Welkenraedt

**Welkenraedt**
Gemeente in België
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	24,72 km² (2021); 74,78%; 8,78%; 16,45%
Hoogte	215 tot 354 m
Coördinaten	50° 40' NB, 5° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	10.515 (01/01/2023) ; 49,03% ; 50,97% ; 425,34 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 20,71%; 59,55%; 19,73%
Buitenlanders	8,61% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Jean-Luc Nix (LB)
Bestuur	LB, PLUS
Zetels; LB; Ensemble; PLUS; Ecolo; Obj.Citoyens;	21; 9; 5; 3; 2; 2;
Economie
Gemiddeld inkomen	18.796 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	8,31% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 4840; 4841	Deelgemeente; Welkenraedt; Hendrik-Kapelle
Zonenummer	087
NIS-code	63084
Politiezone	Pays De Herve
Hulpverleningszone	Vesdre - Hoëgne & Plateau
Website	www.welkenraedt.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Verviers; in de provincie Luik
Portaal	België

Welkenraedt (Nederlands: Welkenraat; Duits: Welkenrath; Waals: Welkenrote; Ripuarisch: Wälekete) is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Luik. De gemeente telt ruim 10.000 inwoners. De wekelijkse markt vindt plaats op zaterdag.^[1] Met de twee buurgemeenten Baelen en Plombières en het oosten van Voeren vormt ze de zogenaamde Platdietse streek. De plaats behoorde tot het oorspronkelijk gebied van het hertogdom Limburg.

In de gemeente wordt Platdiets, een Limburgs dialect, gesproken, maar bij de vastlegging van de taalgrens (in 1963) kwam de gemeente toch aan de Franse kant van de taalgrens terecht. Toch was de mogelijkheid voor het instellen van Nederlandse of Duitse taalfaciliteiten opengelaten (artikel 16 van de Wet op het gebruik van de talen in bestuurszaken). Volgens artikel 3 van de Wet op het gebruik van de talen in het onderwijs (18 juli 1963) is er in Welkenraedt de mogelijkheid het onderwijs in een andere dan de Franse taal te organiseren.

Etymologie bewerken

Het achtervoegsel "raedt" in de plaatsnaam is een spellingsvariant op het Middelnederlandse woord rode of rade (vergelijk Kerkrade) en het Duitse -rath of -roth. Het verwijst naar gerooid land, land dat door het rooien van bomen geschikt is gemaakt voor bebouwing.

Geschiedenis bewerken

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Welkenraedt tot de Limburgse hoogbank Baelen. Net als de rest van het hertogdom werd Welkenraedt bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde departement Ourthe.

Na de val van Napoleon werd bij een grensverdrag van 26 juni 1816 tussen de Nederlanden en Pruisen de sectie Herbestal (215 inwoners) afgestaan aan Pruisen. Welkenraedt werd zo een grensdorp.

In 1830 werd Welkenraedt na de Belgische onafhankelijkheid een Belgische grensgemeente en geograaf Philippe Vandermaelen telde er 87 landelijke woningen met strodaken, een kerk, een kapel, een gemeentehuis en een school. Er waren 406 inwoners die "Vlaams" spraken; er was een belangrijke seizoensmigratie uit Luxemburg (dat toen de huidige Belgische provincie Luxemburg en het groothertogdom Luxemburg omvatte – ze kwamen vooral werken in het oogstseizoen. Het inventaris omvat verder details over de natuurlijke omgeving, bodems, landbouwproductie en veestapel. Er was geen nijverheid. Ook het wegennetwerk van toen is beschreven. De omschrijving door Vandermaelen geeft een interessante inkijk in het dagelijkse leven rond 1830.^[2] In 1843 werd de spoorlijn Luik - Aken ingehuldigd en het station van Welkenraedt werd geopend als grensstation, voor de Pruisische grens. Het station hielp mee aan de industriële en demografische ontwikkeling van de gemeente.

Na de Eerste Wereldoorlog en het Verdrag van Versailles kwam het voormalig Pruisische gebied ten oosten van Welkenraedt bij België, waardoor Welkenraedt niet langer een grensgemeente was.

Kernen bewerken

Het dorpscentrum van de (Waalse) plaats Welkenraedt sluit aan op de plaats Herbesthal, op het grondgebied van de (Duitstalige) buurgemeente Lontzen.

Deelgemeenten bewerken

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Welkenraedt	8,07	7.423	920	63084A
2	Hendrik-Kapelle	16,75	2.645	158	63084B

Overige kernen bewerken

In de gemeente liggen verschillende kleine gehuchten, waaronder Lançaumont (Lantzenberg) en La Bruyère (Heide) ten zuiden en westen van het dorpscentrum van Welkenraedt.

Bezienswaardigheiden bewerken

Zie ook: Lijst van beschermd erfgoed in Welkenraedt

Monument (zuil met fontein) met de namen van de inwoners die tijdens de twee wereldoorlogen vielen, gedeporteerd werden of als partizanen tegen de Duitsers vochten (kerngemeente Welkenraedt).
Huis Zimmermann (18de eeuw), gelegen in het centrum van Welkenraedt.
Sint-Jan-de-Doperkerk uit 1880 (met een afbeelding van Het Laatste Avondmaal in het hoogkoor) te Welkenraedt.

Welkenraedt, het gemeentehuis
Welkenraedt, het centrum
Welkenraedt, Sint-Jan-de-Doperkerk

Natuur en landschap bewerken

Welkenraedt ligt in het Land van Herve, op een hoogte van ongeveer 260 meter. Het dorp ligt in het stroomgebied van de Ruyff (een beek die uitmondt in de Vesder), nabij de waterscheiding met de Geul. De omgeving is gekenmerkt door landbouw. In het zuiden is er een bedrijventerrein (Lançaumont) en de autoweg E40 met parallel daaraan de spoorlijn HSL 3. Ook kent Welkenraedt een spoorwegstation met emplacement, voor spoorlijn 37. Zuidwestelijk van Welkenraedt ligt het Staatsbos van Grunhaut.

Politiek bewerken

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij	10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018
Stemmen / Zetels	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21
LB¹ / PS-IC² / Ensemble³	37,28¹	7	51,58²	11	59,18²	12	46,85²	9	49,54^D	10	43,22²	10	35,66²	8	22,13³	5
PSC-IC^A / PSC-PRL^B / IC-PSC^C / PS-IC^D/ MR-IC¹ / LB²	51,09^A	11	41,72^B	8	40,82^C	7	43,14^C	9	49,54^D	10	23,29¹	5	33,33¹	8	35,60²	9
PSC-IC^A / PSC-PRL^B / IC-PSC^C / cdH¹ / PLUS²	51,09^A	11	41,72^B	8	40,82^C	7	43,14^C	9	37,87^C	7	25,3¹	5	20,31¹	4	17,32²	3
ECOLO	-		6,69	0	-		10,01	1	12,64	2	8,19	1	10,7	1	12,52	2
Icwh-CH	11,62	1	-		-		-		-		-		-		-
Obj.Citoyens	-		-		-		-		-		-		-		12,42	2
Totaal stemmen	4820		5206		5333		5579		5741		6337		6355		6575
Opkomst %					93,87		92,38		91,03		92,34		88,18		88,97
Blanco en ongeldig %	5,23		5,3		6,19		6,38		7		5,81		6,15		7,82

Burgemeesters bewerken

1983-2003 André Grosjean (PS-IC)
2003-2012 Claude Klenkenberg (PS-IC, LB)
2012-heden Jean-Luc Nix (MR-IC)

Demografische ontwikkeling bewerken

Demografische evolutie voor de fusie bewerken

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar	Aantal^[6]
1992	8.312
1993	8.411
1994	8.466
1995	8.558
1996	8.651
1997	8.705
1998	8.772
1999	8.753
2000	8.801
2001	8.828
2002	8.888
2003	8.929
2004	9.055
2005	9.139
2006	9.163
2007	9.237
2008	9.347
2009	9.425
2010	9.508
2011	9.638
2012	9.703
2013	9.753
2014	9.791
2015	9.812
2016	9.809
2017	9.887
2018	9.920
2019	10.002
2020	10.068
2021	10.175
2022	10.428
2023	10.515
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Vervoer bewerken

Welkenraedt is een klein spoorwegknooppunt aan de spoorlijn 37 (Luik - Aken) en spoorlijn 49 (Welkenraedt - Eupen), en het station Welkenraedt dankt een stuk zijn naambekendheid in Vlaanderen als bestemming van bepaalde treinen op de verbinding van de kust, via Brussel naar het oosten van het land. Ook de hogesnelheidslijn HSL 3 doorkruist Welkenraedt.

Sport bewerken

Voetbalclub FC Welkenraedt is aangesloten bij de KBVB en actief in de provinciale reeksen. De club ontstond uit de fusie van R. Alliance Welkenraedt-Bruyère en RCS Welkenraedt.

Trivia bewerken

De groep Yevgueni bracht in 2011 een cd uit getiteld 'Welkenraedt'.

Dialect bewerken

Het dialect van Welkenraedt behoort tot de Nederlandstalige dialecten en is een overgangsgebied tussen het Limburgs en het Ripuarisch. Het is vooral na de Tweede Wereldoorlog bergafwaarts gegaan met het dialect; het werd ten onrechte gezien als een Duits dialect. De laatste jaren komt er wat meer aandacht voor het zogenaamde Platdiets.

Nabijgelegen kernen bewerken

Herbesthal, Henri-Chapelle, Limbourg, Baelen

Externe links bewerken

Bronnen, noten en/of referenties

Zie de categorie Welkenraedt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Les Marchés hebdomadaires du Pays de Herve https://web.archive.org/web/20190330155056/http://www.paysdeherve.be/fr/marches-et-brocantes

[2] Philippe Vandermaelen Dictionnaire géographique de la province de Liège. Brussel, Etablissement géographique - 1831.

[3] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[4] Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:

[5] Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

[6] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]