Gereformeerde Gemeenten in Nederland

kerkgenootschap in Nederland

De Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN) vormen een kerkgenootschap van bevindelijk gereformeerd karakter, dat ontstaan is in 1953 na een scheuring in de Gereformeerde Gemeenten. Het kerkverband bestaat uit 48 Nederlandse gemeenten, 4 gemeenten in Noord-Amerika (deze staan bekend als Reformed Congregations in North America, en een gemeente in Pretoria (Zuid-Afrika). Per 1 januari 2020 telde het kerkverband 23.985 leden.[1]

Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Indeling
Hoofdstroming protestantisme
Richting gereformeerd, calvinistisch
Voortgekomen uit Ger. Gem. in 1953
Afsplitsingen Ger. Gem. in Ned. (buiten verband) in 1980
Aard
Locatie Nederland, Noord-Amerika en Zuid-Afrika
Aantal leden 26.344. Nederland: 24.339, Noord-Amerika: 2005 (01-01-2018)
Karakter bevindelijk gereformeerd
Portaal  Portaalicoon   Christendom
Protestantisme

Titelpagina Statenvertaling

in Nederland

..Geschiedenis

Reformatie (16e eeuw)
Protestantisme in Nederland
Doopsgezinden (16e eeuw)
Gereformeerd protestantisme
Nederduitse Gereformeerde Kerk (16e eeuw)
Synode van Dordrecht (1618-1619)
Nadere Reformatie (17e-18e eeuw)
Nederlands Hervormde Kerk (1816)
Afscheiding (1834)
Ledeboeriaanse Gemeenten (1840)
Doleantie (1886)
Gereformeerde Kerken in Nederland (1892)
De Vereniging (1907)
Vrijmaking (1944)
Samen op Weg-proces (vanaf 1961)

Protestantse Kerk in Nederland (2004)
..Stromingen

Lutheranisme
Lutheranisme
Vrijzinnig-Protestantisme
Vrijzinnig protestantisme
Midden-orthodoxie
Protestantse Kerk in Nederland
Modern-Gereformeerd
Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland
Orthodox Protestantisme
Calvinisme
Gereformeerd protestantisme
Orthodox-protestantisme
Orthodox Gereformeerd
Orthodox-gereformeerden
Bevindelijk Gereformeerden
Bevindelijk gereformeerden
Evangelisch

Evangelisch Christendom
..Denominaties en verenigingen

Vrijzinnig-Protestants
Algemene Doopsgezinde Sociëteit
Remonstrantse Broederschap
Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB
Quakers
Protestantse Kerk in Nederland
Protestantse Kerk in Nederland
Confessionele Vereniging
Gereformeerde Bond
Orthodox-gereformeerden
Confessionele Vereniging (PKN)
Gereformeerde Bond (PKN)
Confessioneel Gereformeerd Beraad (PKN)
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Nederlands Gereformeerde Kerken
Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld)
Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland
Christelijke Gereformeerde Kerken
Bevindelijk gereformeerden
Gereformeerde Bond (PKN)
Hersteld Hervormde Kerk
Christelijke Gereformeerde Kerken
Gereformeerde Gemeenten
Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband)
Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Oud Gereformeerde Gemeenten buiten verband
Vrije gemeente
Thuislezers
Evangelisch Christendom
Baptisten
Evangelische gemeenten

Pinkstergemeenten
Kerkinterieur Gereformeerde Gemeente in Ned. te Barneveld
Gereformeerde Gemeente in Nederland De Beek-Uddel
Ds. F. Mallan was jarenlang hét gezicht van Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Ontstaan van de verschillende stromingen in Nederland
Ontstaansgeschiedenis van kerken in Nederland

GeschiedenisBewerken

  Zie ook Protestantisme in Nederland

Dr. C. SteenblokBewerken

De oorzaak van de scheuring in 1953 was de afzetting van dr. Cornelis Steenblok als docent aan de Theologische School van de Gereformeerde Gemeenten te Rotterdam. Hij werd na zijn overkomst uit de Gereformeerde Kerken in Nederland in 1944 vrijwel direct docent aan de Theologische School in Rotterdam. Ds. Kersten zag in hem als academisch gevormd predikant een aanwinst voor de Gereformeerde Gemeenten. Ds. R. Kok en ds. A. Verhagen waren minder ingenomen met de aanstelling van Steenblok en ook ds. Fraanje zag aanvankelijk de aanstelling van dr. Steenblok niet zitten. Toen ds. Kok echter door ds. Kersten beschuldigd werd van remonstrantisme veranderde Fraanje van mening. Op gezag van ds. Fraanje werd Steenblok alsnog docent. Na het overlijden van ds. Kersten werd hij echter alsnog afgezet, omdat zijn onderwijs te eenzijdig zou zijn. Discussiepunt was het standpunt van dr. Steenblok over 'de algemene genade' waarvan hij meende dat de algemene genade niet voortvloeit uit Christus verdienste maar uit de voorzienigheid Gods. Ds. A. Vergunst had in 1950 bezwaar gemaakt over het lesgeven van dr. Steenblok. Steenblok zou gezegd hebben: "Door de Erskines loopt een draad van algemene verzoening."

Visie op het aanbod van genadeBewerken

Volgens ds. F. Mallan was dr. Steenblok het inderdaad wat betreft het bevindelijke element bij de Erskines ten volle met hen eens, maar wat betreft hun visie op het aanbod van genade kon hij het niet eens met hen zijn. De Erskines zouden het Amyraldisme hebben overgenomen. Dat was een richting die de remonstrantse en contra-remonstrantse leer wilde verbinden. Volgens ds. Mallan bleef er niets anders over dan de synode te verlaten. Er was volgens hem sprake van een "complotvorming", "Wij hebben ons niet afgescheiden." Ds. Mallan sprak zelf met veel achting over Steenblok: "Hij had een stipt leven. Ik liep met hem over straat. Er liepen een paar meisjes achter ons, die Gods Naam misbruikten. Hij keerde zich om en vermaande ze ernstig. Hij schaamde zich voor geen mens: in de trein niet, in de tram niet, in de bus niet, hij kwam er altijd voor uit. Dat gaf mij achting voor die man. Mijn achting is altijd nog gestegen voor hem. Ik ben bij zijn sterfbed geweest. Daar lag geen doctor, maar een arme zondaar."[2]

Vorming van het kerkverbandBewerken

Vanaf 28 augustus 1953 verscheen een eigen kerkblad, De Wachter Sions. In de beginperiode had het kerkverband vijf predikanten, D. L. Aangeenbrug, M. van de Ketterij, F. Mallan, dr. C. Steenblok en C. van de Woestijne. In 1956 kwamen ook de predikanten T. Dorresteijn en H. Ligtenberg naar de Gereformeerde Gemeenten in Nederland over. Na het overlijden van dr. Steenblok in 1966 tot aan zijn eigen overlijden in 2010 had de predikant F. Mallan de leidende rol in het kerkverband. Hij was sinds de oprichting van het kerkverband hieraan als predikant verbonden en was lange tijd hoofdredacteur van het kerkelijk blad van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, De Wachter Sions.

Scheuring van 1980Bewerken

In 1980 ontstond binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland opnieuw een geschil waardoor de Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband) ontstonden met circa 3000 leden. Drie predikanten A. van den Berg, J. de Groot en A. Wink kwamen buiten het kerkverband te staan, nadat Van den Berg was geschorst in verband met zijn persoonlijke opvattingen. De Groot en Wink steunden hem en gingen met hem mee. Ze namen zeven gemeenten mee: Gouda, Veenendaal, Rijssen, Nieuwerkerk, Dinteloord, IJsselmuiden en Middelburg. De predikanten M. van Beek, F. Mallan en A. van Straalen bleven achter. Laatstgenoemde vertrok naar Noord-Amerika en na het overlijden van ds. M. van Beek werden gedurende een periode de meer dan vijftig Nederlandse gemeenten slechts door één predikant (ds. F. Mallan) gediend. In 2008 en 2009 keerden de meeste buitenverbandgemeenten geheel of gedeeltelijk terug naar de Gereformeerde Gemeenten in Nederland.[3]

Specifieke kenmerken van het kerkverbandBewerken

Evenals andere orthodox gereformeerde kerkverbanden houden de Gereformeerde Gemeenten in Nederland vast aan het gezag van de Bijbel zijnde het door God geïnspireerde Woord, en de leer zoals samengevat door de algemeen christelijke en gereformeerde belijdenis geschriften de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels [Drie Formulieren van Enigheid]. De uitleg van de Bijbel gaat volgens de beginselen van de gereformeerde hermeneutiek. Maatschappelijk-ethische thema's op basis van de beginselen van de christelijke ethiek.

Karakter van de predikingBewerken

Wat betreft de inhoud van de prediking typeerde ds. Mallan: "Men noemt ons lijdelijk. Gelukkig, dat er in de Bijbel staat dat God gevonden is van hen die naar Hem niet hebben gevraagd. Tot degenen die niet naar Hem hebben gezocht, heeft Hij gezegd: Ziet hier ben Ik. Ziet hier ben Ik. Zeker, we moeten vragen om bekering en in die weg is er wel van een zoeken sprake, maar van een oprecht zoeken niet, want dat moet door God gewerkt worden. Daar moeten we dan toch aan vasthouden. Hierin is het verschil is gelegen." De prediking van ds. Steenblok is volgens ds. Mallan van blijvende betekenis: "We vinden daarin niet alleen een zuivere bevindelijke gang, maar in de toepassing worden ook de onbekeerden op een liefderijke wijze aangesproken, en hen de weg en de mogelijkheid der bekering aangewezen."

Voorwaardelijk aanbod van genadeBewerken

Met de komst van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland werd de term voorwaardelijk aanbod van genade geïntroduceerd. Met die formulering willen zij aansluiten bij de prediking van de kruisgemeenten. Men is beducht voor 'oppervlakkige godsdienstige richtingen', waar gezegd wordt "God heeft alle mensen lief. De Heere Jezus is voor alle mensen gestorven." Dit is volgens hen het grote gevaar van het zogenaamde 'algemeen onvoorwaardelijke aanbod van genade', zoals die geldt binnen de Gereformeerde Gemeenten. Binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland mag het aanbod van genade alleen uitgaan tot degenen die zichzelf hebben leren kennen als zondaar voor God en daarom een Zaligmaker of genade nodig hebben.

De polarisatie tussen de Gereformeerde Gemeenten en de Gereformeerde Gemeenten in Nederland is de laatste jaren wel veel minder. Tussen beide genootschappen hebben samensprekingen plaatsgevonden, maar omdat nog wel sprake is van een duidelijk eigen profiel ligt eenwording op korte termijn nog niet voor de hand.

TraditioneelBewerken

Evenals de synodale Gereformeerde Gemeenten behield het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland een traditioneel gereformeerd karakter. Liturgisch wordt in de eredienst vastgehouden aan de Statenvertaling van de Bijbel en de psalmenberijming van 1773. Er zijn enkele gemeenten (in de provincie Zeeland) waar de Psalmen van Datheen gezongen worden. Overal worden de psalmen niet-ritmisch gezongen.

Binnen het kerkelijke leven was altijd enige gereserveerdheid voor verenigingsleven, jeugdwerk en zangkoren. Tegenwoordig zijn er wel meer als vroeger op verschillende plaatsen initiatieven voor de jeugd. Aan kerkelijke zending doet men wel. Men steunt voornamelijk de Mbuma zending uitgaande van de Free Presbyterian Church of Schotland.

De wereldgelijkvormigheid binnen andere kerken is een punt van zorg voor de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Het afwijzen van vaccinatie en verzekeringen komt in de Gereformeerde Gemeenten in Nederland relatief vaker voor dan in de andere orthodox gereformeerde kerkgenootschappen. Evenals de gewoonte dat een bruidsjurk van trouwende leden een gedekte (niet-witte) kleur moet hebben en de bruid geen sluier draagt.[4]

Huidige theologische positie en samenwerkingBewerken

Kerkelijke eenheid en samenwerkingBewerken

Naar aanleiding van het onderzoek naar de scheuring van 1953 door dr. M. Golverdingen komt kerkelijke eenheid met de synodale Gereformeerde Gemeenten regelmatig ter sprake. Aan beide zijde is ingenomenheid getoond met dit onderzoek. Het gesprek tussen beide kerkverbanden loopt nog steeds en is over het algemeen 'broederlijk' van aard. Behalve deze ontwikkelingen ontmoet men elkaar ondertussen op allerlei vlakken en is er veel onderlinge samenwerking rondom de Staatkundig Gereformeerde Partij, de Gereformeerde Bijbelstichting, het Reformatorisch Dagblad en het reformatorische onderwijssysteem.

Samenwerking op gebied van maatschappelijk-ethische thema'sBewerken

Hoewel de Gereformeerde Gemeenten in Nederland samenwerking vooral beperken tot het behoudende deel van de bevindelijk-gereformeerden, hebben enkele predikanten de Nashvilleverklaring ondertekend, die ook ondersteund wordt door voorgangers en prominente leken uit de reformatorische en evangelische gezindte. De Nashvilleverklaring verdedigt Bijbelse waarden ten aanzien van seksualiteit, benadrukt het belang van huwelijkstrouw en wijst homoseksuele relaties af, evenals polygamie, overspel en de ideologie achter genderneutraliteit.[5]

Standpunt inzake discussie schepping en/of evolutieBewerken

Binnen het kerkverband wordt afstand genomen van nieuwe theologische opvattingen inzake het debat 'schepping en/of evolutie'. De theorie 'theïstische evolutie', waarvoor prof. dr. G. van den Brink in zijn boek De aarde bracht voort heeft gepleit, wijst men resoluut van de hand. Deze theorie houdt onder meer in 'dat de aarde niet in zes dagen geschapen kan zijn, dat de mens van dieren afstamt, en dat Adam niet onmiddellijk door God uit het stof der aarde geschapen werd'. Verder omvat de theorie, 'dat Adam niet de eerste mens kan zijn geweest, maar een door God uitgekozen verbondshoofd te midden van velen; dat lijden en dood al bestonden voor de val; en dat we het klassieke idee van de zondeval moeten vervangen door een geleidelijk proces'. Dhr. L. van der Tang, een opiniemaker binnen het kerkverband wijst op ten minste drie oorzaken waarom volgens hem velen binnen de orthodox-gereformeerde gezindte deze denkbeelden willen omarmen. De wetenschap als afgod: vanwege het feit dat God in veel levens op een afstand is komen te staan, verwereldlijking: door het accepteren van de evolutietheorie kunnen orthodox-christenen weer meedoen in de moderne samenleving, en het postmoderne denken waarin velen op het gevoel met de mening van de meerderheid meevaren. Van der Tang ziet ook een afnemend geestelijk leven, waardoor er minder persoonlijke doorleving is van de geloofsleer waar het bij oorsprongsvragen om draait.[6]

OrganisatiesBewerken

Het kerkelijk bureau van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland is gevestigd in Opheusden.

Zending en evangelisatieBewerken

Het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland hebben altijd de Mbuma-zending ondersteund dat nu uitgaat van de Schotse Free Presbyterian Church (FPC) in Zimbabwe. In 2017 heeft men het initiatief genomen tot een zelfstandig zendingsproject in Zuid-Afrika. De aanzet tot dit project is gedaan door ds. J. A. Weststrate, destijds predikant van de gemeente van Pretoria in Zuid-Afrika. Het zending, evangelisatie en ontwikkelingswerk wordt verricht onder de plaatselijke bevolking.[7]

In juni 2017 besloot de synode van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland een kerkelijk kader voor de zendings- en evangelisatiewerkzaamheden van ds. Weststrate te vormen. Hierop werd Stichting Bethlehem opgericht. In juni 2020 deelde de Stichting per persbericht mee dat een tweetal evangelisten konden worden benoemd, drs. J.G. Lindhoud uit Barneveld en J. Bolier uit Elspeet.[8]

PublicatiesBewerken

Het kerkgenootschap geeft het weekblad De Wachter Sions uit.

Aantal ledenBewerken

In 1954 telde het nieuwe verband ruim 8.800 leden, sindsdien - gedurende diverse decennia - was er een gestage groei. In 2016 is het ledenaantal licht gedaald. Per 1 januari 2018 was er echter weer een lichte daling en telden de Nederlandse kerken van het kerkverband 21.261 leden. De grootste gemeenten van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland vindt men te Alblasserdam, Barneveld, Opheusden, Ederveen, Gouda en De Beek-Uddel. De kerkgebouwen in Barneveld en Opheusden zijn de grootste van Nederland (gemeten naar het aantal zitplaatsen) met respectievelijk 2550 en 2850 zitplaatsen. Een gemeente bevindt zich in Zuid-Afrika. De gemeenten in Alblasserdam, Arnemuiden, Barneveld, Elspeet, Gouda, Rhenen, Urk en Leerdam hebben een predikant. Hieronder worden in een lijst alle Gereformeerde Gemeenten in Nederland vermeld, inclusief ledenaantal per 1 januari 2020:

De ontwikkeling van het ledenaantal van de Nederlandse gemeenten (incl. Pretoria vanaf 2012) door de jaren heen is hieronder weergegeven:

  • 1954 - 8.817
  • 1956 - 11.518
  • 1980 - 19.124[10]
  • 1981 - 16.137[10]
  • 1982 - 16.214
  • 1989 - 17.935[11]
  • 1995 - 19.828
  • 2000 - 20.644
  • 2001 - 20.854
  • 2007 - 21.844
  • 2008 - 21.968
  • 2009 - 22.377
  • 2010 - 23.327
  • 2011 - 23.965
  • 2012 - 24.173
  • 2013 - 24.195
  • 2014 - 24.225
  • 2015 - 24.286
  • 2016 - 24.349
  • 2017 - 24.318
  • 2018 - 24.339
  • 2019 - 24.211
  • 2020 - 23.985

Bekende personenBewerken

Personen uit de geschiedenis van de Gereformeerde Gemeenten in NederlandBewerken

Predikanten Gereformeerde Gemeenten in NederlandBewerken

  • ds. J Roos (1954), predikant Barneveld
  • ds. A. Geuze, predikant Gouda-Gerbrandyweg
  • ds. A. van Voorden, predikant Leerdam
  • ds. J.A. Weststrate, predikant Elspeet
  • ds. D.E. van de Kieft, predikant Urk
  • ds. M. Krijgsman, predikant Arnemuiden
  • ds. O.M. van der Tang, predikant Alblasserdam
  • ds. A. Schultink (emeritus)

Overige bekende personenBewerken

LiteratuurBewerken

HistorischBewerken

  • Verboom, J.H.R. en L.M.P. Scholten, Leven en leer van dr. C. Steenblok. In leven predikant der Gereformeerde Gemeente te Gouda (1967)
  • Scholten, L.M.P. Na vijftien jaar (1969)
  • Verdouw, N. Gij hebt mijn omzwervingen geteld, Levensschets ds. J. Pannenkoek (1980)
  • Voorden. A. van. J.D. Eerbeek, R. van der Meijden en M. Meijering, Herdenk de trouw 1888 - 1988 (1988)
  • Bel, A. Leven en werk ds. H. Ligtenberg (1887-1965) (1989)
  • Bel A. e.a. Predikanten en Oefenaars, Biografisch Woordenboek van de Kleine Kerkgeschiedenis (1988-1999)
  • Zwemer, dr. J. In conflict met de cultuur. De bevindelijk gereformeerden en de Nederlandse samenleving in het midden van de twintigste eeuw (1992)
  • Roos, ds. J. (e.a). De waarheid hogelijk geboden (1994)
  • Natzijl, H., J. Mastenbroek, A. Bel, In Beeld gebracht. Twee eeuwen kerkelijk leven, Houten (1997)
  • Voorden. A. van. G.G. van Bockhove en R.A. van der Garde, Leven en werk van ds. T. Dorresteijn (2001)
  • Rouwendal, drs. P.L. Het aanbod van genade (2002)
  • Voorden, ds. A. van, Wie zijn zij en vanwaar zijn zij gekomen? - Uit het gezelschapsleven in Opheusden (2003)
  • Rouwendal, drs. P.L. Rouwendal Dr. C. Steenblok, Kampen (2010)
  • Mastenbroek, J. Israëls Wachter sluimert niet, herinneringen van ds. F. Mallan (1925-2020) Sola Gratia Alblasserdam (2012)
  • Golverdingen, dr. M. Geschiedenis van een scheuring. De Gereformeerde Gemeenten 1950-1957 (2016)
  • Bolier, A. Kersten in kleur (2018)
  • Bolier, A. Kersten in quotes (2020)
  • Roos, ds. J. Uit de pastorie 10 delen (2007-2020)

LeerstelligBewerken

  • Steenblok, C. Om de oude waarheid, of het leergeschil aangetoond bevattende de bewijstukken van het leergeschil en tevens de verdediging van de rechtzinnige leer (z.j.)
  • Scholten, L.M.P. Leven en leer van dr. Steenblok (1967)
  • Mallan, F., L.M.P. Scholten (red.) Uit ons uitgegaan (1978)
  • Steenblok, De Gereformeerde Dogmatiek in vraag en antwoord, (1990)

Overige literatuurBewerken

  • Scholten, L.M.P., L.J. van Belzen, en J. de Koning. Statenvertaling in de 21ste eeuw, de Herziene Statenvertaling op de keper beschouwd, interviews ds. J.M.D. de Heer, ds. M.A. Kempeneers, ds. A. Kort en ds. P. Korteweg (2011)

Externe linksBewerken

Kerkverbanden in Nederland:Christelijke Gereformeerde Kerken (Bewaar het Pand) · Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland (gedeeltelijk) · Gereformeerde Gemeenten · Gereformeerde Gemeenten in Nederland · Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband) · Hersteld Hervormde Kerk · Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Verwante kerken buiten Nederland:Associated Presbyterian Churches · Free Church of Scotland (Continuing) · Free Presbyterian Church of Scotland · Netherlands Reformed Congregations · Reformed Congregations in North America · Strict Baptists
Onderwijs:Calvijn College · Driestar College · Driestar Hogeschool · Jacobus Fruytier Scholengemeenschap · Gomarus Scholengemeenschap · Hoornbeeck College · Van Lodenstein College · Wartburg College · Pieter Zandt (school)
Predikanten:Frans Bakker · Jacobus Teunis Doornenbal · Gerrit Hendrik Kersten · Izaäk Kievit · Reinier Kok · Frans Mallan · Johannes van der Poel
Maatschappelijke organisaties:Staatkundig Gereformeerde Partij · Reformatorisch Maatschappelijke Unie
Media:Reformatorisch Dagblad · Reformatorische Omroep
Overige relevante onderwerpen:Statenvertaling · Psalmberijming van 1773
  Zie de categorie Gereformeerde Gemeenten in Nederland van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gereformeerde_Gemeenten_in_Nederland&oldid=58389964"