Oisterwijk (gemeente)

**Oisterwijk**
Gemeente in Nederland
	(Details) (Details)
Situering
Provincie	Noord-Brabant
COROP-gebied	Midden-Noord-Brabant
Coördinaten	51°34'59"NB, 5°12'0"OL
Algemeen
Oppervlakte	65,13 km²
- land	63,84 km²
- water	1,29 km²
Inwoners ; (22 nov 2024)	32.952? ; (516 inw./km²)
Bestuurscentrum	Oisterwijk
Belangrijke verkeersaders
Politiek
Burgemeester (lijst)	Hans Janssen (CDA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2023)	€ 42.800 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2024)	€ 496.000
WW-uitkeringen (2023)	13 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	5059-5066 en 5076
Netnummer(s)	013, 0411 (Haaren)
CBS-code	0824
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Amsterdamse code	10103
Website	www.oisterwijk.nl
	; Bevolkingspiramide (2023)
Portaal	Nederland

Oisterwijk (uitspraak^ⓘ; uitspraak: Oosterwijk) is een Nederlandse gemeente in de provincie Noord-Brabant. De gemeente telt ongeveer 32.952 inwoners (bron: CBS) en heeft een oppervlakte van ongeveer 65 km². Daarvan bestaat circa 2% uit water. Oisterwijk ligt op een hoogte van 10 meter.

Topografische gemeentekaart van Oisterwijk

Kernen

De gemeente Oisterwijk bestaat uit de volgende woonplaatsen (gegevens 2023):^[1]

Oisterwijk: 20.495 inwoners
Moergestel: 6.120 inwoners
Heukelom: 310 inwoners
Haaren: 6.000 inwoners

Streektaal

In de gemeente Oisterwijk wordt Oisterwijks gesproken, een tot het Midden-Noord-Brabants behorend subdialect dat op zijn beurt deel uitmaakt van het Brabantse dialect.

Landschap(sindeling)

Het noordelijke en westelijke deel van de gemeente (waar het dorp Oisterwijk ligt) rekent men tot de streek van de Meierij van 's-Hertogenbosch, het zuidoostelijke deel (waar Moergestel ligt) tot de streek van de Kempen.

Gemeente Oisterwijk geldt als een toeristische trekpleister vanwege de vele bossen en vennen, zoals de natuurgebieden Oisterwijkse Bossen en Vennen, De Kampina, Oude Hondsberg, Ter Braakloop en Galgeven en het Moergestels Broek. De natuurgebieden vallen (grotendeels) onder Het Groene Woud, een verscheidene Noord-Brabantse gemeenten overkoepelend nationaal landschap. Verder doet ook het Brabants Vennenpad de gemeente Oisterwijk aan.

Vóór de 20e eeuw gaf het landschap van Oisterwijk een andere aanblik, in plaats van bossen waren er uitgestrekte heidevelden. Doordat men ophield de schapen de heidevelden te laten begrazen en door aanplanting van bomen ontstonden er grote bosgebieden. Bijzonder was dat er veel meer vennen waren dan in andere soortgelijke gebieden van Noord-Brabant en ook nu nog is dat het geval.

Door de gemeente stromen verscheidene beken, zoals de van de zuidkant binnenkomende Reusel, die bij Moergestel Achterste Stroom gaat heten en die ten oosten van de kern Oisterwijk samenvloeit met de Voorste Stroom (een voortzetting van de uit zuidwestelijke richting komende Nieuwe Leij) tot Esschestroom (ook wel Run genoemd). Een andere, door De Kampina stromende beek is de Rosep, die uitmondt in de Esschestroom. Laatstgenoemde verlaat in noordoostelijke richting de gemeente om zich verderop bij de Dommel te voegen.

Geschiedenis

Oisterwijk is in 1212 gesticht door de hertog van Brabant en kreeg meteen ook stadsrechten en een eigen jaarmarkt. Op 1 januari 1997 werd de gemeente Moergestel bij de gemeente Oisterwijk gevoegd, net als Heukelom, tot dat moment deel van de gemeente Berkel-Enschot.

De splitsing en opdeling van de gemeente Haaren heeft tot gevolg dat op 1 januari 2021 de kern Haaren van deze gemeente werd toegevoegd aan Oisterwijk.

Bedrijvigheid

Oisterwijk had een omvangrijke meubelindustrie. Meubelfabriek Oisterwijk had vele vestigingen (showrooms) in Nederland en was bekend van radio- en tv-reclames met de slogan "klop klop". Het hoofdkantoor en de productie waren gevestigd in het dorp. In 1990 ging het bedrijf failliet en is in zeer afgeslankte vorm doorgestart zodat er van meubelindustrie nauwelijks meer te spreken valt.

Andere grote bedrijven die in 2022 voor heel veel werkgelegenheid zorgen zijn Unilin en Tobroco.

Bereikbaarheid

Oisterwijk heeft een eigen treinstation, station Oisterwijk geheten. Voorts ligt de gemeente ten noordoosten van het punt waar de A58 (Tilburg - Eindhoven) en de A65 (Tilburg - 's-Hertogenbosch) samenkomen (knooppunt De Baars).

Cultuur

Bezienswaardigheden

Kerkhovense Molen

De Lind (Kempisch-Frankisch stadsplein, tevens beschermd stadsgezicht)
Het Stoom, restant van oude, niet meer in gebruik zijnde molen
Kasteel Durendaal, uit de Middeleeuwen daterend maar in de 19e eeuw gesloopt
Kerkhovense Molen (andere naam: Onvermoeid), stenen stellingmolen daterend uit 1895, nog in bedrijf, laatste molen van het dorp Oisterwijk
Lindeboom van duizend jaar oud en daarmee oudste boom van Oisterwijk, staat op De Lind
Oudste huis van Oisterwijk, met gevel uit 1633 in de stijl van de Renaissance (Kerkstraat nr. 90)
Raadhuis, daterend uit 1899, herbergt een collectie gildezilver
Sint-Petrus'-Bandenkerk, parochiekerk gewijd aan Sint-Petrus' Banden, daterend uit 1897, ontworpen door de architect Pierre Cuypers, bevat opalines (soort beschilderd glas) van de kunstschilder Charles Eyck
Standbeeld van Adriaan Poirters, priester-dichter
Trouwlaantje, pad waarover bruidsparen zich naar het gemeentehuis en de kerk begeven, uitkomend op De Lind
Stoommachine uit 1924 op voormalig fabrieksterrein van de Looierij

Monumenten

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

Kunst in de openbare ruimte

In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:

Lijst van beelden in Oisterwijk

Godsdienst

Sint-Petrus'-Bandenkerk

Oisterwijk is van oudsher een rooms-katholieke plaats, reden waarom men er vier parochies aantreft:

In de woonplaats Oisterwijk:
- Joanneskerk
- Levenskerk (in 2017 opgeheven)
- Sint-Petrus'-Bandenkerk
In de woonplaats Moergestel:
- Sint-Janskerk
In de woonplaats Haaren:
- Sint-Lambertuskerk (Haaren)

Begin 2012 heeft het Bisdom 's-Hertogenbosch besloten dat met ingang van 1 januari 2015 de drie parochies in Oisterwijk met die van Moergestel en van Haaren (Parochie Heilige Lambertus) moeten fuseren tot één parochie.

In Oisterwijk is er ook een kerk van de Protestantse Kerk in Nederland en ligt er in de bossen aan de Hondsbergselaan een Joodse begraafplaats.

Kranten en omroepen

Huis-aan-huisbladen:

Nieuwsklok, verschijnt eenmaal per week (sinds januari 1997, voortzetting van het Kerkklokje dat voor het eerst verscheen in december 1917).
De Uitstraling, editie Oisterwijk, verschijnt iedere vier weken.
De Klepperman, verscheen wekelijks tussen maart 1978 en eind 2003.
De Oisterwijker, verscheen wekelijks tussen mei 1996 en augustus 1998.

Plaatselijke omroepen:

Lokale Omroepvereniging Voor Oisterwijk (LOVO), lokale televisie voor de woonplaats Oisterwijk. Zorgt buiten de uitzendingen om voor de tekst-tv.
Moergestel tv (MTV), lokale televisie voor de woonplaats Moergestel, radio voor de gehele gemeente. Deze wordt iedere zondag van 10:00 - 12:00 uur live uitgezonden.

Internetmedia:

Oisterwijk Nieuws, lokaal internetmedium

Politiek

Gemeenteraad

Huidige zetelverdeling

6

5

4

3

2

6 5 4 3 3 2

De 23 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Partij Gemeente Belangen: 6

■ VVD: 5

■ Progressief Oisterwijk: 4

■ CDA: 3

■ D66: 3

■ Algemeen Belang: 2

De gemeenteraad van Oisterwijk bestaat sinds 1 januari 2021 uit 23 zetels. Hieronder staat de uitslag van de verkiezingen van de gemeenteraad per periode:

Uitslagen gemeenteraadsverkiezingen
Partij	1998	2002	2006	2010	2014	2018	2020^[2]
Partij Gemeente Belangen (PGB) (tot 2010: Gemeente Belangen)	4	4	3	4	4	6	6
VVD	4	3	3	4	4*	4	5
Progressief Oisterwijk (PrO)*	-	-	7	5	5	5*	4
CDA	4	4	4	4	2*	2	3
Algemeen Belang (AB)	5	6	4	4	6	4	3*
D66	1	1	*	-	-	-	2*
GroenLinks	1	2	*	-	-	-	-
PvdA	2	1	*	-	-	-	-
Totaal	21	21	21	21	21	21	23
Opkomst				55,12%	54,43%	55,03%	44,81%

De twee raadsleden van het CDA besloten per 15 juli 2014 hun lidmaatschap van het CDA op te zeggen. Beide raadsleden werden lid van de VVD-fractie.
PrO bestond tot en met 2020 uit PvdA, GroenLinks en D66. Sinds de gemeentefusie op 1 januari 2021 bestaat PrO uit PvdA, GroenLinks en Progressief '96.
In 2019 splitste een lid van Progressief Oisterwijk zich af en ging zelfstandig verder. In 2020 zette Progressief Oisterwijk een lid uit de fractie, die zelfstandig verderging.
In 2022 splitste Van Beers zich af van Algemeen Belang, en ging verder in een eigen fractie. Op 11 juni 2024 sloot ze zich aan bij de D66-fractie.^[3]

College van B en W

Het college van burgemeester en wethouders voert het raadsprogramma van PGB, VVD en D66 uit en bestaat uit de volgende personen:

Burgemeester: Hans Janssen (CDA)

Wethouders:

Bekende inwoners

Geboren

Joannes van Oisterwijk (1504-1572), pater, heilige en martelaar (een van de negentien Martelaren van Gorcum)
Adriaan Poirters (1605-1674), priester en dichter
Anna van Hees (1768-1825), katholieke mystica en mede-oprichtster van een van de eerste congregaties in Nederland
Elisa Cornelis Unico van Doorn (1799-1882), politicus (onder andere minister en commissaris van de koning in Utrecht)
Joseph van Lil (1826-1906), Belgisch-Nederlands kunstschilder van portretten en genreschilderijen
Adriaan van Ierland (1872-1942), komiek
Maria Roosen (1957), beeldhouwster
Robèrt van Beckhoven (1961), bakker, patissier en presentator
Rob Stenders (1965), radio-dj

Woonachtig geweest

Adriana Back van Asten (1490-1535), adellijk persoon (woonachtig op Kasteel Durendaal)
Wolfert van Brederode (1495-1548), adellijk persoon (woonachtig op Kasteel)
Emile Verviers (1886-1968), econoom, publicist en NSB'er
Arnold Meijer (1905-1965), fascistisch politicus, veroordeeld wegen collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog; oprichter hotel- en bungalowpark De Rosep in Oisterwijk
Joan Willems (1909-1974), Nederlands politicus (1953-1966 lid gemeenteraad Oisterwijk)
Krijn Strijd (1909-1983), vredesactivist, hoogleraar theologie en predikant (stond van 1939 tot 1941 in Oisterwijk)
Henri Louis Felix Marie van Hövell van Wezeveld en Westerflier (1913-2004), burgemeester (onder andere van Oisterwijk van 1952 tot 1965)
Boy Ecury (1922-1944), verzetsstrijder van Arubaanse komaf
Dirk Schouten (1923-2018), econoom

Geboren in Moergestel

Arjan Swinkels (1984), voetballer
Danny van Poppel (1993), wielrenner
Freeke Moes (1998), veldhockeyster

Trivia

Tijdens het carnaval heet Oisterwijk Döllekesgat.
In de tweede helft van de jaren 1950 heeft in Oisterwijk een miniatuurversie bestaan van Rommeldam, de denkbeeldige woonplaats van de stripfiguren Olivier B. Bommel en Tom Poes.

Stedenband

In Duitsland ligt een zusterstad van Oisterwijk. Tot 1 januari 1977 was dat Sprendlingen in de deelstaat Hessen, daarna Dreieich de toen nieuw gevormde gemeente waarin Sprendlingen is opgegaan.