Grondster-associatie

associatie uit het dwergbiezen-verbond

De grondster-associatie (Digitario-Illecebretum) is een associatie uit het dwergbiezen-verbond (Nanocyperion). De associatie omvat pioniervegetatie van kale, vochtige en zandige bodems in de heide, vooral bestaande uit eenjarige pionierssoorten.

Grondster-associatie
Subassociatie met waterpostelein
Subassociatie met waterpostelein
Syntaxonomische indeling
Klasse:Isoeto-Nanojuncetea
(dwergbiezen-klasse)
Orde:Nanocyperetalia
(dwergbiezen-orde)
Verbond:Nanocyperion
(dwergbiezen-verbond)
Associatie
Digitario-Illecebretum
Diem., Siss. & Westh. 1940
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons

Naamgeving en codering

bewerken
Synoniemen
Digitario-Illecebretum verticillati Diem., Siss. & Westh. 1940
Digitario ischaemi-Illecebretum verticillati Diem., Siss. & Westh. 1940 nom. mut. propos.
Spergulario-Illecebretum Siss. 1957

De wetenschappelijke naam Digitario-Illecebretum is afgeleid van de botanische namen van respectievelijk glad vingergras (Digitaria ischaemum) en de kensoort grondster (Illecebrum verticillatum).

Fysiognomie

bewerken

De grondster-associatie omvat zeer laagblijvende, doorgaans open pioniervegetatie. Het kan als inslaggemeenschap optreden. Grondster bepaalt vaak in hoge mate het vegetatieaspect.

In de kruidlaag zijn laagblijvende, eenjarige rozetvormende planten als grondster dominant, samen met hogere grassen als struisgras en tredplanten als gewoon varkensgras en straatgras. De moslaag is weinig soortenrijk met het gewoon broedpeermos als meest gevonden soort.

Ecologie

bewerken
 
Een rugstreeppad in de grondster-associatie

Deze plantengemeenschap is voornamelijk te vinden op onbegroeide, vochtige voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot neutrale bodems. Voorbeelden zijn vochtige, weinig belopen zandpaden, in de zomer droogvallende sloten en plassen, randen van duinplassen en vennen, zandgroeven en plagplekken in vochtige heide.

Het substraat is meestal leemarm, kalkarm grof zand, waar door opeenhoping van organisch materiaal en/of spoorvorming stagnatie van water optreedt.

Subassociaties in Nederland en Vlaanderen

bewerken

Binnen de grondster-associatie worden in Nederland en Vlaanderen twee subassociaties onderscheiden.

Subassociatie met glad vingergras

bewerken

Een subassociatie met glad vingergras (Digitario-Illecebretum digitarietosum) gekenmerkt door de opvallende aanwezigheid van glad vingergras (Digitaria ischaemum). De syntaxoncode voor Nederland is r29Aa04a.

Subassociatie met waterpostelein

bewerken

Een subassociatie met waterpostelein (Digitario-Illecebretum peplidetosum) gekenmerkt door de opvallende aanwezigheid van waterpostelein (Lythrum portula, synoniem: Peplis portula), knolrus, waterpeper, pitrus, gewone waternavel en moeraswalstro. De syntaxoncode voor Nederland is r29Aa04b.

Verspreiding

bewerken

De grondster-associatie heeft een beperkt verspreidingsgebied binnen atlantische en subatlantisch Europa. Ze is bekend van België, Nederland en Duitsland.

In Nederland komt deze associatie vooral voor in heidegebieden in het oosten van het land (drents-, subcentreuroop-, Gelders- en kempens district), waar ze vrij zeldzaam is. In Vlaanderen is ze, buiten de leemstreek, meer verspreid maar eveneens zeldzaam.

Vegetatiezonering

bewerken

In de vegetatiezonering kan de grondster-associatie contactgemeenschappen vormen met andere syntaxa van de hogere zandgronden. Langs zandige bermen, en dan vooral de subassociatie met glad vingergras, maakt de grondster-associatie vaak contact met grasland uit de struisgras-orde, doorgaans de vogelpootje-associatie. Op ietwat vochtige paden wordt de grondster-associatie ook vaak met de subassociatie van tengere rus van de associatie van Engels raaigras en grote weegbree aangetroffen.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

bewerken

De associatie heeft in Nederland en Vlaanderen twee kensoorten, waarvan de grondster dikwijls een dominante rol speelt en de rode schijnspurrie op het tweede plan komt. Ze onderscheidt zich van de andere associaties binnen het verbond door de aanwezigheid van gewoon struisgras, schapenzuring en glad vingergras. In de onderstaande tabel staan de belangrijkste diagnostische taxa van de grondster-associatie voor Nederland en Vlaanderen.

Kruidlaag
Kentaxon Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam Opmerking Afbeelding
kA - > 90% grondster Illecebrum verticillatum  
kA - > 40% rode schijnspurrie Spergularia rubra  
kV - > 10% liggend hertshooi Hypericum humifusum  
kV - > 10% waterpostelein Lythrum portula  
kO - > 60% moerasdroogbloem Gnaphalium uliginosum  
kK - > 60% greppelrus Juncus bufonius  
dA > 60% gewoon struisgras Agrostis capillaris tov. andere associaties in het verbond  
dA > 50% schapenzuring Rumex acetosella tov. andere associaties in het verbond  
dA > 40% glad vingergras Digitaria ischaemum tov. andere associaties in het verbond  
dA riempjes Corrigiola litoralis tov. andere associaties in het verbond  
bg > 60% straatgras Poa annua  
bg > 30% gewoon varkensgras Polygonum aviculare  
bg > 30% gewone spurrie Spergula arvensis  
bg > 30% moerasstruisgras Agrostis canina  
bg > 20% getande weegbree Plantago major subsp. intermedia  
bg > 20% tormentil Potentilla erecta  
bg > 20% gestreepte witbol Holcus lanatus  
bg > 20% tengere rus Juncus tenuis  
bg > 20% waterpeper Persicaria hydropiper  
bg > 20% liggende vetmuur Sagina procumbens  
bg > 20% pijpenstrootje Molinia caerulea  
bg pitrus Juncus effusus  
Moslaag
Kentaxon Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam Opmerking Afbeelding
kV - > 10% gewoon broedpeermos Pohlia annotina  
kV - < 10% bolletjespeermos Pohlia bulbifera  
- > 20% zandhaarmos Polytrichum juniperinum  

Fotogalerij

bewerken

Zie ook

bewerken