Plombières (België)

gemeente in Luik (Wallonië), België

Plombières (Nederlands: Blieberg; Duits: Bleyberg of Bleiberg) is een plaats en gemeente in het Waalse gewest, in de provincie Luik, arrondissement Verviers, in België. De gemeente telt ruim 10.000 inwoners. De gemeente is Franstalig met slapende faciliteiten voor Nederlandstaligen en vrijwillige faciliteiten voor Duitstaligen.

Plombières
Blieberg
Gemeente in België Vlag van België
Plombières (België)
Plombières
Geografie
Gewest Vlag Wallonië Wallonië
Provincie Vlag Luik (provincie) Luik
Arrondissement Verviers
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
53,17 km² (2021)
83,85%
5,63%
10,52%
Coördinaten 50° 44' NB, 5° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
10.745 (01/01/2023)
49,59%
50,41%
202,09 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
20,83%
59,91%
19,26%
Buitenlanders 20,17% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Marie Stassen (OCP)
Bestuur OCP, @ctions
Zetels
OCP
URP
@ctions
21
9
8
4
Economie
Gemiddeld inkomen 17.978 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 8,46% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
4850
4850
4851
4851
4852
Deelgemeente
Montzen
Moresnet
Gemmenich
Sippenaeken
Homburg
Zonenummer 087
NIS-code 63088
Politiezone Pays De Herve
Hulpverleningszone Vesdre - Hoëgne & Plateau
Website www.plombieres.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Verviers
in de provincie Luik
Foto's
Kasteel van Beusdael
Kasteel van Beusdael
Portaal  Portaalicoon   België

De namen Plombières en Blieberg komen van de winning van looderts ('plomb' is het Franse woord voor lood). Dit vond in de middeleeuwen plaats op de Braesberg of Bleyberg ('Blei' is het Duitse woord voor lood) en vervolgens iets zuidelijker bij de Mijnzetel van Plombières.

De fusiegemeente is in 1977 gevormd toen de gemeenten Gemmenich, Homburg, Montzen, Moresnet en Sippenaeken samengevoegd werden. De nieuwe gemeente werd genoemd naar het gehucht Plombières dat, tot de verfransing van de naam in 1919, Bleyberg heette en dat zich door de gevestigde nijverheid tot een centrum had ontwikkeld.

De gemeente grenst met haar Duitstalige Belgische buurgemeente Kelmis aan het drielandenpunt met het Duitse Aken en het Nederlandse Vaals.

Ten westen grenst Plombières aan de Vlaamse gemeente Voeren. Het Beusdalbos ligt op het grondgebied van beide gemeenten. Het grensoverschrijdende Preusbos ligt voor een stuk op het grondgebied van de gemeente Plombières en reikt over buurgemeente Kelmis tot in Duitsland en tot in Nederland; ten zuiden van Vaals.

Een markant bouwwerk in de gemeente is het spoorviaduct van Moresnet.

Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk

Geschiedenis bewerken

Het dorpje Blieberg heeft zijn snelle ontwikkeling in de loop van de negentiende eeuw te danken aan de aanwezigheid van lood en zink in zijn ondergrond. Tot rond 1820 was "Bleyberg" (Blieberg is hiervan een spellingvariant) een eenvoudig gehucht waar drie gemeenten, te weten Gemmenich, Homburg en Montzen in elkaar overliepen.

In verscheidene geschriften uit de veertiende en vijftiende eeuw komt men als verwijzingen tegen o.a. Bladersbergh, Blaesbergh, Bredersberg, Braesberg en Bleyberg. Deze verwijzingen zijn zonder twijfel de oudere benamingen van het huidige Plombières. Overigens bestaat er ook nog heden ten dage een heuvel en gelijknamige straat in Plombières die "Braesberg" wordt genoemd. Men weet niet hoe oud de ertsmijn in werkelijkheid is. Van Keltische, Romeinse of Frankische oorsprong heeft men echter geen sporen kunnen vinden. Zeker is dat de ertsmijn reeds in het midden van de veertiende eeuw geëxploiteerd werd.

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Blieberg tot de Limburgse hoogbank Montzen. Net als de rest van het hertogdom werd Blieberg bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde departement Ourthe.

De taalscheiding in het historische hertogdom Limburg is sinds 1977 aanzienlijk versterkt doordat er drie verschillende eentalige gemeenten zijn gevormd op het oorspronkelijk Platdietse territorium: Voeren (Nederlands), Plombières (Frans) en Kelmis (Duits). Bij de Belgische talentellingen in de 19e eeuw gaven de meeste mensen aan Duitstalig te zijn. Dat veranderde na de oorlogen.

Naam bewerken

De oorspronkelijke naam van het plaatsje luidt Bleyberg, wat loodberg betekent in het lokale Platdietse dialect. Deze naam verwijst naar de winning van looderts ter plaatse in de middeleeuwen. In 1919 is de naam van het gehucht verfranst naar Plombières.[1] Dit is gebeurd in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en als uiting van Belgisch (Franstalig) nationalisme. Later kreeg de fusiegemeente de naam van dit dorp.

Kernen bewerken

Deelgemeenten bewerken

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Gemmenich 11,45 3.079 269 63088A
2 Moresnet 6,73 1.960 291 63088B
3 Montzen 13,26 3.508 265 63088C
4 Homburg 16,77 1.721 103 63088D
5 Sippenaeken 4,99 258 52 63088E

Overige kernen bewerken

De gemeente omvat nog de volgende woonkernen:

Bezienswaardigheden bewerken

Zie ook

Natuur en landschap bewerken

De plaats Plombières ligt in het Geuldal op een hoogte van ongeveer 150 meter. De beekjes Tunisbach en Weschbach zijn zijriviertjes van de Geul. De lood- en zinkmijnen en de daaruit voortvloeiende metallurgische activiteit hebben tot verontreiniging met zware metalen geleid, waardoor de zinkflora zich kon vestigen. Voor de aanleg van de zinkmijn is de rivier de Geul verlegd en heeft men de Geultunnel aangelegd.

Demografische ontwikkeling bewerken

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar Aantal[2]
1992 8.769
1993 8.861
1994 9.048
1995 9.153
1996 9.100
1997 9.209
1998 9.306
1999 9.333
2000 9.361
2001 9.388
2002 9.436
2003 9.491
2004 9.517
2005 9.590
2006 9.672
2007 9.765
2008 9.782
2009 9.765
2010 9.760
2011 9.879
2012 9.907
2013 9.952
2014 10.034
2015 10.158
2016 10.279
2017 10.342
2018 10.401
2019 10.459
2020 10.527
2021 10.547
2022 10.682
2023 10.745
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Taal bewerken

De gemeente ligt in een gebied waar drie taalgebieden - het Nederlandse, Franse en Duitse - samenkomen. In het gebied wordt (werd?) Platdiets gesproken, een Limburgs-Ripuarisch grensdialect. In de westelijke dorpen Sippenaeken en Homburg neigt dit dialect meer naar het Limburgs, in de oostelijke deelgemeenten Gemmenich, Montzen en Moresnet meer naar het Ripuarisch. Het is niet duidelijk wat de status van het Platdiets in deze streek anno 2019 is. In de deelgemeente Homburg is het Platdiets zo goed als verdwenen.[3]

Door de gebeurtenissen in de Eerste en Tweede Wereldoorlog keerde de bevolking zich om politieke redenen af van het Duits en het daarmee geassocieerde Platdiets, ten gunste van het Frans, toen de dominante officiële taal van België. Zo was tot 1918 in Bleyberg het Hoogduits de taal die in de kerk en parochieschool gebezigd werd; na 1918 was dit het Frans. Deze verfransing blijkt ook uit de diverse talentellingen. Bij de telling van 1930 beschouwde slechts in enkele dorpen de meerderheid van de bevolking zichzelf als Franstalig; na de Tweede Wereldoorlog was dat in alle dorpen het geval. Bij het vastleggen van de taalgrens in 1962 werd het gebied dan ook ingedeeld bij Franstalig Wallonië.

Omdat de spreektaal van in elk geval een deel van de autochtone bevolking in 1963 Platdiets was, werd toen besloten om de mogelijkheid open te laten Nederlandse of Duitse taalfaciliteiten in te stellen, indien de bevolking daar om zou vragen ('slapende faciliteiten'). Hiervoor zou toestemming nodig zijn van de federale regering in een koninklijk besluit. Tot op heden zijn deze faciliteiten officieel nooit ingesteld. Wel besloot de gemeente in 2001, samen met de naburige gemeenten Welkenraedt en Baelen, een begin te maken met het verlenen van informele Duitse taalfaciliteiten. Dit gebeurde naar aanleiding van de toestroom van Duitstaligen uit zowel de Duitstalige Gemeenschap van België als uit de regio Aken (Duitsland). Voor de in de gemeente wonende Nederlanders (onder andere zoals de meertalige Hein Simons afkomstig uit Nederlands Zuid-Limburg) zijn tot op heden geen Nederlandse taalfaciliteiten beschikbaar.

Politiek bewerken

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij 10-10-1976[4] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[5] 14-10-2012[6] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 19 % 19 % 19 % 19 % 21 % 21 % 21 % 21
PS1 / PS-EcoloA / @ctions2 22,81 4 23,071 4 27,351 5 26,041 5 24,461 5 21,391 5 15,38A 3 22,022 4
ECOLO1 / PS-EcoloA - 4,871 0 5,41 0 7,631 0 10,581 1 6,791 0 -
PSC1/cdH2 / OCP3 59,861 12 43,591 9 34,871 7 38,791 8 35,51 8 25,282 6 22,782 5 41,343 9
DC 17,34 3 28,47 6 32,38 7 27,54 6 29,46 7 19,28 4 11,19 1 -
URP - - - - - 27,26 6 50,65 12 36,65 8
Totaal stemmen 4962 5120 5259 5285 5441 5689 5931 6142
Opkomst % 96,21 94,22 92,79 93,25 90,81 88,89
Blanco en ongeldig % 3,91 5,27 5,99 6,21 8,11 6,75 7,35 8,74

De zetels van de bestuursmeerderheid worden vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Trivia bewerken

Op 4 december 2006 werd de 22-jarige Thierry Wimmer (URP) tot burgemeester van Plombières gekozen, waarmee hij in België de jongste burgemeester ooit was. In 2018 werd hij opgevolgd door Marie Stassen (OCP).

Externe links bewerken

Zie de categorie Plombières van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.