teken  (onbepaald)  (bepaald) -nná/-nné -nna/-nne  ↑	teken  (onbepaald)  (bepaald) -gy, higgy   ↑  ↑
enkele andere onregelmatige werkwoorden	jön	persoon 2. 3. 11. 22.	teken (intransitief) jönné  2.    3. jönne 11.   22.	teken (intransitief) jöjj  2. + gyere (jöjj)  3. 11. + gyerünk (jöjjünk) 22. + gyertek (jöjjetek)
	megy	persoon 3. 11.	teken (intransitief) menné  3. menne 11.	teken (intransitief) menj  3   11. + gyerünk (menjünk)
	van, lesz	persoon 2. 3.	teken (intransitief) volná, lenné 2. 3. volna, lenne	teken (intransitief) legy 2. légy, legyél 3.
Voorkomen van het vervoegingstype:			hoofdtype, "standaard"	belangrijk ander type
Verklaring:	Bijzondere vormen binnen paradigma: -na/-ne, -ana/-ene, -nna/-nne
	Bepaaldheid: Onbepaalde vervoeging of vervoeging van onovergankelijk werkwoord
	Bepaaldheid: Bepaalde vervoeging (en werkwoord overgankelijk)
	Bepaaldheid: Onbepaalde & bepaalde vervoeging met gelijke uitgangen
	Zie boven:  ↑ , persoonsuitgangen als het hoofdtype van de onbepaalde vervoeging
	Zie boven:  ↑ , persoonsuitgangen als het hoofdtype van de bepaalde vervoeging

Bronnen, noten en/of referenties

Naamwoorden

1. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars zelfstandig naamwoord
2. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars telwoord

• Hongaars naamwoord (zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden)
  1. Hongaarse woordstammen
     • stammen van naamwoorden zijn veelal constant, maar sommige stammen van naamwoorden zijn alternerend en afhankelijk van de uitgangen
     • verlagende stammen van naamwoorden hebben weer invloed op de vorm van de uitgangen
  2. Hongaars zelfstandig naamwoord
     • grammaticaal geslacht ontbreekt
     • zelfstandige naamwoorden en andere zelfstandig gebruikte voornaamwoorden kunnen gecombineerd worden met naamvalsuitgangen
     • lidwoorden gaan vooraf aan de naamwoorden, het onbepaalde lidwoord wordt echter betrekkelijke weinig gebruikt
  3. Hongaars bijvoeglijk naamwoord, trappen van vergelijking
     • bijvoeglijke naamwoorden en voornaamwoorden kunnen gecombineerd worden met naamvalsuitgangen

Zelfstandige naamwoorden

Zie:  Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars zelfstandig naamwoord 

Voornaamwoorden

Zie:  Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars voornaamwoord 

1. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars voornaamwoord

• Hongaars voornaamwoord
  • grammaticaal geslacht ontbreekt
  • voornaamwoorden kunnen gecombineerd worden met naamvalsuitgangen
  • persoonlijke voornaamwoorden alleen gebruikt bij nadruk
  • bezittelijke voornaamwoorden zijn vervangen door bezitsuitgangen
  • bepaalde aanwijzende voornaamwoorden worden gebruikt in combinatie met een bepaald lidwoord

Soorten:

• persoonlijk voornaamwoord (személyes névmás)
• wederkerig voornaamwoord (visszaható névmás)
• wederkerend voornaamwoord (kölcsönös névmás)
• bezittelijk voornaamwoord (birtokos névmás)
• aanwijzend voornaamwoord (mutató névmás)
• vragend voornaamwoord (kérdő névmás)
• betrekkelijk voornaamwoord (vonatkozó névmás)
• onbepaald voornaamwoord (határozatlan névmás)
• algemeen voornaamwoord (általános névmás)
• ontkennend voornaamwoord (tagadó névmás)

Aanwijzende voornaamwoorden

Achter de aanwijzende voornaamwoorden ez = dit, deze en az = dat, die blijft het bepaalde lidwoord staan.

Bijwoorden

zie:

trappen van vergelijking § 7.2.1.

zonder of met bijwoord-vormend suffix (-an,-en,-n of -ul,-ül,-l)

namen van talen met -ul,-ül

• Hongaars bijwoord
  • veel Hongaarse bijwoorden kunnen gevormd worden uit bijvoeglijke naamwoorden of uit werkwoorden met behulp van uitgangen

Achterzetsels

Zie:  Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars achterzetsel 

1. Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars achterzetsel

• Hongaars achterzetsel
  • waar achterzetsels worden gebruikt, staan in het Nederlands voorzetsels
  • achterzetsels kunnen ook weer gecombineerd worden met persoonsuitgangen

Telwoorden

Zie Hongaars telwoord voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zie:  Gebruiker:PAvdK/Kladblok/Hongaars telwoord 

• 1. Hongaars telwoord
     • telwoorden vormen in het Hongaars een subgroep van de bijvoeglijke naamwoorden
     • na een telwoord staat het zelfstandige naamwoord in het enkelvoud
     • telwoorden kunnen gecombineerd worden met naamvalsuitgangen

Tussenwerpsels

!

Lidwoorden

Het Hongaars is de enige Finoegrische taal met lidwoorden met een onderscheid tussen het bepaalde en het onbepaalde lidwoord. De lidwoorden krijgen geen uitgangen. Gewoonlijk worden in een zin de lidwoorden niet benadrukt.

Het onbepaalde lidwoord egy (=een, één) wordt vaak weggelaten.

Voorbeelden: ház=huis, egy ház=een huis

Het bepaald lidwoord is a (=de) indien het staat voor een zelfstandig naamwoord beginnend met een medeklinker, en az indien er een klinker volgt. Het Hongaars kent geen grammaticaal geslacht, dus geen notie van mannelijk, vrouwelijk of onzijdig.

Voorbeelden: a ház=het huis en az ágy=het bed.

Zinsbouw

Syntaxis, ook vaak zinsleer genoemd, is een deelgebied binnen de theoretische taalkunde dat in ruime zin de studie omvat van alles wat met de opbouw en structuur van zinsdelen en zinnen te maken heeft, ofwel van de zinsbouw. Het begrip syntaxis wordt ook wel gelijkgesteld aan zinsbouw. Syntaxis is van de taalkunde het meest uitgebreide deelgebied, waar traditioneel twee vormen van zinsontleding (analyse) naast elkaar worden gebruikt: taalkundige ontleding ofwel woordontleding, en redekundige ontleding ofwel zinsontleding

Centraal in de syntaxis staan bijvoorbeeld de verschillende mogelijke volgordes van woorden en/of zinsdelen (SVO, SOV, VSO, VOS, OSV en OVS), iets dat doorgaans min of meer vastligt, in het bijzonder bij analytische talen.

Een synthetische taal is in de morfologische taaltypologie strikt genomen elke taal waarin morfemen voorkomen, maar over het algemeen wordt de term "synthetisch" alleen gebruikt voor talen waarin de morfemen ook als portmanteaumorfemen kunnen voorkomen, dat wil zeggen meer dan een betekenis kunnen hebben. Voorbeelden van dergelijke talen zijn het Grieks en Latijn, evenals de meeste Baltische, Slavische en Fins-Oegrische talen zoals het Hongaars.

---

---

Neutrale Hongaarse zinnen hebben een SVO-volgorde, zoals ook het Engels. Hongaarse is een nulonderwerp-taal, wat betekent dat het onderwerp niet altijd expliciet wordt vermeld. De woordvolgorde wordt niet bepaald door syntactische rollen, maar door praktische factoren. De nadruk wordt gelegd op de focus, het woord of zinsdeel onmiddellijk voorafgaande aan de persoonsvorm.

Een zin bestaat meestal uit vier delen: topic (thema), focus (rhema), Persoonsvorm en de rest. Elk van de vier delen mogelijk leeg. Het onderwerp en de rest mag een onbeperkt aantal zinnen bevatten, maar de focus kan maximaal één zin bevatten.

Nadruk

Het zinsdeel waar de nadruk op valt en het in de rest van de zin min of meer om draait, is het rhema of focus. Dat deel komt voor de persoonsvorm te staan.

Onderstaande tabel bevat als voorbeeld enige Hongaarse variatie van de zin Gergő tegnap elvitt két könyvet Csabának = "Gergő nam gisteren twee boeken mee voor Csaba." Behalve de persoonsvorm elvitt = "nam mee" bevat de zin de volgende elementen: "Gergő", "Csaba", "twee boeken" en "gisteren". De persoonsvorm elvitt heeft een afsplitsbaar voorvoegsel el, dat in sommige gevallen achter de rest van de persoonsvorm komt te staan: vitt el.

Topic (thema)		Focus (rhema)|	Persoonsvorm	De rest	Speciale betekenis
Gergő	tegnap	∅	elvitt	két könyvet Csabának.	Twee boeken zijn gisteren door Gergő voor Csaba meegenomen. (Het is met succes uitgevoerd; geen speciale benadrukking.)
Gergő	∅	tegnap	vitt el	két könyvet Csabának.	Het was gisteren dat Gergő twee boeken meenam voor Csaba. (Gergő nam voor Csaba twee boeken mee, maar het is specifiek gisteren gedaan.)
∅	∅	∅	Elvitt	Gergő tegnap két könyvet Csabának.	Gisteren zijn door Gergő twee boeken voor Csaba meegenomen. (De actie was voltooid; de boeken zijn nu bij Csaba's.)
Két könyvet	tegnap	∅	elvitt	Gergő Csabának.	twee boeken were indeed meegenomen door Gergő voor Csaba. (Misschien ook iets anders was meegenomen voor hem. Echter, de twee boeken zijn misschien niet het belangrijkste, bv. Gergő heeft misschien vergeten Csaba's documenten thuis.)
∅	∅	Két könyvet	vitt el	Gergő tegnap Csabának.	Gergő (only) nam mee voor Csaba twee boeken, nothing else.
Gergő	tegnap	két könyvet	vitt el	Csabának.	It was twee boeken that Gergő nam mee voor Csaba gisteren. (Wat Gergő en gisteren betreft waren het precies twee boeken die hij meenam voor Csaba.)
∅	Tegnap	Gergő	vitt el	két könyvet Csabának.	Het was gisteren dat Gergő twee boeken meenam voor Csaba.
∅	∅	Gergő	vitt el	tegnap két könyvet Csabának.	It was Gergő who nam mee voor Csaba twee boeken gisteren.
∅	∅	Csabának	vitt el	tegnap Gergő két könyvet.	It was voor Csaba to whom Gergő nam mee twee boeken gisteren.
Gergő	tegnap	Csabának	vitt el	két könyvet.	Gergő nam mee voor somebody twee boeken gisteren, but it was specifically voor Csaba to whom he nam mee them, not anybody else.

The topic contains a phrase or phrases which the speaker supposes as known and which is used for introducing a topic that the statement will be about (cf. "as far as X is concerned, ..."). The focus attracts the attention to an element of the event which is either supposed as unknown or it may be a refutation to a possible opposing belief. It excludes the validity of the statement for all other individuals in question ("it was X and nothing else that...").

Als er een focus in de zin is, dan wordt de verbale prefix achter de persoonsvorm/het werkwoord geplaatst. Als er geen werkwoordsvoorvoegsel is, is er in geschreven tekst mogelijk dubbelzinnigheid, omdat dat wat voor de persoonsvorm staat zowel het topic als de focus kan zijn.

Example sentences and their interpretations follow:

Topics	Focus	Verb	The rest	Special meaning
Margit	∅	szereti	a tulipánokat.	Margit likes tulips.
∅	Margit	szereti	a tulipánokat.	Margit likes tulips (and not iemand anders).
∅	∅	Szereti	Margit a tulipánokat.	Margit does like tulips (even if someone doubts it).
Margit	a tulipánokat	szereti.	∅	Margit likes tulips (and not iets anders).
A tulipánokat	Margit	szereti.	∅	It's Margit that likes tulips (and not iemand anders, although iets anders may be liked door iemand anders).
∅	A tulipánokat	szereti	Margit.	It's tulips that Margit likes (and not iets anders).

Opmerkingen

Voor bepalingen geldt in het Hongaars dat men eerst het meest significante weergeeft, terwijl een verdere precisering of detaillering consequent later volgt.

Persoonsnamen

Bij de geboorte krijgen de kinderen een voornaam (utónév, keresztnév), die gekozen moet worden uit een standaard lijst of die een vernoeming is van een verwante (zoals ouder, grootouder, oom, tante). De familienaam (vezetéknév, családnév) krijgen de kinderen gewoonlijk van hun vader. Aangezien een voornaam als een nadere precisering wordt opgevat bij een familienaam, aangezien een individu een onderdeel is van een familie, staan persoonsnamen vanuit Nederlands gezichtspunt in "omgekeerde" volgorde. Dit doet men in Hongarije alleen voor de namen van in Hongarije geboren inwoners, bij andere namen blijf de oorspronkelijke volgorde bewaard.

Voorbeelden: Béla Bartók heet in het Hongaars Bartók Béla, de in Hongarije geboren József Kiprich heet daar Kiprich József, Johan Cruijff heet ook zo in het Hongaars.

Bij een huwelijk kunnen vrouwen kiezen hoe ze ingeschreven willen worden. Als Kiss Katalin huwt met Nagy Antal zijn er een aantal mogelijkheden (waarbij né aangeeft: de vrouw van):

Nagy Antalné Kiss Katalin Nagy Antalné Katalin Nagy Antalné

Nagyné Kiss Katalin Nagyné Katalin Kiss Katalin

Datums

In datums schrijft men eerst het jaartal, dan de maand, dan de dag. Zo staat 1973 május 27., 1973.V.27. of 1973.05.27. voor 27 mei 1973 (de punt achter de dag betekent dat het om een rangtelwoord gaat).

Zie ook

• Zie ook: en:Hungarian grammar

Hongaarse grammatica

Bronnen, noten en/of referenties

Noten

Nederlands

• Ballendux-Bogyay, Mária (2000) Hongaarse taalcursus,3^de druk, Uitgeverij Coutinho, Bussum ISBN 90 6283 176 1
• Ballendux-Bogyay, Mária (2007) Taalcursus Hongaars, 4^de druk, 456 pp. Uitgeverij Coutinho, Bussum ISBN 978 9046900376
• Beőthy Erzsébet (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho, Muiderberg. ISBN 906 283597 X
• Hoogendoorn, H., H. Chang Uhrin & Zs. Jegesi ANWB Taalgisds Hongaars
• Schie, E. van (1999) Kort overzicht van de Hongaarse grammatica Hongaarse School, Haarlem ISBN 90 805119 1 9

Duits

• (de) Hungarolingua Debreceni Nyári Egyetem (Zomeruniversiteit Debrecen)
• (de) Ginter Károly & Tarnói László (1974) Ungarisch für Ausländer. Magyar nyelvkönyv. Tankönyvkiadó, Budapest. ISBN 963 1780805
• (de) Kerestes László (1999) Praktische Ungarische Grammatik. Hungaro Lingua. Debreceni Nyári Egyetem.
• (de) + (en) Berényi Katalin, Erdős József e.a. (2004) Hallo, itt Magyarország. Kiegészítő kötet. Akadémiai Kiadó ISBN 963 0581078

Engels

• (en) Hegedűs Rita (2007) PONS Grammar - Practical & Easy HUNGARIAN. Klett Kiadó, Budapest. www.pons.hu
• (en) Rounds, C. (2001) Hungarian, An Essential Grammar. Routledge. London and New York.
• (en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd. ISBN 963 1351319

Hongaars

• (hu) Erdős József & Prileszky Csilla (2004) Hallo, itt Magyarország. Magyar nyelvkönyv külföldieknek. I & II Akadémiai Kiadó ISBN 963 0575779
• (hu) Erdős József Küszöbszint. Magyar mint idegen nyelv
• (hu) Nyomárkay István (1981) Magyar nyelvkönyv idegen ajkúak számára. A Tudományos Ismeretterjesztő Társulat Országos Központjának kiadványa. Budapest ISBN 963 4116957
• (hu) Rácz Endre & Takács Etel (1991) Kis Magyar Nylvtan. Gondolat. Budapest.