Breda (gemeente)

gemeente in Noord-Brabant, Nederland

Breda (Geluidsfragment uitspraak (info / uitleg)) is een gemeente in de provincie Noord-Brabant in Nederland. De hoofdplaats van deze gemeente is de stad Breda.

Breda
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Breda (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Noord-Brabant Noord-Brabant
Coördinaten 51° 35′ NB, 4° 47′ OL
Algemeen
Oppervlakte 128,68 km²
- land 125,74 km²
- water 2,94 km²
Inwoners
(31 januari 2023)
186.504?
(1483 inw./km²)
Bestuurscentrum Breda
Kernen Bavel, Effen, Prinsenbeek, Teteringen, Ulvenhout
Belangrijke verkeersaders A16/E19 A27/E311 A58/E312 A59
Station(s) Breda, Breda-Prinsenbeek
Politiek
Burgemeester (lijst) Paul Depla (PvdA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2012) € 28.800 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014) € 270.000
WW-uitkeringen (2014) 42 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 4800-4841, 4847, 4850-4854
Netnummer(s) 076, 0161
CBS-code 0758
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.breda.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Breda
Bevolkingspiramide (2022)
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Breda

SymboliekBewerken

  • Het wapen van Breda bestaat uit drie witte Andreaskruisen, twee boven en één in het midden eronder in een rood schild. Het schild wordt van achter vastgehouden door een engel en aan de zijkanten twee gouden leeuwen. Het geheel rust op een burcht (zie infobox rechtsboven). Het Andreas- of schuinkruis is het oudste gedragen hertogelijke ambtsteken in Brabant, speciaal gedragen door zogenoemde 'kasteleins'. Sinds 1203 voerde de Heer van Breda in drievoud als heerlijke versie dit teken.[1]
  • De vlag van Breda heeft een rode achtergrond met de drie witte Andreaskruisen.
  • De lokale stadshymne van Breda is sinds 1991 De Paarse Heide.

GeschiedenisBewerken

De gemeente Breda omvatte oorspronkelijk enkel de stad Breda binnen de vestinggordel. De oppervlakte hiervan besloeg slechts 30 ha. In 1869 werd de vesting geslecht. Hoewel Breda al in 1870 annexatieplannen had met betrekking tot het omliggende gebied, werden deze niet ingewilligd. Pas in 1927 werd een deel van de gemeente Teteringen geannexeerd om daar woningen op te bouwen. Ook een deel van Princenhage werd toen ingelijfd.

In 1942 werd de gemeente uitgebreid met een gedeelte van het grondgebied van de gemeenten Ginneken en Bavel (kern Ginneken) en het zuidelijk deel van Princenhage. Het restant wat niet bij Breda werd gevoegd van deze twee gemeenten, werd ingedeeld bij de gemeenten Nieuw-Ginneken en Prinsenbeek. Ten slotte vond de laatste annexatieronde plaats in 1997 waarbij de gemeenten Nieuw-Ginneken, Prinsenbeek en de gemeente Teteringen bij Breda zijn gevoegd.

GeografieBewerken

WoonplaatsenBewerken

Woonplaats (BAG) Inwoners 2021[2] Inwoners 2010[3]
Breda 150.210 142.270
Prinsenbeek 12.140 11.485
Bavel 8.325 8.020
Teteringen 8.385 6.845
Ulvenhout 4.995 4.680

De stad is onderverdeeld in een aantal wijken:

  Zie Wijken en buurten in Breda voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Aangrenzende gemeentenBewerken

   Aangrenzende gemeenten   
 Moerdijk       Drimmelen       Oosterhout 
             
 Etten-Leur   Gilze en Rijen 
           
 Zundert       Hoogstraten (B)       Alphen-Chaam 

Voor West-Brabant heeft de stad een regiofunctie.

Dichtstbijzijnde grote steden zijn in Nederland Tilburg, Roosendaal, Dordrecht en Bergen op Zoom en over de grens Antwerpen en Turnhout.

Breda - als Nassaustad oorspronkelijk (vanaf 1530) ook de thuisbasis van de prinsen van Oranje - ligt precies tussen Holland en Vlaanderen, halverwege de lijnen Rotterdam-Antwerpen, Rotterdam-Eindhoven, (elk ca 50 km) Vlissingen-Nijmegen en Amsterdam-Brussel (elk ca 100 km).

DemografieBewerken

InwonertalBewerken

In 1927, 1942 en 1997 vonden annexaties plaats en breidde Breda zich verder uit. In 1940 telde Breda ruim 50.000 inwoners. Halverwege de jaren vijftig was het aantal verdubbeld.

Breda is de negende gemeente van Nederland. Per 31 januari 2023 had de gemeente een bevolking van 186.504 inwoners. De hele agglomeratie Breda telt ongeveer 272.000 mensen.

TopografieBewerken

 

Topografische kaart van de gemeente Breda, per september 2022.

Bezienswaardigheden en cultuurBewerken

Monumenten en beeldenBewerken

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Zetelverdeling 2022
10
7
5
4
4
2
2
2
1
1
1
10 
De 39 zetels zijn als volgt verdeeld:

NatuurBewerken

De gemeente wordt omgeven door de landschappelijke gebieden De Rith, het Liesbos, het Mastbos, de Teteringse heide, Cadettenkamp, Vrachelse Heide en de Lage Vuchtpolder. Breda is omgeven door bosrijke gebieden, vooral ten zuiden van de stad. Een ander natuurgebied is het Markdal. Het Mastbos is het oudste cultuurbos van Nederland. Het Liesbos bij Princenhage en het Ulvenhoutse Bos doen er niet veel voor onder. Naar het zuidoosten toe loopt het bosgebied over in de Chaamse Bossen en het bos- en vennengebied van Strijbeek. Tezamen heeft dit uitgestrekte geheel van cultuurbossen een aantrekkingskracht op toeristen. In Breda Noord bij de wijk de Asterd ligt het Haagse Beemdenbos en het natuur- en recreatiegebied de Vierde Bergboezem. Bij Dorst ligt nog Boswachterij Dorst. In Breda-Zuid is een Bezoekerscentrum Wolfslaar waar regelmatig tentoonstellingen worden gehouden en is er kinderboerderij Wolfslaar te vinden.

MediaBewerken

Het plaatselijke dagblad van Breda is BN DeStem, een regionale krant voor West-Brabant en Zeeland met een Bredaas katern. Daarnaast zijn er de gratis wekelijkse huis-aan-huisbladen als het Stadsblad en de Bredase Bode. Ook zijn er diverse buurt- en wijkbladen zoals het Haagse Beemden Nieuws, Buurtblad de Driesprong, Ons Blad.

Voorts is er regionale radio en regionale televisie, verzorgd door Omroep Brabant. Deze in Eindhoven gevestigde omroep heeft een dependance aan de Tuinzigtlaan in Breda, maar hiervandaan worden geen aparte uitzendingen verzorgd. Plaatselijk zijn twee lokale omroepen actief. Sinds 1982 Stads RTV Breda, die na het verliezen van de zendvergunning in 2013 alleen op internet uitzendt en sinds april 2013 BredaNu. Vanaf 1998 wordt tijdens carnaval door Baronie TV een marathonuitzending gehouden van de carnavalsactiviteiten in de Baronie van Breda. Tussen 2005 en 2012 was er ook een commerciële tv omroep actief op kanaal 31 (Ziggo), genaamd Brabant10.

Politiek en bestuurBewerken

De burgemeester van Breda is Paul Depla.

College van burgemeester en wethoudersBewerken

Het college van burgemeester en wethouders bestaat sinds de raadsverkiezingen van 2022 naast de burgemeester uit drie wethouders van de VVD, (Carla van Kranenborg, Boaz Adank en Daan Quaars), twee van GroenLinks (Marike de Nobel en Peter Bakker), en een wethouder elk van de PvdA (Arjen van Drunen) en het CDA (Jeroen Bruijns).

GemeenteraadBewerken

De gemeenteraad van Breda bestaat uit 39 zetels. De voorzitter van de gemeenteraad is burgemeester Paul Depla (PvdA).

Gemeenteraadszetels
Partij 2002 2006 2010 2014 2018 2022
VVD 8 7 9 8 11 10
D66 2 2 5 8 6 7
GroenLinks 3 3 4 3 5 5
PvdA 6 11 8 4 4 4
CDA 11 8 6 6 6 4
Breda Beslist1 3 3 2 2 1 2
SP 2 4 3 6 4 2
PvdD - - - - - 2
LPF Breda - - - - - 1
50PLUS - - - - 2 1
FVD - - - - - 1
TON/OPA - - 1 1 - -
BOB - - - 1 - -
Leefbaar Breda 1 1 1 - - -
Totaal 39 39 39 39 39 39
Opkomst 48,09% 47,87% 50,03% 47,45%

1: Voorheen Breda'97

Millennium GemeenteBewerken

Breda is in oktober 2007 de 45e Millennium Gemeente geworden.

StedenbandenBewerken

Breda heeft jumelages met:

Tevens maakt Breda deel uit van de Unie van Oranjesteden:

als wel de samenwerkingsverband met Europese Regio's.

  •   Calais (Frankrijk)
  •   Kent (Verenigd Koninkrijk)

BibliothekenBewerken

De Openbare Bibliotheek heeft één hoofdvestiging in het centrum en negen nevenvestigingen.

SportBewerken

Op zondag 21 augustus 2022 was Breda start- en finishplaats van de derde etappe van de Ronde van Spanje 2022. De gemeente Breda betaalde hiervoor € 950.000.[4][5]

Bekende BredanaarsBewerken

  Zie Lijst van Bredanaars voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een persoon die geboren is in Breda, noemt men een Bredanaar. Bekende Bredanaars in de muziek zijn onder anderen Tijs Verwest (Tiësto), Robbert van de Corput (Hardwell), Cor Fijneman, Corry Brokken, Pierre Kartner, Corry Konings, Robin de Raaff en Dries van Kuijk (Colonel Parker), de manager van Elvis Presley. In de politiek zijn vooral de Bredanaars Hans van Mierlo, Klaas Dijkhoff, en Onno Ruding bekend. In de sport heeft Breda onder meer voetballers Ton Lokhoff, Antoon "Rat" Verlegh, Kees Rijvers, Leo Canjels, Mats Seuntjens, wielrenner Frits Pirard en motorcoureurs Jurgen en Patrick van den Goorbergh voortgebracht. Ook in Breda geboren is Sylvie Meis.

Externe linksBewerken

Commons heeft mediabestanden in de categorie Breda.