Aubel
Aubel (gewoonlijk de Franse uitspraak: Obèl; Nederlands en oorspronkelijk Aubel, met de klemtoon op de eerste lettergreep, in het Limburgs Aobel, in het Waals Åbe) is een plaats en gemeente in de provincie Luik in België, in de zogeheten Platdietse streek. De gemeente telt ruim 4000 inwoners. Binnen de gemeentegrenzen liggen naast Aubel ook de dorpjes Sint-Jansrade (Saint-Jean-Sart), Godsdal (Val-Dieu) en Kluis (La Clouse).
Gemeente in België .svg){kind=small}
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Wallonië
| ||
| Provincie |  Luik
| ||
| Arrondissement | Verviers | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
18,85 km² (2021) 84,13% 7,38% 8,49% | ||
| Coördinaten | 50° 42' NB, 5° 51' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
4.237 (01/01/2022) 49,09% 50,91% 224,97 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2022) 17,87% 60,23% 21,9% | ||
| Buitenlanders | 6,21% (01/01/2022) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Freddy Lejeune (Aubel Demain) | ||
| Bestuur | Aubel Demain | ||
| Zetels Aubel Demain Aubel Citoyen |
15 10 5 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 20.611 euro/inw. (2020) | ||
| Werkloosheidsgraad | 6,5% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 4880 |
Deelgemeente Aubel | ||
| Zonenummer | 087 | ||
| NIS-code | 63003 | ||
| Politiezone | Pays De Herve | ||
| Hulpverleningszone | Vesdre - Hoëgne & Plateau | ||
| Website | www.aubel.be | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Verviers in de provincie Luik | |||
| |||
MarktplaatsBewerken
Aubel is bekend om zijn streekproducten: Hervekaas, stroop, cider en bier. Deze worden verhandeld op de markten op dinsdag- en zondagochtend.[1] In het verleden was de markt van Aubel zeer bekend. Van heinde en verre kwamen de boeren naar Aubel om hun producten te verkopen. Zelfs vanuit de omgeving Sittard (op ongeveer 35 km) bezochten de boeren de markt van Aubel. Vooral de kaas uit Aubel, de Aubeloise, is erg bekend onder de liefhebbers. Het is een kaas die scherp en pittig van smaak is en ook zo ruikt. De kaas is beschermd als Hervekaas (uit het Land van Herve) door middel van de Europese kwalificatie: beschermde oorsprongsbenaming.
NaamBewerken
'Aubel' (1141-78 Albela) is als nederzettingsnaam afgeleid van een prehistorische waternaam: < Albhalā, bij de stam albh- ‘wit’.
GeschiedenisBewerken
Oorspronkelijk maakte Aubel deel uit van het graafschap Dalhem en sinds 1244 onrechtstreeks van het hertogdom Brabant. Tot de opheffing van het graafschap Dalhem was Aubel de hoofdplaats van een van de Dalhemse schepenbanken. Het graafschap Dalhem was een van de Landen van Overmaas. Op 26 december 1661 ging Aubel ten gevolge van het Partagetraktaat (delingsverdrag) tussen de Republiek en Spanje deel uitmaken van het Spaanse deel van het graafschap Dalhem (Spaans Partage).
Net als de rest van het graafschap, in zoverre het gelegen was in de Oostenrijkse Nederlanden, werd Aubel in 1795 bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1797 opgenomen in het nieuw gevormde Ourthedepartement, hetgeen later werd omgevormd tot de Nederlandse provincie Luik.
In het centrum van Aubel staan nog vele authentieke panden en het kerkhof herbergt een groot aantal grafstenen uit de 16e eeuw. Daarnaast herbergt Aubel de Abdij van Godsdal, gelegen in het dal van de Berwijn, waarvan de oudste gedeeltes dateren van 1216. Het is de enige abdij van België die de Franse Revolutie doorstaan heeft. Vermeldenswaard zijn de Romeinse grondvesten van het complex, de diverse bouwwerken uit de 17e en 18e eeuw en de abdijtuin in Engelse landschapsparkstijl.
Situatie in 1830Bewerken
Bij de onafhankelijkheid van België inventariseerde geograaf Philippe Vandermaelen in dit stadje een grote verscheidenheid aan gebouwen met inbegrip van een boekenwinkel en een gevangenis en een belangrijke proto-industrie. Er waren 3156 inwoners, die 'Vlaams' (sic), Waals en Frans spraken. Het inventaris omvat verder details over de natuurlijke omgeving, bodems, landbouwproductie en veestapel. Ook het wegennetwerk van toen is beschreven.[2]
TaalBewerken
Het overgrote deel van de bevolking van Aubel is Franstalig. Voor de Franse tijd hoorde Aubel bij het graafschap Dalhem en sprak men er Platdiets; een Limburgs dialect dat nog steeds door een deel van de bevolking, naast het Frans, gesproken wordt. Aubel wordt daarom nog steeds gerekend tot de Platdietse streek. Sinds de vastlegging van de taalgrens in 1962 en door de ondersteuning van het Frans door het onderwijs en het gebruik door de plaatselijke overheid en kerk nam de positie van het Frans toe. Bij de eerste talentelling in 1846, zestien jaar na het ontstaan van België, sprak 57% van de bevolking Nederlands en 43% Frans. In 1930 was dit al volledig omgeslagen in 91% Frans en 9% Nederlands. De gemeente kwam daarom bij de vastlegging van de taalgrens in 1962 in het Franse taalgebied terecht. Deze talentellingen, die aan die vastlegging voorafgingen, zijn sterk betwist.
In de huidige tijd hebben de mensen er alleen Waals of Frans als moedertaal, er is geen (Limburgs/Waalse) tweetaligheid meer in Aubel.
Dorpen en gehuchtenBewerken
- Dorpen: Sint-Jansrade, Godsdal
- Gehuchten: Gorhez, Oudemoeder, Messitert, Donsart (Donraedt of Doenraede), Kluis, Birven, Neer-Aubel, Hagelstein, Raer
BezienswaardighedenBewerken
Natuur en landschapBewerken
Het dorp Aubel ligt ingeklemd tussen de vallei van de Bel in het noorden, en die van de Berwijn in het zuiden. Bij Godsdal komen deze riviertjes bij elkaar. De bron van de Bel ligt iets ten noorden van de kom van Aubel, die op een hoogte van ongeveer 200 meter is gelegen. De gemeente maakt deel uit van het Land van Herve en de omgeving wordt gekenmerkt door landbouw. De noordelijke grens van de gemeente wordt gevormd door een heuvelrug die de waterscheiding vormt tussen Bel en Berwijn enerzijds en de Voer en Gulp anderzijds. De zuidelijke grens van de gemeente valt grotendeels samen met de Berwijn.
Nabijgelegen kernenBewerken
Sint-Jansrade, Godsdal, Hagelstein, Froidthier, Hendrik-Kapelle, Homburg
BezienswaardighedenBewerken
- Sint-Hubertuskerk
- Sint-Annakapel
- Sint-Luciakapel
- Sint-Apolloniakapel
- Kasteel van Gorhez
- Een groot aantal historische boerderijen
- Zie ook
Gemeentehuis
Centrum van de gemeente
Monument voor de slachtoffers van de wereldoorlogen
Abdij van Godsdal (Val-Dieu)
.JPG)
.JPG)
Verkeer en vervoerBewerken
In Aubel komen verschillende gewestwegen uit:
- De N642 loopt tussen Luik en de N608 ten noordoosten van Aubel.
- De N648 loopt tussen De Plank en knooppunt Battice.
- De N649 loopt tussen Godsdal en Aubel.
De N608 en N612 lopen op de heuvelrug die de gemeente in het noorden begrensd.
Spoorlijn 38 werd opgebroken in 1992 en omgevormd tot fietspad.
PolitiekBewerken
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976Bewerken
| Partij | 10-10-1976[3] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[4] | 14-10-2012[5] | 14-10-2018 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 13 | % | 13 | % | 13 | % | 13 | % | 13 | % | 15 | % | 15 | % | 15 |
| Aubel Demain | - | - | - | 56,29 | 8 | 66,04 | 10 | 71,74 | 11 | 73,5 | 12 | 62,29 | 10 | |||
| ECOLO | - | - | - | - | 9,43 | 0 | - | - | - | |||||||
| Baltus | 63,04 | 11 | - | - | - | - | - | - | - | |||||||
| Nizet | 7,92 | 0 | - | - | - | - | - | - | - | |||||||
| Otten | 13,53 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | |||||||
| Ruwet | 15,5 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | |||||||
| ALLCOM | - | 42,54 | 5 | - | - | - | - | - | - | |||||||
| INTCOM | - | 57,46 | 8 | - | - | - | - | - | - | |||||||
| Liste 12 | - | - | 21,25 | 2 | - | - | - | - | - | |||||||
| Liste 13 | - | - | 30,97 | 4 | - | - | - | - | - | |||||||
| Liste 15 | - | - | 2,16 | 0 | - | - | - | - | - | |||||||
| Liste14 | - | - | 45,62 | 7 | - | - | - | - | - | |||||||
| IC | - | - | - | 43,71 | 5 | - | - | - | - | |||||||
| O.S.E.R. | - | - | - | - | 24,52 | 3 | - | - | - | |||||||
| Aubel Plus | - | - | - | - | - | 28,26 | 4 | - | - | |||||||
| Aubel Pluriel | - | - | - | - | - | - | - | 26,5 | 3 | - | ||||||
| Aubel Citoyen | - | - | - | - | - | - | - | 37,71 | 5 | |||||||
| Totaal stemmen | 2087 | 2263 | 2418 | 2611 | 2637 | 2873 | 2855 | 2993 | ||||||||
| Opkomst % | 96,18 | 96,03 | 94,48 | 94,07 | 90,78 | 91,47 | ||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 2,64 | 4,64 | 4,26 | 4,4 | 4,74 | 3,69 | 4,83 | 5,01 | ||||||||
Demografische ontwikkelingBewerken
- Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; vanaf 1980= inwonertal per 1 januari
Externe linkBewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
