Verbond van els en gewone vogelkers

verbond uit de orde van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond

Het verbond van els en gewone vogelkers (Alno-Padion) is een verbond uit de orde van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Fagetalia sylvaticae). Het verbond omvat plantengemeenschappen die voorkomen op jonge, voedselrijke bodems met een goede watervoorziening en die gekenmerkt wordt door een zeer rijke structuur en een diverse bosflora.

Verbond van els en gewone vogelkers
Verbond van els en gewone vogelkers met zwarte els en onderbegroeiing
Verbond van els en gewone vogelkers met zwarte els en onderbegroeiing
Syntaxonomische indeling
Klasse:Querco-Fagetea
(klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond)
Orde:Fagetalia sylvaticae
(orde van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond)
Verbond
Alno-Padion
Noirfalise 1984
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons

Het verbond telt in Nederland en Vlaanderen vijf onderliggende associaties in twee onderverbonden.

Naamgeving en codering bewerken

  • Frans: Forêts alluviales à Alnus glutinosa et Fraxinus excelsior
  • Duits: Erlen- und Eschenwälder und Weichholzauenwälder an Fließgewässern
  • Engels: Alluvial forests with Alnus glutinosa and Fraxinus excelsior
  • Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r46Aa

De wetenschappelijke naam Alno-Padion is afgeleid van de botanische naam van zwarte els (Alnus glutinosa) en een synoniem van gewone vogelkers (Prunus padus syn. Padus avium).

Fysiognomie bewerken

Het verbond van els en gewone vogelkers kent in de Lage Landen een duidelijk gelaagde structuur met een hoog opgaande boomlaag, met dominantie van loofbomen, een zeer goed ontwikkelde en soortenrijke struiklaag, een kruidlaag met voorjaarsbloeiers en ruigtekruiden en een eveneens goed ontwikkelde moslaag.

Ecologie bewerken

Het verbond van els en gewone vogelkers omvat hoog opgaande, zeer goed gestructureerde gemengde zomergroene loofbossen op jonge, voedselrijke bodems met een goede vochtvoorziening. De bodem kan periodisch overstromen of kent een zeer variabele grondwaterspiegel en wordt daardoor continu verrijkt. Organisch materiaal (humus) wordt snel afgebroken.

Onderliggende syntaxa in Nederland en Vlaanderen bewerken

Het verbond van els en gewone vogelkers wordt in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door vijf associaties. De associaties uit dit verbond worden door verscheidene opvattingen nog onderverdeeld bij twee onderverbonden die hoofdzakelijk het verschil in de bodemsamenstelling weerspiegelen.

Onderverbond Ulmenion carpinifoliae bewerken

Een onderverbond typisch voor klei- en leemgronden, soms op zandgronden, en met als kensoorten de gladde iep (Ulmus minor, syn. U. carpinifolia), de gewone esdoorn, de paardenkastanje, en voorjaarsbloeiers als het sneeuwklokje, de wilde hyacint en de bostulp. De syntaxoncode voor Nederland is 43Aa'.

Onderverbond Circaeo-Alnenion bewerken

Een onderverbond dat vooral voorkomt op vochtige tot natte, humeuze zandgronden in beekvalleien, dikwijls direct bevloeid door de beek of door basenrijk grondwater, en met als kensoorten de zwarte els (Alnus glutinosa), de Gelderse roos, de wilde kamperfoelie, de framboos , de gewone engelwortel en de wijfjesvaren. De syntaxoncode voor Nederland is 43Aa".

Romp- en derivaatgemeenschappen bewerken

Het verbond telt een tiental rompgemeenschappen, vegetatietypes die enkel kensoorten en differentiërende soorten bezit van een hoger syntaxonomisch niveau dan de associatie, samen met nog begeleidende soorten. Drie rompgemeenschappen worden hier verder beschreven.

Rompgemeenschap van fluitenkruid bewerken

De rompgemeenschap van fluitenkruid (RG Anthriscus sylvestris-[Ulmenion carpinifoliae]) is een rompgemeenschap van het onderverbond Ulmenion carpinifoliae. Het is een jonge gemeenschap op eerder lichte bodem, vooral te vinden in populierenaanplant op de landzijde van rivierdijken, waarvan de ondergroei regelmatig wordt gemaaid.

De ondergroei wordt gedomineerd door fluitenkruid (Anthriscus sylvestris), in de lente vergezeld door gewoon speenkruid. Ook grote brandnetel, kleefkruid, hondsdraf en gewone berenklauw komen frequent voor. De boomlaag bestaat vooral uit canadapopulier, gewone es en gladde iep.

De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) is r46RG01.

Rompgemeenschap van grote brandnetel bewerken

De rompgemeenschap van grote brandnetel (RG Urtica dioica-[Ulmenion carpinifoliae]) is eveneens een rompgemeenschap van het onderverbond Ulmenion carpinifoliae. Het komt voor op goed gedraineerde of hogergelegen plaatsen in valleigronden en in zoetwatergetijdegebieden. Het zijn meestal jonge gemeenschappen, ontstaan als aanplantingen van wilg of populier, of uit voormalige wilgenopslag die is afgesneden van de onmiddellijke invloed van het rivierwater.

De grote brandnetel (Urtica dioica) is steeds aanwezig en dikwijls dominant. De gemeenschap kan van andere onderscheiden worden door de aanwezigheid van wilgen als schietwilg, amandelwilg en katwilg in de boom- en struiklaag, nitrofiele soorten als grote brandnetel, dauwbraam, haagwinde, gewone smeerwortel, kleefkruid, hondsdraf en ruw beemdgras en moerasplanten als lidrus, moerasspirea, liesgras, bitterzoet, grote kattenstaart in de ondergroei.

De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) is r46RG05, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen is het nitrofiel alluviaal elzenbos (vn).

Gemeenschap van canadapopulier en schaafstro bewerken

De gemeenschap van canadapopulier en schaafstro (RG Urtica dioica-[Circaeo-Alnenion]) is een rompgemeenschap uit het onderverbond Circaeo-Alnenion. Het is te vinden als populierenaanplant op de landzijde van dijken langs de grote rivieren en in kleinere beekvalleien, op natte, lemige, kleiige of venige bodems. Het ontstaat ook spontaan in gedraineerde elzenbroeken.

Ook hier is de grote brandnetel (Urtica dioica) zeer abundant tot dominant. Differentiërende soorten tegenover andere rompgemeenschappen in het onderverbond zijn de zwarte els in de boomlaag, Gelderse roos, hazelaar, gewone vlier, gewone vogelkers en wilde lijsterbes in de struiklaag en wilde kamperfoelie, framboos, wijfjesvaren, ijle zegge, ruwe smele, koninginnenkruid, hop, gewone braam, dagkoekoeksbloem, bosandoorn, drienerfmuur, schaduwgras, kleefkruid, hondsdraf en ruw beemdgras in de kruidlaag.

De syntaxoncode voor Nederland is 43RG02, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen is eveneens het nitrofiel alluviaal elzenbos (vn).

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen bewerken

 
Gladde iep
 
Zwarte els
 
Gewone vogelkers
 
Gelderse roos
 
Bloedzuring
 
Dagkoekoeksbloem
 
Reuzenzwenkgras
 
Schaafstro
 
Bosgeelster

Het verbond heeft als belangrijkste kensoorten in Nederland en Vlaanderen de gewone vogelkers, het reuzenzwenkgras, de bloedzuring en de dagkoekoeksbloem.

Het kan onderscheiden worden van het haagbeuken-verbond, de climaxvegetatie, door de aanwezigheid van onder andere grote brandnetel, zevenblad, hondsdraf en de kruipende boterbloem.

De kensoorten en differentiërende soorten voor Nederland en Vlaanderen zijn:

Boomlaag
Kentaxon Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kV gewone esdoorn Acer pseudoplatanus Onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV gladde iep Ulmus minor Onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV paardenkastanje Aesculus hippocastanum Onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV zwarte els Alnus glutinosa Onderverbond Circaeo-Alnenion
Struiklaag
Kentaxon Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kV 20 > 50% gewone vogelkers Prunus padus
kV Gelderse roos Viburnum opulus Onderverbond Circaeo-Alnenion
Kruidlaag
Kentaxon Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kV 0 > 40% bloedzuring Rumex sanguineus
kV 0 > 40% dagkoekoeksbloem Silene dioica
kV 0 > 30% reuzenzwenkgras Festuca gigantea
kV hondstarwegras Elymus caninus
kV schaafstro Equisetum hyemale
kV bosgeelster Gagea lutea
kV bosklimopereprijs Veronica hederifolia subsp. lucorum het onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV gewoon sneeuwklokje Galanthus nivalis het onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV wilde hyacint Hyacinthoides non-scripta het onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV Italiaanse aronskelk Arum italicum het onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV bostulp Tulipa sylvestris het onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV holwortel Corydalis cava het onderverbond Ulmenion carpinifoliae
kV wilde kamperfoelie Lonicera periclymenum het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV framboos Rubus idaeus het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV gewone engelwortel Angelica sylvestris het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV wijfjesvaren Athyrium felix-femina het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV pinksterbloem Cardamine pratensis het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV ijle zegge Carex remota het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV ruwe smele Deschampsia cespitosa het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV moerasspirea Filipendula ulmaria het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV echte valeriaan Valeriana officinalis het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV grote kattenstaart Lythrum salicaria het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV koninginnekruid Eupatorium cannabinum het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV groot springzaad Impatiens noli-tangere het onderverbond Circaeo-Alnenion
kV grote wederik Lysimachia vulgaris het onderverbond Circaeo-Alnenion
dV grote brandnetel Urtica dioica t.o.v. het haagbeuken-verbond
dV zevenblad Aegopodium podagraria t.o.v. het haagbeuken-verbond
dV hop Humulus lupulus t.o.v. het haagbeuken-verbond
dV ruw beemdgras Poa trivialis t.o.v. het haagbeuken-verbond
dV hondsdraf Glechoma hederacea t.o.v. het haagbeuken-verbond
dV kruipende boterbloem Ranunculus repens t.o.v. het haagbeuken-verbond
Moslaag

Geen kensoorten

Zie ook bewerken

Zie de categorie Alno-Padion van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.