Portaal:Wetenschap & Technologie

Wetenschaps- en technologienieuws • 28 november - Vier nieuwe SI-voorvoegsels Op Conférence générale des poids et mesures (CGPM), een internationale conferentie over gewichten en maten, werd door wetenschappers besloten om vier nieuwe metrische voorvoegsels in het Internationale Stelsel van Eenheden of het SI-stelsel op te nemen. De vier nieuwe termen zijn: ronna (R), quetta (Q), ronto (r) en quecto (q). De eerste twee representeren de respectievelijke eenheden 1027 en 1030, die respectievelijk 27 en 30 nullen achter de eenheid uitdrukken. De laatste twee representeren 10-27 en 10-30. Op de bijeenkomst werd ook beslist om ten laatste vanaf 2035 geen schrikkelseconden meer in te voeren. • 16 november - NASA maanraket 'Artemis' gelanceerd Na tweemaal te zijn uitgesteld heeft NASA nu eindelijk toch met succes de onbemande maanraket Artemis I gelanceerd. Het is voor het eerst sinds 1972 dat er weer een grote raket vanuit Kennedy Space Center (Florida) naar de maan is vertrokken. Samen met de ESA wil NASA met deze proefvlucht nieuwe technieken uittesten in een later stadium weer mensen naar de maan te vliegen, met het uiteindelijke doel een bemande vlucht naar de planeet Mars. • 17 oktober - 'Zeeuwse' ruimtevaarder Van den Berg overleden De Amerikaan Lodewijk van den Berg, die in het Zeeuwse Sluiskil werd geboren, is op 90-jarige leeftijd overleden. Later verhuisde hij naar de Verenigde Staten waar in 1975 Amerikaans staatsburger werd. Tien jaar later, in 1985, ging hij met de ruimteveer Challenger de ruimte in. Hier deed hij een week lang onderzoek naar het effect van gewichtloosheid op de groei van kristallen. Ter herinnering aan zijn afkomst had hij wel een Zeeuwse vlag de ruimte in meegenomen. Later dat jaar ging Wubbo Ockels als eerste Nederlandse staatsburger de ruimte in, ook met de Challenger. • 6 oktober – Laureaten Nobelprijs 2022 bekend De Zweedse wetenschapper Svante Pääbo ontvangt dit jaar de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde voor zijn onderzoek naar de evolutie van de mens en het genetisch materiaal van uitgestorven mensachtigen. De Nobelprijs voor Natuurkunde is toegekend aan de Fransman Alain Aspect, de Amerikaan John Clauser en de Oostenrijker Anton Zeilinger, drie onderzoekers op het gebied van de kwantumfysica. De drie ontvangen de prijs voor experimenten met verstrengelde fontonen. Twee Amerikanen, Carolyn Bertozzi en Karl Barry Sharpless, en een Deen, Morton Meldal, krijgen de Nobelprijs voor Scheikunde. Het trio ontdekte hoe moleculen aan elkaar kunnen worden gekoppeld, wat eerder door Sharpless als "klik-chemie" werd omschreven. Sharpless won in 2001 ook al dezelfde Nobelprijs. • 29 september - Geslaagde botsing NASA-sonde met planetoïde De Amerikaanse ruimteorganisatie NASA heeft succesvol de onbemande ruimtesonde DART laten botsen met de planetoïde Dimorphos in een poging deze van koers te veranderen. Deze botsing is onderdeel van een onderzoek of dergelijke botsingen in de toekomst gebruikt kunnen worden om te testen of dit werkt in geval er een planetoïde dreigt in te slaan op de aarde. • 20 juni - Romeinse tempel gevonden in Gelderland Archeologen hebben bekend gemaakt dat bij Herwen-Hemeling in de gemeente Zevenaar een tempelcomplex uit de Romeinse tijd is ontdekt, inclusief altaars, godenbeelden en overblijfsels van offers. De restanten van de Romeinse tempel werden eind 2021 door archeologische vrijwilligers van vereniging AWN gevonden, waarna de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werd ingeschakeld. Volgens de Rijksdienst gaat het om een unieke vondst, ook omdat dit de eerste tempel is die pal op de grens van het Romeinse Rijk (Limes) in Nederland is gevonden. • 18 juni - Winnaars Spinoza- en Stevinpremie 2022 bekend De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft bekendgemaakt dat een van de vier Spinozapremies dit jaar gaat naar Erasmus hoogleraar humanitaire hulp Thea Hilhorst voor haar onderzoek op het gebied van noodsituaties door rampen en gewapende conflicten. De andere drie laureaten zijn Ignas Snellen (Universiteit Leiden), Corné Pieterse (Universiteit Utrecht) en Klaas Landsman (Radboud Universiteit Nijmegen). Daarnaast ontvangen neuroloog Bas Bloem (Radboud Universiteit) en socioloog Tanja van der Lippe (Universiteit Utrecht) de NWO-Stevinpremie. Iedere laureaat ontvangt 2,5 miljoen euro, dat geheel naar eigen inzicht besteed mag worden aan nieuw wetenschappelijk onderzoek. Wikinieuws Oudere nieuwsberichten >>>	Uitgelicht Een dynamo is een toestel waarmee mechanische energie, ontvangen door middel van een draaiende as, wordt omgezet in elektrische energie. Deze energieomzetting berust op het principe, dat als er elektrische geleiders bewegen in een magnetisch veld er daarin elektrische spanningen worden opgewekt en (bij gesloten kring) een stroom gaat vloeien. Een generator bestaat uit twee onderdelen: de stator, het inducerende stilstaande deel (de 'magneten') de rotor of anker, het geïnduceerde draaiende deel (de 'spoel'). Bij grotere generatoren, zoals in elektrische centrales worden gebruikt, wordt de rotor als magneet gebruikt, en wordt de elektrische energie in de stator opgewekt. [bewerk]
	Wist-je-dat ... er regenwormen bestaan van meer dan 3 meter en 8 mm dikte. Dat de regenwormen behoren tot de orde van de Haplotaxida, de gelede borstelwormen. Er zijn verschillende soorten regenwormen. In Nederland en België komen 25 soorten voor. Wereldwijd zijn er meer dan 2200 soorten bekend. Ze komen overal voor behalve in droge klimaten en op Antarctica. Ze variëren in lengte van 2 cm tot meer dan 300 cm en 8 mm dikte (Megascolides australis). Dit artikel bewerken
	9 december in Wetenschap en Technologie 1425 - De Katholieke Universiteit Leuven wordt gesticht 1717 - Geboren: Johann Winckelmann, Duits kunsthistoricus en archeoloog 1748 - Geboren: Claude-Louis Berthollet, Frans scheikundige 1868 - Geboren: Fritz Haber, Duits scheikundige en Nobelprijswinnaar (1918) 1878 - Geboren: Géza Révész, Hongaars-Nederlands psycholoog 1886 - Geboren: Clarence Birdseye, Amerikaans pionier op het gebied van diepvriesvoedsel 1888 - Herman Hollerith installeert zijn rekenmachine bij het Amerikaanse War Department 1906 - Geboren: Grace Hopper, Amerikaans informatica 1917 - Geboren: James Rainwater, Amerikaans natuurkundige en Nobelprijswinnaar (1975) 1919 - Geboren: William Lipscomb, Amerikaans scheikundige en Nobelprijswinnaar (1976) 1926 - Geboren: Henry Kendall, Amerikaans kernfysicus en Nobelprijswinnaar (1990) 1937 - Overleden: Nils Gustaf Dalén (68), Zweeds natuurkundige en Nobelprijswinnaar (1912) 1968 - Douglas Engelbart demonstreert voor het eerst de computermuis 1996 - Mary Leakey (83), Brits archeologe en anthropologe Weet jij nog iets over 9 december of wil je graag iets weten over een bepaalde datum klik dan hier.
	Nieuwe artikelen Micronova - Brightlands - Hyperon - Faraday-effect - Kooldraadlamp - Hafele-Keating-experiment - Mössbauer-rotor-experimenten - Waldemar Jungner - Pound-Rebka-experiment - Hertha Ayrton - Eduard Mulder - Morse-potentiaal - Halbach-array - Herschel-Quincke-Interferometer - Willem Benjamin Smit - Rogowski-spoel - Adams Power Plant - James Bogardus - Arie Jan Haagen-Smit - Aristarchus (inslagkrater) (vul aan) Gewenste artikelen Ambient Intelligence (en, fr) - Air-Cobot (en, fr) - Bénard-experiment (de|en) - Blikslagerij - Bolinder dieselmotor - Color scroller (een apparaat/technologie in de theater-/lichttechniek) (en) - Data-analyse/Gegevensanalyse (en, nu doorverwijzing) - Donecle (en) - Elektroosmotische pomp (en) - Flister - Fotografische plaat (en) - Hopewell Project (en) - Hydrauliekwiel - Interplanetair internet - ISO-passingstelsel - Kikuchi-lijnen (en - Koppelomvormer (de|en) nu doorverwijzing) - Levensomstandigheid (de) - Lister (motoren) (en - Materialismusstreit (de) - Niet-reduceerbaar - Onethische experimenten op mensen (en) - Panel (forum), een groep van experts, voor verduidelijking zie "Panel discussion" (en) niet het exacte maar een verwant begrip op EN-WP. - P.E.M. (microscoop) (en) - pll-spaarlamp - Polybutyleensuccinaat (en) - PROX (en) - Scheepsbouw Nederland - Sialyl Lewis X (en) - Augustus Siebe (en) - Enhanced Fujita Scale (en) - Thermische waterstofcompressor -Waterstofsensor (en) - Transdisciplinariteit - Tredradkraan - Trelliscode (en) - Vierpoolmodel (elektronica) (de), (en) - Vlakslijpbank - Wetenschappelijk wangedrag (de/en) - Women's Engineering Society ("WES") (en|wd), een Brits genootschap (vul aan↓) Dit kan beter [bewerk] Zie ook een willekeurig beginnetje of de hele categorie beginnetje wetenschap_&_technologie - Studium Generale (19 feb 2005) - Instant messaging (10 apr 2006) - Relationeel model (14 jan 2007) - Plesiochrone Digitale Hiërarchie (3 okt 2007) - Webdesigner (28 okt 2008) - Java Development Kit (4 apr 2009) - Theorie en sociologie van de wetenschapsgeschiedenis (6 november 2009) - Sciëntisme (14 nov 2009) - As (mechanica) (19 nov 2009) - BCE (21 feb 2010) - Redundante code (20 mrt 2010) - Nanotechnologie (12 aug 2010) - Fabricageproces halfgeleider (24 nov. 2010) - Hoogspanningsleiding (26 maart 2011) - Doorpersing (27 januari 2012) - Boterkarnton (5 feb 2014) - VoipBuster (19 jan 2015) - Fotografie (15 nov 2015) - Rookbom (onoverzichtelijk en twijfel aan echtheid. Arthur Boes (overleg) 1 dec 2015 10:59 (CET))) - was in een verkeerd gebied (vlaggen en <heraldische> wapens) geplaatst, hierheen verplaatst Elvesham (overleg) 1 dec 2015 13:50 (CET) - Facebook Messenger (26 apr 2016) - Google (19 jun. 2016) - Silicon Graphics, Inc (26 aug 2016) - Gel ( 30 nov 2018 20:57 (CET) ) - Information Technology Infrastructure Library ( 17 aug. 2019 ) - Quaryl (18 jun. 2020) - Quality of service (26 jan 2022) - FON (26 jan 2022)
	Categorieën Exacte wetenschap · Formele wetenschap · Geesteswetenschappen · Sociale wetenschap · Toegepaste wetenschap · Techniek
Subportalen van Portaal Wetenschap & Technologie aardwetenschappen · astronomie · auto · biologie · civiele techniek en bouwkunde · geografie · geneeskunde · informatica · luchtvaart · maritiem · molens · natuurkunde · openbaar vervoer · opwarming van de Aarde · ruimtevaart · scheikunde · seksualiteit · verkeer en vervoer · verpleegkunde · vrije software · wiskunde · wetenschapsgeschiedenis
Wetenschap, technologie en maatschappij Biometrie · Broeikaseffect · Duurzame energie · Genetische technologie · Innovatie · Klonen · Luchtvervuiling · Overbevissing · Stamceltherapie · Theorie en sociologie van de wetenschapsgeschiedenis · Softwarepatenten · Verslaving	Aardwetenschappen Aardbeving · Aardrijkskunde · Geologisch tijdperk · Gesteente · Grondsoort · Lijst van termen in de aardwetenschappen · Meteorologie · Seismologie · Tektoniek · Vulkaan · IJstijd · Zand · Zeespiegelstijging
Antropologie Culturele antropologie · Etniciteit · Lijst van bevolkingsgroepen · Menselijk ras · Verwantschapssysteem · Volk	Archeologie Archeoloog · Datering · Egyptologie · Howard Carter · Hunebed · Opgraving · Pompeii · Stonehenge · Troje · Werelderfgoedlijst
Astronomie Aardas · Astronomische eenheid · Heelal · Kuipergordel · Lichtjaar · Lichtsnelheid · Lijst van dichtstbijzijnde sterren · Lijst van Messierobjecten · Lijst van objecten in ons zonnestelsel · Maan · Maansverduistering · Meteoor · Natuurlijke maan · Parallax · Planeet · Planetaire nevel · Planetoïde · Precessie · Veranderlijke ster · Venusovergang · Wetten van Kepler · Zon · Zonnestelsel · Zonsverduistering	Biologie Biochemie · Biotechnologie · Celbiologie · Ecologie · Evolutietheorie · Genetica · Microbiologie · Lijst van planten · Lijst van vlinders · Lijst van vogels · Lijst van zoetwatervissen in de Benelux · Lijst van zoogdieren · Morfologie · Neurobiologie · Taxonomie · Vegetatiekunde · Weefselleer
Geschiedenis Bronstijd · Christoffel Columbus · Eerste Wereldoorlog · Franse Revolutie · Geschiedenis van de Verenigde Staten · Grote Volksverhuizing · Industriële revolutie · IJstijd · Kopertijd - Middeleeuwen · Prehistorie van A tot Z · Romeinse Rijk · Steentijd · Tachtigjarige Oorlog van A tot Z · Tweede Wereldoorlog · De Verlichting	Gezondheidszorg AIDS · Anticonceptiepil · Geestelijke gezondheidszorg · Gezondheid van A tot Z · Griep - Kanker · Koorts · Lijst van aandoeningen · Lijst van artsen · Logopedie · Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde · RSI · Seksualiteit · Verslavingszorg - Ziekte · Ziekte van Pfeiffer
Natuurkunde Akoestiek · Deeltjesversneller · Elektriciteit · Elektronica · Geluid · Kernfysica · Kwantumfysica · Large Hadron Collider · Magnetisme · Mechanica · Nobelprijs voor Natuurkunde · Optica · Relativiteitstheorie · SI-stelsel · Thermodynamica	Ruimtevaart Apolloprogramma · Edwin Aldrin · Geminiprogramma · ISS · Joeri Gagarin · Kunstmaan · Marinerprogramma · Mijlpalen in de ruimtevaart · Neil Armstrong · Pioneerprogramma · Sojoez · SpaceX · Spaceshuttleprogramma · Voyagerprogramma
Scheikunde Alchemie · Anorganische chemie · Biochemie · Chemische reactie · Fysische chemie · Isotopentabel · Laboratoriumglaswerk · Lijst van chemische stoffen · Nobelprijs voor Scheikunde · Organische chemie · Periodiek systeem	Wiskunde en Informatica Abelprijs · Algoritme · Analyse · Computer · Enigma · Fields-medaille · Getaltheorie · Lineaire algebra · Logaritme · Logica · Oneindigheid · Pi · Statistiek · Verzamelingenleer
Lijst van Nederlandstalig wetenschapsnieuws Scientias.nl Natuurwetenschap & Techniek VPRO's Noorderlicht Tweakers.net kennislink.nl kijkmagazine.nl deingenieur.nl Europese Ruimtevaart Organisatie (ESA) KNMI-nieuws Alles over sterrenkunde (Govert Schilling) nwo.nl Bionieuws Wetenschap/Gazet van Antwerpen wetenschap/ VRTNWS eoswetenschap	Lijst van Engelstalig wetenschapsnieuws Nasa Space.com Physorg.com Biomedcentral National Geographic science.com nature.com NCBI
Portalen Hulp-en-beheerportaal · Gebruikersportaal · Navigatieportaal · In het nieuws Biologie · Geschiedenis · Kunst & Cultuur · Landen & Volken · Mens & Maatschappij · Politiek · Religie · Sport · Taal · Wetenschap & Technologie Portaal van de week: Noord-Europa