Station Brussel-Centraal

spoorwegstation in België
(Doorverwezen vanaf Centraal Station (Brussel))

Station Brussel-Centraal (Frans: Gare Bruxelles-Central) is een spoorwegstation in België, gelegen aan de ondergrondse Noord-Zuidverbinding, die de Brusselse treinstations Noord en Zuid met elkaar verbindt. Met circa 60.000 instappende reizigers per werkdag en circa 20.000 per dag in het weekend in oktober 2017 is het na Station Brussel-Noord het drukste station van het land,[2] hoewel er slechts zes sporen zijn. Vaak komt er een trein aan minder dan een minuut na het vertrek van de vorige tijdens de spits op werkdagen.

Het station in 2021
Het station in 2021
Opening 4 oktober 1952
Telegrafische code FBCL
Lijn(en) 0
Reizigerstellingen[1]
  •  Weekdag
  •  Zaterdag
  •  Zondag
(2022)
49.476
24.143
20.618
Beheerder NMBS
Architectuur
Architect(en)  Victor Horta
Maxime Brunfaut
Type Doorgangsstation
Constructie Ondiep gelegen zuilenstation
Aantal sporen 6
Aantal perrons 3
S-Net
Lijn Richting Volgend station
S 1 Antwerpen-Centraal Brussel-Congres
S 1 Nijvel Brussel-Kapellekerk
S 2 Leuven Brussel-Noord
S 2 's-Gravenbrakel Brussel-Zuid
S 3 Dendermonde Brussel-Noord
S 3 Schaarbeek Brussel-Noord
S 3 Zottegem Brussel-Zuid
S 6 Schaarbeek Brussel-Noord
S 6 Denderleeuw Brussel-Zuid
S 8 Louvain-la-Neuve Brussel-Noord
S 8 Oudenaarde Brussel-Zuid
S 10 Tegen de klok in Brussel-Noord
S 10 Met de klok mee Brussel-Zuid
Aansluitingen
Metrostation(s) Centraal Station
Buslijn(en) 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1 1
Ligging
Coördinaten 50° 51′ NB, 4° 21′ OL
Externe link  Stationsinformatie NMBS
Station Brussel-Centraal (Belgisch spoorwegstation)
Station Brussel-Centraal
Portaal  Portaalicoon   Openbaar vervoer
Een ingang
Plaatsnaambord op een perron
De loketten
Zicht op de perrons
De tegenwoordige treinperrons.
De in 2010 vernieuwde stationsbuurt rond de Keizerinlaan.

Alle treinen die de lijn Noord-Zuid volgen, stoppen hier, behalve de hogesnelheidstrein.

Het station is ook aangesloten op het netwerk van de Brusselse metro met de halte Centraal Station.

Geschiedenis

bewerken

Het stationsgebouw werd reeds voor de Eerste Wereldoorlog door Victor Horta ontworpen midden in de hoofdstad. Na diens dood in 1947 nam architect Maxime Brunfaut zijn taak over. Door de vele niveauverschillen en in- en uitgangen was het ontwerp erg complex. De hoofdingang aan het Europakruispunt op de hoek van de Putterij en de Keizerinlaan zit onder een luifel in een holle hoekgevel, die gesierd wordt door negen verticale hoge vensters. Deze symboliseren de (destijds) negen Belgische provincies. Boven ieder venster werd een vlaggenstok aangebracht. Via niveau −1 heeft het station via de Hortagalerij een verbinding met de Grasmarkt. Aan de oostzijde van het treinstation bevindt zich een 130 meter lange gang die naar het metrostation Brussel-Centraal loopt.[3] Vanuit deze gang heeft het station ook verbinding met de Ravensteingalerij.

Het station werd in 1952 geopend door koning Boudewijn. Het werd volledig gerenoveerd in 2010.[4]

Koninklijk Salon

bewerken
 
Deur Koninklijk Salon (2021)

Het Koninklijk Salon maakt deel uit van het station en werd met de opening ervan door koning Boudewijn ingehuldigd. Het salon functioneerde als wachtruimte waar de koning kon wachten tot de trein arriveerde. Na de inhuldiging is het evenwel nooit in gebruik genomen door de koning. De ruimte is gedurende al die jaren verwaarloosd, maar in 2007 werden er gidswandelingen, lezingen, en op de Erfgoeddag in 2013 ook een theatervoorstelling 'Wachten op de koning' gehouden om de treinreizigers op deze unieke plek te wijzen. Sinds 2007 is het geen eigendom meer van de koninklijke familie, maar de koninklijke familie kan deze ruimte te allen tijde opnieuw opeisen.[5]

Het salon is bereikbaar via een marmeren gang. Het bestaat uit een zaal met een grote tafel, koninklijke stoelen en zetels, een kleine badkamer en een tweede in- en uitgang die uitgeeft tegenover de Ravensteingalerij. Verder is er ook een lift, bedekt met een laag bladgoud. Vroeger hingen er ook schilderijen, maar die zijn weggehaald.[5]

Sabenatrein

bewerken

Met de introductie van de luchthavenverbinding in 1955 vertrokken de Sabena-treinen vanaf een klein kopspoor 1A gelegen aan de noordzijde van het perroneiland 1-2. Dit spoor was rechtstreeks bereikbaar vanaf het Sabenakantoor bovengronds. Tot 1971 werd er met dieseltreinstellen gereden. Na de elektrificatie van de luchthavenverbinding werden 6 elektrische treinstellen serie "851-856" exclusief voor Sabena in dienst gesteld.[6] Deze reden in Sabenakleuren, hadden brede zitplaatsen en veel bagageruimte. De Sabena-treinen werden opgenomen in het NMBS-spoornet bij het sluiten van het Sabenakantoor Sabena Air Terminus. Het perron 1A kon dan alleen maar bereikt worden via het NMBS station, en was moeilijk te vinden. Na de seinhuisbrand van Brussel-Noord in 1995 is dit kopspoor buiten gebruik gesteld en reden alle luchthaventreinen door naar Brussel-Zuid (en verder). Het kopspoor werd rond 1997 weggehaald, doch de ruimte waar dit spoor lag (zie foto) bleef onaangeroerd tot 2007, bij de renovatie van de gehele perrons. Hierbij werd de ruimte van het spoor dichtgemaakt (verlenging van perron 1/2) en de wanden opengemaakt. Tegenwoordig is de plaats waar het oude kopspoor 1A lag erg makkelijk waarneembaar: op deze plaats is het perron 1/2 erg breed en telt twee zuilenrijen in plaats van een.

Renovatie

bewerken

Het station werd gerenoveerd van eind 2005 tot begin 2009. Een nieuwe ingang werd gebouwd aan de kant van de Kunstberg. Er werd in totaal 22 miljoen euro geïnvesteerd in de bouw van de ingang en de vernieuwing en verlenging van de perrons. Er kwamen ook extra roltrappen, trappen, een gerenoveerde tussenverdieping en een duidelijkere bewegwijzering. Dit alles moet het grote aantal reizigers opvangen en de toegankelijkheid van het station verbeteren. In 2011 werd ook de reizigersgang tussen het treinstation en het metrostation gerenoveerd.

In september 2008 lanceerde Infrabel een voorstel om het aantal sporen uit te breiden, hetzij door een extra tunnel onder de huidige sporen, hetzij ernaast.[7]

Mislukte aanslag

bewerken

Tijdens de avond van 20 juni 2017, rond 20:30, explodeerde een bom in het stationgebouw. Een man met een rugzak liet al roepend "Allahu Akbar" een trolleykoffer exploderen. In de rugzak zaten explosieven, maar voor hij die kon gebruiken konden militairen hem doodschieten. Na onderzoek bleek dat de rugzak voorzien was met een zware spijkerbom. Er vielen geen slachtoffers, omdat het station zo goed als leeg was en de spijkerbom niet afging.

Treindienst

bewerken

Om de baancapaciteit zo efficiënt te gebruiken en ongewenste kruisbewegingen te vermijden gebruiken bijna alle treindiensten dezelfde sporen. Deze zijn: (W)estsporen (1,2), (M)iddensporen (3,4) en de (O)ostsporen (5,6). Omdat de perronsporen in een boog liggen en het vaak druk is op de perrons, kan de boordchef een lange trein niet overzien. Om de boordchef te assisteren geeft een perronopzichter met zijn spiegelei met gele lamp door wanneer de deuren gesloten kunnen worden en bevestigt hij de correcte sluiting. Op het middenperron 3-4 hebben de perronopzichters een werkpost.

Internationaal

bewerken
Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
9200 IC 35 Intercity direct, Beneluxtrein (NS International) Amsterdam CentraalSchiphol AirportRotterdam CentraalBredaNoorderkempenAntwerpen-CentraalMechelenBrussels Airport-ZaventemBrussel-NoordBrussel-CentraalBrussel-Zuid Via HSL, tussen Schiphol en Rotterdam is bij een reis binnen Nederland een toeslag verschuldigd.

Nationaal

bewerken

Dagelijks

bewerken
Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
IC 01 Intercity (NMBS) EupenLuik-GuilleminsBrussel-CentraalBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeOostende
IC 03 Intercity (NMBS) GenkLeuvenBrussel-CentraalBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeBlankenberge
IC 05 Intercity (NMBS) Charleroi-CentraalBrussel-ZuidBrussel-CentraalAntwerpen-CentraalAntwerpen-Luchtbal Rijdt alleen op werkdagen.
IC 06 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-CentraalBrussel-ZuidDoornik
IC 06A Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-CentraalBrussel-ZuidBergen
IC 07 Intercity (NMBS) Charleroi-CentraalBrussel-ZuidBrussel-CentraalAntwerpen-CentraalEssen Rijdt alleen op werkdagen.
IC 11 Intercity (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek [ – MechelenTurnhout ] Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 12 Intercity (NMBS) [ OostendeBrugge – ] KortrijkGent-Sint-PietersBrussel-ZuidBrussel-CentraalLuik-GuilleminsWelkenraedt Rijdt alleen op werkdagen. Eerste en laatste ritten van/naar Oostende.
IC 13 Intercity (NMBS) KortrijkDenderleeuwBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen, rijdt soms van/naar Brussel-Zuid.
IC 14 Intercity (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidBrussel-CentraalLeuvenLuik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
IC 16 Intercity (NMBS/CFL) Brussel-ZuidBrussel-CentraalNamenLuxemburg
IC 17 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-LuxemburgNamenDinant Rijdt in het weekend tussen Brussel-Zuid en Dinant.
IC 18 Intercity (NMBS) [ DoornikAat – ] Brussel-ZuidBrussel-CentraalNamenLuik-GuilleminsLuik-Sint-Lambertus Rijdt alleen op werkdagen. Rijdt in de spits verder naar Doornik.
IC 20 Intercity (NMBS) Gent-Sint-PietersAalstBrussel-ZuidBrussel-Centraal – [ HasseltTongeren ] / [ DendermondeLokeren ] Rijdt in het weekend Gent-Sint-Pieters - Lokeren.
IC 22 Intercity (NMBS) Brussel-ZuidBrussel-CentraalMechelenAntwerpen-Centraal
IC 23 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-CentraalBrussel-ZuidKortrijkBruggeOostende Stopt in het weekend bijkomend in Munkzwalm.
IC 23A Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-CentraalBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeKnokke
IC 26 Intercity (NMBS) KortrijkDoornikBrussel-ZuidBrussel-CentraalSint-Niklaas Rijdt alleen op werkdagen, laatste rit stopt bijkomend in elk station tussen Jette en Dendermonde.
IC 29 Intercity (NMBS) [ De Panne – ] Gent-Sint-PietersAalstBrussel-ZuidBrussel-CentraalBrussels Airport-ZaventemLeuvenLanden Rijdt in het weekend De Panne - Landen.
IC 31 Intercity (NMBS) [ Charleroi-Centraal – ] Brussel-ZuidBrussel-CentraalMechelenAntwerpen-Centraal In het weekend vanaf Charleroi-Centraal.
S 1 S-trein Brussel (NMBS) Charleroi-Centraal – /NijvelBrussel-ZuidBrussel-CentraalMechelenAntwerpen-Centraal Op zondag een deel Brussel-Noord - Nijvel en een deel Brussel-Zuid - Antwerpen-Centraal.
Tijdens de week eerste en laatste ritten van/naar Charleroi-Centraal.
S 2 GEN (NMBS) 's-GravenbrakelBrussel-ZuidBrussel-CentraalLeuven Rijdt 1×/u. op zondag.
S 3 GEN (NMBS) ZottegemBrussel-ZuidBrussel-CentraalDendermonde Rijdt alleen op werkdagen. Tijdens de schoolspits extra ritten Brussel-Zuid-Dendermonde.
S 6 GEN (NMBS) DenderleeuwGeraardsbergenBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.
S 8 GEN (NMBS) ZottegemBrussel-ZuidBrussel-CentraalBrussel-SchumanOttigniesLouvain-la-Neuve Rit naar Zottegem rijdt niet in het weekend. Een rit rijdt dagelijks tussen Brussel-Zuid - Ottignies. Een rit rijdt dagelijks tussen Ottignies - Louvain-la-Neuve.
S 10 GEN (NMBS) DendermondeBrussel-WestBrussel-ZuidBrussel-CentraalAalst Tijdens de spits extra ritten Aalst-Brussel-Zuid
P 7000/8000 Piekuurtrein (NMBS) [ OostendeBrugge – ] / [ De Panne – ] / [ PoperingeIeperKortrijk – ] Gent-Sint-PietersBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Twee treinen per dag per richting. Een trein op zondagavond vanaf De Panne.
P 7010/8010 Piekuurtrein (NMBS) [ Gent-Sint-Pieters – ] / [ Sint-NiklaasGent-Dampoort – ] Brussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Een trein vanaf Sint-Niklaas.
P 7205/8205 Piekuurtrein (NMBS) MolMechelenBrussel-CentraalBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7300/8300 Piekuurtrein (NMBS) GenkHasseltLeuvenBrussel-CentraalBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7305/8305 Piekuurtrein (NMBS) TongerenHasseltBrussel-CentraalBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7400/8400 Piekuurtrein (NMBS) Luik-GuilleminsLeuvenBrussel-CentraalBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7440/8440 Piekuurtrein (NMBS) WezetLuik-GuilleminsBrussel-CentraalBrussel-Zuid's-Gravenbrakel Rijdt alleen op werkdagen, 1 rit verder naar 's-Gravenbrakel.
P 7510/8510 Piekuurtrein (NMBS) MoeskroenDoornikBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7600/8600 Piekuurtrein (NMBS) Rochefort-JemelleNamenBrussel-CentraalBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen. Een trein Brussel - Rochefort-Jemelle.
P 7720/8720 Piekuurtrein (NMBS) Jemeppe-sur-SambreCharleroi-CentraalBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7740/8740 Piekuurtrein (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800 Piekuurtrein (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7950/8950 Piekuurtrein (NMBS) KortrijkBrussel-ZuidBrussel-CentraalSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
ICT 6800 Toeristentrein (NMBS) TongerenHasseltBrussel-CentraalBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeOostende Rijdt in juli en augustus.
ICT 6900 Toeristentrein (NMBS) Brussel-NoordBrussel-CentraalBrussel-ZuidGent-Sint-PietersDe Panne Rijdt in juli en augustus.
ICT 6960 Toeristentrein (NMBS) WaverBierges-WalibiOttigniesBrussel-CentraalBrussel-Zuid Rijdt tijdens de openingstijden van Walibi. Op werkdagen tot Ottignies.

Reizigerstellingen

bewerken

De grafiek en tabel geven het gemiddeld aantal instappende reizigers weer op een week-, zater- en zondag.[8][9]

Tabel: aantal instappende reizigers station Brussel-Centraal
Weekdag Zaterdag Zondag
1998 63 081 17 667 17 240
1999 56 096 16 641 16 246
2000 59 458 16 869 14 214
2001 80 782 30 164 28 525
2002 62 761 19 993 19 582
2003 61 379 20 437 20 158
2004 65 724 21 805 19 678
2005 66 993 23 509 23 647
2006 72 194 23 141 23 023
2007 74 640 23 487 23 387
2008 - - -
2009 72 772 26 073 22 274
2010 - - -
2011 - - -
2012 52 628 16 604 17 546
2013 53 542 17 275 17 565
2014 61 234 18 686 19 253
2015 61 099 18 923 19 143
2016 61 191 19 084 19 732
2017 59 258 20 867 19 170
2018 60 899 23 739 23 107
2019 60 706 23 336 22 027
2020 28 212 13 407 12 417
2021 - - -
2022 49 476 24 143 20 618
2023 58 877 26 916 24 764

MIVB-netwerk

bewerken
  Zie Centraal Station (Brusselse metro) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Iets ten noorden van station Brussel-Centraal bevindt zich het metrostation Centraal Station/Gare Centrale. Dit station wordt bediend door de Brusselse metrolijnen 1 en 5 en is door middel van een voetgangerstunnel met het spoorwegstation verbonden.

    1 - Weststation - Stokkel
    5 - Erasmus - Herrmann-Debroux

Tram en bus

bewerken

Aan Brussel-Centraal stoppen geen tramlijnen, maar er zijn wel plannen om de tramlijnen van de Koningsstraat (de huidige lijnen 92 en 93) op termijn te verleggen via het Centraal Station. Momenteel rijden deze trams via het Konings- en Paleizenplein, op een paar honderd meter van het station. Vlak bij de hoofdingang van het station bevindt zich een bij het station horende bushalte; daar stoppen de MIVB-buslijnen:

    29 - De Brouckère - Hof Ten Berg
    38 - De Brouckère - Helden
    63 - De Brouckère - Begraafplaats van Brussel
    65 - Centraal Station - Bourget
    66 - De Brouckère - Tol
    71 - De Brouckère - Delta

Galerij

bewerken

Zie ook

bewerken
bewerken

Referenties

bewerken
Zie de categorie Station Brussel-Centraal van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.