Associatie van dwergbloem en hauwmos

associatie uit het dwergbiezen-verbond

De associatie van dwergbloem en hauwmos (Centunculo-Anthocerotetum) is een associatie uit het dwergbiezen-verbond (Nanocyperion). De associatie is kenmerkend voor (graan)akkers na de oogst, vooral bestaande uit eenjarige pionierssoorten.

Associatie van dwergbloem en hauwmos
Syntaxonomische indeling
Klasse:Isoeto-Nanojuncetea
(dwergbiezen-klasse)
Orde:Nanocyperetalia
(dwergbiezen-orde)
Verbond:Nanocyperion
(dwergbiezen-verbond)
Associatie
Centunculo-Anthocerotetum
W.Koch ex Libb. 1932

Naamgeving en codering

bewerken
Synoniemen
Riccio glaucae-Anthocerotetum laevis Stefureac, Popescu & Lungu 1955

De wetenschappelijke naam Centunculo-Anthocerotetum is afgeleid van de botanische namen van twee (buiten Nederland en Vlaanderen) veel voorkomende soorten binnen de associatie, de dwergbloem (Centunculus minimus) en het zwart hauwmos (Anthoceros punctatus).

Fysiognomie

bewerken

De associatie van dwergbloem en hauwmos heeft een zeer open, laagblijvende vegetatiestructuur die is opgebouwd uit een kruid-en moslaag. De vegetatie bereikt zelden een hoogte > 10 cm.

In de kruidlaag zijn laagblijvende, eenjarige planten (therofyten) als de moerasdroogbloem bepalend, samen met tredplanten als gewoon varkensgras en straatgras.

De associatie is echter vooral gekenmerkt door een goed ontwikkelde, soortenrijke moslaag, met zowel bladmossen, levermossen en hauwmossen. Het zijn overwegend kortlevende mossen met een korte levenscyclus.

Ecologie

bewerken

Deze plantengemeenschap komt voor op akkers (vooral graanakkers) op vochtige, lemige bodem, met een gemiddelde pH en een trofiegraad.

Deze vegetatie heeft vooral nood aan een onbelemmerde lichtinval, waardoor ze zich pas ontwikkeld nadat de oogst is binnen gehaald. Men vindt ze dus het meest op stoppelvelden. Aangezien de planten elk jaar opnieuw uit zaad opgroeien, komt ze pas tot bloei in de late nazomer.

Verspreiding

bewerken

De associatie van dwergbloem en hauwmos heeft een beperkt verspreidingsgebied binnen Atlantische en sub-Atlantisch Europa. Ze is bekend van België, Nederland, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Polen, Litouwen, Letland, Denemarken en Zuid-Zweden.

In Nederland komt deze associatie vooral voor op de hogere zandgronden, en is een van de meest bedreigde plantengemeenschappen.

Diagnostische taxa

bewerken

De associatie heeft in Nederland en Vlaanderen vier mossen als kensoorten, waarbij het gewoon landvorkje, een levermos, de meest frequente soort is. Ze onderscheidt zich van de andere associaties binnen het verbond door de aanwezigheid van vogelmuur, rood guichelheil en stijve klaverzuring. In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste ken- en begeleidende soorten van de associatie voor Nederland en Vlaanderen.

Kruidlaag
 
Liggend hertshooi
 
Waterpostelein
 
Moerasdroogbloem
Kentaxon Diff.soort Abundantie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kA Z klein bronkruid Montia fontana subsp. chondrosperma
kA korenschijnspurrie Spergularia segetalis uitgestorven in Nederland en Vlaanderen
kV F liggend hertshooi Hypericum humifusum
kV Z waterpostelein Lythrum portula
kV Z dwergbloem Centunculus minimus
kO A moerasdroogbloem Gnaphalium uliginosum
kK A greppelrus Juncus bufonius
A liggende vetmuur Sagina procumbens
A straatgras Poa annua
dA F vogelmuur Stellaria media
O gewoon varkensgras Polygonum aviculare
O getande weegbree Plantago major subsp. intermedia
O kruipende boterbloem Ranunculus repens
O gewone hoornbloem Cerastium fontanum subsp. vulgare
O gewone spurrie Spergula arvensis
dA Z rood guichelheil Anagalis arvensis
dA Z stijve klaverzuring Oxalis stricta
dA Z donkere vetmuur Sagina apetala
Moslaag
 
Gewoon landvorkje
 
Gewoon hauwmos
Kentaxon Diff.soort Abundantie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kA F gewoon landvorkje Riccia glauca
kA O klein landvorkje Riccia sorocarpa
kA O gewoon hauwmos Anthoceros agrestis
kA O geel hauwmos Phaeoceros carolinianus
kV O gewoon broedpeermos Pohlia annotina
kV Z flesjesmos Blasia pusilla
kV Z korreltjespeermos Pohlia camptotrachela
kV Z gestekeld goudkorrelmos Fossombronia wondraczekii
O zilvermos Bryum argenteum
O gewoon purpersteeltje Ceratodon purpureus
dA Z bleek peermos Pohlia wahlenbergii
Z zwart hauwmos Anthoceros punctatus

Zie ook

bewerken