Spoorlijn Apeldoorn - Zwolle

De Spoorlijn Apeldoorn-Zwolle ('Baronnenlijn') is tussen 1887 en 1889 door de Koninglijke Nederlandsche Locaalspoorweg-Maatschappij aangelegd. De spoorlijn verbond Apeldoorn met Zwolle. Zijn bijnaam Baronnenlijn dankte de lijn aan de vele (adellijke) notabelen die woonden in de plaatsen langs het spoor. In 1913 werd nog een zijtak van Hattem naar Kampen Zuid aangelegd. Deze lijn bleek al snel onrendabel en werd in 1933 gesloten. In 1950 werd ook het personenvervoer op de rest van de Baronnenlijn gestaakt.

Baronnenlijn Apeldoorn - Zwolle
Totale lengte	36,9 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	KNLS
Geopend Apeldoorn – Het Loo: 2 juli 1887 Het Loo – Epe: 2 september 1887 Epe – Hattem: 21 november 1887 Hattem – Hattemerbroek: 1 juni 1889
Opheffing treindienst	8 oktober 1950
Gesloten Apeldoorn – Heerde: 28 mei 1972 Heerde – Wapenveld: 8 oktober 1950 Wapenveld – Hattem: 31 augustus 1970 Hattem – Hattemerbroek: 28 mei 1972
Huidige status	opgebroken
Traject
lijn van Zutphen lijn van Deventer lijn van Dieren museumlijn 0,0 Apeldoorn lijn naar Amsterdam Centraal 4,2 Paleis Het Loo 4,0 Het Loo 7,2 Wenum aansluiting gisterij opgebroken 11,0 Vaassen aansluiting steenfabriek De Veluwe opgebroken 14,0 Emst 17,9 Epe 24,0 Heerde 29,1 Wapenveld 31,0 Berghuizen aansluiting papierfabriek opgebroken aansluiting fabriek opgebroken 33,5 Hattem lijn naar Kampen Zuid opgebroken lijn van Utrecht Centraal tramlijn van Nunspeet opgebroken 36,6 Hattemerbroek voorheen Hattem 36,9 lijn van Lelystad sinds 2012 Hanzeboog grens Gelderland - Overijssel opstelterrein Zwolle lijn van Kampen goederenspoor opgebroken Zwolle NCS (later postperron) NedTrain / Wärtsilä voorheen Stork Schuttebusbrug Zwolle Zwolle GE lijn naar Arnhem Centraal lijn naar Almelo lijn naar Leeuwarden lijn naar Stadskanaal

De voormalige spoorlijn is nu grotendeels geasfalteerd en in gebruik als fietsroute.

Geschiedenis

Luchtfoto van station Vaassen en de omgeving tussen 1920 en 1940.

In 1876 werd Paleis Het Loo aangesloten op de Oosterspoorweg. Het paleis was via de zogenaamde Loolijn rechtstreeks per spoor vanuit Amsterdam te bereiken. In 1880 werd de Koninglijke Nederlandsche Locaalspoorweg-Maatschappij opgericht. Deze maatschappij legde vanuit Apeldoorn verschillende spoorlijnen aan. Zo kwam er ook een spoorlijn naar Zwolle. Deze lijn sloot ten westen van het Apeldoornse station aan op het lijntje naar Het Loo. Even voor het paleis takte de lijn af richting Vaassen, Epe en Hattem. Bij Hattemerbroek sloot de spoorlijn aan op de zogenaamde Centraalspoorweg van de NCS. De KNLS kon zo gebruikmaken van de bestaande IJsselbrug. In 1887 werd het baanvak Apeldoorn - Hattem in gebruik genomen. De treinen reden hier tot een tijdelijk station bij het NCS-station Hattemerbroek. In 1889 werd de spoorlijn hier aangesloten op de NCS-lijn naar Zwolle. De treindienst werd geëxploiteerd door de HSM.

Het personenvervoer op de lijn Apeldoorn - Zwolle werd op 8 oktober 1950 opgeheven. Het traject Heerde - Wapenveld werd hierbij direct geheel buiten dienst gesteld. In 1970 werd het goederenvervoer tussen Wapenveld en Hattem beëindigd. De laatste goederentreinen tussen Hattem en Hattemerbroek en tussen Heerde en Apeldoorn verdwenen in 1972 van de spoorlijn. De rails werden niet lang daarna opgebroken. Tegenwoordig is een groot deel van het oude spoorwegtrace in gebruik als fietspad.

Het personenvervoer op het traject Apeldoorn - Zwolle werd na het opheffen van de spoorlijn overgenomen door de bussen van de VAD. Vanaf december 2010 tot december 2020 verzorgde de Veluwelijn van Syntus het openbaar (bus)vervoer op dit traject. Sindsdien rijdt snelRRReis 201 van EBS dit traject zonder stops op de tussengelegen plaatsen.

De treinen uit Apeldoorn kwamen in Zwolle niet aan achter het stationsgebouw zoals de treinen van de overige spoorlijnen, maar kwamen aan op het plein voor het station.

Stations en gebouwen

Langs de spoorlijn werden voornamelijk de standaardstations van de KNLS gebouwd. Het Loo kreeg in 1886 een uniek ontwerp. In Apeldoorn en Hattemerbroek werd gebruikgemaakt van de bestaande stations van respectievelijk de HSM en de NCS. Epe, Heerde en Hattem kregen grote stationsgebouwen van het type 1e klasse. In Vaassen werd een standaard stationsgebouw 2e klasse gebouwd. Emst en Wapenveld kregen een stationsgebouw 3e klasse. Kampen Zuid kreeg in 1913 een stationsgebouw in de stijl die bij de HSM gebruikelijk was. Dit gebouw werd na ruim twintig jaar alweer gesloopt. Behalve het stationsgebouw van Wapenveld, Heerde en Vaassen zijn alle gebouwen na de sluiting van de Baronnenlijn begin jaren 70 gesloopt.

Overzicht stations langs de spoorlijn Apeldoorn - Zwolle:

Station	Geopend	Gesloten	Gebouw
Apeldoorn	1876	-	1875, HIJSM, 1e gebouw, uniek ontwerp
Het Loo	1887	1950	geen, gebouw uniek ontwerp van Bogaerts gesloopt in 1964
Wenum	1887	1938	geen, gebouw gesloopt rond 1950
Vaassen	1887	1950	1886, KNLS, 1e gebouw, Standaardtype KNLS 2e klasse
Emst	1887	1938	geen, gebouw gesloopt in 1974
Epe	1887	1950	geen, gebouw Standaardtype KNLS 1e klasse gesloopt in 1969
Heerde	1887	1950	geen, gebouw Standaardtype KNLS 1e klasse gesloopt in 1960
Wapenveld	1887	1950	geen, gebouw Standaardtype KNLS 3e klasse gesloopt in 1971
Berghuizen	1887	1938	geen
Hattem	1887	1950	geen, gebouw Standaardtype KNLS 1e klasse gesloopt in 1977
Hattemerbroek	1863	1946	geen, gebouw Standaardtype NCS 3e klasse gesloopt in 1975
Zwolle	1866	-	1866, SS, 1e gebouw, type SS-1e klasse

De stations Apeldoorn, Hattemerbroek en Zwolle waren al eerder geopend aan een andere spoorlijn.

Restanten

Langs het voormalige traject van de spoorlijn zijn nog diverse herkenningspunten bewaard gebleven. Zo zijn in Apeldoorn beide verbindingsbogen nog te herkennen en in gebruik als onverhard wandelpad. Daarnaast staan in de stad nog enkele voormalige baanwachterswoningen en is de voormalige spoorlijn herkenbaar als groenstrook. Buiten Apeldoorn is bijna het volledige tracé geasfalteerd en in gebruik als fietspad. In Vaassen is het stationsgebouw bewaard gebleven en in Epe staat nog een oude baanwachterswoning.

• Station Vaassen bevindt zich aan de Stationsstraat 98.
• Aan de Asselsestraat 184 in Apeldoorn ligt wachtpost 1A.
• Wachtpost 1B bevindt zich aan de Soerenseweg 62 te Apeldoorn.
• Wachtpost 7, Zuukerenkweg in Epe.
• Wachtpost 8 ligt aan de Spoorlaan 1 in Epe.

Afbeeldingen

• 
  Voormalig tracé ter hoogte van de Waterloseweg (anno 2014).
• 
  Monument ter herinnering aan de Loolijn in Apeldoorn.
• 
  Wachtpost 1A (anno 2012).
• 
  Wachtpost 1B aan de Soerenseweg in Apeldoorn (anno 2014).
• 
  Baanlichaam in Apeldoorn tussen de Oosterspoorweg en Paleis het Loo (anno 2014).
• 
  Voormalig tracé aan de Koning Lodewijklaan (anno 2014).
• 
  Station Vaassen (anno 2014).
• 
  Brug Nijmolense beek, Vaassen
• 
  Brug Nijmolense beek, zijtak de Hegge
• 
  Brug Smallertsebeek, Emst
• 
  Voormalige tracé nabij Emst.
• 
  Brug over Verloren beek, Emst
• 
  Mogelijke erfscheidingsteen KNLS, Epe
• 
  Wachtpost 7, Epe (anno 2018).
• 
  Wachtpost 8, Epe (anno 2014).
• 
  KNLS erfscheidingsteen, Epe
• 
  Brug Zuidelijke Horsthoekerbeek, Epe
• 
  NS paal, Epe
• 
  Spoorrails, Epe
• 
  Brug Middelste Horsthoekerbeek
• 
  Brug (2) Noordelijk Horsthoekerbeek, Heerde
• 
  Brug (1) Noordelijk Horsthoekerbeek, Heerde
• 
  Andreaskruis, Heerde
• 
  Spoorbrug, Heerde

Zie ook

• Lijst van wachtposten aan de spoorlijn Apeldoorn - Zwolle
• Lijst van opgeheven spoorlijnen in Nederland
• Fietsen over oude spoorlijnen in Nederland

Mediabestanden

Zie de categorie Apeldoorn - Zwolle railway van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.