Overleg:Taxon

Definitie, n.a.v. behandeling op de Poolse Wikipedia

-Zoals taxon hier gedefinieerd is (als een 'rang'), betekent het dat er in totaal ongeveer 10 taxons bestaan, namelijk: Rijk, Stam, Klasse, Orde, ... Vorm. In de Poolse wikipedia wordt dit echter een systematische categorie genoemd (althans, met uitzondering van Ondersoort, Variëteit en Vorm). Volgens de definitie van takson in de Poolse definitie (en taxon in de Engelse), zijn er zeer vele taxa, bijvoorbeeld, Chordata, Magnoliaphyta, Mammalia, Magnoliopsida, Rodentia, Quercus, en zo voort.

In de Poolse wikipedia wordt het onderscheid speciaal behandeld (in het onderdeel 'Trudności w zrozumieniu terminu' van het artikel 'Kategoria systematiczna'). Ik probeer het even te vertalen:

Moeilijkheden bij het begrip van de termen In het Pools is kategoria systematyczna gemakkelijk te verwarren met takson. Het verschil zit hem echter daarin, dat terwijl categorie een rang (plaats in de hiërarchie) aanduidt, het woord taxon een bepaalde groep van soortgelijke individuen aanduidt, die tot een gegeven categorie behoren. Bijv. de taxon zwaan (Cygnus) omvat alle zwanen die gegroepeerd worden in de systematische categorie "geslacht". De taxa die in de afzonderlijke systematische categorieën moeten monofiletisch, of anders ten minste parafiletisch zijn. Dat laatste komt vaak voort uit historische redenen. Bijv. reptielen zijn een parafiletische taxon in de rang "Stam". (Zie Reptilia).

Elke monofiletische taxon is een groep organismen met een gemeenschappelijke voorouder (in het Pools 'klad'), maar niet elke groep organismen met een gemeenschappelijke voorouder behoort tot een gedefinieerde taxon - daarvoor zouden er gewoon teveel niveaus nodig zijn. --Johan Lont 6 apr 2004 10:22 (CEST)

Hier is sprake van een verkeerde redirect. en:cladistics is een artikel over "kladistiek". Die deelt organismen in naar gemeenschappelijke voorouders. Taxonomie is hieraan verwant omdat het de indeling vergelijkbaar is. Kladistiek zal de taxonomie vervangen. Voor een goed begrip Geslacht is een taxon. Cygnus is een geslacht. GerardM 6 apr 2004 11:04 (CEST)

Welke redirect bedoel je?--Johan Lont 6 apr 2004 11:59 (CEST)

Met andere woorden volgens de definitie van de Nederlandse Wikipedia geldt "Geslacht is een taxon". Volgens de andere definitie zou gelden "Het geslacht cygnus is een taxon". Klopt de definitie in de Nederlandse Wikipedia echt? --Johan Lont 6 apr 2004 11:59 (CEST)

In de Taxonomie is Cygnus een geslacht en geslacht een taxon. In de Kladistiek hebben de "Zwanen" een gemeenschappelijke voorouder. In het poolse artikel worden de begrippen taxon en "clad" door elkaar gebruikt. GerardM 6 apr 2004 12:11 (CEST)

Ik ben nog steeds niet overtuigd. Het onderscheid tussen beide definities van de term 'taxon' kan zó worden aangegeven:

1. (Volgens de ene definitie:) "Er bestaan een stuk of tien taxa." "Geslacht is een taxon" (Definitie 1)
2. (Volgens de andere definitie:) "Er bestaan vele duizenden taxa." (Definitie 2)

Het woord taxon in definitie 1 ben ik alleen in de Nederlandse wikipedia tegengekomen. Bijvoorbeeld hier:

• Taxonomie - Wanneer de bovengenoemde taxons (Rijk, Stam, Klasse, enz.) onvoldoende ruimte bieden tot verdere onderverdeling, dan kunnen de bestaande taxons met sub en super uitgebreid worden.

In de andere definitie kom ik het woord tegen in de Poolse, Duitse, en soms in de Nederlandse wikipedia en andere bronnen. Voorbeelden:

• Binominale nomenclatuurEen taxon (meervoud taxa) is een groepering, vormt als het ware een lade met een naam waarin men een of meer soort(en) of lagere groep(en) in de hiërarchie kan onderbrengen.
• Auteur - In de taxonomie wordt met een auteur de schrijver(s) van de beschrijving van een taxon bedoeld.
• Reptilia - het taxon der reptielen
• Stam (biologie) - Een stam is een taxon uit de taxonomie. (Volgens definitie 1 zou er moeten staan: Stam is een taxon uit de taxonomie).
• w:de:Taxon - Als Taxon (Plural Taxa) bezeichnet man in der Biologie eine systematisch benannte Gruppe von Lebewesen.
• Encyclopaedia Taxonomica - Ieder taxon heeft over het algemeen één of meerdere namen. Dit kunnen zowel wetenschappelijke als gewone namen zijn. Slechts één van deze namen is de geaccepteerde, officiële naam. In de literatuur worden taxa geïdentificeerd aan de hand van hun rang, wetenschappelijke naam en auteur.
• Draft Biocode (1997) - with the scientific names which are applied to the individual taxonomic groups of organisms (taxa, singular taxon). ; Article 3: The principal ranks of taxa in descending sequence are: kingdom, phylum, class, order, family, genus, and species, among which genus and species are primary. (Hier wordt Rijk, Stam, e.d. een Rank genoemd. (Dit document lijkt me wel gezaghebbend).

--Johan Lont 6 apr 2004 13:55 (CEST)

Nee, Johan dat lees je verkeert. De taxa zijn in rangen onderverdeeld. De rangenverdeling is zoals je dat oplepelt. Het is inderdaad gezaghebbend. GerardM 6 apr 2004 14:32 (CEST)

Ik zal auteur aanpassen.

Hoeveel taxa zijn er nu? Een stuk of 7 of vele duizenden? --Johan Lont 6 apr 2004 15:18 (CEST)

Vanuit de Taxonomie ! zijn er een beperkt aantal (meer dan 7). Vanuit de Kladistiek is het aantal voorouders afhankelijk van het soort waar je het over hebt. GerardM 6 apr 2004 15:45 (CEST)

Dan zou Draft Biocode (1997) het toch fout hebben, want die gebruikt het begrip taxon steeds in de betekenis een groep/verzameling organismen met een naam en beschrijving. Kijk maar naar de volgende citaten:

• Preamble - 1. Biology requires a precise, coherent and simple system for the naming of organisms used internationally, dealing both with the nomenclatural terms and with the scientific names which are applied to the individual taxonomic groups of organisms (taxa, singular taxon).
• 1.1.Taxonomic groups of any rank will, in this Code, be referred to as taxa (singular: taxon).
• 2.1. Every individual organism is treated as belonging to an indefinite number of taxa of consecutively subordinate rank.
• 40.2 A name of a new taxon is to be attributed to the author or authors to whom both the name and the original description or diagnosis were ascribed, ...

---

Ik heb me tot nu toe vooral bezig gehouden met planten. Hier geldt: "Every individual plant is treated as belonging to an indefinite number of taxa of consecutively subordinate rank, among which the rank of species (species) is basic." en " In this Code, unless otherwise indicated, the word "name" means a name that has been validly published, whether it is legitimate or illegitimate"

Kort en goed: een "naam" kan dus elk taxon betreffen. Cygnus is een "naam" en een geslacht. Cygnus bestaan omdat er een typesoort bestaat. GerardM 7 apr 2004 17:50 (CEST)

Aantoonbare leugens

..In andere gevallen is er met de beste wil van de wereld geen gelijkenis te ontdekken: de heilige lotus (Nelumbo nucifera) lijkt in geen enkel opzicht[bron?] op de plataan (Platanus hispanica),..

Deze zin is heeel makkelijk te ontkrachten: ze bevatten bijvoorbeeld allebei bladgroen en hebben allebei bloemen enz. Het is dus gewoon een misleidende leugen. De vraag is wat Brya beweegt om dit soort onzin neer te pennen en ik denk dat dat onderdeel van een campagne is die ze (tevergeefs) op andere wiki's ook heeft proberen door te zetten: zo veel mogelijk het werk van taxonomen in twijfel trekken en ontdoen van enige wetenschappelijke betekenis. Ze heeft daarnij niet geschroomd ook op de woordenboeken (zowel de Engelse and de Nederlandse wikitionary) haar specifieke herdefinities van bepaalde woorden als taxon en leer door te drukken. Leer mag alleen geloofsleer zijn en taxonomie moet zo veel mogelijk afgeschilderd als een willekeurig spelletje gespeeld door volstrekt willekeurige taxonomen.

Er mag daarom niet gepraat worden over wat deze taxonomen beweegt om bepaalde indelingen te maken of de (moeilijke) keuzes die hij/zij moet maken ten aanzien van die 'opzichten' (kenmerken) waarom de indeling gebaseerd wordt. Doel: het doorsnijden van enige verbinding met evolutie, Brya?

Jcwf 21 dec 2008 03:07 (CET)

Als dit de echte wereld was zou het bovenstaande toch wel genoeg zijn voor een proces wegens laster. 'De vraag is wat Jcwf beweegt om dit soort onzin neer te pennen en ik denk dat dat onderdeel van een campagne is die ze (met succes) op andere wiki's ook heeft proberen door te zetten: zo veel mogelijk het werk van taxonomen in twijfel trekken en vervangen door religieuze denkbeelden. Ze heeft daarnij niet geschroomd ook op het Nederlandse wikitionary haar specifieke herdefinities van bepaalde woorden als taxon en leer door te drukken. Taxonomie moet zo veel mogelijk afgeschilderd als een onnozel spelletje in de marge van religie.'

Het is godgeklaagd dat Jcwf durft op te schrijven "Deze zin is heel makkelijk te ontkrachten: ze bevatten bijvoorbeeld allebei bladgroen en hebben allebei bloemen enz." dan heb je toch de middelbare school niet afgemaakt? Andere overeenkomsten zijn dat het allebei levende wezens zijn, dat ze uit organische stoffen bestaan, en op aarde voorkomen. Wat is de relevantie? Het gaat om de vraag welke groep onderscheiden wordt, ten opzichte van andere groepen. Geconfronteerd met een groep organismes, onderscheidt de ene taxonoom groep A ten opzichte van groep B (op grond van criteria a, b, c, en d). De tweede taxonoom onderscheidt groep C ten opzichte van groep D (op grond van criteria b, d, e en f), de derde taxonoom onderscheidt groep F ten opzichte van groep G (op grond van criteria a, c, g en h), Etc. Etc.

Het idee dat er van een God gegeven ultieme Tree-of-Life is die door God alleen bekend gemaakt is aan selecte zelf-benoemde Tree-of-Life Wikipedianen, die dan de heilige plicht hebben om de Waarheid en het Licht aan de wereld te gaan verkondigen is uiteraard tegen alle fundamenten van het project. - Brya 22 feb 2009 05:55 (CET)

Beschrijving van een taxon

Naar de ideeën van Wikiklaas, iets aangepast (met dank!).

Een goed artikel over een biologisch taxon (met name een soort) heeft een indeling die er ongeveer als volgt uitziet:

hoofdgedeelte zonder tussenkopje

• wetenschappelijke naam, systematische plaats (taxonomie), inleiding en samenvatting: kort en kernachtig waar het artikel over gaat ("diagnostische" kenmerken) en een zo volledig mogelijk ingevulde Taxobox-sjabloon toevoegen; deze alinea krijgt zelf geen titel of kopje
  • Nederlandse namen,
  • streeknamen met eventuele achtergrond,
  • "relevante" synoniemen / synoniemen (niet alle!); evt. toelichting op de namen,
  • Namen in andere talen (welke?) lijken mij overbodig, omdat die meestal via interwikilinks eenvoudig gevonden kunnen worden, tenzij daarover voor nederlandstaligen wat interessants te melden valt.
• beschrijving en kenmerken: morfologie, anatomie, gedrag, ...; over welk organisme of welke groep hebben we het eigenlijk

met tussenkopjes

• systematische plaats: taxonomie, classificatie en nomenclatuur, paleontologie, fylogenie, variatie, onderverdeling in taxa van lagere rang
• biogeografie: verspreidingsgebied, vindplaats en fossiel voorkomen, status: vestiging, inburgering, zeldzaamheid, trend en bedreiging
• oecologie: welke functie in het oecosysteem (producent, consument, reducent), in welke levensgemeenschappen, levensvorm en groeivorm, levensstrategie, standplaatsfactoren: relatie met het biotische en het abiotische milieu (bodem, grondwater, neerslag, temperaturen, ...)
• relatie met de mens: giftigheid, gebruik als voedsel, jacht, oogst, kleding, cultuurhistorie (vgl. o.a. roggelelie, tulp), beschermingsstatus in verband met bedreiging.
• links naar afbeeldingen e.d.; andere dan Wikimedia Commons - die staat al in de taxobox
• bronnen en referenties: welke stukken zijn gebruikt voor de inhoud van dit artikel

eind van de checklist; opmerkingen en commentaar

Bijgewerkt: mvrgr. PAvdK (overleg) 9 okt 2012 21:08 (CEST)

• Ik mis in dit overigens prima overzicht gegevens over de paleontologie, met name het optreden in de (geologische) tijd, het fossiele voorkomen (locaties). Het is duidelijk dat tijdranges geografisch bepaald kunnen zijn en dat er over een groot deel van de taxa niets gezegd kan worden omdat ze niet of slechts heel exceptioneel fossiliseren. Dan zou er een opmerking moeten staan als "Geen fossielen bekend" of iets dergelijks. Geeft ook mooi aan hoe weinig er over veel soorten eigenlijk bekend is (wat zonder meer implicaties heeft voor de zogenaamde status van 'exoot'!). Ik heb er steeds naar gestreefd om bij de mollusken een paragraafje over de verspreiding in de tijd en over het fossiele voorkomen te plaatsen. Ik vind dat dat bij soorten uit NW Europa of het Noordzeebekken met randgebieden (dwz het gebied waarvan België en Nederland in het centrum liggen) zeker niet zou mogen ontbreken. Bij veel vertebraten, invertebraten en diverse groepen eencelligen met een fossiliseerbaar skelet zijn gegevens uit het Noordzeebekken gewoon bekend.
• Verder vind ik eigenlijk dat, los van de geraadpleegde literatuur, standaard de publicatie waarin de soort werd geïntroduceerd moet worden genoemd.
• En als laatste, en beschouw dit als een opmerking in de categorie "Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden" ben ik van mening dat lemmanamen van biologische taxa de wetenschappelijke naam dienen te dragen en dat een eventueel bestaande Nederlandse naam altijd een dp moet zijn. Ik wil daar geen discussie over, het is slechts mijn mening.--Tom Meijer _MOP 27 jun 2012 22:13 (CEST)

Ik reageer even hier, en niet op mijn OP. Prima dat je mijn aanzet hiertoe gebruikt, PAvdK. Ik heb niet gepretendeerd dat ik volledig was en vind het alleen maar mooi dat er nu iets meer mee gebeurt en dat mijn eerste aanzet verder uitgebouwd wordt. Mijn dank. Grappig dat je zo duidelijk laat zien dat je een Nederlands bioloog bent overigens. Wij zijn volgens mij het enige land waar "ecologie" met "oe" wordt gespeld, ter voorkoming van de verwarring met de "ekologiese beweging" van de jaren zeventig. En met Tom ben ik het meer dan eens over het noemen van de protoloog. Ik heb dat al voor menig taxon gedaan en weet dat het vaak erg tijdrovend werk is. Zelfs als je een titel weet kan het soms nog tijden bladeren zijn voor je de pagina vindt, zoals bij taxa van Linnaeus bijvoorbeeld. Mijn troost is dat anderen het dan in elk geval sneller kunnen terugvinden. Mijn groet, Wikiklaas (overleg) 27 jun 2012 22:42 (CEST)

Bedankt voor opmerkingen, ik zal ze meteen proberen hierboven te verwerken (graag daar maar meteen aanpassen!) of hieronder te beantwoorden.

• Kan de publicatie waarin de soort werd geïntroduceerd niet in de taxobox verwerkt worden? lijkt me handig! Ik vind het voor een Wikipedia-artikel wel wat ver gaan, maar het maakt het wel wat bruikbaarder. Ook zou je alle synoniemen kunnen opvoeren. Als systematicus kan je dan uit je bol gaan;-)
• Paleontologie heb ik gestopt bij systematische plaats voor fylogenie
• Fossiel voorkomen heb ik gestopt bij Biogeografie (nadeel is dan dat deze beide uit elkaar raken)
• zie ook de:Oekologie: οἶκος oikos ‚Haus‘, ‚Haushalt‘ und λόγος logos ‚Lehre‘
• Beschrijvingen van taxa moeten naar mijn idee altijd onder de wetenschappelijke naam met redirects vanaf de Nederlandse naam, maar lijkt me boter aan de galg.

Verder houd ik mee aanbevolen voor tips, suggesties een aanpassingen van het bovenstaande, wat leidt tot de volgende vraag:

• Moet bovenstaande lijst niet van het Overleg naar de 'voorkant'? en zo ja: hoe?
  mvrgr. PAvdK (overleg) 28 jun 2012 15:46 (CEST)

De naamgeving heb ik vaak behandeld als in dit lemma. Overigens lang niet altijd zo uitgebreid. Als ik de referentie in de taxobox achter de publicatiedatum plaats, en die staat met auteursnaam tussen haakjes, dan komt de verwijzing ook tussen de haakjes terecht. Dat vind ik niet fraai. Misschien zou daar de taxoboxsjabloon voor moeten worden aangepast maar dat heb ik niet uitgezocht.

Ik heb deze lijst met aanbevelingen eigenlijk gezien als hulpmiddel voor wikipedianen hoe zij een soortbeschrijving in een lemma zouden moeten behandelen. En dus niet zo zeer als een onderdeel van het lemma 'Taxon' want dat gaat niet alleen over soorten. Bovendien denk ik dat er voor uiteenlopende biologische taxa ook uiteenlopende eisen zijn. Veel van de hier genoemde eisen gaan ook niet op voor soorten die alleen fossiel bekend zijn.--Tom Meijer _MOP 28 jun 2012 16:16 (CEST)

Overigens ben ik er niet voor 'alle' synoniemen te geven. Dat is een vaak heel moeilijke materie, je haalt er allerlei problematiek mee op je hals, het is nauwelijks te beheren (want er komen bij en er gaan af), en van bepaalde soorten mollusken bestaan wel 400 synoniemen. Ondoenlijk. Je zou je kunnen beperken tot veel gebruikte namen waarover desondanks concensus bestaat dat het inderdaad een jonger synoniem betreft. Omdat dit de Nederlandstalige wiki is vind ik dat je je in deze ook zou moeten beperken tot de literatuur van onze landen, want hoe verder weg, hoe moeilijker na te gaan wat aldaar 'veel gebruikt' is.--Tom Meijer _MOP 28 jun 2012 16:22 (CEST)

De systematiek van de groepen van hogere orde (domeinen, supergroepen, superrijken, rijken en fyla) is nog steeds onderhevig aan wijzigingen naar aanleiding van nieuwere inzichten. Toch moet er voorlopig een keuze gemaakt worden, anders blijven we ver achterlopen. De historische namen blijven echter van belang, dus die moeten ook genoemd worden. Het blijft dus dweilen met de kraan open, maar dat houd je mooi van de straat. Bijgewerkt: mvrgr. PAvdK (overleg) 9 okt 2012 21:08 (CEST)

Etymologie

Hoi,
de etymologie is waarschijnlijk verkeerd.
Zie: taxon:

Origin of TAXON

New Latin, from International Scientific Vocabulary taxonomy

First Known Use: 1929

-- Cadfaell (overleg) 2 feb 2015 15:32 (CET)

Het zou kunnen dat je daar gelijk in hebt, maar ik zie wel wat problemen. De introductie door Lam geldt voor de botanie. Volgens de Engelstalige Wikipedia was de term in de zoölogie al vanaf 1926 in gebruik (zie hier, hoewel zonder betrouwbare bron). De door jou genoemde bron, Merriam Webster, geeft alleen een first known use in 1929.

Nu het grootste probleem: volgens de Engelstalige Wikipedia zou de term in 1926 voor diergroepen geïntroduceerd zijn door de in 1911 overleden Adolf Bernhard Meyer. Dat zou dus in een publicatie van 15 jaar na zijn dood geweest moeten zijn. Postume publicaties zijn niet heel uitzonderlijk, maar in dit geval denk ik dat we er eerder van uit moeten gaan dat iemand z'n huiswerk niet heeft gedaan. Voordat we ons artikel aanpassen, lijkt het me nodig om plaats en tijd van het eerste gebruik vast te stellen. Daarvan is op dit moment dus nog geen sprake. WIKIKLAAS overleg 2 feb 2015 16:57 (CET)

Even verder gekeken. De toevoeging op de Engelstalige Wikipedia werd hier gedaan (18 maart 2013). Er werd daarin naar deze pagina in Taxonomy of Angiosperms van V.N. Naik verwezen, waar sprake is van een Duitse bioloog Adolf Meyer (dus niet Adolf Bernard Meyer). Ook in de Engelstalige Wikipedia werd eerst een Adolf Meyer genoemd. Daarvan werd hier (31 oktober 2013) Adolf Bernard Meyer gemaakt omdat er naar een dp werd gelinkt. De toelichting is "disamb fix" maar niet waarom juist deze Meyer. De Meyer die Naik citeert wordt in de literatuurlijst genoemd als de auteur van "Logik der Morfolgie [sic] in [sic] Rahmen einer Logik der gesamten Biologie", A. Felix, Leipzig, 1926. Het blijkt dan te gaan om Adolf Meyer-Abich (1893-1971), filosoof, wetenschapshistoricus en theoretisch bioloog. Het lijkt er dus op dat de term voor het eerst werd gebruikt in "Logik der Morphologie im Rahmen einer Logik der gesamten Biologie" (1926). Nu nog uitzoeken of dat ook echt zo was. WIKIKLAAS overleg 2 feb 2015 18:39 (CET)

En dan hebben we het uiteraard over de herkomst van de term, en nog niet over de etymologie. WIKIKLAAS overleg 2 feb 2015 20:05 (CET)

Meer informatie met bronnen kan je hier vinden: nl.Wiktionary: taxon/Woordherkomst en -opbouw. -- Cadfaell (overleg) 4 feb 2015 18:00 (CET)

Wikiklaas heeft gelijk: het gebruik van vóór Lam was in een andere betekenis. Het is overigens niet relevant, omdat gedocumenteerd is dat het huidige gebruik rechtstreeks van Lam afkomstig is. - Brya (overleg) 24 mei 2019 18:36 (CEST)

Taxonoom

Waar kan de lezer vinden wat het verschil is tussen 'Taxonoom' en 'Taxon'? In de huidige artikelversie komt in de inleiding ineens zonder toelichting het woord 'taxonoom' opduiken. Bob.v.R (overleg) 24 mei 2019 13:56 (CEST)

Ik begrijp de opmerking niet. Er staat duidelijk dat een taxon een groep organismes is, die door een taxonoom als een taxonomische eenheid beschouwd wordt. Een taxonoom is dus duidelijk een persoon (een beoefenaar van de taxonomie). Ik zie niet hoe een lezer een "taxon" niet van een "taxonoom" zou kunnen onderscheiden. - Brya (overleg) 24 mei 2019 18:29 (CEST)