Klasse van matig voedselrijke graslanden

De klasse van matig voedselrijke graslanden (Molinio-Arrhenatheretea) is een klasse van syntaxa die overwegend graslanden op mesotrofe bodems omvat.

Klasse van matig voedselrijke graslanden
Matig voedselrijk grasland met o.a. pinksterbloem en scherpe boterbloem
Syntaxonomische indeling
Klasse
Molinio-Arrhenatheretea Tx. 1937
Afbeeldingen op Wikimedia Commons

De klasse omvat een grote variatie van vegetatietypen met overwegend grassen, grasachtige planten en kruiden.

Naamgeving en codering

• Frans: Prairies mésiques
• Duits: Frische und wechselfeuchte Grünland-Gesellschaften
• Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r16
• Corine biotope: Humid grasslands and tall herb communities / 37 - Prairies humides et mégaphorbiaies
• Eunis Habitat Types: E2 Mesic grasslands + E3 Seasonally wet and wet grasslands

De wetenschappelijke naam Molinio-Arrhenatheretea is afgeleid van de botanische namen van twee belangrijke diagnostische grassoorten van de klasse; dit zijn pijpenstrootje (Molinia caerulea) en gewone glanshaver (Arrhenatherum elatius).

Fysiognomie

De formaties van de begroeiingen uit de klasse van matig voedselrijke graslanden betreffen bijna alleen maar graslanden; slechts enkele gemeenschappen de klasse betreffen ook ruigten. Een boom- en struiklaag zijn nooit aanwezig.

In de kruidlaag zijn grassen, vooral de gestreepte witbol en grasachtige planten dominant, met daarnaast grootbloemige overblijvende kruiden als scherpe boterbloem, knoopkruid, gewone brunel en pinksterbloem.

De moslaag is weinig opvallend en evenmin divers.

Ecologie

De klasse van matig voedselrijke graslanden omvat plantengemeenschappen van vochtige tot natte, relatief zure tot basische, mesotrofe tot meso-eutrofe bodems.

Het zijn meestal graslanden die extensief beweid en/of regelmatig gehooid worden.

Dit soort hooilanden waren nog tot in de 20e eeuw zowel in Nederland als in Vlaanderen zeer talrijk, maar zijn de laatste decennia door bemesting en ontwatering op veel plaatsen omgevormd tot soortenarme productiegraslanden. Enkel in natuurgebieden met aangepast beheer zijn nog restanten van deze bloemrijke graslanden te bewonderen.

Onderliggende syntaxa in Nederland en Vlaanderen

De klasse van matig voedselrijke graslanden wordt in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door twee orden.

• • Pijpenstrootje-orde (Molinietalia)
    • Verbond van biezenknoppen en pijpenstrootje (Junco-Molinion)
      • Blauwgrasland (Cirsio dissecti-Molinietum)
      • Associatie van veldrus en gevlekte orchis (Crepido-Juncetum)
    • Dotterbloem-verbond (Calthion palustris)
      • Associatie van ratelaar en harlekijn (Rhinantho-Orchidetum morionis)
      • Associatie van echte koekoeksbloem en gevleugeld hertshooi (Lychnido-Hypericetum tetrapteri)
      • Associatie van boterbloemen en waterkruiskruid (Ranunculo-Senecionetum aquatici)
      • Bosbies-associatie (Scirpetum sylvatici)
      • Associatie van gewone engelwortel en moeraszegge (Angelico-Cirsietum oleracei)
  • Glanshaver-orde (Arrhenatheretalia)
    • Verbond van grote vossenstaart (Alopecurion pratensis)
      • Kievitsbloem-associatie (Fritillario-Alopecuretum)
      • Associatie van grote pimpernel en weidekervel (Sanguisorbo-Silaetum)
    • Glanshaver-verbond (Arrhenatherion elatioris)
      • Glanshaver-associatie (Arrhenatheretum elatioris)
    • Kamgras-verbond (Cynosurion cristati)
      • Kamgrasweide (Lolio-Cynosuretum)
      • Associatie van ruige weegbree en aarddistel (Galio-Trifolietum)

• Derivaatgemeenschap met draadereprijs (DG Veronica filiformis-[Cynosurion cristati])
• Rompgemeenschap met blauwe knoop en blauwe zegge (RG Succisa pratensis-Carex panicea-[Junco-Molinion])
• Rompgemeenschap met tweerijige zegge (RG Carex disticha-[Calthion palustris])
• Rompgemeenschap met zwartblauwe rapunzel (RG Phyteuma spicatum subsp. nigrum-[Calthion palustris])
• Rompgemeenschap met paddenrus (RG Juncus subnodulosus-[Calthion palustris])
• Rompgemeenschap met rood zwenkgras en moerasrolklaver (RG Festuca rubra-Lotus pedunculatus-[Calthion palustris])
• Rompgemeenschap met biezenknoppen (RG Juncus conglomeratus-[Calthion palustris/Caricion nigrae])
• Rompgemeenschap met gestreepte witbol en echte koekoeksbloem (RG Holcus lanatus-Silene flos-cuculi-[Molinietalia])
• Rompgemeenschap met pitrus (RG Juncus effusus-[Molinietalia/Lolio-Potentillion])
• Rompgemeenschap met trosdravik (RG Bromus racemosus-[Alopecurion pratensis])
• Rompgemeenschap met liesgras (RG Glyceria maxima-[Alopecurion pratensis/Lolio-Potentillion])
• Rompgemeenschap met grote vossenstaart en echte koekoeksbloem (RG Alopecurus pratensis-Silene flos-cuculi-[Alopecurion pratensis/Calthion palustris])
• Rompgemeenschap met grote vossenstaart en veldgerst (RG Alopecurus pratensis-Hordeum secalinum-[Alopecurion pratensis/Cynosurion cristati])
• Rompgemeenschap met spits havikskruid (RG Hieracium lactucella-[Cynosurion cristati/Plantagini-Festucion])
• Rompgemeenschap met scherpe boterbloem (RG Ranunculus acris-[Cynosurion cristati/Plantaginetea majoris])
• Rompgemeenschap met kweek en grote vossenstaart (RG Elymus repens-Alopecurus pratensis-[Arrhenatheretalia])
• Rompgemeenschap met weidegeelster (RG Gagea pratensis-[Arrhenatheretalia])
• Rompgemeenschap met fluitenkruid (RG Anthriscus sylvestris-[Arrhenatheretalia])
• Rompgemeenschap met glanshaver (RG Arrhenatherum elatius-[Arrhenatheretalia])
• Rompgemeenschap met zachte dravik (RG Bromus hordeaceus-[Arrhenatheretalia])
• Rompgemeenschap met jakobskruiskruid (RG Jacobaea vulgaris-[Arrhenatheretalia])
• Rompgemeenschap met rode klaver (RG Trifolium pratense-[Arrhenatheretalia/Plantaginetea majoris])
• Rompgemeenschap met harige ratelaar en ruige leeuwentand (RG Rhinanthus alectorolopholus-Leontodon hispidus-[Arrhenatheretalia/Brometalia erecti])
• Rompgemeenschap met gestreepte witbol en Engels raaigras (RG Holcus lanatus-Lolium perenne-[Molinio-Arrhenatheretea])
• Rompgemeenschap met gewoon reukgras (RG Anthoxanthum odoratum-[Molinio-Arrhenatheretea])
• Rompgemeenschap met ruwe smele (RG Deschampsia cespitosa-[Molinio-Arrhenatheretea])
• Rompgemeenschap met grote ratelaar (RG Rhinanthus angustifolius-[Molinio-Arrhenatheretea])
• Rompgemeenschap met grote pimpernel (RG Sanguisorba officinalis-[Molinio-Arrhenatheretea])
• Rompgemeenschap met veldrus (RG Juncus acutiflorus-[Molinietalia])
• Rompgemeenschap met moeraszegge (RG Carex acutiformis-[Calthion palustris])
• Rompgemeenschap met kussentjesmos (RG Leucobryum glaucum-[Junco-Molinion/Caricion nigrae])

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

In de onderstaande tabel staan de belangrijkste kentaxa en differentiërende taxa van de klasse van matig voedselrijke graslanden voor Nederland en Vlaanderen.

Kensoort	Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking	Afbeelding
Kruidlaag
kK			gestreepte witbol	Holcus lanatus
kK			scherpe boterbloem	Ranunculus acris
kK			knoopkruid	Centaurea jacea	ook in de klasse van kalkgraslanden
kK			gewone brunel	Prunella vulgaris
kK			pinksterbloem	Cardamine pratensis	ook in het Circaeo-Alnenion
kK			veldzuring	Rumex acetosa
kK			grote pimpernel	Sanguisorba officinalis
kK			vogelwikke	Vicia cracca	ook in de klasse van natte strooiselruigten
kK			rode klaver	Trifolium pratense
kK			beemdlangbloem	Schedonorus pratensis
kK			gewone hoornbloem	Cerastium fontanum
kK			veldlathyrus	Lathyrus pratensis
Moslaag
kK			gewoon haakmos	Rhytidiadelphus squarrosus

Fotogalerij

• 
  Kievitsbloem-associatie
• 
  Blauwgrasland

Zie ook

• Vegetatiekunde van A tot Z

Externe links

• (en) Molinio-Arrhenatheretea op FloraVeg.EU

Mediabestanden

Zie de categorie Molinio-Arrhenatheretea van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

• Schaminée, J.H.J., Sýkora, K., Smits, N. & Horsthuis, M. (2010). Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
• Sýkora, K., 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology
• A.Zwaenepoel, F.T’Jollyn, V.Vandenbussche & M.Hoffmann, 2002: Systematiek van natuurtypen voor Vlaanderen: 6.5 Graslanden, Heischrale graslanden. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2002.
• (en) EUNIS, the European Nature Information System
• (fr) CORINE biotopes
• (fr) Habitats Naturels supports de la biodiversité

---

Indeling van de Molinio-Arrhenatheretea (klasse van matig voedselrijke graslanden)

Orde: Molinietalia (pijpenstrootje-orde)

Verbond: Junco-Molinion (verbond van biezenknoppen en pijpenstrootje)
Associaties:
Cirsio dissecti-Molinietum (blauwgrasland)
Crepido-Juncetum acutiflori (associatie van veldrus en gevlekte orchis)

Verbond: Calthion palustris (dotterbloem-verbond)
Associaties:
Rhinantho-Orchidetum morionis (associatie van harlekijn en ratelaar)
Lychnido-Hypericetum tetrapteri (associatie van echte koekoeksbloem en gevleugeld hertshooi)
Ranunculo-Senecionetum aquatici (associatie van boterbloemen en waterkruiskruid)
Scirpetum sylvatici (bosbies-associatie)
Angelico-Cirsietum oleracei (associatie van gewone engelwortel en moeraszegge)

Orde: Arrhenatheretalia (glanshaver-orde)

Verbond: Alopecurion pratensis (verbond van grote vossenstaart)
Associaties:
Fritillario-Alopecuretum (kievitsbloem-associatie)
Sanguisorbo-Silaetum (associatie van grote pimpernel en weidekervel)

Verbond: Arrhenatherion elatioris (glanshaver-verbond)
Associaties:
Arrhenatheretum elatioris (glanshaver-associatie)

Verbond: Cynosurion cristati (kamgras-verbond)
Associaties:
Lolio-Cynosuretum (kamgrasweide)
Galio-Trifolietum (associatie van ruige weegbree en aarddistel)

Vegetatieklassen in Nederland en Vlaanderen (nummering volgens de rVvN)

Open wateren, moerassen en natte heiden:	01 Eendenkroos-klasse (Lemnetea) · 02 Ruppia-klasse (Ruppietea) · 03 Zeegras-klasse (Zosteretea) · 04 Kranswieren-klasse (Charetea) · 05 Fonteinkruiden-klasse (Potametea) · 06 Oeverkruid-klasse (Littorelletea) · 07 Klasse van bronbeekgemeenschappen (Montio-Cardaminetea) · 08 Riet-klasse (Phragmitetea) · 09 Klasse van kleine zeggen (Parvocaricetea) · 10 Klasse van hoogveenslenken (Scheuchzerietea) · 11 Klasse van hoogveenbulten en natte heiden (Oxycocco-Sphagnetea)
Graslanden, zomen en droge heiden:	12 Weegbree-klasse (Plantaginetea majoris) · 13 Klasse van pioniergraslanden op gruis- en steenbodems (Sedo-Scleranthetea) · 14 Klasse van droge graslanden op zandgrond (Koelerio-Corynephoretea) · 15 Klasse van kalkgraslanden (Festuco-Brometea) · 16 Klasse van matig voedselrijke graslanden (Molinio-Arrhenatheretea) · 17 Marjolein-klasse (Trifolio-Geranietea sanguinei) · 18 Klasse van gladde witbol en havikskruiden (Melampyro-Holcetea mollis) · 19 Klasse van heischrale graslanden (Nardetea) · 20 Klasse van droge heiden (Calluno-Ulicetea)
Kust- en binnenlandse pioniermilieus:	21 Muurvaren-klasse (Asplenietea) · 22 Klasse van vloedmerkgemeenschappen op zeedijken en rolkeistranden (Honckenyo-Elymetea) · 23 Klasse van vloedmerkgemeenschappen op zand en slik (Cakiletea maritimae) · 24 Helm-klasse (Ammophiletea) · 25 Slijkgras-klasse (Spartinetea) · 26 Zeekraal-klasse (Thero-Salicornietea) · 27 Zeeaster-klasse (Asteretea tripolii) · 28 Zeevetmuur-klasse (Saginetea maritimae) · 29 Dwergbiezen-klasse (Isoeto-Nanojuncetea) · 30 Tandzaad-klasse (Bidentetea) · 31 Klasse van akkergemeenschappen (Stellarietea mediae) · 32 Klasse van ruderale gemeenschappen (Artemisietea vulgaris)
Ruigten, struwelen en bossen:	33 Klasse van natte strooiselruigten (Convolvulo-Filipenduletea) · 34 Klasse van nitrofiele zomen (Galio-Urticetea) · 35 Klasse van kapvlaktegemeenschappen (Epilobietea angustifolii) · 36 Brummel-klasse (Lonicero-Rubetea plicati) · 37 Klasse van brem- en gaspeldoornstruwelen (Cytisetea scopario-striati) · 38 Klasse van kruipwilg- en duindoornstruwelen (Salicetea arenariae) · 39 Klasse van wilgenbroekstruwelen (Franguletea) · 40 Klasse van doornstruwelen (Rhamno-Prunetea) · 41 Klasse van wilgenvloedbossen en -struwelen (Salicetea purpureae) · 42 Klasse van elzenbroekbossen (Alnetea glutinosae) · 43 Klasse van berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletea pubescentis) · 44 Klasse van naaldbossen (Vaccinio-Piceetea) · 45 Klasse van eiken- en beukenbossen op voedselarme grond (Quercetea robori-petraeae) · 46 Klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Querco-Fagetea)
Mossen- en lichenenvegetatie	47 Klasse van (spat)watergemeenschappen (Hymenelio-Fontinalietea) · 48 Zeestippelkorst-klasse (Hydropunctarietea maurae) · 49 Klasse van stippelkorsten en achterlichtmossen (Verrucario-Schistidietea) · 50 Klasse van bisschopsmutsen en landkaartmossen (Racomitrio-Rhizocarpetea) · 51 Poederkorst-klasse (Chrysotrichetea chlorinae) · 52 Schorsmos-klasse (Hypogymnietea physodis) · 53 Klasse van haarmutsen en vingermossen (Orthotricho-Physcietea) · 54 Schriftmos-klasse (Arthonio-Lecidelletea) · 55 Boomspijkertjes-klasse (Calicio-Chrysotrichetea) · 56 Kringmos-klasse (Neckeretea complanatae) · 57 Klasse van vertakt bekermos en neptunusmos (Cladonio-Lepidozietea) · 58 Druppelkorst-klasse (Fellhaneretea bouteillei) · 59 Klasse van purpersteeltje en ruig haarmos (Ceratodonto-Polytrichetea) · 60 Pluisjesmos-klasse (Dicranelletea heteromallae) · 61 Smaragdsteeltjes-klasse (Psoretea decipientis) · 62 Kruikmos-klasse (Splachnetea)